Jaarverslag 2006 (pdf) - De Zoogdiervereniging

KENNIS OP PEIL
Aan de basis van de studie naar en de bescherming van zoogdieren staat het verzamelen
van gegevens: waar komen zoogdieren voor en hoe gaat het met ze Om deze vragen te
beantwoorden voert de Zoogdiervereniging VZZ al enige jaren op landelijk niveau
verspreidingsonderzoek en aantalsmonitoring uit. Dit is mogelijk dankzij de inzet van vele
vrijwilligers.
Monitoring
index (1997=100)
120
100
80
60
40
20
In het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM) tellen vrijwilligers sinds 1994
vleermuizen in winterverblijven en dagactieve zoogdieren. In 2006 zijn hier tellingen van
konijnen in de duinen en hazelmuizen in
Limburg aan toegevoegd. De tellingen van
de vleermuizen in winterverblijven werden
ook voor de oprichting van het NEM al
uitgevoerd. De oudste gegevens zijn zelfs
Nederland
afkomstig uit 1938. De tellingen van dagactieve
zoogdieren leveren tot nu toe
vaste landsduinen
Overijssel
bruikbare gegevens op voor haas, konijn,
vos, ree en eekhoorn.
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
jaar
Indexen van de aantalontwikkeling van het konijn in Nederland.
Naast deze NEM-meetnetten worden,
eveneens met de inzet van vrijwilligers,
tellingen verricht van vleermuizen en
boommarters in de gemeente Ede.
In februari 2006 werden voor het laatst eekhoornnesten geteld. Dit monitoringmeetnet is
gestopt. Er was geen financiering meer voor. Bovendien levert het NEM-meetnet dagactieve
zoogdieren goede gegevens over eekhoorns op. Dit betreffen bovendien zichtwaarnemingen,
wat een veel directere indicatie over de aantalontwikkeling oplevert dan het
tellen van nesten. Ook lijkt het zo te zijn dat in bossen met veel holle bomen het aantal
nesten geen goede afspiegeling is van de populatiegrootte en daarmee de populatietrend.
Eekhoorns maken namelijk ook nesten in holle bomen en dit is vaak niet te zien.
Afscheid nemen van dit meetnet viel wel zwaar, omdat het een zeer laagdrempelig
meetnet was, waarvoor geen speciale zoogdierkennis nodig was. De verwachting dat
mensen die via dit meetnet in aanraking komen met monitoring doorstromen naar
moeilijkere meetnetten bleek echter niet op te gaan. Ook daarom was het niet zinvol met dit
meetnet door te gaan.
Verspreidingsonderzoek
De beste berichten voor het landelijk verspreidingsonderzoek aan zoogdieren kwamen
tegen het eind van het jaar. Het onderzoek naar het voorkomen van kleine zoogdieren aan
de hand van braakballen werd op de valreep gefinancierd. Braakballen waren gelukkig wel
al verzameld, zodat de reeks die al vanaf het begin van de vorige eeuw loopt, niet in gevaar
kwam. In totaal zijn van 240 locaties braakballen verzameld. Daarmee is maar een deel van
het areaal waar de drie beleidsrelevante soorten (waterspitsmuis, veldspitsmuis en noordse
13