Osteoporose - Jeroen Bosch Ziekenhuis
Osteoporose - Jeroen Bosch Ziekenhuis
Osteoporose - Jeroen Bosch Ziekenhuis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Osteoporose</strong> – Botontkalking<br />
Hou je je broze botten heel<br />
Vakgroep Reumatologie<br />
P. van Oijen, reumatoloog<br />
J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Wat is botontkalking
Definitie osteoporose<br />
Een systemische aandoening van het skelet die wordt gekarakteriseerd door een<br />
lage botmassa en verlies van de microarchitectuur van het bot, met als gevolg<br />
een toegenomen risico op fracturen.<br />
Normaal<br />
<strong>Osteoporose</strong>
Normaal en osteoporotisch bot
Hoe werkt bot
Botombouw<br />
A. Rustfase<br />
B. Afbraak<br />
C. Afbraak voltooid<br />
1. aflijningscellen<br />
2. botweefsel<br />
3. osteoclast<br />
4. lacuna van Howship<br />
5. osteoblasten<br />
6. nieuw botweefsel<br />
D. Vorming (herstel)<br />
E. Ombouw voltooid
Botombouw en botverlies
Botmassa<br />
piekbotmassa<br />
menopauze<br />
0 10 20 30 40 50 60 70 80<br />
Leeftijd (jaren)
Wat zijn de gevolgen van botontkalking
Belangrijke fractuurplaatsen<br />
POLS<br />
WERVEL<br />
HEUP
Fractuurrisco<br />
Het cumulatieve risico van een persoon van 50 jaar (met normale levensverwachting<br />
om tijdens de rest van zijn leven een osteoporotische fractuur te krijgen
<strong>Osteoporose</strong><br />
• 800.000 mensen in NL hebben osteoporose<br />
• jaarlijks 83.000 mensen boven 55 jr botbreuk:<br />
• 15.000 heup<br />
• 12.000 pols/onderarm<br />
• 16.000 wervel<br />
• 40.000 andere<br />
• 1 op 4 vrouwen boven 55 jr<br />
• 1 op 12 mannen boven 55 jr<br />
-
- Iedere 35 minuten in Nederland heup #<br />
- Iedere 6 minuten # bij 55-plusser<br />
<strong>Osteoporose</strong>
Waarom is het belangrijk mensen met<br />
verhoogd risico op botontkalking op te<br />
sporen
GEVOLGEN VAN OSTEgevOPggeOROTISCHEFRACTUREN<br />
• <strong>Ziekenhuis</strong>opname<br />
• Langdurige pijn<br />
• Moeilijk ter been; stok en rollator nodig<br />
• Verslechtering algemene conditie<br />
• Minder zelfstandig, afhankelijk van hulp<br />
• Bedlegerig; verpleeghuis<br />
• Angst voor een volgende fractuur<br />
• Depressie<br />
KWALITEIT VAN LEVEN GAAT ACHTERUIT
Effect van fracturen op mortaliteit (1999)<br />
Tijdens ziekenhuisopname wegens heupfractuur overleed:<br />
• 6,5% van de vrouwen en 11,1% van de mannen
Wat weten we nu van fracturen<br />
• veel fracturen op basis van osteoporosis<br />
• grote morbiditeit en mortaliteit van fracturen<br />
• hoge kosten (heup € 25.000)
Hoe kunnen we mensen met verhoogd<br />
risico op botontkalking opsporen
Risicofactoren<br />
• leeftijd<br />
• geslacht<br />
• erfelijke factoren (osteoporose in de familie)<br />
• vroege menopause<br />
• laag lichaamsgewicht<br />
• medicijngebruik o.a. corticosteroiden<br />
• ziekten zoals reumatoïde artritis<br />
• (bij)schildklierlijden en diabetes<br />
• bedlegerigheid<br />
• roken<br />
• overmatig alcoholgebruik
Risicofactor<br />
• doorgemaakte fractuur > 50 jaar<br />
• wervelfractuur
Fracturen<br />
• Bij 80% van alle mogelijk osteoporotische fracturen wordt<br />
geen nader onderzoek naar osteoporose verricht en vindt<br />
geen behandeling plaats!
Doel osteoporose fractuur polikliniek<br />
• Het identificeren van patiënten met een verhoogd risico op een 2e<br />
osteoporotische #<br />
• Deze patiënten informeren over OP en behandeling aanbieden<br />
• Huisartsen adviseren over behandelingen
Opsporing<br />
• Vragenlijst, anamnese<br />
- vooral gericht op risicofactoren<br />
• Lichamelijk onderzoek<br />
gericht op waarneembare afwijkingen, zoals:<br />
- lengteverlies<br />
- kyfose<br />
• Aanvullend onderzoek, o.a.<br />
- DEXA (Botdichtheidsmeting, BMD meting)<br />
- Röntgen<br />
- Laboratoriumonderzoek
Wat is een BMD-meting
DEXA: dual energy X-ray absorptiometry (1)
Klinische definitie van osteoporose<br />
Botdichtheid wordt uitgedrukt in T-score:<br />
De T-score is de afwijking in standaarddeviaties (SD) van de gemeten<br />
botmassa ten opzichte van de piekbotmassa van gezonde 30-jarige<br />
vrouwen.<br />
SD<br />
Normaal > -1,0<br />
Osteopenie -1,0 tot -2,5<br />
<strong>Osteoporose</strong> < -2,5<br />
Ernstige osteoporose<br />
< -2,5 met fractuur
Wat kunnen we aan botontkalking<br />
doen
Leefregels en dieetadviezen<br />
• voldoende calcium en vitamine D<br />
• goede voeding en in beweging blijven<br />
• niet roken<br />
• weinig alcohol
Botaanmaak<br />
It takes two to tango<br />
• Calcium<br />
• Vitamine D3
Calcium
Vitamine D3
Niet-medicamenteus: valpreventie<br />
Oorzaken van vallen wegnemen:<br />
• Omgevingsgebonden factoren, zoals:<br />
- losse kleedjes<br />
- drempels<br />
- gladde vloeren<br />
- obstakels<br />
• Individueel gebonden oorzaken:<br />
- visusstoornissen<br />
- onvoldoende spierkracht<br />
- coördinatie en balans<br />
- medicatie
Medicamenteus: bisfosfonaten<br />
• Bisfosfonaten:<br />
- hechten aan bot en remmen botafbraak zowel voor<br />
voorkómen als voor behandeling<br />
- inname advies belangrijk wegens lage biologische<br />
beschikbaarheid<br />
- afname kans op fracturen<br />
• Denosumab (Prolia)<br />
• Strontiumranelaat (Protelos)<br />
• Teriparatide (Forsteo)<br />
3. Tweede herziene richtlijn osteoporose, CBO, 2002
Percutane Vertebroplastiek<br />
• percutane cementvulling aangedane<br />
wervellichaam<br />
• doel: pijnbestrijding
MRI scan<br />
L1<br />
L2<br />
L1<br />
L1<br />
L1<br />
L3<br />
L2<br />
L2<br />
L2<br />
L3<br />
L3<br />
L3<br />
X-LWK<br />
T1<br />
STIR<br />
vertebro<br />
L1/L2 fractuur ook L3 op MRI L1/L3 oedeem blijvend pijnvrij<br />
L2 niet!!
Ik dank u voor<br />
uw aandacht!
Change language