Loopkevers van enkele akkerranden in Limburg en Vlaams-Brabant

1. Inleiding
1.1 Loopkevers in het agrarisch landschap
Biodiversiteit in een akker en de akkerrand wordt vaak getoetst en geassocieerd met
zichtbare, aaibare en gekende soorten zoals akkervogels en specifieke akkerflora. Zelden
worden ook rondvliegende dagvlinders en eventueel zelfs bloembestuivende insecten
bekeken, laat staan andere insecten en of ongewervelden. Bodemfauna zoals loopkevers,
spinnen, kortschildkevers, roofwantsen,… spelen echter zeker ook een belangrijke rol bij de
plaagbestrijding in het gewas en het in standhouden van een natuurlijk evenwicht op de akker
en in de akkerrand. Op het menu van deze bodemfauna staan zowel plantaardig en dierlijk
afval (detritivoor), plantenmateriaal (herbivoor) als andere insecten en insectachtigen
(carnivoor of omnivoor).
Zo kunnen bepaalde soorten loopkevers het gewas als het ware poetsen van schadelijke
insecten zoals bladluizen, doordat ze foerageren over de bodem, in het gewas klimmen en
daar hun nuttig werk doen. Andere soorten loopkevers beschikken over speciale monddelen
waarmee ze als het ware het slakkenhuis van slakken als een blikopener kunnen open knippen
en zo hun prooi verschalken (zoals Licinus soorten). Maar er zijn evengoed ook vegetariërs
onder de loopkevers die zich voeden met plantenzaden.
Helaas hebben de meeste landbouwers geen weet van het nut van loopkevers voor de
landbouw en geldt voor de meeste onder hen: ongekend is onbemind. Bovendien zijn er in
Vlaanderen nog steeds te weinig specialisten die de kennis hebben om deze loopkevers tot op
de soortnaam te determineren. En dat is nu net zo belangrijk, gezien niet alle soorten
gewasplagen eten, en de levenscyclus, tijdstip en plaats van actief foerageren op het veld
afhangt van de soort. Loopkevers zijn bovendien uitstekende ecologische indicatoren waarbij
soorten subtiel verschillen in habitatvoorkeur als aanpassing aan bepaalde
omgevingsparameters (Turin, 2000). Er wordt algemeen aangenomen dat loopkevers graag
overwinteren in de grazige vegetaties van akkerranden, waar ze beschutting vinden. Wanneer
ze na de winter ontwaken zouden ze zich dan verspreiden in het voorjaar vanuit hun
schuilplaats naar de akkers (Thomas, 2000; Turin & Van Alebeek, 2007). Een deel
overwintert in de bodem zelf hetzij als adulten hetzij als larven.
Rond de aanwezigheid van loopkevers op begraasde graslanden in Vlaanderen werd sinds
1981 eerst aan de universiteit Gent en later door het KBIN heel wat onderzoek gedaan met de
nadruk op overleving, verspreiding en voedselpreferentie van de meest abundante soorten
(onderzoek K. Desender, M. Pollet, M. Alderweireldt en J-P Maelfait zie lijst publicaties in
bijlage 1). Later halfweg jaren 80 tot en met 1994 werden diezelfde thema’s ook bestudeerd
bij loopkevers van akkers en akkerranden (onderzoek K Desender, M. Alderweireldt en J.-P.
4