de Groote Klok - september 2013 - de Groote Sociëteit Zwolle

De vijf zuilen van de
Islam
Nu Nederland meer dan 800.000 moslims
met ruim 400 moskeeen telt, is de Islam
niet meer weg te denken uit de Nederlandse
samenleving. De Islam is de tweede
godsdienst in Nederland geworden.
Krantenlezers en televisiekijkers worden
regelmatig op de hoogte gehouden van
gebeurtenissen, die het godsdienstige
leven van de moslim betreffen, zoals het
begin en het einde van Islamitische feesten
enz. Uit de veelheid van onderwerpen,
die verband houden met de Islam
heb ik de vijf zuilen van de Islam gekozen,
daar deze het religieuze leven van de
moslim bepalen.
Islam betekent overgave (aan God) of
onderwerping. Een aanhanger van de
Islam is een moslim d.w.z. die zich overgeeft
aan Gods wil en wetten. De Koran
is de eerste bron van de Islam. De Overleveringen
betreffende het doen en laten
van Mohammed en van zijn metgezellen
zijn de tweede bron. Het Arabische
woord Koran betekent oplezing , voordracht.
De Koran omvat 114 soera’s
( hoofdstukken ) en is in omvang te vergelijken
met het Nieuwe Testament. De
Koran is niet chronologisch ingedeeld.
Het op zangerige toon voordragen van
de heilige tekst nam Mohammed ( 570 –
632 ) over van de Oosterse Christenen en
Joden. De Koran is de heilige schrift van
de moslims , die naar Mohammed’s opvatting
Gods eigen woorden bevat, zoals
zij aan hem gedurende zijn profeten
loopbaan eerst te Mekka en later te Medina
werden geopenbaard. De eerste
soera ( de Openende ) , die zeven verzen
telt, wordt de kern van de Koran genoemd.
Alle soera’s hebben een naam.
De naam van de soera dekt niet altijd de
inhoud. De inhoud van de Koran bestaat
uit ongelijke delen. De eerste soera’s
bevatten voor het merendeel opwekkingen
tot bekering, tot geloof aan Gods
oordeel en zijn bestuur, aansporingen tot
een vroom leven met uitzicht op gelukzaligheid
voor de ware gelovige en de
aankondiging van vreselijke straffen
voor zondaren en ongelovigen in het
volgende leven. Uitvoerig worden zowel
het geluk van de vromen in het paradijs
als de verschrikkingen, die de zondaar in
hel en vagevuur te wachten staan, geschilderd.
De belangrijkste onderwerpen
van de Koran zijn de eenheid van God –
er is maar een God – en het komende
gericht.
16
In de Koran worden talrijke figuren uit de
Bijbel genoemd. Soera 12 (Jozef ) geeft
een wat andere vertelling dan Genesis.
De moeder van Isa (Jezus) is niet Maria,
maar Maryam, de zuster van Mozes. Isa is
niet de zoon van God. Aan het kruis zou
niet Jezus gekruisigd zijn, maar iemand
anders, die voor hem in de plaats gekomen
was enz. Uit het bovenstaande blijkt,
dat Mohammed een gebrekkige kennis
van de bijbelse geschriften bezat. De
Koran bevat weinig wetgevende bepalingen,
die toevallig naar aanleiding van
bijzondere omstandigheden ontstonden.
In hoofdzaak gaan zij over zaken van
huwelijks - en erfrecht, strafrecht, schuldrecht,
woeker enz. om sommige in Mohammed’s
omgeving veel voorkomende
misbruiken te beperken. Echter de Koran
bevat geen afgerond systeem van wetgeving.
De Koran geeft geen specifieke
antwoorden op elke vraag of elk probleem.
Mohammed en zijn metgezellen
worden gezien als levende uitleggers
van praktische gevallen, die vastgelegd
zijn in de Overleveringen. Uit de Koran en
de Overleveringen werden later wetten
samengesteld: de sharia, waarin beschreven
is wat voor een moslim verplicht,
geoorloofd of verboden is. Het Arabische
woord sharia betekent de weg, die een
gelovige in zijn levenswandel heeft te
volgen. De sharia laat zich in zekere zin
vergelijken met de Joodse wet, die op
dezelfde wijze vrijwel het hele godsdienstige,
maatschappelijke en huiselijke
leven regelt. Deze op schrift gestelde
voorschriften vervullen voor de moslim
de rol van wetboeken. In ongeveer de
helft van de Islamitische landen wordt de
sharia in een gemengd rechtssysteem
gebruikt naast een wetgeving volgens
westers model. De voorschriften van de
wet (sharia) hebben betrekking op de
eredienst en de rituele plichten en bepalingen
van juridische en religieus-politieke
aard.
De eredienst en de rituele plichten zijn de
belangrijkste verplichtingen, die een
moslim behoort te vervullen. Deze plichten
zijn samengevat in de aan Mohammed
toegeschreven uitspraak: de Islam is
gebouwd op vijf zuilen: de geloofsbelijdenis,
de rituele gebeden ( salat), het
geven van aalmoezen (zakat), het vasten
tijdens de maand Ramadan en de bedevaart
naar Mekka (hadj).
Deze vijf plichten zullen nader besproken
worden.
De geloofsbelijdenis
De geloofsbelijdenis is een korte verklaring,
waarin het bestaan van God en
Mohammed wordt onderstreept. De
formule luidt: er is geen (andere) god dan
Allah en Mohammed is zijn boodschapper.
Deze belijdenis wordt gefluisterd in
een oor van een pas geboren baby. De
geloofsbelijdenis wordt dagelijks door
vrome moslims vele malen opgezegd.
De rituele gebeden ( salat )
Moslims zijn verplicht vijf keer per dag de
salat te verrichten. De stand van de zon
speelt een belangrijke rol in het vaststellen
van de gebedstijden. De salat vindt
plaats: 1. vroeg in de ochtend, ruim voor
zonsopgang; 2. tussen de middag na de
hoogste stand van de zon; 3. midden
tussen het tweede gebed en zonsondergang
in de namiddag; 4. in de vroege
avond in de schemering na zonsondergang;
5. na de volledige zonsondergang
in de late avond.
Het rituele gebed is niet te vergelijken
met het Christelijke gebed. De muezzin
(hij, die tot het gebed oproept) vanaf de
minaret van een moskee spoort de gelovigen
aan het gebed te verrichten. In
grote Islamitische steden schallen luidsprekers
over de stad om de gelovigen
tot het gebed op te roepen, zoals een
ieder, die bv. Istanbul bezoekt, kan horen.
Hoewel het bidden in de moskee de
voorkeur verdient, kan men dit gebed
overal uitvoeren: op straat, thuis, op het
werk en in het vliegtuig. Men bidt in de
richting van Mekka. De gebeden moeten
in het Arabisch worden uitgesproken,
ook al spreekt men de taal niet. Voordat
het gebed verricht wordt, moet men zich
na een wassing in ritueel reine toestand
bevinden. Waar geen water voor handen
is, zoals in de woestijn, mag men zand
gebruiken. De gebeden omvatten lofprijzingen
op God, de geloofsbelijdenis,
gebeden om vergeving, het reciteren
van de eerste soera van de Koran en een
persoonlijk gebed. Tijdens het gebed
moet men afwisselend buigen en knielen
en tenslotte neemt men een knielende
houding aan om een groet te brengen
aan de schutsengelen en aan de aanwezige
gelovigen. Vrijdag is men verplicht,
indien mogelijk, het middaggebed in de
moskee te verrichten onder leiding van
een voorganger (imam), die voorgaat in
het gebed en een preek houdt vanaf de
preekstoel (minbar). Wanneer men op de
televisie een overvolle moskee ziet, dan
denkt men onwillekeurig, dat alle moslims
aanwezig zijn. In werkelijkheid worden
de dagelijkse gebeden door weinigen
verricht. De juiste gebedstijden
worden gepubliceerd in kalenders van