De alumni van Natuurkunde vertellen - Faculteit der Wiskunde en ...

De alumni van
Natuurkunde vertellen
Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde

Bekijk je
mogelijkheden
op onze website
www.studereninleiden.nl
en vind je
studie
Van de afgestudeerde natuurkundigen die niet hebben gekozen
voor een promotietraject, komen de meeste terecht bij de
overheid of in het bedrijfsleven.
Denk daarbij aan:
* Research laboratoria
* Consultancy
* Onderwijs en wetenschapsjournalistiek
INHOUD
Natuurkundestudenten krijgen in Leiden
een brede opleiding. Ze leren problemen
systematisch te analyseren en onafhankelijk
te denken en ze worden getraind om zowel
individueel als in teamverband te werken.
Dit alles vormt een uitstekende
voorbereiding op de arbeidsmarkt.
Veel afgestudeerde natuurkundigen kiezen
voor een promotieonderzoek na hun studie,
maar vervolgen daarna hun carrière
in het bedrijfsleven. Ook als je niet als
onderzoeker aan de slag gaat, zijn er vele
carrièremogelijkheden. Natuurkundigen vind
je niet alleen op research & development
afdelingen, maar ook in management- en
bedrijfsfuncties, ICT, consultancy en in het
onderwijs.
wat gebeurt er
op het instituut:
www.physics.
leidenuniv.nl
Check alumni
bijeenkomst op
www.luf.nl
Deze brochure bevat bijdragen van een aantal Leidse
Natuurkunde studenten die na 1990 zijn afgestudeerd.
Deze oud-studenten hebben kort voor of na hun
afstuderen een baan gevonden en nadien carrière gemaakt.
Hun verhalen geven een beeld van de mogelijkheden na het
volgen van deze studie.

Werken na je studie
Welke kanten kan je allemaal op met je studie en wat voor banen horen daarbij?
Marco Bijersbergen
Directeur en eigenaar Cosine
Sigi Neerken
Principal Scientist Molecular
Diagnostics bij Philips Research
Jorrit Rijnbeek
Consultant bij
McKinsey & Company
Reindert Stoffer
Partner Duyfken Trading
Ilse Disseldorp
Docent natuurkunde en
wiskunde en begeleider
Technolab
Antoine van Oijen
Hoogleraar
Barry van der Meer
Freelance
wetenschapsjournalist
Sander Otte
Universitair docent
technische natuurkund
Jasper Lukkezen
Promovendus bij de Universiteit
Utrecht en onderzoeker bij het
Centraal Plan Bureau
Marjo Geers
Consultant bij Collis
1

Profiel
LION, een Instituut om te ontdekken
Het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde (LION) verzorgt de opleiding
Natuurkunde binnen de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de
Universiteit Leiden. Het onderzoek binnen het LION heeft een fundamenteel karakter
met een aanzienlijke component experimenteel onderzoek. Het theoretisch onderzoek
vindt plaats binnen het Instituut Lorentz, een onderdeel van het LION. Alle stafleden van
het LION zijn betrokken bij zowel onderzoek als onderwijs.
2
De studie tot het bachelorexamen bevat alle facetten
van de moderne natuurkunde. Er is fysica van elementaire
deeltjes naast fysica van energie; er is aandacht
voor biofysica en voor halfgeleiders, voor astronomie,
maar ook voor bijvoorbeeld MRI. Hierdoor is de weg
open naar een groot aantal masteropleidingen zowel
binnen Leiden als erbuiten.
In de masterfase is er sterkere aansluiting bij het
eigen onderzoek: fysica van gecondenseerde materie,
quantumoptica, biomoleculaire natuurkunde en
theoretische natuurkunde. Zowel voor onderwijs als
onderzoek wordt veel wederzijds profijt gehaald uit
samenwerkingen met de Leidse Sterrewacht (in een
specialisatie Cosmology), met de TU Delft, en voor
theorie met Amsterdam en Utrecht. Naast de research
variant is het mogelijk te kiezen voor de varianten
educatie, communicatie, of Science Based Business.
Na de studie Natuurkunde ligt de wereld voor je open.
Je hebt vakkennis en academische vaardigheden, en
in het bijzonder heb je geleerd problemen analytisch
te benaderen. Dat maakt je aantrekkelijk voor allerlei
verschillende werkgevers. In eerste instantie gaan veel
afgestudeerden nog een tijd verder in onderzoek, vaak
via een promotie, maar er zijn ook andere mogelijkheden.
In dit boekje lees je de verhalen van een aantal
natuurkunde alumni en hun carrièrepaden tot nu toe.
www.lion.leidenuniv.nl
Het Leids Instituut voor Onderzoek in de Natuurkunde
participeert in de Casmir Research School (met de TU
Delft), en in het Delta Instituut voor Theoretische Fysica
(met de universiteiten van Amsterdam en Utrecht).

Natuurkunde, wat kun je er mee?
Afgestudeerde natuurkundigen vertellen
Deze brochure bevat een aantal bijdragen van natuurkundestudenten die na 1990 zijn
afgestudeerd. Deze oud-studenten hebben kort voor of na hun afstuderen een baan
gevonden en vervolgens carrière gemaakt.
Bij de opleiding Natuurkunde wordt op de voorlichtings-
en informatiedagen door aanstaande studenten
heel vaak de vraag gesteld “Natuurkunde, wat kun je
daarmee worden?” Wij vinden het heel fijn dat we dit
nu met deze brochure kunnen illustreren. Er is een
opmerkelijke diversiteit aan carrières, die afgestudeerde
natuurkundigen kunnen kiezen. De volgende
bladzijden tonen aan wat de mogelijkheden zijn
middels beschrijvingen van de loopbanen van
een selectie oud-studenten.
3
Opleiding Natuurkunde
Leiden, september 2011

Marco Bijersbergen
Directeur en eigenaar Cosine
4
Mijn propodeuse Technische Natuurkunde haalde ik aan de
TU Delft. In Leiden ben ik afgestudeerd in Experimenetele
Natuurkunde (‘88-‘91). Ik promoveerde in de optica (‘96). Mijn
loopbaan begon bij het European Space Research and Technology
Centre (ESTEC). Daarna startte ik mijn eigen bedrijf Cosine.

Bij Cosine bedenken en bouwen we ingewikkelde meetinstrumenten voor onze klanten.
Daarmee kun je metingen doen in de ruimtevaart, maar ook in fabrieken. We proberen
voor elk moeilijk vraagstuk een oplossing te vinden en meestal lukt dat. Ook ben ik
buitengewoon hoogleraar bij de Universiteit Leiden. Je hoeft na je studie dus niet te
kiezen of je de wetenschap los laat of erin doorgaat. Je kunt het goed combineren met
een baan in het bedrijfsleven.
Met natuurkunde kun je alle kanten op.
Je kunt uiteraard wetenschapper worden,
maar ook in de ICT of als bedrijfsadviseur
werken. En je kunt eigen bedrijf starten;
dat heb ik gedaan. Na deze opleiding ligt
er een wereld voor je open. De financiële,
juridische of bedrijfskundige kant kun
je wel in de praktijk leren. Natuurkunde
is dan wel een specialistische opleiding,
maar handig in heel veel functies. Je hebt
snel inzicht in situaties, processen en
problemen.
Op de middelbare school hoefde ik niet
naar wiskundeles, want ik had de boeken
zelf al doorgewerkt. Omdat ik gewend was
op mijn eigen manier te leren, was voor
mij de overgang naar de universiteit niet
zo spannend. Docenten die goed konden
uitleggen, daar neem ik nog steeds een
voorbeeld aan. Op een simpele manier
iets ingewikkelds vertellen, zodanig dat
iedereen het begrijpt.
Ik heb Experimentele Natuurkunde
gestudeerd en in het bijzonder optica
en het werken met lasers en licht. Deze
kennis gebruik ik nog steeds in dit bedrijf.
Tijdens mijn promotieonderzoek heb ik
kunnen aantonen dat je met licht iets kunt
laten draaien en hoe je dat kunt meten.
Misschien wordt dit later ooit gebruikt
in de astrofysica. Stel dat ze daarmee
een nieuwe meetmethode uitvinden en
kunnen ontdekken waarom sterrenstelsels
draaien en waarom de aarde om de
zon draait. Dat zou geweldig zijn, maar
het kan nog vele jaren duren voordat het
werkelijkheid wordt.
De oorsprong van Cosine ligt in de ruimtevaart.
Met de meetapparatuur die we
ontwikkelen, kan bijvoorbeeld het licht
worden gemeten dat van een ster afkomt.
Zo weet je hoe warm deze is, uit welke
materialen de ster bestaat en of ie nieuw is
of dood gaat. We bedenken de techniek en
we bouwen het apparaat. Ook maken we
apparatuur waarmee je vanuit de ruimte
naar de aarde kijkt en kunt bepalen hoe
het gaat met de broeikasgassen en de
luchtverontreiniging.
Tegenwoordig maken we ook apparatuur
voor industriële metingen. Voor een
fabriek die glasvezels produceert en wil
meten of ze goed zijn. We hebben een
meetmethode ontwikkeld waarmee we met
een laserstraal op een glasvezel schijnen.
Met het licht dat er vanaf komt kunnen
we zien of deze nauwkeurig vierkant is,
of de randjes mooi vlak zijn en of deze
de juiste maat heeft. Daardoor kunnen
voortaan superdunne, stapelbare glasvezeldraden
worden gemaakt. De kennis die
we met de meting van glasvezels hebben
opgedaan, kan ook gebruikt worden voor
andere producten. Zo wordt nu voor een
pastafabriek op een soortgelijke manier de
kwaliteit van spaghetti gemeten.
Deze combinatie van wetenschap en
techniek boeit me. We ontdekken dat iets
mogelijk is, maar dan moeten we nog
een machine bouwen waarmee het kan.
Als directeur ben ik veel bezig met het
onderhouden van contacten, het binnenhalen
van opdrachten en het adviseren van
klanten. Ook help ik de teams met mijn
ideeën en ervaring. We hebben samen al
veel gecreëerd voor onze klanten, daar ben
ik heel trots op.
5

Jorrit Rijnbeek
Consultant bij McKinsey & Company
McKinsey & Company is een van de grootste consultancybedrijven ter wereld. Meer dan
tweederde van de grootste bedrijven ter wereld is hier klant. McKinsey & Company geeft
management advies. Dat kan bijvoorbeeld zijn op het gebied van marketing, corporate
finance of strategie. In ons kantoor in Amsterdam werken ruim honderdtachtig consultants
aan projecten in binnen- en buitenland, wereldwijd hebben we meer dan negenduizend
collega-consultants. McKinsey & Company werkt voor de industrie, de dienstverlening en voor
overheidsinstellingen.
6
Mijn opleiding Natuurkunde (2003-2009) rondde
ik af met een master in Theoretische Natuurkunde.
Daarna ben ik begonnen als consultant bij
McKinsey & Company in Amsterdam.

McKinsey & Company helpt bij het
oplossen van managementproblemen.
Consultancy teams pakken deze op een
gestructureerde manier aan. Elk probleem
wordt in stukjes gehakt, zodat er kleine
oplosbare deelproblemen ontstaan, die
vervolgens stuk voor stuk worden opgelost.
Experts vanuit de hele wereld worden
hierbij betrokken.
Omdat ik op de middelbare school goed
was in exacte vakken, adviseerden mijn
natuurkundeleraar en mijn oudste broer
me Natuurkunde te gaan studeren. Dat
vond ik een goed idee, enerzijds vanwege
mijn wens de natuur te begrijpen, maar
ook omdat je goed leert op een gestructureerde
manier problemen te analyseren en
op te lossen. Een intensieve training die de
rest van je leven zeer waardevol is.
Met veel plezier denk ik terug aan mijn
opleiding. Inhoudelijk was deze sterk en
ook was het er kleinschalig, waardoor met
elke student kon worden meegedacht en
er voor iedereen passende studieoplossingen
werden gevonden. Geen massale
colleges, maar een persoonlijke sfeer.
Leiden kent een rijk studentenleven, dat
vond ik erg leuk. Ik was wedstrijdroeier
en later bestuurslid bij de roeivereniging,
een ontzettend leerzame ervaring. Ik
adviseer iedereen om naast de studie aan
activiteiten deel te nemen, want op die
manier kun je je ongemerkt sociaal verder
ontwikkelen.
Ik koos voor de richting Theoretische
Natuurkunde omdat daarbij je analytische
vaardigheden tot het uiterste worden
getest en ontwikkeld. Het laatste jaar van
mijn master bestond uit fulltime onderzoek.
Een fantastische tijd, in mijn geval
inclusief een trip naar het prestigieuze
Stanford. Echter, in dit jaar ontdekte ik
dat een promotie, oftewel nog 4 jaar langer
onderzoek, niets voor mij was. Via een
business course maakte ik kennis met
consulting bij McKinsey & Company.
Als consultant doe je ervaring op bij
verschillende bedrijven en in projecten die
inhoudelijk allemaal van elkaar verschillen;
van groeistrategie tot fusies en overnames.
Ook kun je naar het buitenland,
zelf heb ik bijvoorbeeld drie maanden in
Londen gezeten. Bovendien werk je vrijwel
in elk team met mensen van verschillende
nationaliteiten, achtergronden en
culturen. Na het afronden van je studie
start je als Fellow. Dan ben je verantwoordelijk
voor een bepaald deel van het
project. Je verzamelt data, doet analyses en
interviewt mensen. Vervolgens ontwikkel
je daarover de aanbevelingen en geef je
presentaties aan cliënten. Als een uitkomst
van een van mijn projecten op de voorpagina
van een landelijk dagblad staat, ben
ik ontzettend trots.
Mijn opleiding helpt me elke dag bij mijn
functioneren. Het gestructureerd en stap
voor stap oplossen van problemen, het
gevoel voor getallen en het doen van de
juiste aannames zijn een must in mijn
werk. McKinsey & Company kiest altijd
voor uitzonderlijk talent, de precieze
studieachtergrond is daarbij ondergeschikt.
Hier werken artsen en natuurkundigen,
ingenieurs en juristen, iedereen
brengt een diversiteit aan ervaringen met
zich mee. Succesvolle kandidaten voor
een baan bij dit bedrijf onderscheiden zich
door hun excellente studieresultaten en
een breed ontwikkelde persoonlijkheid.
Hier werken team players met een uitzonderlijk
probleemoplossend vermogen en
de drive om de beste resultaten te behalen.
7

Ilse Disseldorp
Docent natuurkunde en wiskunde en
begeleider Technolab
De lessen natuurkunde en wiskunde die ik geef aan middelbare scholieren zijn goed te
combineren met mijn werk als begeleider in het Technolab. Geen gewoon laboratorium
met witte jassen, petrischaaltjes en borrelende vloeistoffen, maar een soort experimenteerruimte
waar we jonge, nieuwsgierige onderzoekers kennis laten maken met natuur en
techniek. Met proefjes en workshops ontdekken deze basisschoolleerlingen hun talenten
en maken ze kennis met de beroepen die mogelijk zijn met bètavakken.
8
De opleiding Natuurkunde vond ik best
pittig. Vooral in het begin was het doorbijten.
Doordat ik er veel naast deed, vloog
de tijd toch zo voorbij. Ik deed veel voor
de studievereniging en zat in feestcommissies;
een openbaring na mijn saaie middelbare
school. Het studeren heeft me vooral
slimmer gemaakt, maar sociaal ben ik
vooral gegroeid in de tijd erbuiten. Ik heb
leren organiseren en samenwerken, ideeën
uitdenken en lobbyen. De mensen uit die
tijd spreek ik trouwens nog steeds.
Later werd de studie interessanter, met
een eigen onderzoeksproject en het
verklaren van verschijnselen die je niet
kunt waarnemen. Dat ontdekken en
practicum vond ik leuk, in de weer met
schroevendraaier en soldeerbout in het
lab. In het derde jaar merkte ik dat ik bij
onderzoek te veel op mezelf was. Ik wilde
meer met mensen werken en koos voor
Science Based Business en een carrière in
het bedrijfsleven. Helaas bleek dit tijdens
mijn stages bij consultancybedrijven ook
niet bij me passen, waarna ik koos voor
het onderwijs. Daarmee had ik al wel veel
leuke ervaringen.
Ik heb in mijn werk als docent nog steeds
veel profijt van mijn studie, want een
goede en brede kennis van natuurkunde is
essentieel als je natuurkunde- en wiskundeles
geeft op een middelbare school.
Ik sta ver boven de stof waardoor ik het
goed kan uitleggen. Bij veel onderwerpen
weet ik wel een voorbeeld of een proef te
bedenken om de lesstof te verduidelijken.
Dat is ook mijn kracht in het Technolab.
Hier ontwikkel ik spannende workshops
over natuur en techniek die we geven
aan leerlingen tussen de 4 en 14 jaar. Met
bijvoorbeeld een csi onderzoek, compleet
met proefjes om bewijs te vinden, laten we
ze een moord oplossen of we maken een
stad na, waarbij ze in groepjes de waterleidingen
aanleggen, bruggen ontwerpen en
huizen bouwen. Zo maken we ze enthousiast
voor bètavakken. De leerlingen zijn
bij ons altijd zoet, lief en ijverig en ze
willen altijd precies weten hoe het zit. In
het Technolab ben ik ook stagebegeleider
van studenten die zelf les willen gaan
geven. Het is geweldig om ze te leren hoe
ze orde kunnen houden en hoe ze ervoor
zorgen dat de leerlingen aan hun lippen
hangen.
Het leuke aan les geven op de havo en het
vwo is dat je zowel leerlingen les geeft die
goed zijn in het vak als mensen die het
niet zo interessant vinden. Ik vind het
een uitdaging om ook hen wat te laten
opsteken van natuurkunde en ze te laten
zien dat het niet alleen moeilijk, maar ook
leuk is. Als een les lekker loopt, als de klas
aandachtig naar me luistert en als ze goede
cijfers halen voor een moeilijke toets, dan
krijg ik echt een goed gevoel.

Na mijn bachelor (2006-2009) en master Natuurkunde
(2009) werkte ik als consultant bij McKinsey. Het onderwijs
trok me toch meer dan het bedrijfsleven of onderzoek.
De lerarenopleiding was voor mij de juiste aanvulling,
in het onderwijs krijg ik veel vrijheid en uitdaging.
9

Antoine van Oijen
Hoogleraar
10
Tijdens mijn opleiding Natuurkunde (1990-1996) specialiseerde
ik me in de moleculaire natuurkunde. Daarin deed ik ook mijn
promotieonderzoek (tot 2001). Na mijn postdoc aan Harvard
University (2001-2004) werd ik Assistant Professor bij de
Harvard Medical School. Sinds 2010 werk ik in Groningen.

De Rijksuniversiteit Groningen is vergelijkbaar met de Universiteit Leiden, het is alleen
niet zo centraal gelegen. Ook in Groningen wordt kwalitatief hoogstaand onderwijs
gegeven en onderzoek gedaan om meer kennis op te bouwen. Deze universiteit is
internationaal georiënteerd en biedt ruimte aan ambities en talenten. Er is een actief
samenwerkingsverband met het bedrijfsleven en de overheid en ze behoort tot de top
van de Europese universiteiten.
Tot voor kort werden de fundamentele
eigenschappen van chemische reacties
onderzocht door vele miljarden moleculen
tegelijk te bekijken. Doordat men dan
naar gemiddelde eigenschappen kijkt,
is het moeilijk en vaak zelfs onmogelijk
om nauwkeurige informatie te verkrijgen
over deze processen. Tijdens mijn promotie
ontwikkelde ik nieuwe technieken om
slechts één enkele molecuul te kunnen
bekijken. Vervolgens ben ik deze gaan
toepassen op biologische moleculen als
eiwitten en DNA. Mijn onderzoeksgroep
kijkt nu hoe bepaalde eiwitten in staat
zijn DNA moleculen in een hele korte tijd
te kopiëren. We willen weten hoe deze
DNA duplicatie werkt, omdat er kankersoorten
zijn die ontstaan door een fout in
dit kopieerproces.
We doen ook onderzoek naar virale
infecties. Met de microscoop bestuderen
we hoe een enkel virusdeeltje zich aan
een cel bindt en deze vervolgens binnendringt.
Dat is belangrijk voor de bestrijding
van griepvirussen, waarvoor nog
steeds geen vaccin bestaat. Het zou mooi
zijn als we eindelijk een vaccin vinden dat
voor alle soorten influenza kan worden
gebruikt.
Ik wilde natuurkunde studeren omdat ik
het gewoon een mooi vak vond. Ik had
een fantastische docent op de middelbare
school. Pas toen ik in het laatste jaar van
de opleiding veel in het laboratorium was
en experimenten mocht doen die nog
nooit iemand had gedaan en mijn eigen
creativiteit kon gebruiken om te zoeken
naar antwoorden, zag ik pas echt hoe
fascinerend het eigenlijk allemaal is.
In mijn studententijd heb ik erg veel
plezier gehad, ik was vaste bezoeker van de
feesten van de studentenvereniging. In de
barcommissie moest ik organiseren, van
inkoop en ordehandhaving tot bardiensten
en huishouding. Dat was leerzaam,
maar vooral leuk. Op kamers wonen was
een must voor dit intensieve studentenleven.
Ik heb uiteindelijk 11 jaar in Leiden
gewoond en als ik nu daar uit de trein
stap, heb ik nog steeds het gevoel thuis te
komen. Met veel medestudenten van toen
heb ik nog contact en via social media
ontmoet ik weer veel mensen uit die tijd.
Als hoogleraar heb ik alle vrijheid zelf te
bepalen wat ik wil onderzoeken. Daarnaast
ben ik mentor, docent en manager.
Ik sta aan het hoofd van de vakgroep
en zie erop toe dat het onderzoek goed
verloopt en dat studenten en promovendi
zich goed ontwikkelen. Dagelijks hebben
we overleg, waarin we de meetresultaten
en experimenten bespreken en analyseren.
Die samenwerking met enthousiaste
mensen vind ik het boeiendst. Als we
eindelijk tot inzichten komen dan is dat
een mooi moment. Bij zo’n doorbraak kan
de champagne op tafel. Daarnaast reis ik
veel om op conferenties te vertellen waar
we mee bezig zijn en om andere fysici en
biologen te spreken.
Ben je bezig met je studiekeuze, dan is
het een aanrader om zelf eens te gaan
praten met hoogleraren en studenten op
de universiteit. Alleen zo krijg je een goed
beeld van de opleiding en de inhoud van
het vak, want dat is heel anders dan op de
middelbare school. Ook kun je een dag
colleges volgen om dat eens te ervaren.
11

Barry van der Meer
Freelance wetenschapsjournalist
12
Mijn opleiding Natuurkunde (2003-2009) rondde ik af met
een master Wetenschapscommunicatie. Ik ben voor mezelf
begonnen als freelance wetenschapsjournalist en daarnaast
ben ik redacteur nanotechnologie voor de populairwetenschappelijke
website Kennislink.

Wetenschap doen is leuk, maar over wetenschap schrijven is nog veel leuker. Als
freelance wetenschapsjournalist doe ik verslag van wat er in de wetenschap gebeurt.
Dat doe ik voor populair-wetenschappelijke media als KIJK, NWT Magazine en Kennislink.
Mijn eigen enthousiasme voor de onderwerpen is mijn grootste drijfveer. Ik schrijf
zodanig dat mensen zonder wetenschappelijke achtergrond mijn artikelen begrijpen en
leuk vinden om te lezen.
Ik ben altijd gefascineerd geweest door de
natuur en hoe die werkt, van een supernova
verschijnsel in het heelal tot het
verbazingwekkende gedrag van piepkleine
elektronen. Natuurkunde studeren bleek
een goede keus, maar toen ik tijdens mijn
opleiding in een donker lab met lasers
en spiegeltjes aan het werk was, kwam ik
erachter dat een carrière als onderzoeker
niet bij me paste. Het idee een steentje
bij te dragen aan de wetenschap vond ik
mooi, maar ik wilde me niet focussen
op een klein gebied. Er waren nog zoveel
andere dingen waar ik óók in geïnteresseerd
was. Die fascinaties wilde ik graag
met anderen delen. Tijdens mijn master
Wetenschapscommunicatie wist ik het: ik
wilde wetenschapsjournalist worden.
In dit vak ben ik voortdurend bezig met
nieuwe onderwerpen en verdiep me de
ene dag in de nieuwste inzichten in de
quantum computer en dan weer in zwarte
gaten in het heelal. Dat maakt het enorm
afwisselend. Het is heerlijk om bij al die
verschillende onderwerpen het antwoord
te zoeken op die ene interessante vraag
en er vervolgens een leuk verhaal over
te schrijven. Als wetenschapsjournalist
probeer ik een brug te slaan tussen de
wetenschap en het publiek. Ik vertaal
ingewikkelde materie naar een niveau
dat zowel een scholier, zijn vader als de
buurvrouw kan begrijpen. Ik schrijf zodanig
dat ze geboeid blijven en mijn artikel
helemaal willen lezen. Als ik merk dat ik
daarin slaag, geeft dat een enorme kick.
Dit populariseren van de wetenschap is
iets wat je echt moet leren. Ik heb daarom
stages gedaan bij het Leidsch Dagblad,
het tijdschrift Quest en het televisieprogramma
Nieuwslicht. Met het schrijven
zelf krijg je tijdens de opleiding nog weinig
te maken. Het is vooral een kwestie van
veel oefenen en gelukkig zijn er genoeg
ervaren journalisten die je graag op weg
helpen. Dan komt die soepele pen vanzelf.
Dankzij mijn studie kan ik wetenschappelijk
onderzoek kritisch bekijken en beoordelen.
Is het correct wat de onderzoekers
hebben gedaan en is het wel zo’n doorbraak
als ze zeggen? Ook vind ik gemakkelijk
de weg in de wetenschappelijke
literatuur en ken ik de vaktermen. Ik wil
graag weten wat een experiment zo bijzonder
maakt en waarom het moet worden
gedaan. In dit werk moet je tegen een hoge
werkdruk kunnen, want een deadline ligt
altijd op de loer. Als ik een tijdschrift of
krant opensla en mijn naam boven een
artikel zie staan, dan geeft dat eeuwige
roem en dat is de ultieme beloning.
Voor mijn werk moet ik veel bellen en
vragen stellen aan wetenschappers die
een persbericht hebben uitgebracht of
hun werk hebben gepubliceerd. Ook mail
ik met redacties om ze te overtuigen van
mijn mooie ideeën voor artikelen, want
ik moet mijn stukjes eigenlijk een beetje
verkopen. Mijn studie helpt daarbij, want
journalisten met een achtergrond in de
natuurkunde zijn schaars. Geen dag is
hetzelfde. De ene keer werk ik aan een kort
nieuwtje, dan weer een lang achtergrondartikel.
Dat we niet weten wat de wetenschap
van morgen brengt, maakt het extra
spannend.
13

Sigi Neerken
Principal Scientist Molecular
Diagnostics bij Philips Research
14
De Duitse universiteit (vanaf 1990) verschilt qua cultuur
best van de Nederlandse. Ik zou alleen mijn vierde jaar in
Leiden doen, maar het werden er meer, bij de vakgroep
Biofysica. Uiteindelijk deed ik er promotieonderzoek op
het gebied van fotosynthese (2001).

Bij Philips Research, gevestigd op de High Tech Campus in Eindhoven, werken veel
mensen die nog niet zo lang geleden in Leiden zijn afgestudeerd. Met een frisse
blik geven ze nieuwe impulsen aan onderzoeken, die soms al veel langer lopen.
Deze onderzoeken moeten leiden tot uitvindingen, bijvoorbeeld op het gebied van
geneeskunde of licht. Daarvoor worden dan nieuwe producten ontwikkeld, die
vervolgens op de markt worden gebracht.
Op de middelbare school wilde ik al de
wereld verbeteren. Dat sociale aspect vind
ik nu nog steeds belangrijk, ook in mijn
werk en daarom zit ik in de diagnostiek.
Direct na mijn promotieonderzoek begon
ik bij Philips als Senior Scientist en was
ik vooral bezig met het uitvoeren van
onderzoek. Nu ben ik Principal Scientist
en richt ik me ook op de strategie en de
begeleiding van het onderzoeksteam. Ik
heb meer verantwoordelijkheid, al is de
hiërarchie hier heel plat. Dat is prettig,
alle deuren staan letterlijk overal open en
iedereen is bereid je te helpen.
Op de universiteit leer je vooral hoe
onderzoek moet worden opgezet en
uitgevoerd en hoe je de processen kunt
begrijpen. Nu bij Philips ben ik echt bezig
met het uitbouwen van kennis. Je leert
hier te kijken naar behoeftes van mensen
en daarop in te spelen met een productidee.
Je doet onderzoek om uiteindelijk
een product te maken dat aan die wens
voldoet en op de markt kan worden gezet.
Trendwatchers houden de ontwikkelingen
en bewegingen in de markt in de gaten,
zodat Philips snel daarop kan inspelen
met producten en innovatie.
Een productidee leidt eerst tot een onderzoeksvraag
in het laboratorium. Nu zijn
we bijvoorbeeld bezig met het ontwikkelen
van een methode om snel een diagnose te
kunnen stellen voor infectieziekten. We
hebben een manier uitgevonden om heel
snel een enkele bacterie uit het bloed te
vissen en deze te identificeren. Zo kunnen
we binnen twee uur de uitslag hebben van
de bloedtest in plaats van pas na enkele
dagen, zoals nu met een normale bloedkweek
in het ziekenhuis gebeurt. Mede
door deze nieuwe methode zal de patiënt
veel sneller kunnen worden behandeld
en wellicht eerder beter worden. Ook het
apparaat dat hiervoor nodig is ontwikkelen
we. Als alles is afgerond, is het
de bedoeling dat het prototype naar de
fabriek gaat. Daar wordt dan de echte
versie gemaakt die in ziekenhuizen kan
worden gebruikt.
Dit is een bijzonder vak als je je realiseert
dat we zonder mensen geen technologie
en vooruitgang hebben. Zonder mensen
met kennis is er geen onderzoek en zonder
onderzoek komen er geen nieuwe producten.
Ook heb je altijd een team nodig, je
kunt het niet alleen. De interactie, het
enthousiasme en de wil in mijn team om
echt iets voor elkaar te krijgen is super. We
proberen altijd een open visie te hebben.
‘Dat gaat toch niet werken’ is bij ons een
uitspraak die niet voorkomt. Het is altijd
speciaal als een experiment blijkt te lukken.
Als buitenlandse student had ik een goede
studiebegeleider in Leiden, die me kon
monitoren en me adviseerde bij het nemen
van beslissingen en het maken van keuzes.
Hij was er echt om me te helpen. Ook ging
de aansluiting met de andere studenten als
vanzelf, en omdat ik uit het grensgebied
kom, was het volgen van Nederlandstalige
colleges geen probleem. In het begin is er
veel wiskunde, maar uiteindelijk geeft dat
wel een goede basis om natuurkundige
processen en modellen te begrijpen.
15

Reindert Stoffer
Partner Duyfken Trading
Duyfken Trading ontwikkelt handelsstrategieën op grond van natuurkundige inzichten en
handelt voor eigen rekening en risico op de financiële markten. Met een gedetailleerde
rekenkundige analyse reageren we op kleine koersbewegingen. De opzet die we
gebruiken van idee naar werkend handelsmodel lijkt op de werkwijze in een natuurkundig
laboratorium. Ook wij proberen een theoretisch model te toetsen met een experiment.
16
In 1995 kreeg ik een baan in de financiële
wereld bij een Nederlands beursbedrijf.
Ik heb er 7 jaar gewerkt en gehandeld
op de beurs, waarvan 4 jaar als partner.
Toen vond ik het tijd voor een sabbatical.
Geen reis om de wereld voor mij in dit
jaar, maar volop ruimte om mijn studie
Internationale Financiële Economie af te
ronden aan de Universiteit van Amsterdam
en om voor mijn toen pas geboren
dochter te zorgen. In 2003 heb ik met 4
anderen Duyfken Trading opgericht. We
handelen onder meer in aandelen, futures
en opties. Dat doen we op basis van zelf
ontwikkelde strategieën, die zijn gebaseerd
op uitgebreid onderzoek. Daarbij speelt
statistiek een belangrijke rol.
Op het gymnasium had ik vooral bètavakken.
Op basis daarvan kon ik bijna alle
studierichtingen kiezen. Wiskunde en het
werken met formules vond ik het mooist
en natuurkunde vond ik erg boeiend,
omdat het de wereld om je heen beschrijft.
Voor mij was het een mooie uitdaging
daar dieper op in te gaan. Ook had ik
me laten vertellen dat je na de opleiding
Natuurkunde een studie als Economie
gemakkelijk kunt oppakken. Kortom: ik
koos voor Natuurkunde omdat het een
goede basis vormt.
Er ging een wereld voor mij open toen
ik eenmaal op de universiteit studeerde.
Ik vond de modellen die door de eeuwen
heen bedacht zijn door mensen als
Huygens, Newton, Kamerling Onnes,
Lorentz en Einstein zeer inspirerend. Nota
bene is een aantal belangrijke modellen
bedacht in Leiden, dat vind ik echt geweldig.
Ik vond met name de meer theoretische
vakken interessant, omdat je daarbij
werd gedwongen exact na te denken, een
kleine fout in een uitwerking leidde al snel
tot onoplosbaarheid. Tijdens mijn studie
woonde ik in een studentenhuis en was
ik lid van een grote studentenvereniging.
Daar ontmoette ik veel leuke mensen met
verschillende interesses, dat was altijd heel
gezellig. Ook bood het me de kans mee
te doen aan allerlei sportieve en creatieve
activiteiten. Veel mensen denken dat een
opleiding Natuurkunde of Wiskunde niet
te combineren is met een lidmaatschap
van een grote studentenvereniging. Daar
ben ik het niet mee eens, dan mis je echt
een leuke ervaring en veel plezier.
In mijn studententijd had ik al bedacht
dat ik na mijn studie in de financiële
wereld wilde werken. Toen ik las dat er
voor het waarderen van opties wiskundige
modellen werden gebruikt, waaronder het
bekende Black en Scholes model, wilde ik
er meer over te weten komen. Ik ging er
een aantal keuzevakken over volgen aan
de UVA en vond het meteen zo interessant,
dat ik besloot deze modellen te
willen toepassen in de financiële handel.
Om me er goed op voor te bereiden,
ging ik naast Natuurkunde de opleiding
Economie doen. Ik ben blij dat ik gekozen
heb voor de opleidingen en de carrière
die ik echt leuk vind. Ik raad iedereen
aan dat ook te doen, want je besteedt het
grootste deel van je leven aan werken. Het
hebben van plezier daarin is daarom heel
belangrijk.

Ik studeerde Experimentele Natuurkunde in Leiden
(1988-1994). Tegen het einde van mijn opleiding begon ik
met de studie Internationale Financiële Economie aan
de UVA, deze heb ik uiteindelijk afgerond in 2002. Ik werk
sinds 2003 bij Duyfken Trading.
17

Sander Otte
Universitair docent technische natuurkunde
18
Ik koos in 1998/99 resoluut voor Natuurkunde en daarna
voor Experimentele Fysica in het bijzonder. In 2008
promoveerde ik op het gebied van magnetisme op de
atomaire schaal. Ik besloot hierin door te gaan, eerst in het
buitenland en tegenwoordig bij de TU Delft.

Kennis speelt de hoofdrol op de Technische Universiteit Delft. Tijdens de colleges
brengen wetenschappers kennis over aan studenten die wetenschapper willen worden
en bij onderzoek wordt kennis gegenereerd door wetenschappers. De TU Delft werkt
deels samen met de Universiteit Leiden.
Als jochie van 14 las ik een artikel in het
NRC, waarin stond dat IBM atomen kon
verplaatsen. Ze waren in staat deze in
een cirkel te leggen en konden er zelfs de
letters IBM mee vormen. Totaal gefascineerd
was ik en kon mijn ogen niet van het
plaatje afhouden. Mijn roeping was daar,
dat was duidelijk.
In het derde jaar van de universiteit kies
je tussen theoretische en experimentele
fysica, beide richtingen gaan over onderzoek.
Theoretische fysica vindt plaats op
papier om uit te vinden wat volgens de
theorie het gedrag is van de metingen en
bij experimentele fysica meet je het na. Er
is altijd een wisselwerking; soms is er eerst
de theorie die moet worden onderzocht,
een andere keer is er een meting die we
niet snappen en daarom moet worden
verklaard. Ik koos zelf voor de experimentele
richting.
Ik ben afgestudeerd in het geleidingsgedrag
van hele dunne metaaldraadjes,
zo dun dat ze bijna zijn gebroken. Deze
atomische natuurkunde is bijvoorbeeld
toepasbaar bij computerchips. Daarin
worden de draadjes steeds fijner, waardoor
er steeds meer gegevens op kunnen. We
kunnen de geleiding meten van draadjes
van slechts een atoom dik. Later heb ik me
gespecialiseerd in de ‘scanning tunneling
microscope’ (STM). Deze tastmicroscoop
scant een oppervlak met een superscherpe
naald, zonder contact te maken. De naald
is zo dicht bij het oppervlak dat er stroom
naartoe loopt. Zodra er iets op ligt, verandert
de stroom. Zo kun je zelfs individuele
atomen waarnemen. Experimenten en
metingen kunnen alleen in een steriele en
vacuüm omgeving plaatsvinden, zonder
stofjes. Ook heerst er een extreem lage
temperatuur, zodat de atomen stil blijven
liggen. Ik bouw de STM systemen en
perfectioneer ze. Als ik een idee heb, maak
ik een bouwtekening en een prototype. Ik
vind het fascinerend dingen te doen die
nog nooit iemand heeft gedaan. Dat de
mens zo ver is gevorderd dat we met een
apparaat een atoom kunnen oppakken en
verplaatsen. Soms heb je het gevoel dat je
voor god speelt.
In mijn werk als universitair docent begeleid
ik promovendi die de experimenten
voor mijn onderzoek doen in het laboratorium.
Ik sta steeds minder zelf in het lab,
al vind ik het heel leuk om te schroeven en
te meten en apparaten in elkaar te zetten.
Daarnaast geef ik les in natuurkunde in
de collegezaal. Ik leg graag dingen uit
en motiveer mensen de moeilijke stof te
begrijpen.
Het resultaat van elk onderzoek is de
publicatie in een wetenschappelijk
tijdschrift. Zo wordt de kennis aan het
publiek beschikbaar gesteld en kan een
andere wetenschapper er verdere onderzoeken
mee doen. Het onderzoek in
atoomfysica is fundamenteel en moet zich
nog jaren verder ontwikkelen voordat er
echt een product kan worden gemaakt.
De basis voor de elektronica waar iedereen
dagelijks mee te maken heeft, is ook
ontdekt tijdens experimenten. Dat is zeker
vijftig jaar geleden. Zonder universitair
onderzoek over halfgeleiders had HP of
Intel nooit een computer kunnen bouwen.
19

Jasper Lukkezen
Promovendus bij de Universiteit Utrecht en
onderzoeker bij het Centraal Plan Bureau
20
Ik heb een bachelor Wiskunde en Sterrenkunde en een master
Theoretische Natuurkunde (2002–2008). Mijn carrière begon bij
KPMG Corporate Finance als financieel analist. Omdat ik graag
verder wil leren en onderzoek wil doen, ben ik aan de slag gegaan
bij het Centraal Planbureau en bij de Universiteit Utrecht.

Het Centraal Planbureau is een onderzoeksinstituut waar onderzoekers de gevolgen
van een nieuw economisch beleid in Nederland analyseren. Dat draagt bij aan de
beleidsdiscussie op lange termijn. De invloed ervan is dus niet direct merkbaar.
Het Centraal Plan Bureau werkt in opdracht van de rijksoverheid en de Europese
Unie. Ook werk ik bij de Universiteit Utrecht. Daar ben ik als promovendus bezig met
economische wetenschap.
Als promovendus werk ik bij de Universiteit
Utrecht binnen de vakgroep
Financiering en Financieringsvraagstukken.
Ik bestudeer de houdbaarheid van
staatsschulden. Daar gaat straks mijn
proefschrift over. Dit doe ik de helft van
de tijd, want ik werk als onderzoeker ook
bij het Centraal Planbureau. Als je daar
werkt, moet je vooral het onderzoek zelf
leuk vinden, want het kan jaren duren
voordat de impact van je onderzoek
duidelijk wordt en zijn uitwerking krijgt
op het leven en het werk van de mensen in
Nederland.
Het leuke aan het onderzoek op het gebied
van de houdbaarheid van staatsschulden
bij de universiteit is dat ik altijd bezig ben
met het ontdekken van nieuwe dingen. Ik
stel vragen waar nog niemand antwoord
op heeft. Ook ben ik bezig met een relevant
onderwerp, zeker nu met de economische
crisis. Tot op welke hoogte is een
staatsschuld nog te hanteren en wanneer is
deze zo groot dat het een probleem wordt?
Moeten we Griekenland failliet verklaren
en wat zouden daar de gevolgen van zijn?
Zijn ze wel echt failliet, welke rol spelen de
banken en wat kost het de samenleving? Ik
onderzoek de mogelijke antwoorden en de
diepliggende oorzaken. Daarmee probeer
ik de processen te begrijpen en deze aan
anderen uit te leggen.
Toen ik 17 was en bezig met mijn studiekeuze,
ben ik een dag meegelopen op de
universiteit. Dat kun je zelf aanvragen. Op
zo’n ‘meeloopdag’ zit je echt in de collegebanken,
zie je wat voor mensen er zitten
en kun je hen zelf vragen stellen over de
studie. Ik koos uiteindelijk voor Sterrenkunde
en Wiskunde. Omdat het studeren
direct erg goed ging, besloot ik om het in
het tweede jaar iets rustiger aan te doen en
meer te genieten van het studentenleven.
De cijfers werden toen uiteraard ook wat
minder hoog. Ik was voorzitter van de
studievereniging en zat in de universiteitsraad
om studenten te vertegenwoordigen.
Bij de Leidsche Flesch worden zowel
sociale events als activiteiten met een
inhoudelijke verdieping georganiseerd.
Zo hadden wij een studiereis naar Wenen
met overdag lezingen en rondleidingen
en ‘s avonds vrije tijd om uit te gaan. Ook
de gratis lunchlezingen zijn interessant.
Gesponsord door het bedrijfsleven en met
actuele en boeiende onderwerpen.
In mijn huidige werk heb ik nog steeds
dagelijks voordeel van mijn studie. Ik weet
snel in kaart te brengen wat er echt toe
doet. Dat heb ik voor op mijn collega’s.
Als promovendus is leren bovendien mijn
werk. Mijn dag begint met het doornemen
van interessante papers en stukken
in magazines of op internet. Dan ga ik
verder met het verzamelen van resultaten
over overheidsfinanciën. Die rubriceer
ik en daar praat ik met collega’s over.
Ik doe analyses, maak modellen en trek
conclusies waar ik artikelen over schrijf.
Die worden, als alles goed gaat, straks
gepubliceerd in een wetenschappelijk
tijdschrift. Alle artikelen samen vormen
mijn proefschrift, dat ik zal presenteren en
verdedigen. Een spannend moment waar
ik drie jaar lang naartoe werk.
21

Marjo Geers, Ph.D.
Consultant bij Collis
Collis is een ICT-bedrijf dat zich richt op veilige elektronische transacties. Dat kunnen
betaaltransacties zijn, het reizen met een OV-chipkaart of een identificatie met een
paspoort of rijbewijs. Ook een online identificatie behoort tot de mogelijkheden. Collis levert
advies, testdiensten en –tools en trainingen in binnen- en buitenland. Dat doen we voor
overheidsinstanties, openbaar vervoerorganisaties en financiële instellingen. Inmiddels
werken er circa 160 mensen in onder meer Nederland, Singapore, Edinburgh en Dubai.
22
In 1990 ben ik Natuurkunde gaan studeren in Leiden en
in 1999 ben ik gepromoveerd. Daarna ben ik als consultant
gaan werken op het gebied van veilige elektronische
transacties en informatiebeveiliging.

Op de middelbare school vond ik natuurkunde
een interessant vak. Daarom ging
ik het studeren, al had ik nog geen idee
wat ik daarmee na de opleiding wilde gaan
doen. Toen ik in 1994 afstudeerde, wilde
ik graag nog een paar jaar verder in het
onderzoek. Mijn promotieonderzoek ging
over fundamentele vraagstukken. Het had
als doel meer kennis te vergaren, maar
zonder direct praktisch toepasbaar te
zijn. Ik vond het interessant, maar het was
moeilijk om aan familie en vrienden uit te
leggen waar ik me precies mee bezig hield.
Na mijn promotie wilde ik graag een baan
waarbij het resultaat meer zichtbaar en
direct bruikbaar was. Ik koos voor een
commercieel bedrijf en ging aan de slag
bij Collis. Ik testte onder meer de chip
voor betaalpassen van banken nadat deze
geschikt was gemaakt voor rekeningrijden.
Als de chip zich niet naar verwachting
gedroeg, rapporteerde ik dat aan de
ontwikkelaars. Ook heb ik een testomgeving
ontworpen en geïmplementeerd voor
een creditcardmaatschappij.
Nu houd ik me bezig met elektronische
identificatie. Paspoorten en verblijfsvergunningen
zijn voorzien van een chip met
allerlei beveiligingsmechanismen. Om de
chip uit documenten van allerlei landen te
kunnen lezen, heb ik voor Nederland een
inspectie-infrastructuur ontworpen. Daarnaast
adviseer ik over de chip op identiteitsbewijzen
aan partijen als het Ministerie van
Binnenlandse Zaken en RDW; wat moet
de chip kunnen, hoe moet deze worden
beveiligd en hoe kun je er informatie mee
uitwisselen. Ook doe ik onderzoek naar
beveiligingsrisico’s en interoperabiliteitsproblemen
van bestaande systemen en geef
ik advies voor verbeteringen.
Steeds meer transacties gaan tegenwoordig
via het internet. Het is nodig ons ook
daar betrouwbaar te kunnen identificeren
in binnen- en buitenland en het liefst met
een elektronisch identiteitsdocument. In
de Europese standaardisatiewerkgroepen
waaraan ik deelneem, zorgen we ervoor
dat de elektronische identiteitsbewijzen
die in verschillende EU-lidstaten worden
uitgegeven overal bruikbaar zijn. Standaardisatie
is op veel gebieden de moeite
waard. Hierdoor kunnen we ook overal
ter wereld met onze bankpas geld opnemen
en binnen niet al te lange tijd is het
mogelijk ons wereldwijd met onze digitale
identiteitskaart te identificeren.
Tijdens mijn opleiding Natuurkunde heb
ik vooral analytische, probleemoplossende
en onderzoeksvaardigheden ontwikkeld.
Die zijn essentieel in mijn werk. Ook
van de ervaringen die ik opdeed tijdens
mijn promotieonderzoek, zoals het geven
van presentaties en werkcolleges en het
schrijven van artikelen, heb ik dagelijks
veel profijt.
Een groot deel van mijn collega’s heeft een
bètaopleiding, veel van hen zijn natuurkundigen.
Collis is zelfs opgericht door
een voormalig natuurkunde promovendus
van de Universiteit Leiden. Als Consultant
moet je snel concepten kunnen doorgronden
en analyseren en de diepte in kunnen
gaan om zaken tot in detail uit te zoeken.
Ondertussen moet je overzicht kunnen
houden. Deze capaciteiten zijn allemaal
belangrijker dan de specifieke kennis over
een onderwerp, die krijg je in de praktijk
vanzelf. Ik vind het bijzonder dat ik met
het uitdenken van de beste en veiligste
ontwerpen en systemen kan bijdragen
aan moderne ontwikkelingen en verbeteringen,
waar we in het dagelijks leven
allemaal wat aan hebben.
23

24
Colofon
Uitgever: Universiteit Leiden, Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Coördinatie: Universiteit Leiden, Michel Crama.
Interviews, redactie, eindredactie: De Teksttafel, Mirjam Endendijk. Foto’s: Peter van Evert. Vormgeving: ratiodesign.nl
Druk: van Zessen Klaar, Leiden. Met dank aan alle alumni die in deze brochure hun verhaal wilden vertellen.
© november 2011, eerste druk
Dit is een uitgave van de Universiteit Leiden, Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen. Niets uit deze uitgave mag worden
gekopieerd of vermenigvuldigd zonder de toestemming van de auteur en de uitgever. Deze brochure is met de meeste zorg samengesteld.
Aan de inhoud ervan kunnen geen rechten worden ontleend.

www.studereninleiden.nl
www.mastersinleiden.nl