Oosterpark - Stadsdeel Oost - Gemeente Amsterdam

Verantwoording
Het Koninklijk Instituut voor de Tropen
(K.I.T.) heeft de ambitie om het complex
aan de Mauritskade uit te breiden met een
nieuw theater, extra hotelaccommodatie
en kantoren. Bovendien leeft de wens
om de toegankelijkheid van het museum
te verbeteren en parkeervoorzieningen
ondergronds te brengen. Het naburige
Hotel Arena wil uitbreiden en zoekt
aansluiting op het Oosterpark. Een derde
buur van het Oosterpark, de Universiteit
van Amsterdam, besloot daarentegen om
de collecties naar elders te verplaatsen.
Voor het stadsdeel Oost-Watergraafsmeer
vormden al deze initiatieven de aanleiding
om na te denken over de toekomst van
het Oosterpark. De gebouwen die tussen
het park en de Mauritskade zijn gelegen,
keren zich nu grotendeels van het park
af. Er zijn muren, hekken en schuttingen,
met daartussen veel restruimten en
onbestemde terreinen.
Kunnen de plannen van KIT, Hotel Arena
en UvA in samenhang worden gebracht
en ertoe leiden dat de noordrand van het
Oosterpark veranderd in een aantrekkelijk
park met monumentale gebouwen
Vanuit deze gedachte ontstond de
‘Visie Verdubbeling Oosterpark’ (2008).
Door de grens van het Oosterpark te
verleggen naar de Mauritskade en alle
open ruimtes te behandelen als een deel
van het park, ontstaat een alternatief
voor de verrommeling, de versnippering
en de ongedefinieerde ruimten die
de strook langs de Mauritskade nu
kenmerken. Zo komen de gebouwen in
een aantrekkelijke groene omgeving en
kunnen de gebruikers optimaal profiteren
van de nabijheid van het park. Ook voor
de parkbezoekers is verdubbeling van
het Oosterpark een aantrekkelijke optie.
In Amsterdam is parkruimte schaars
binnen de ring, terwijl het parkbezoek
explosief stijgt. De uitbreiding van het
Oosterpark biedt extra ruimte en geeft
het park ook een interessant cultureel
aanbod en andere voorzieningen. Er
zijn veel winstpunten van de ‘Visie
Verdubbeling Oosterpark’: kwalitatieve en
kwantitatieve verbetering van het park,
ondergronds parkeren, het opruimen van
inferieure bebouwing,het creëren van een
groene ruimte rondom de monumentale
gebouwen en versterken van de publieke
functies in de plinten van de gebouwen.
Maar passen deze plannen wel bij het
karakter en de sfeer van het gebied
Het Oosterpark heeft een belangrijke
cultuurhistorische waarde, net zoals de
meeste gebouwen aan de noordrand
en langs de Mauritskade. Kennis van
het parkontwerp en de achterliggende
bedoelingen vormt een logisch
vertrekpunt voor de uitwerking van de
‘Visie Verdubbeling Oosterpark’.
Het Oosterpark laat de vormentaal
en ontwerpprincipes van een typisch
landschappark zien, aangepast aan
het recreatieve en cultuurtechnische
programma dat de gemeente Amsterdam
in 1890 als eis had gesteld. Het park was
bedoeld voor burgers en arbeiders uit
de Dapperbuurt en Oosterparkbuurt en
herbergde een speelweide, cricketveld,
^
Kinderen rapen kastanjes aan de randen van het park, omstreeks 1960. De parkranden
zijn hoger en beplant met een dichte groengordel. [SAA]
zandspeelplaats, kinderspeeltuin en
muziekplein. Tuinarchitect Leonard
Springer versloeg rivaal Copijn in de
prijsvraag voor het Oosterpark en mocht
zijn ontwerp met het Omnibus uitvoeren.
Het ontwerp van Springer bepaalt meer
dan een eeuw later, het karakter van het
Oosterpark, hoeveel ook is veranderd.
In dit onderzoek zijn de kenmerkende
kwaliteiten van het park benoemd.
Deze kwaliteiten zitten op verschillende
schaalniveaus: de grotere context van
Amsterdam-Oost, de routes en lange
lijnen in het gebied, het parkontwerp, de
aanhechting van het park op de stad en
de bebouwing in en om het park. Door de
cultuurhistorische waarden te beschrijven
en te preciseren ontstaat een (hopelijk
inspirerend) afwegingskader voor keuzen
over de toekomst van het park.
Prof. dr. ir. Paul Meurs
1 maart 2010
SteenhuisMeurs
Verantwoording
3