Vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt - Werk.nl
Vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt - Werk.nl
Vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt - Werk.nl
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Vergrijzing</strong> <strong>en</strong> <strong>krapte</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong><br />
Arbeidsmarktregio Tw<strong>en</strong>te<br />
I<strong>nl</strong>eiding<br />
Het thema <strong>krapte</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> keert in snel<br />
tempo terug <strong>op</strong> <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>da’s van overheid, on<strong>de</strong>rnemers<br />
<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rwijs. Op lan<strong>de</strong>lijk niveau, maar ook<br />
regionaal <strong>en</strong> lokaal. In branches <strong>en</strong> sector<strong>en</strong>, maar ook<br />
bij afzon<strong>de</strong>rlijke bedrijv<strong>en</strong>. <strong>Vergrijzing</strong> kan daarbij e<strong>en</strong><br />
rol spel<strong>en</strong>, maar is niet <strong>de</strong> <strong>en</strong>ige mogelijke oorzaak<br />
voor het ontstaan van <strong>krapte</strong>s <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong>. Het<br />
is wel e<strong>en</strong> factor die belangrijker wordt, die nauwelijks<br />
te beïnvloed<strong>en</strong> is <strong>en</strong> die (me<strong>de</strong> daardoor) in hoge mate<br />
voorspelbaar is. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> werkt vergrijzing door in<br />
alle regio’s <strong>en</strong> in alle sector<strong>en</strong>, <strong>op</strong> korte <strong>en</strong> <strong>op</strong> langere<br />
termijn. <strong>Vergrijzing</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> st<strong>op</strong>t niet bij <strong>de</strong><br />
uittocht van <strong>de</strong> babyboomers. Red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oeg om hier<br />
speciaal aandacht te bested<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> vergrijzing.<br />
<strong>Werk</strong>gevers hebb<strong>en</strong> in dubbel <strong>op</strong>zicht met vergrijzing te<br />
mak<strong>en</strong>. Via e<strong>en</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong><strong>de</strong> vraag naar product<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> én via <strong>de</strong> gevolg<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong>. <strong>Vergrijzing</strong><br />
kan in korte tijd leid<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> flink verlies van<br />
k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> ervaring. Tegelijkertijd kan het werv<strong>en</strong> van<br />
nieuw personeel moeilijker word<strong>en</strong> doordat geschikt<br />
aanbod schaarser wordt. Aan het eind van dit stuk<br />
wordt e<strong>en</strong> aantal manier<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd hoe werkgevers,<br />
individueel of sam<strong>en</strong> met an<strong>de</strong>re partij<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong><br />
reager<strong>en</strong> of anticiper<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>krapte</strong>s in het algeme<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
vergrijzing van <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> in het bijzon<strong>de</strong>r. Ge<strong>en</strong><br />
kant-<strong>en</strong>-klaar recept, maar voorbeeld<strong>en</strong> die dui<strong>de</strong>lijk<br />
mak<strong>en</strong> dat er uite<strong>en</strong>l<strong>op</strong><strong>en</strong><strong>de</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> zijn.<br />
ties om vraag <strong>en</strong> aanbod bij elkaar te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> vergroot<br />
<strong>de</strong> kans<strong>en</strong> om vacatures te vervull<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergroot <strong>de</strong><br />
inzetbaarheid van m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong>.<br />
De vraag is nu waar, wanneer <strong>en</strong> waardoor <strong>krapte</strong>s <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> precies gaan <strong>op</strong>tred<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe groot ze<br />
dan zijn. Het antwoord <strong>op</strong> <strong>de</strong>ze vraag hangt van verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
factor<strong>en</strong> af <strong>en</strong> kan verschill<strong>en</strong> per mom<strong>en</strong>t,<br />
per regio, per sector <strong>en</strong> zelfs per bedrijf of organisatie.<br />
Doordat “<strong>de</strong>” <strong>arbeidsmarkt</strong> e<strong>en</strong> verzameling van <strong>de</strong>elmarkt<strong>en</strong><br />
is kunn<strong>en</strong> er ook tegelijkertijd tekort<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
overschott<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> bestaan. De rol van<br />
vergrijzing daarbij verschilt per regio.<br />
Regionale verschill<strong>en</strong><br />
Bevolkingsprognoses van het CBS uit 2010 tot 2060<br />
lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> hoe <strong>de</strong> kom<strong>en</strong><strong>de</strong> jar<strong>en</strong> het tempo van <strong>de</strong><br />
vergrijzing verdubbelt. De totale bevolking groeit nog<br />
tot 2040, maar <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>tiële beroepsbevolking 2 gaat<br />
vanaf 2012 dal<strong>en</strong>. Of dat leidt tot <strong>krapte</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong><br />
hangt ook af van <strong>de</strong> vraag naar arbeid.<br />
Ev<strong>en</strong>tuele <strong>krapte</strong>s nem<strong>en</strong> <strong>op</strong> termijn af doordat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> zich aanpass<strong>en</strong> naar<br />
e<strong>en</strong> nieuw ev<strong>en</strong>wicht toe.<br />
afbeelding 1 Aantal 50-65 jarig<strong>en</strong> per 0-15 jarige (2010)<br />
Na e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>elte over algem<strong>en</strong>e ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>arbeidsmarkt</strong> wordt na<strong>de</strong>r ingegaan <strong>op</strong> <strong>de</strong> vergrijzing in<br />
Tw<strong>en</strong>te 1 . On<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> vrag<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
beantwoord. Hoe sterk is <strong>de</strong> vergrijzing <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong>?<br />
In welk tempo ontwikkelt <strong>de</strong> vergrijzing zich?<br />
Wat zijn nu <strong>de</strong> meest vergrijs<strong>de</strong> sector<strong>en</strong>?<br />
Spanning <strong>en</strong> veran<strong>de</strong>ring <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong><br />
Het C<strong>en</strong>traal Planbureau (CPB) verwacht zelfs bij e<strong>en</strong><br />
gematig<strong>de</strong> economische groei dit jaar <strong>en</strong> volg<strong>en</strong>d jaar<br />
e<strong>en</strong> ver<strong>de</strong>re daling van <strong>de</strong> werkloosheid in Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Volg<strong>en</strong>s het CPB is er dan al weer sprake van ev<strong>en</strong>wicht<br />
<strong>en</strong> bijna van <strong>krapte</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong>.<br />
Krapte is vaak niet alle<strong>en</strong> kwantitatief, maar ook <strong>en</strong><br />
vooral kwalitatief. Hierbij spel<strong>en</strong> diverse veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> rol. Naast <strong>de</strong> vergrijzing is dat bijvoorbeeld het<br />
groei<strong>en</strong>d aan<strong>de</strong>el van werkgeleg<strong>en</strong>heid in di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>sector<strong>en</strong><br />
(profit <strong>en</strong> non-profit). Ook <strong>de</strong> ontwikkeling naar<br />
e<strong>en</strong> k<strong>en</strong>niseconomie stelt an<strong>de</strong>re <strong>en</strong> hogere eis<strong>en</strong> aan<br />
me<strong>de</strong>werkers. De <strong>arbeidsmarkt</strong> wordt flexibeler <strong>en</strong><br />
krijgt vorm in steeds meer combinaties van zelfstandigheid,<br />
zekerheid <strong>en</strong> flexibiliteit. <strong>Werk</strong>zekerheid is belangrijker<br />
dan baanzekerheid. Het gebruik van compet<strong>en</strong>-<br />
1 Voor elk van <strong>de</strong> 30 <strong>arbeidsmarkt</strong>regio’s <strong>en</strong> voor Ne<strong>de</strong>rland<br />
als geheel is e<strong>en</strong> aparte uitgave gemaakt. Die zijn te vind<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
www.werk.<strong>nl</strong> bij <strong>de</strong> regionale <strong>arbeidsmarkt</strong>informatie.<br />
Bron: CBS<br />
Afbeelding 1 laat zi<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> in Tw<strong>en</strong>te <strong>op</strong><br />
dit mom<strong>en</strong>t relatief matig vergrijsd is in vergelijking<br />
met veel an<strong>de</strong>re regio’s. Dat wordt hier afgemet<strong>en</strong> aan<br />
<strong>de</strong> verhouding tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> leeftijdsgroep van 50-65 jaar<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> groep van 0-15 jaar. Dit is globaal het verschil<br />
tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> groep die gelei<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> <strong>arbeidsmarkt</strong> verlaat<br />
2 Definitie CBS: <strong>de</strong> pot<strong>en</strong>tiële beroepsbevolking is het <strong>de</strong>el van<br />
<strong>de</strong> bevolking dat gelet <strong>op</strong> zijn leeftijd in aanmerking komt voor<br />
<strong>de</strong>elname aan het arbeidsproces.<br />
<strong>Vergrijzing</strong> <strong>en</strong> <strong>krapte</strong>, <strong>arbeidsmarkt</strong>regio Tw<strong>en</strong>te | mei 2011 | pagina 1
Change language