Verslag 2009 - Restitutiecommissie

Volgens verzoekster was het thans geclaimde schilderij tussen 1930 en 21 november 1933 eigendom van
Semmel en bracht hij het op laatstgemelde datum ter veiling in bij het veilinghuis Frederik Muller & Co te
Amsterdam. In de catalogus van deze veiling is bij de vermelding van het thans geclaimde schilderij geen
herkomstnaam vermeld. Op de titelpagina van het exemplaar van deze catalogus uit het RKD, dat bij het
onderzoek door BHG is geraadpleegd, is onder de titel‘Tableaux Anciens provenant de Diverses Collections
Privées’ echter wel met de hand geschreven: ‘(o.a. R. Semmel uit Berlijn)’. Het is niet duidelijk wie deze tekst
heeft geschreven en evenmin op welke van de in de catalogus vermelde individuele werken deze opmerking
betrekking heeft. Ook is niet bekend of het schilderij daadwerkelijk op de veiling is verkocht.
6. Na de oorlog heeft Semmel volgens verzoekster initiatieven ontplooid om zijn verloren vermogen terug te
krijgen. Verzoekster heeft echter tevens verklaard dat na de oorlog geen aangifte is gedaan van vermissing
van het thans geclaimde schilderij bij de Stichting Nederlands Kunstbezit. De commissie stelt vast dat voor
zover er contacten met de Nederlandse autoriteiten zijn geweest, deze in ieder geval niet hebben geleid tot
een beslissing over het schilderij waarvan verzoekster thans restitutie verzoekt. Er is geen sprake van een
in het verleden afgehandelde zaak. Verzoekster is derhalve ontvankelijk in haar verzoek.
7. Op grond van het geldende restitutiebeleid kan tot teruggave worden overgegaan indien de oorspronkelijke
eigenaar van het geclaimde voorwerp onvrijwillig het bezit heeft verloren, door omstandigheden die direct
verband hielden met het naziregime. Blijkens de achtste Aanbeveling van de Commissie Ekkart van 26 april
2001 dient het eigendomsrecht in hoge mate aannemelijk te zijn gemaakt, terwijl er geen aanwijzingen zijn
die dat tegenspreken.
8. Met betrekking tot de eigendom geldt het volgende. De commissie acht het zeer waarschijnlijk dat het
thans geclaimde schilderij NK 2693 in het verleden deel heeft uitgemaakt van de kunstcollectie van
Richard Semmel te Berlijn. In dit kader wijst de commissie op de herkomstconclusie van BHG en de onder
overweging 5 genoemde kunsthistorische bronnen, waarin het onderhavige schilderij gekoppeld wordt aan
de herkomst ‘Semmel’ en ‘Semmel, Berlijn’. De commissie merkt daarbij op dat de collectie van Richard
Semmel destijds internationaal bekend was. In dit verband is de commissie van oordeel dat het voldoende
aannemelijk is dat de aantekening ‘(o.a. R. Semmel uit Berlijn)’ op de onder overweging 5 genoemde
catalogus van de veiling van 21 november 1933 betrekking heeft op het thans geclaimde schilderij. Daarmee
acht de commissie het eigendomsrecht in hoge mate aannemelijk gemaakt.
9. De vraag is vervolgens of Semmel het geclaimde werk onvrijwillig heeft verloren, door omstandigheden die
direct verband hielden met het naziregime.
21. Omslag van de veilingcatalogus Frederik Muller & Co
gehouden 21 november 1933 te Amsterdam, met de
aantekening 'o.a. R. Semmel uit Berlijn'.
48