2 De Pompunit - Induteq

BEROEPSTAAK
Deze beroepstaak is uitgebracht in een serie voor de
kwalificatie Mechatronica.
Beroepstaken zijn gebaseerd op het didactisch model BGL
(Beroepstaak Gestuurd Leren). De beroepstaken zijn tot
stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de Stichting
Consortium PGO.
2 De Pompunit
OVERZICHT BEROEPSTAKEN MECHATRONICA
Opleiding Monteur Mechatronica
> Machinebouw Mechatronica
1 Introductie 'De Wedstrijd Robot'
2 De Pompunit
3 Schakelpanelen samenstellen
4 Deurbesturing
5 Blik op power
6 BGL praktijkberoepstaak 'Assembleren en fabriceren'
7 De gereedschapskist
8 Modificatie
9 Zware last
10 Storing!
11 BGL praktijkberoepstaak 'Onderhoud en storing'
12 Op rolletjes...
69304189
Bestelnummer 00611900006

2
BEROEPSTAAK
De Pompunit
Opleiding Machinebouw Mechatronica
> Uitstroom Monteur Mechatronica
69306034
Bestelnummer 00611900006

COLOFON
Introtekst
Leden werkgroep
Peter de Hoog, René Vernooy, Yolanda Wilhelm, Henk
Knol, Pauline Veldhoen, Frank Bus
Eindredactie
SC PGO
Illustraties
Willem van Dijk, Henk Knol
Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat niet alle copyrights
van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld zijn. Degene
die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht
contact op te nemen met de uitgever.
© 2006 Stichting Consortium PGO Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden
gemaakt, in enige vorm of enige wijze, namelijk elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier,
zonder voorafgaande toestemming.

INHOUD
Introductie op beroepstaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Stap 1 Oriëntatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
Stap 2 Invullen mini-POP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Stap 3 Voorbereiden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Stap 4 Uitvoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
Stap 5 Controleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Stap 6 Beoordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
Beoordelingsformulier uitvoeren opdracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
Stap 7 Terugkijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
Studiebronnen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
3

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
INTRODUCTIE OP
BEROEPSTAAK
Bij het opstellen of reviseren van een productie-eenheid komt het
voor dat er mechanische werkzaamheden verricht moeten worden.
Er moet een motor of een pomp gerepareerd worden en soms moet
er ook een pomp vervangen worden. Je werkt in deze beroepstaak
samen met andere leerlingen.
In deze beroepstaak
Deze beroepstaak is een assemblagetaak.
Je vervangt de lagers van een elektromotor en je maakt een frame
waarop elektromotor en pomp samengebouwd worden en aan
elkaar gekoppeld worden. Het geheel moet worden uitgelijnd.
Na deze beroepstaak
Als je deze beroepstaak goed uitvoert, kun je:
• werkzaamheden voorbereiden en samenwerken
• gereedschappen instellen
• verbindende technieken toepassen
• onderdelen assembleren
• testen verrichten en zorgdragen voor kwaliteit
• informatie zoeken, verwerken en overbrengen
• samenvatten
Portfolio
In deze beroepstaak volg je de stappen. Er zijn in totaal zeven
stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap
verzamel je bewijzen (in te leveren resultaten), die in je portfolio
komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de
tabel staat welke producten bij welke stap horen.
Stap
Producten portfolio
1. Oriëntatie • Verslag + bijlage centrifugaalpompen en
elektromotoren + bijlage antwoorden
• De ingevulde tabel 1
2. Mini-POP Ingevuld Mini-POP
3. Werkvoorbereiding • Lijst van materialen en gereedschappen
• Werkvoorbereiding
• Vragen en opdrachten (incl. tekening van het
frame)
• Tekening
• Lijst van lagers
4

4. Uitvoering • Fotoreportage van het vervangen van de lagers
en de uitgewerkte presentatie
• Foto van het eindproduct
5. Controle • (afgevinkte) Controlelijst 2x
• Fotoreportage
6. Beoordeling • Ingevulde beoordelingslijsten
7. Evaluatie • Verslag evaluatiegesprek
5

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Oriëntatie
Oriëntatie
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Verslag van een groepsbespreking waarin je 2
artikelen over centrifugaalpompen en 2 artikelen
over elektromotoren hebt besproken.
• Als bijlage bij dit verslag: de antwoorden op de
algemene vragen die hieronder staan.
• De ingevulde tabel 1.
ACTIVITEITEN
Je oriënteert je eerst op de beroepstaak.
Dit betekent dat je de taak doorleest.
1 Informatie zoeken, lezen, samenvatten en overbrengen
1 Zoek twee artikelen over vloeistofpompen op internet en print
ze uit.
2 Zoek ook twee artikelen over elektromotoren en print deze ook
uit.
3 Maak een samenvatting van elk artikel.
4 Bespreek de inhoud van de artikelen in de basisgroep.
6

2 Vragen beantwoorden
1 Dit is een assemblagetaak. Wat is assembleren?
2 Waarop moet je letten als je pomp en motor op één frame gaat
samenbouwen?
3 Welk type elektromotor wordt er gebruikt? Schrijf de gegevens
over van het typeplaatje van de elektromotor waarmee je
werkt.
4 Hoe kunnen de assen van de pomp en de elektromotor aan
elkaar bevestigd worden?
3 Tabel 1 Werkzaamheden
1 Overleg met je groepsleden en vul de tabel in.
Stappen
Wat doet een monteur mechatronica bij het
assembleren van een pompunit.
Geef daarbij aan wat hij altijd doet en wat
soms.
Moet altijd of
soms
Heb ik wel
eens gedaan
Heb ik wel
eens bij
geholpen
1 Kijken naar de maten van pomp en motor Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
2 Hoe groot/zwaar/sterk moet het frame
worden
Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
3 Frame tekenen Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
4 Enz. Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
5 Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
6 Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
7 Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
8 Altijd / Soms Ja / Nee Ja / Nee
Je hebt de oriëntatie afgerond. De informatie die je hier hebt
verzameld, heb je nodig voor de volgende stap. In stap 2 ga je een
mini-POP maken.
7

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Invullen mini-POP
Invullen mini-POP
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Een ingevuld mini-POP.
ACTIVITEITEN
Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de beroepstaak in
grote lijnen inhoudt.
In het mini-POP schrijf je op wat, waar, hoe, met wie en wanneer je
de beroepstaak gaat uitvoeren. Bespreek met je trajectbegeleider
het ingevuld mini-POP.
1 Invullen mini-POP
1 Vul in wanneer je de beroepstaak afrondt en wie jouw werk beoordeelt.
2 Beschrijf in je eigen woorden wat je gaat maken en uitvoeren.
3 Vul schema in:
Kolom a: Wat ga ik doen? Omschrijf wat je gaat leren.
Kolom b: Waar ga ik dat doen? Omschrijf nauwkeurig de locatie.
Kolom c: Hoe ga ik dit doen? Op welke manier: bv. theorie- en
handboeken, workshops, praktijklokaal, Internet, lesrooster, vragen
stellen.
Kolom d: Wanneer ga ik dit doen? Maak een planning/rooster.
Kolom e: Met wie ga ik dit doen? Wat doe ik alleen en wat doe ik met
anderen?
Kolom f: Laat je activiteiten aftekenen.
4 Vul hier in welke competentie je eventueel nog in moet halen.
5 Welke extra ondersteunende lessen zou ik willen volgen?
6 Aan welke persoonlijke competenties ga ik nog meer werken in
deze beroepstaak? (zie vorige beroepstaak of je POP)
2 Gesprek met trajectbegeleider
Tijdens het gesprek krijg je vast en zeker opmerkingen of
aanvullingen op je mini-POP.
1 Verwerk deze opmerkingen eerst in je mini-POP.
2 Vul de tijdsplanning in.
8
Als het mini-POP goed is ingevuld, dan kun je verdergaan met stap 3.

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Tabel Mini-POP
Tabel 2 Mini-POP
1 De beroepstaak wordt afgesloten met een gesprek/beoordelingsopdracht/assessment/toets.
Onder toezicht van: ………………………...................….. Datum ………………………... Plaats ………………………….…..
2 Beschrijf in eigen woorden wat je gaat maken en uitvoeren in deze beroepstaak.
3 Vul onderstaand schema met vaardigheden verder in.
In deze beroepstaak ga ik
het volgende leren:
Waar? Hoe? Wanneer? Met wie
samen?
Paraaf
TB/PB
4 Kijk in de beoordelingsschema’s van stap 6. Wat weet je of kun je nog niet?
Vul dat op dezelfde manier in als hierboven.
5 Welke workshops (extra informatie) vind jij dat er bij deze beroepstaak gegeven moeten worden?
6 Aan welke persoonlijke competenties ga je nog meer werken in deze beroepstaak?
Denk hierbij aan afspraken die in vorige beroepstaken zijn gemaakt. Of kijk in je POP.
10
Deze tabel kun je downloaden via www.pgotechniek.nl (kies BGL)

Vul hieronder jouw planning in. Geef bij elke stap de geplande
startdatum en einddatum aan. Vul later de werkelijke datum in. Zo
kun je zien of je je aan de planning gehouden hebt.
Jouw plan Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Stap 7
Geplande startdatum:
Geplande einddatum:
Startdatum:
Einddatum:
11

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Voorbereiden
Werkvoorbereiding
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Controlelijst van materialen en gereedschappen.
• Werkvoorbereiding.
• Verslag van de uitwerking van de vragen en
opdrachten onder activiteit 3.
• Tekening.
• Lijst van lagers.
ACTIVITEITEN
In de vorige stap heb je jouw mini-POP uitgewerkt. Je hebt daarin
heel precies beschreven wat je gaat oefenen en leren.
In deze stap oefen je de vaardigheden die je nog niet beheerst.
Je bestudeert ook de theorie die je daarbij nodig hebt.
In deze stap maak je ook de werkvoorbereiding.
In de werkvoorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je
daarbij nodig hebt.
1 Controle materialen en gereedschappen
1 Maak een lijst met gereedschappen om:
a de lagers te vervangen
b het frame te maken
c het geheel samen te bouwen
2 Maak een lijst van materialen die je nodig hebt om het frame te
bouwen en de pomp en motor te monteren.
3 Controleer of alles aanwezig is.
4 Controleer of er iets beschadigd is.
5 Welke gereedschappen en materialen heb je nodig om de
opstelling uit te lijnen?
6 Wat doe je als er iets niet klopt?
2 Werkvoorbereiding maken
12
Deze taak bestaat uit vier verschillende opdrachten: lagers
vervangen, frame maken, motor en pomp monteren en uitlijnen.
Bij het maken van de tijdsplanning en werkvolgorde moet je met
bovenstaande rekening houden

De onderstaande punten neem je op in je werkvoorbereiding:
a planning van je werkzaamheden en de werkvolgorde
b beschrijving van het eindresultaat
c informatie lezen uit tekening
d benodigde beschermingsmiddelen
3 Voorbereiding van de assemblage
1 Bepaal de afmetingen van de motor en de pomp.
2 Maak een tekening van de opstelling (met de hand of in CAD).
3 Zoek uit van welke materialen je de opstelling het beste kunt
maken.
4 Welke bevestigingsmethode vind jij de beste om het frame te
maken?
5 Beschermingsmiddelen
a Welke beschermingsmiddelen heb je nodig?
b Hoe kom je aan die beschermingsmiddelen?
c Maak een lijst van de beschermingsmiddelen die je nodig
hebt.
4 Discussie over lagers
Bij alles wat draait zijn lagers de belangrijkste onderdelen.
Jullie weten dat wel uit eigen ervaring met fietsen en brommers.
Om elkaars kennis aan te vullen voeren jullie een discussie over
lagers.
Om een goede discussie te hebben volgen hier een aantal
trefwoorden;
Krukas, drijfstang, wielen, balhoofd.
Kogellagers, glijlagers, lagervet, tonlagers, zelfinstellende lagers,
taatslagers.
Na afloop van de discussie maken jullie een lijst van de lagers die
jullie kennen met de toepassing die je daarvan weet.
Na afronding van deze stap heb je een uitgewerkte
werkvoorbereiding met tijdplanning voor het uitwerken van stap 4.
Nu ben je klaar voor de daadwerkelijke uitvoering van de
beroepstaak.
13

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Uitvoeren
Uitvoering
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Het afgemonteerde werkstuk.
• Een foto van het afgemonteerde werkstuk.
ACTIVITEITEN
In deze stap ga je aan de slag! Je hebt in de vorige stappen al
belangrijke informatie verzameld. Je hebt nu een ingevuld mini-POP
en een werkvoorbereiding. Die gebruik je voor de uitvoering van je
beroepstaak.
Je maakt een opstelling van een pomp en een elektromotor,
samengebouwd op een frame. Je zorgt voor een goede uitlijning.
Voor het koppelen van de elektromotor en de pomp gebruik je een
elastische koppeling.
Vervang als eerste de lagers van de elektromotor.
1 Vervangen van de lagers
In deze stap ga je de lagers van de motor vervangen.
1 Maak een foto van elke stap die wordt uitgevoerd.
2 Zorg ervoor dat je ook het proces fotografeert. Ook de fouten
fotograferen.
3 Maak een reportage. En bereid een presentatie hierover voor.
4 Plan de presentatie en nodig de toeschouwers uit.
2 Het frame
In de voorbereiding heb je de tekening gemaakt, de materiaalkeuze
gemaakt. Je weet hoe je de delen van het frame wilt verbinden.
Nu kun je dus het frame gaan maken.
3 Uitlijnen
14
Als de motor en de pomp op het frame zijn geplaatst moet het
geheel uitgelijnd worden.
De voeten van beide moeten vlak staan en de assen moeten in één
lijn staan. Zo kan de koppeling goed gemonteerd worden.

4 Het werkstuk
Maak een foto van jouw werkstuk.
15

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Controleren
Controle
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Een controlelijst.
• Een afgevinkte controlelijst van het product van een
collega.
• Een afgevinkte controlelijst van je eigen product.
• Presentatie.
ACTIVITEITEN
Je hebt de beroepstaak uitgevoerd. In deze stap ga je je eigen werk
en dat van een collega controleren. Dit doe je aan de hand van een
eigengemaakte controlelijst. Eventuele fouten kunnen dan hersteld
worden. Daarna houd je de presentatie.
1 Controlelijst maken
1 Hoe ga je de controle aanpakken?
2 Er moet in ieder geval gecontroleerd worden op de volgende
punten:
• geruisloze loop van de elektromotor
• de juiste draairichting van de elektromotor
• de goede bevestiging van de opstelling
• het in lijn zijn van elektromotor en pomp
• de afwerking van de koppeling
• de algehele uitlijning
3 Maak aan de hand van deze punten je controlelijst.
2 Controle uitvoeren
1 Laat je product controleren door een andere groep.
2 Voer de controle uit bij een andere groep.
3 Presentatie
1 Voer de presentatie uit.
16

Beoordeling
Beoordeling
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Het beoordelingsformulier. (Een van jezelf, een van
een collega en een van je praktijkbegeleider/
trajectbegeleider.)
ACTIVITEITEN
Je hebt de beroepstaak afgerond. Je hebt een pompopstelling
gemaakt en een presentatie uitgevoerd. Je praktijkopleider
beoordeelt jou tijdens het uitvoeren van je taak. Hij gebruikt hiervoor
het beoordelingsformulier.
De praktijkopleider heeft jou tijdens je werk vragen stellen over je
werkwijze. De antwoorden die je hebt gegeven, maken onderdeel uit
van je beoordeling.
1 Invullen beoordelingsformulier
1 Vul zelf het beoordelingsformulier in.
2 Vraag een collega of hij dit ook wil doen voor jouw werk.
2 Beoordelingsgesprek
1 Bevestig de definitieve datum van het gesprek met je begeleider.
2 Bereid het gesprek goed voor.
3 Voer een beoordelingsgesprek met je begeleider.
Denk aan het meenemen van je portfolio met mini-POP, foto’s,
tekening en controlelijst.
17

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Beoordelingsformulier uitvoeren opdracht
Beroepstaak: De Pompunit
Naam leerling: ..……………………………………………………………………………………………… Datum: ………..
Naam bedrijf: …………………………………………………………………………………………………………………………
Beoordelaar 1: ……………………………………
Beoordelaar 2: ……………………………………
Competenties en beheersingscriteria R P T
1 Voorbereiden eigen werkzaamheden
• Interpreteert de werkplannen, tekeningen, stuklijsten en instructies
• Verzamelt de juiste materialen en gereedschappen
2 Controleren en instellen materialen en gereedschappen
• Werkt geconcentreerd, nauwkeurig en zelfstandig
3 Verbindende technieken toepassen
• Past voorkomende verbindende technieken toe.
• Bepaalt in overleg welke machines en gereedschappen nodig zijn.
4 Componenten en modules afstellen
• Controleert de werking.
• Stelt zonodig bij.
5 Onderdelen en componenten assembleren
• Monteert de onderdelen en componenten en sluit ze aan volgens instructie.
• Gebruikt het juiste gereedschap.
6 Neemt voorzorgsmaatregelen
• Werkt volgens de regels van Arbo, hygiëne, milieu en kwaliteit.
7 Verricht eenvoudige testen
• Signaleert afwijkingen.
8 Veilig en milieubewust werken
• Reageert alert en actief op het (ontstaan van) onveilige situaties.
9 Samenwerken
• Komt gemaakte werkafspraken na.
• Vraagt collega’s om hulp als hij er zelf niet uitkomt.
• Communiceert in begrijpelijke taal met iedereen
10 Registreert gegevens
• Controleert en vergelijkt regelmatig de werkzaamheden met de registratie
11 Communiceren tijdens de werkzaamheden
18
• Stelt gerichte vragen om relevante informatie te achterhalen.

• Hanteert correcte omgangsvormen.
• Houdt rekening met wat door een ander gezegd wordt.
• Luistert aandachtig en toont geduld.
• Spreekt en schrijft in helder en correct Nederlands.
Leervaardigheden
12 Zorgdragen voor kwaliteit
• Controleert zijn werk tijdens en na afloop van zijn werkzaamheden.
• Werkt volgens kwaliteitsvoorschriften
15 Beroepscompetenties ontwikkelen
• Reflecteert met leidinggevende op het beroepsmatig handelen.
• Brengt met leidinggevende in kaart wat goed en niet goed ging.
• Bepaalt met leidinggevende welke competenties hij verder moet ontwikkelen.
• Bepaalt met leidinggevende welke activiteit hij daartoe moet ondernemen.
• Toont motivatie om te leren.
• Stuurt in toenemende mate het eigen leerproces.
28 Rapporteren
• Geeft duidelijke en complete informatie.
• Vult formulieren op de juiste wijze in.
• Gebruikt de juiste (vak)termen.
Beheersingsniveau van een competentie: R = Reproductief, P = Productief, T = Transfer.
Reproductief (R)
Op reproductief niveau handelt de beroepsbeoefenaar volgens
routines en beroepsactiviteiten die zijn gebaseerd op
handelingsvoorschriften en standaardprocedures.
De deelnemer kan onder begeleiding een taak goed uitvoeren op
reproductief (en reactief) niveau.
Productief (P)
Op productief niveau doet de beroepsbeoefenaar een beroep op de
creativiteit en het probleemoplossend vermogen. Hij heeft wel
strategieën en handelingsprincipes geleerd, maar moet die nog
leren toepassen in nieuwe situaties. Hij bedenkt oplossingen voor
nieuwe problemen, nieuwe procedures, en heeft minder structuur
nodig om zelfstandig activiteiten te ondernemen. Hij is productief.
Transfer (T)
Het criterium ’transfer’ geeft aan dat een beroepsbeoefenaar in
staat is kennis en beroepsvaardigheden toe te passen in
uiteenlopende (beroepsmatige) situaties. Anders gezegd: het
criterium ’transfer’ geeft de reikwijdte en de wendbaarheid van de
kennis en de vaardigheden aan. De beroepsbeoefenaar handelt
geheel zelfstandig, waarbij hij tevens kennis en vaardigheden kan
overdragen op anderen. Kortom, er is sprake van transfer.
19

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
Terugkijken
Terugkijken
IN TE LEVEREN RESULTAAT
• Een ingevuld mini-POP.
• Evaluatieverslag volgens format en in correct
Nederlands.
• Bijgewerkt portfolio.
ACTIVITEITEN
Je hebt deze beroepstaak bijna afgerond. Het is nu tijd om terug te
kijken op de uitvoering ervan. Deze laatste stap is een heel leerzame
stap. Je kunt de informatie die je hier krijgt, gebruiken voor de
uitvoering van een volgende beroepstaak.
Maak een afspraak met je begeleider voor dit gesprek.
1 Evaluatieverslag
1 Maak een evaluatieverslag aan de hand van onderstaand schema.
Naam:
Datum:
Beroepstaak:
Naam begeleider:
Stap Wat ging goed Wat kon beter
1 Oriëntatie
2 Invullen mini-POP
3 Voorbereiding
4 Uitvoering
5 Controle
6 Beoordeling
20

Samenvatting beoordeling en conclusie
Wie Wat heb ik geleerd Wat moet ik nog (beter) leren
Mentor
Medeleerlingen
Praktijkbegeleider
Zelf
2 Bijwerken mini-POP
1 Werk je mini-POP bij.
3 Bijwerken portfolio
1 Werk je portfolio bij.
21

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
STUDIEBRONNEN
Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen
vermeld.
• Theorieboeken
• Monteren en Stellen
• Lagers
• Elektromotoren
• Materiaal en Gereedschappen
• Nederlands
• Sociale vaardigheden
Suggesties voor workshops
• Verslagen maken
• Presentaties houden
• Samenwerken
• Informatie verwerken
• Arbo-veiligheid
• Discussiëren
• Elektromotoren
• Monteren en Stellen
• Lassen
• Koppelingen
22

notities
23

BEROEPSTAAK DE POMPUNIT
notities
24