krachtpatsers - Vrienden van Blijdorp

Tekst: Theo van de Velde
LEASE-BEESTEN
Zeeleeuw Billy- foto: Joost Hubeek
foto: Peter van Norde
Een verhaal over Breading Loan (fokleen), EEP (Endangered European
Species), Stamboekhouders, Stamboek comités. Of eigenlijk: Van wie is
het dier nu eigenlijk
Op het oog is het heel simpel, je hebt als dierentuin een collectie dieren
en daar zorg je zo goed mogelijk voor. Soms heb je familie-uitbreiding
en moet je een plaats zoeken voor de dieren die je over hebt en
soms kom je een dier tekort. Achter elk dier zit een verhaal over hoe
het in onze tuin terecht is gekomen. Ik vroeg me af: Van wie zijn onze
dieren eigenlijk Door het vertrek van de zeeotters Micas en Maré naar
Portugal wilde ik hier iets meer van weten. In het geval van Micas en
Maré is het simpel, het Aquarium van Lissabon de eigenaar. Dierentuinen
blijken complexe organisaties te zijn, die niet meer zonder elkaar
kunnen.
Carl Hagenbeck
We gaan even terug in de tijd. De eerste
dierentuinen haalden hun dieren uit het
wild. In Duitsland was eind 19de eeuw
Carl Hagenbeck heel beroemd als dompteur,
later dierenvanger en nog later dierentuineigenaar.
In die tijd ontstond en
groeide de commerciële dierenhandel.
Dierentuinen hadden dieren nodig en die
werden gekocht. Ging er een dood dan
kocht je een nieuwe. Tuinen waren vaak
ook geen ‘publieksattracties’. Vaak sociëteiten
(Blijdorp), aanhangsels van universiteiten
(Artis) of liefhebberijen van
aristocraten (Schönbrunn).
Langzaam aan deed de commercie bij dierentuinen
zijn intrede. Wildvang was duur,
er was bizar veel uitval doordat biologische
kennis binnen de handel slecht was;
daarnaast heeft deze handel zich zelden
ingelaten met gevoel en ethiek. Gelukkig
groeide ook het bewustzijn dat je niet
straffeloos de natuur kunt leegroven.
Er ontstond inzicht in de natuurbalans en
er kwam nieuwe regelgeving. Hiermee
konden ongewenste situaties beter in
banen worden geleid. Tegelijkertijd werden
dierentuinen meer en meer van
het bezoekersaantal afhankelijk. En je
hoeft geen wetenschapper te zijn om te
concluderen dat pas geboren dieren
publiek aantrekken.
Balans en controle
Door te fokken worden dieren in dierentuinen
geboren, waardoor de dieren in de
natuur met rust gelaten kunnen worden.
Er wordt ook gefokt, omdat jonge dieren
publiek trekken en omdat bepaalde dieren
een familiegroep nodig hebben om beter
te functioneren. Daarnaast kun je bevruchting
niet eens altijd voorkomen.
En nu ontstaan er nieuwe uitdagingen!
Het uitwisselingsbeleid wordt voor EEPdieren
(European Endangered species
Program) bepaald door EAZA (EAZA staat
voor European Association of Zoos and
Aquaria). EAZA promoot het samenwerken
voor regionale collectieplanning en
het behoud van het wild, door internationaal
gecoördineerde fokprogramma's voor
wilde dieren, zoals het EEP. EAZA-dierentuinen
(meer dan 300 instanties in 34
landen) hebben afgesproken dat er niet
gehandeld wordt met dieren. Nog voor de
oprichting van de EAZA in 1988, had
Blijdorp al samen met vijf Europese dierentuinen
een afspraak gemaakt dat dieren
niet onderling verkocht zouden
worden. Op de jaarrekening van Blijdorp
staan de dieren voor de waarde van één
euro weergegeven, dit om vooral aan te
geven dat de dieren geen geld vertegenwoordigen.
De vraag die zich nu opdringt is waarom
je een dier wat je teveel hebt niet gewoon
weggeeft Het antwoord is weer niet eenvoudig.
Soms heb je een dier over omdat
je ruimte tekort komt. Soms omdat het
geslacht niet de juiste is. En soms is er
gewoon ruimtegebrek. Overschot terugplaatsen
in de natuur kan vaak niet eens
en is in veel landen aan strikte regels
16 | Vriendennieuws 4 | 2010