P04 Hoofdartikel Door Lilly van Geest MVO in ijskast bij economisch ...

More documents

Recommendations

Info

De overheid staat daarbij voor de moeilij ke taak niet eenzij dig de concurrentie te proberen te versterken op de markt. Dat maakt het voor bedrij ven namelij k moeilij k om aan MVO te doen. Met name de innovatieve bij drage aan duurzaamheid is afhankelij k van de marktmacht die j e hebt. Is de concurrentie te sterk, dan gaan bedrij ven op safe spelen. De speelruimte op het gebied van MVO voor bedrij ven neemt dan af.‘ - Supermarktconcern Ahold vond maatschappelijk verantwoord ondernemen dermate belangrijk dat onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen achter de schermen mee mochten kijken om te achterhalen of een gezond beleid voor mens en milieu eigenlijk wel meetbaar is. Na 24 februari 2003, de dag van de onheilstijding voor het concern door de boekhoudfraude, ging het duurzame beleid bij Ahold overboord, zo is te lezen in de Volkskrant van 20 november j.l. Het onderzoek gaat pas weer verder als de rust is weergekeerd. Het duurzame jaarverslag van Ahold wordt dit jaar niet uitgebracht. Toch geeft Ahold aan het MVO zeker niet te zijn vergeten. Is MVO als eerste het kind van de rekening in economisch barre tijden Wordt MVO dan geofferd als er andere belangen in het spel zijn ‘Zoals gezegd is de marktbasis voor MVO vaak niet zo heel sterk. Ahold is een heel specifieke situatie. Ik weet niet wat daar de redenen zij n. Maar als voor een bedrij f moeilij ke tij den aanbreken, probeert men in eerste instantie voor continuïteit op de korte termij n te zorgen. MVOinspanningen worden dan even bevroren om door deze periode heen te komen. Dit was ook het geval bij andere bedrij ven die pro-actief opereerden en voorop liepen. Bij economisch zwaar weer worden MVO-activiteiten bevroren om de concurrentie-positie te versterken. Bij Ahold kan een extra reden zij n dat het vanwege onethisch gedrag in kwaad daglicht is komen te staan. Het is dan verstandig om een stapj e terug te doen: laat j e niet voorstaan op MVO, zorg dat eerst de zaken op orde zij n. Daar zien we weer de prioriteitsstelling in MVO. Want in eerste instantie is het belangrij k dat j e als bedrij f betrouwbaar bent, dat de wet gehandhaafd wordt, de eerder genoemde financiële waarde. In tweede instantie kan er, pas later, een bij drage geleverd worden op sociaal en ecologisch gebied.’ - Onno Ruding, ex-minister van Financiën en onlangs gepensioneerd na zijn loopbaan te hebben afgesloten met het vice-presidentschap van Citicorp/Citibank in New York, heeft 25 november de derde Edmund Burke-lezing (de Edmund Burke Stichting werpt zich op als hoeder van het conservatieve gedachtegoed) gehouden over Markt en Moraal. Over de relatie tussen het ideaal van de vrije markt en de noodzaak economische activiteit moreel en cultureel in te bedden. In de Volkskrant 22 november j.l. zegt Ruding, hoewel voorstander van zelfregulering, niet zo in gedragscodes te geloven als middel om bijvoorbeeld salarissen van topmanagers te beteugelen. Op de vraag wie de markt uiteindelijk wel aan zijn moraal helpt, antwoordt hij dat dat niet het individu zal zijn. Volgens hem redden we het niet met individuele deugden, want zoals Adam Smith al schreef, moet verantwoord handelen worden aangeleerd. Op de ‘grote school van zelfbeheersing’ moeten we onze impulsen volgens hem leren onderwerpen. Markt, overheid, maatschappelijke groeperingen en individuele ondernemers moeten samen een moreel kompas vinden. Want, stelt Ruding, de waarheid ligt in het midden. Denken dat de wereld beter wordt omdat mensen nobel zijn, is naïef. En alleen aan jezelf denken is asociaal. Maar verlicht eigenbelang mag best voorop staan. Conclusie: ondernemers en managers moeten de koopman en de dominee in zich verenigen. Hoe luidt uw visie ‘Op zich kan ik daarmee instemmen. In toenemende mate wordt er aandacht voor deugden gevraagd. Niet alleen gericht op het individu maar ook op organisaties, hoe veranker j e daar deugden De cultuur in zij n geheel moet op deugden aangestuurd worden. Gedragscodes zij n daarbij meer een instrument die gecombineerd moeten worden met normen en waarden. Cultuur en deugden moeten gevoed worden vanuit de totale onderneming. De top van het managementteam, maar ook de managers op andere lagen in de organisatie hebben in deze een voorbeeldfunctie. En wat de verhouding tussen eigenbelang en deugden betreft: enerzij ds is het mooi als goed ondernemerschap zich laat combineren met eigenbelang. Als de markt prikkels biedt om op een winstgevende manier duurzaam te ondernemen is dat prima. Maar anderzij ds, als er zich situaties voordoen waarbij er niet direct een win-win-situatie aanwezig is, dan komt het aan op de integriteit van de onderneming. Houdt die vast aan principes Als het reputatiemechanisme niet werkt en er geen dreiging is van een slecht imago, hoe integer is een bedrij f dan nog Het effect van het reputatiemechanisme is dat als j e iets goed doet voor een ander, j e er zelf van profiteert. Het is
eigenbelang waarbij j e rekening houdt met de gevolgen. Het is te vergelij ken met de ‘prudence’ , de voorzichtigheid van Adam Smith: als ik schade toebreng aan een ander, dan slaat dat op den duur terug op miin eigen geluk. Een actor houdt zo rekening met de schadelij ke gevolgen. Als het reputatiemechanisme dan niet werkt, gaat vervolgens voor MVO het licht uit. Dan kom j e er niet. Ruding zoekt in zij n stelling teveel het midden op. Dat is niet het middel, dat is teveel eigenbelang. De intrinsieke waarde die men eraan hecht om bij te dragen aan ‘common good’ moet de drij fveer zij n. Zoals ook rechtvaardigheidsgevoelens algemeen gedeeld worden door mensen. Daar gaat het niet om eigenbelang. Bij voorbeeld het hechten aan een gelij ke inkomensverdeling, daar is het te doen om gevoelens die intrinsiek zij n, los van eigenbelang. Verlicht eigenbelang, dan denk ik aan ‘prudence’ van Adam Smith, een drij fveer die tekortschiet.’ - Het tweejaarlijkse congres van CNV Dienstenbond stond vorig jaar in het teken van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In dat kader heeft de bond opdracht gegeven voor een onderzoek naar met name de sociale dimensie van MVO in de financiële sector en detailhandel. De andere twee dimensies van MVO, de financieel-economische en ecologische, zijn buiten beschouwing gelaten. Dit onderzoek is uitgevoerd door een onderzoeksteam van CNV Vakcentrale. MVO is daarbij gedefinieerd als de verantwoordelijkheid van ondernemingen ten opzichte van de omgeving. De waardering van MVO binnen zowel eigen onderneming als nationaal en internationaal lag in de financiële dienstverlening en de detailhandel rond het rapportcijfer zes. Dat betekent dat volgens leden in die sectoren werkgevers zich dus voldoende inzetten voor MVO, maar het houdt niet over. Opmerkelijke uitkomst was ook dat er binnen de organisaties te weinig wordt gecommuniceerd over wat MVO in het algemeen betekent, en in het bijzonder voor de werknemers zelf. Wat moet er in ondernemingen volgens u gebeuren om dit rapportcijfer hoger te laten zijn bij een volgend onderzoek ‘Bedrij ven hebben het moeilij k in deze periode van economische laagconj unctuur. Duurzaam ondernemen heeft bij verschillende bedrij ven minder prioriteit. Dat maakt dat MVO op de korte termij n lastig is te realiseren. Maar een aantal maatschappelij ke actoren zoals vakbonden kunnen druk uitoefenen. Bij voorbeeld door in pensioenfondsen te letten op de criteria voor MVO, door het bewust maken van ondernemingraden, door het debat te zoeken, door MVO op te nemen in CAO’ s. De tegendruk van de samenleving is een belangrij ke factor om bedrij ven te prikkelen. En intern binnen bedrij ven is het, zoals Ruding ook stelt, belangrij k hoe top en middenkader denkt en handelt. Hoe zorg j e dat mensen een brede waardenoriëntatie hebben en vandaaruit ondernemen Dat is een maatschappelij k proces over waarden en normen. Die waarden en deugden die als geheel belangrij k worden gevonden komen tot ons via opvoeding, onderwij s, en via wat overheid, NGO’ S en media naar ons communiceren.’ - Wat vindt u van de stelling dat MVO vooral wordt ingezet als PR-instrument ‘Enerzij ds denk ik dat dat waar is. Bij grote bedrij ven zie j e op een gegeven moment een hele hausse van aandacht voor MVO ontstaan, mede gemotiveerd door de wens om de reputatie hoog te houden. Het reputatiemanagement om MVO heen, het voeren van een public affairs policy is belangrij k. Anderzij ds is het schrij ven van een public code en deze naar buiten communiceren één, maar in de tweede plaats gaat het om het implementatieproces van maatregelen die daadwerkelij k de duurzaamheid versterken. Bij voorbeeld door een keurmerk af te geven: komen tot een lagere milieu-uitstoot en daardoor tot een hogere sociale waardecreatie, blij kend uit een ISO-certificaat. Ik zie dat dit soort zaken daadwerkelij k gebeuren. Dus MVO is dan niet alleen een pr-instrument.’ - Tot slot: welke trend voorspelt u voor de toekomst van MVO ‘De mens heeft in toenemende mate de capaciteit de natuur te beheersen. Vroeger konden we met kleine vissersbootjes de zee niet leeg vissen. Nu, met grote boten wel. Dit zal steeds erger worden. Steeds meer zal men na moeten denken, dus ook de individuele visser, wat het eigen handelen voor gevolgen heeft voor de ander. Als actoren dat uit eigenbelang niet doen, zij n er prikkels nodig, vanuit de overheid of de bedrij fstak. Het christelij k geloof kan daarbij een rol spelen: ondernemen en tegelij kertij d nadenken over het belang van de ander, niet alleen het eigenbelang vooropstellen. Intrinsiek gemotiveerd zij n en verantwoordelij k voor eigen daden en medemens!’
Page 1: P04 Hoofdartikel Door Lilly van Gee

P04 Hoofdartikel Door Lilly van Geest MVO in ijskast bij economisch ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?