Sicco Roorda van Eysinga – zijn eigen vijand - Hans Vervoort

als een trein, maar chefs die op hun strepen stonden,
vonden in Roorda een onverdraaglijk vrijpostige ondergeschikte die
absoluut niet kon leren dat ancienniteit of een hogere rang rècht gaf
op gelijk.
Bij het doorbladeren van allerlei tijdschriften waaraan Roorda ooit
meewerkte, stuitten we op het blad Oost en West, waar in de
jaargang 1878 twee series persoon lijke herinneringen voor kwamen,
die deels betrekking hadden op zijn diensttijd.
De eerste reeks gaf een opsomming van al zijn goede ervaringen met
de Javanen en in dat verband kwamen Roorda's werkzaamheden aan
de mond van de Solo-rivier aan de orde:
"Den 27sten Augustus 1851 zette ik als tweede-luitenant der genie,
voet aan wal te Tandjong Wedoro, op een kleinen delta, gevormd
door twee armen der Solo-rivier. Sinds jaren bedreigde het door haar
afgevoerde slib de groote vaart in Straat Madoera. Ik was belast met
den aanleg van een stroomleider van breuksteen, met een opening
van honderd ellen voor de kleine vaart, in hare monding. De delta
was bewoond door ongeveer honderd inlanders. De controleur en
waarnemend assistent-resident te Gresik K. had gelast, dat daaglijks
honderd heeredienstplichtigen uit den omtrek te mijner beschikking
zouden worden gesteld. Reeds na vier dagen zond ik de gedwongen
arbeiders weg, onder dankbetuiging aan de controleur voor zijn
goede bedoeling. Wel wees hij mij op de vermoede lijke nadeelige
gevolgen mijner onvoorzichtigheid, maar ik vertrouwde op de Javanen
en zij beschaamden toen mijn vertrouwen evenmin als ooit.
Ik had in die vier dagen een proef doen nemen omtrent de hoeveelheid
steen, die een inlander, op taak werkende, in een dag kon
breken en was gekomen tot het cijfer 3/4 . De ontwerper had een proef
genomen met het werken op dagloon door geoefende inlandsche
sappeurs, had slechts het cijfer 1/2 verkregen en daarop de begroting
gegrond. Volgens mijne manier won dus de Staat vijftig ten honderd.
Maar neen, het was niet mijn manier. Ik had in 1846 te Willem I, als
opzichthebbende over de aardewerken, de voordeelen, van den arbeid
op taak, aldaar ingevoerd door den Kapitein-ingenieur G.H.
Uhlenbeck leeren waardeeren.
Vóór zijn komst luierden de soldaten aldaar op het werk van zonsopgang
tot zonsondergang. Na zijn optreding waren zij reeds des
morgens om negen uur in de kazernes terug, na ieder een kubieke el
te hebben ontgraven, veel meer dan zij vroeger in een geheelen dag
leverden.