Arbeid (1941) nr. 44 - Vakbeweging in de oorlog
Arbeid (1941) nr. 44 - Vakbeweging in de oorlog
Arbeid (1941) nr. 44 - Vakbeweging in de oorlog
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
VRIJDAG 7 N O V E M B E R • E E R S T E J A A R G A N G • NUMMER <strong>44</strong><br />
NIEUWE BLOEi VAN EEN OUD BEROEP<br />
(Zie pag. 6)
Onze persoonlijke houd<strong>in</strong>g beslist voor een groot <strong>de</strong>el<br />
over <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g, die wij genieten. Iemands per*<br />
soonlijkheid dw<strong>in</strong>gt wel eens m<strong>in</strong><strong>de</strong>r, maar .zeker nooit<br />
méér waar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g af, dan hij voor zichzelf verdient. Dat be*<br />
tekent, dat wij voor een groot <strong>de</strong>el onze plaats/en ons aan*<br />
zien <strong>in</strong> <strong>de</strong> maatschappij kunnen bepalen door onze op*<br />
vatt<strong>in</strong>g van ons leven en <strong>de</strong> omgang met an<strong>de</strong>ren. Al <strong>de</strong>ze<br />
uitspraken zijn niet zo diepz<strong>in</strong>nig als zij er uitzien. Een<br />
groot <strong>de</strong>el ervan v<strong>in</strong>dt men kort en krachtig samengevat <strong>in</strong><br />
het ou<strong>de</strong> spreekwoord: „De kleren maken <strong>de</strong>n man."<br />
Ie<strong>de</strong>reen weet, dat er nog wel iets an<strong>de</strong>rs dan kleren nodig<br />
zijn om <strong>de</strong>n man te maken; niemand wordt alleen beoor*<br />
<strong>de</strong>eld naar zijn uiterlijk en van dat uiterlijk zijn trouwens <strong>de</strong><br />
kleren nog maar een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el. Het is <strong>de</strong> persoonlijkheid,<br />
die telt, maar daarbij moeten wij wel <strong>in</strong> aanmerk<strong>in</strong>g nemen,<br />
dat die persoonlijkheid ook uitdrukk<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> <strong>de</strong> wijze<br />
van kle<strong>de</strong>n,,zodat wij toch <strong>in</strong> <strong>de</strong> kleren iets terugv<strong>in</strong><strong>de</strong>n van<br />
„Wij zijn e trouwens van overtuigd, dat <strong>de</strong> houd<strong>in</strong>g" van velen,<br />
die thans buiten <strong>de</strong> organisatie staan, slechts wordt vergemakkelijkt<br />
door het rustige gevoel, dat <strong>de</strong> organisatie er toch is en haar<br />
taak blijft vervullen.<br />
Wanneer echter <strong>de</strong> organisatie zou verdwijnen, dan zou toch on-<br />
<strong>de</strong>n mens en zijn opvatt<strong>in</strong>g van het dagelijks leven. Ook dat<br />
telt! Wij schrijven hier geen<br />
handleid<strong>in</strong>g voor han<strong>de</strong>ls*<br />
reizigers, opdat zij met succes<br />
zullen kunnen b<strong>in</strong>nenkomen<br />
bij <strong>de</strong> fabrikanten en ha'n<strong>de</strong>*<br />
laren aan wie zij hun artike*<br />
len moeten verkopen, maar<br />
wij willen er <strong>de</strong> aandacht op<br />
vestigen, dat ie<strong>de</strong>reen het aan<br />
zichzelf verplicht is, zich be*<br />
hoorlijk te verzorgen. Ook <strong>in</strong><br />
dit opzicht heeft <strong>de</strong> verhog<strong>in</strong>g<br />
van het levenspeil van <strong>de</strong><br />
arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
laatste tientallen jaren grote<br />
verbeter<strong>in</strong>gen gebracht, doch<br />
nog steeds, mankeert hier en<br />
daar <strong>de</strong> wil, om <strong>de</strong> sfeer van<br />
het proletariaat af te schud*<br />
mid<strong>de</strong>llijk<br />
<strong>de</strong>n. Daarvoor is vroeger<br />
trouwens het begrip proleta*<br />
riaat te veel verheerlijkt, zo*<br />
dat men het tenslotte g<strong>in</strong>g<br />
voelen als een verraad van <strong>de</strong><br />
arbei<strong>de</strong>rs, wanneer men be*<br />
paal<strong>de</strong> proletarische eigen*<br />
schappen trachtte kwijt te<br />
raken.<br />
Intussen was die wijze van<br />
doen voor een groot <strong>de</strong>el<br />
tamelijk vals. Juist <strong>de</strong> levensstandaard van hen, die het<br />
hardst pochten op hun proletarisch gevoel, had .meestal<br />
meer van dat van .<strong>de</strong>n gezeten burgerman dan van een echten<br />
proletariër. Men vergat maar al te gemakkelijk, dat het<br />
proletariaat <strong>in</strong> werkelijkheid niet een an<strong>de</strong>r woord is voor<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g, maar dat het slaat op het meest<br />
on<strong>de</strong>rworpen en straatarme, afgestompte en geestloze <strong>de</strong>el<br />
van <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g. Het is w,aar, dat <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs zich uit die<br />
laag en die sfeer losgeworsteld had<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> aanbidd<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> proletarische afkomst is daaruit te verklaren, maar<br />
<strong>de</strong> ermee gepaard gaan<strong>de</strong> verheerlijk<strong>in</strong>g van proletarische<br />
manieren en an<strong>de</strong>re eigenschappen werd on waarachtiger,<br />
naarmate men <strong>de</strong> levensomstandighe<strong>de</strong>n van het proleta*<br />
riaat ver<strong>de</strong>r achter zich liet.<br />
In die jaren Van ontwortel<strong>in</strong>g aan <strong>de</strong> zwarte armoe<strong>de</strong><br />
hebben wij mooie arbei<strong>de</strong>rswon<strong>in</strong>gen gekregen, waarvan er<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> latere jare'n geen .enkele meer werd gebouwd zon<strong>de</strong>r<br />
badgelegenheid. De arbei<strong>de</strong>rs hebben <strong>de</strong> weg naar <strong>de</strong> natuur<br />
gevon<strong>de</strong>n, zij g<strong>in</strong>gen reizen, g<strong>in</strong>gen kamperen, zij maakten<br />
wan<strong>de</strong>l* en fietstochten. Het on<strong>de</strong>rwijs en vooral het vak*<br />
on<strong>de</strong>rwijs werd verbeterd, <strong>de</strong> stijgen<strong>de</strong> welvaart uitte zich<br />
<strong>in</strong> een betere won<strong>in</strong>gi<strong>nr</strong>icht<strong>in</strong>g en zo zagen wij stap voor<br />
stap <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs vooruit komen. Zij kregen <strong>de</strong>el aan het<br />
f<br />
De sfem van <strong>de</strong> vakbond<br />
Y werkzaamheid krachtig voortzetten. Het is een brochuretje, dat<br />
<strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Rotterdam van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Bond van Personeel <strong>in</strong><br />
Overheidsdienst heeft uitgegeven en iiet lijkt ons een nuttige uitgave.<br />
De kle<strong>in</strong>e brochure — zij telt slechts 8 bladzij<strong>de</strong>n — is op een pakken<strong>de</strong><br />
en humoristische manier geïllustreerd en treft juist daardoor<br />
haar doel. Ook hier weer geen opgeschroef<strong>de</strong> beschouw<strong>in</strong>gen, maar<br />
een nuchter betoog, dat eenvoudig een beroep doet op het gezond<br />
verstand van <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs. Wij zullen een stukje overnemen om <strong>de</strong>ze<br />
betoogtrant dui<strong>de</strong>lijk, te maken.<br />
De schrijver, D. v. d. Laan, <strong>de</strong> voorzitter van <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, zegt op<br />
bladzij<strong>de</strong> 5, dat organisatie een onverbid<strong>de</strong>lijke noodzakelijkheid is en<br />
daarop volgen dan <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> z<strong>in</strong>nen:<br />
LIJN<br />
nationale leven. Tegelijkertijd daal<strong>de</strong> het gebruik van<br />
alcohol, daal<strong>de</strong> <strong>de</strong> besmett<strong>in</strong>g met tuberculose, daal<strong>de</strong> dé<br />
sterfte en kregen wij een gezon<strong>de</strong>r en opgewekter volk.<br />
Het waren vooral <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>gsgroepen, die zich vroeger<br />
ver' boven <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs verheven achtten, die niet<br />
zon<strong>de</strong>r een zekere afgunst <strong>de</strong>ze opbloei van het arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
volk zagen. Zij von<strong>de</strong>n, dat arbei<strong>de</strong>rs „arbei<strong>de</strong>rs" moesten<br />
blijven en geen ^heren en dames"" moesten wor<strong>de</strong>n. Wij<br />
hebbenj kortgele<strong>de</strong>n op <strong>de</strong>ze plaats reeds betoogd, dat <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> nieuwe samenlev<strong>in</strong>g, het woord „arbei<strong>de</strong>r" zijn ou<strong>de</strong> laat*<br />
dunken<strong>de</strong> klank verliest en dat eer<strong>de</strong>r <strong>de</strong> „dames en heren"<br />
arbei<strong>de</strong>rs .z'illen moeten wor<strong>de</strong>n, dan dat wij <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs<br />
het recht zou<strong>de</strong>n ontzeggen „dames en heren" te zijn <strong>in</strong> die<br />
z<strong>in</strong>, dat hun eenzelf<strong>de</strong> welvaartspeil toekomt als <strong>de</strong> ge*<br />
mid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> burger van het land verdient.<br />
Intussen wordt dit hogere .welvaartspeil lang niet overal<br />
verwerkt tot een overeenkomstige verhog<strong>in</strong>g van. <strong>de</strong> zorg<br />
weer begonnen moeten wor<strong>de</strong>n er een op te richten.<br />
Hoe zou men an<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> staat zijn zich te laten vertegenwoordigen<br />
In <strong>de</strong> commissies van overleg, dienstcommissies, enz.<br />
'Wie zou <strong>de</strong> besprek<strong>in</strong>gen moeten voeren met <strong>de</strong> vertegenwoordigers<br />
van <strong>de</strong> overheid, directeuren en an<strong>de</strong>re autoriteiten Wie zou<br />
moeten optre<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> dagelijkse belangenbehartig<strong>in</strong>g Moeten<br />
we het antwoord daarop nog vragen De vraag stellen is haar<br />
beantwoor<strong>de</strong>n."<br />
Zo is het en het is goed, dat een vakbondsaf<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g zo rustig en overtuigend<br />
haar stem doet horen. Na <strong>de</strong> brochure van <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
Verenig<strong>in</strong>g van Spoor- en Tramwegpersoneel maken wij met ere meld<strong>in</strong>g<br />
van dit geschriftje van <strong>de</strong> N.B.P.O. afd. Rotterdam.<br />
die men voor zijn eigen persoon heeft. Zo is het bijvoor*<br />
beeld vaak voorgekomen, dat<br />
badkamers met <strong>in</strong>-gebouwd<br />
bad niet wer<strong>de</strong>n gebruikt<br />
voor hun natuurlijke bestem*<br />
m<strong>in</strong>g, doch voor kolen*<br />
opslagplaats. Waar dat ge*<br />
beurt, bewijst het, dat <strong>de</strong> be*<br />
volk<strong>in</strong>g nog niet <strong>in</strong> staat is om<br />
zich <strong>in</strong> te-Ie ven <strong>in</strong> <strong>de</strong> hogere<br />
levensstandaard die haar ge*<br />
bo<strong>de</strong>n wordt.<br />
Een soortgelijk geval kwam<br />
ons <strong>de</strong>zer dagen ter ore. In<br />
een fabriek heeft <strong>de</strong> directie<br />
reeds s<strong>in</strong>ds enkele" jaren een<br />
ruime wasgelegenheid laten<br />
bouwen, waar <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs<br />
zich kunnen opfrissen voor zij<br />
gaan schaften en voor zij naar<br />
huis gaan. Toen een bezoeker<br />
onlangs een paar kranen<br />
opendraai<strong>de</strong>, bleek echter<br />
ie<strong>de</strong>re kraan smerig roest*<br />
water te geven en <strong>de</strong> bedrijfs*<br />
-lei<strong>de</strong>r moest tot zijn spijt ver*<br />
klaren, dat <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs<br />
slechts bij grote uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
<strong>de</strong> moeite namen, zich te was*<br />
s;en-eer zij naar huis g<strong>in</strong>gen-<br />
Dat is nu eefi totï. tl verkeer<strong>de</strong> houd<strong>in</strong>g. De arbei<strong>de</strong>r<br />
moet beseffen, dat hij het aan zichzelf verplicht is,<br />
schoon en hel<strong>de</strong>r-zijn werk te verlaten en even schoon en<br />
hel<strong>de</strong>r thuis te komen. Is het voor zijn vrouw soms zo aan*<br />
genaam, als <strong>de</strong> man zwart van stof en kleverig van olie<br />
b<strong>in</strong>nenstapt Wij nemen aan, dat hij zich thuis <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>r ge*<br />
val wél da<strong>de</strong>lijk wast, maar hoeveel mannen vallen niet on*<br />
mid<strong>de</strong>llijk op het *eten aan en gunnen zich geen tijd om zich<br />
wat op te knappen Kijk, wie zo doet, verlaagt zichzelf-<br />
Hij is er zelf <strong>de</strong> oorzaak van, wanneer men ger<strong>in</strong>gschattend<br />
zegt: „Hij is maar arbei<strong>de</strong>r." Dergelijke d<strong>in</strong>gen moeten niet<br />
meer voorkomen. De arbei<strong>de</strong>rs zelf moeten ajles <strong>in</strong> he.t werk<br />
stellen om <strong>de</strong> hygiënische verzorg<strong>in</strong>g <strong>in</strong> het bedrijf en <strong>de</strong><br />
aankled<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>.arbeidsruimte zo aantrekkelijk mpgélijk<br />
te maken. Doch dat kan alleen succes hebben, wanneer zU<br />
tonen, <strong>de</strong>rgelijke verbeter<strong>in</strong>gen te waar<strong>de</strong>ren. De arbei<strong>de</strong>rs<br />
van vandaag zijn geen proletariërs meer en dat legt op hen<br />
<strong>de</strong> verplicht<strong>in</strong>g, om als frisse, hel<strong>de</strong>re, sterke kerels te voor*<br />
schijn te komen.<br />
De wereld behoort aan <strong>de</strong> arbeid en daarom moet <strong>de</strong><br />
arbei<strong>de</strong>r zich gedragen als <strong>de</strong> bezitter van die wereld, niet<br />
als <strong>de</strong> paria.<br />
E VAN HFl NEDERLANDS VERBOND VAN VAKVERF.NK>IN(iFN Hoofdredacteur van hei algemeen ge<strong>de</strong>elte van „<strong>Arbeid</strong>" ts:<br />
C F Rooserischoori. Amsterdam-Voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd <strong>de</strong>r <strong>in</strong>legbla<strong>de</strong>n zijn verantwoor<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> daarop vermel<strong>de</strong> redacteuren Verschijnt ie<strong>de</strong>re week Adres<br />
redactie en aüm<strong>in</strong>mttiitie. Hekelveld 15, Anistetdmn-G. lele/oun 3bt>ll Postbus WO.<br />
Voutplaat. A.P.-Bre> er '
door on<strong>de</strong>rnemer en arbei<strong>de</strong>r samen,<br />
waarbij het kapitaal niet meer is dan<br />
hulpmid<strong>de</strong>l. De werkgever moet dus<br />
zich losmaken van het kapitaal en<br />
zijn gewicht <strong>in</strong> <strong>de</strong> schaal gooien waar<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>r staat. Zij samen vormen<br />
<strong>de</strong> bedrij f sgemeenschap, die een ongestoor<strong>de</strong><br />
en zo nuttig mogelijk gerichte<br />
voortbreng<strong>in</strong>g mogelijk maakt.<br />
Het ligt voor <strong>de</strong> hand, dat zo spoedig<br />
dit gebeurt, <strong>de</strong> oorzaak van stak<strong>in</strong>gen<br />
en uitsluit<strong>in</strong>gen wordt weggenomen,<br />
waardoor we een veel gelijkmatiger<br />
ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> bedrijven<br />
krijgen. ft<br />
Dit is het doel, dat gestaid wordt.<br />
Wij beweren niet, dat dit doel reeds<br />
bereikt is, maar wij beweren wel, dat<br />
het doel bereikt kan wor<strong>de</strong>n en wij<br />
beweren ook, dat <strong>de</strong> maatregelen van<br />
<strong>de</strong> laatste tijd <strong>in</strong> <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> richt<strong>in</strong>g<br />
gaan. Het ontslagverbod erkent bijvoorbeeld,<br />
dat <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>r een zeker<br />
recht heeft op arbeid <strong>in</strong> het bedrijf,'<br />
waar<strong>in</strong> hij zijn bestaan verdient: Hij<br />
kan niet meer als een onbruikbaar<br />
stuk gereedschap op <strong>de</strong> straat gegooid<br />
wor<strong>de</strong>n, zolang het bedrijf ook maar<br />
enigsz<strong>in</strong>s <strong>in</strong> staat is, <strong>de</strong> arbeidskrachkelijkheid.<br />
En wie voor <strong>de</strong> feiten <strong>de</strong><br />
ogen sluit, moet zich voorberei<strong>de</strong>n op<br />
een ontwaken uit <strong>de</strong> droom, dat nog<br />
veel har<strong>de</strong>r zal zijn.<br />
Moeilijker echter dan <strong>de</strong> regel<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong>ze economische betrekk<strong>in</strong>gen tussen<br />
werkgever en werknemer zal het<br />
zijn om <strong>de</strong> sociale verhoud<strong>in</strong>g te<br />
wijzigen. Wij zijn zo gewend aan <strong>de</strong><br />
scherpe tegenstell<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rnemer—<br />
arbei<strong>de</strong>r, dat <strong>de</strong> gedachte, als zou<strong>de</strong>n<br />
die bei<strong>de</strong> vriendschappelijk <strong>in</strong> een bedrijf<br />
kunnen samenwerken, voor talloze<br />
mensen zo iets betekent als een<br />
kameraadschap tussen leeuw en lam.<br />
Toch is dat laatste niet <strong>de</strong> juiste opvatt<strong>in</strong>g.<br />
Op het ogenblik, dat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemer<br />
zich losmaakt van het kapitaal,<br />
of t>eter gezegd, op het ogenblik,<br />
dat het kapitaal wordt teruggebracht<br />
van <strong>de</strong> beheersen<strong>de</strong> naar <strong>de</strong> dienen<strong>de</strong><br />
plaats <strong>in</strong> <strong>de</strong> maatschappij, wordt het<br />
<strong>de</strong>n werkgever mogelijk, met zijn personeel<br />
<strong>in</strong> kameraadschappelijk contact<br />
te komen. Voorop staat nu niet<br />
meer <strong>de</strong> noodzaak om aan <strong>de</strong>- aan<strong>de</strong>elhou<strong>de</strong>rs<br />
w<strong>in</strong>st uit te keren, doch<br />
voorop staat het belang van het bedrijf<br />
als schakelt j e van het algemeen<br />
VHR<br />
Nu het kapitaal van <strong>de</strong> beheersen<strong>de</strong>,<br />
naar <strong>de</strong> dienen<strong>de</strong> plaats is verwezen<br />
L<br />
aten wij ons <strong>de</strong>ze week eens bezig<br />
hou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong>n werkgever. Uiteraard<br />
besteedt een vakverenig<strong>in</strong>gsblad<br />
meer aandacht aan <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs, dan<br />
aan <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers en een gevolg<br />
daarvan is, dat <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> positie van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
<strong>in</strong> het oog vallen, hoewel ze toch<br />
ook zeer belangrijk zijn. Ie<strong>de</strong>r mens<br />
is gewoonlijk zo vervuld met zijn<br />
eigen strijd om het bestaan, dat hij<br />
niet meer ziet wat een an<strong>de</strong>r te ver-<br />
Werken heeft. De arbei<strong>de</strong>r ziet nog<br />
steeds <strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rnemer als <strong>de</strong>n manttiet-<strong>de</strong>-macht<br />
en <strong>de</strong>n man-met-het-<br />
Seld en dus als <strong>de</strong>ngene, van wien><br />
hij een groter <strong>de</strong>el van het maatschappelijk<br />
<strong>in</strong>komen moet afdw<strong>in</strong>gen.<br />
De on<strong>de</strong>rnemer, van zijn kant, ziet <strong>de</strong><br />
arbei<strong>de</strong>rs als weliswaar onmisbare<br />
krachten, die echter geen i<strong>de</strong>e hebben<br />
van <strong>de</strong> moeilijkhe<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> bedrijfsleid<strong>in</strong>g<br />
en die zon<strong>de</strong>r -<strong>in</strong>zicht omtrent<br />
<strong>de</strong> draagkracht van het bedrijf, hun<br />
aanspraken op belon<strong>in</strong>g hoger stellen,<br />
naarmate <strong>de</strong> levensstandaard ' meer<br />
eeld vor<strong>de</strong>rt dan vroeger.<br />
«ij moeten nu trachten na te gaan,<br />
Welke plaats <strong>de</strong> werkgever of <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemer op het ogenblik <strong>in</strong> het<br />
Productieproces <strong>in</strong>neemt. Dan zien wij<br />
onmid<strong>de</strong>llijk, dat <strong>de</strong>ze plaats belangrijk<br />
veran<strong>de</strong>rd is en dat wij nog lang<br />
n iet aan het e<strong>in</strong>d van <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />
zijn. Voorheen was <strong>de</strong> werkgever<br />
<strong>de</strong> man, die <strong>in</strong> hetzelf<strong>de</strong><br />
schuitje zat als <strong>de</strong> geldgevers. Bijna<br />
ie<strong>de</strong>r bedrijf immers is voortgekomen<br />
ü it <strong>de</strong> werkzaamheid van een man,<br />
die met wat overgespaard en wat geleend<br />
geld een on<strong>de</strong>rnem<strong>in</strong>g begon,<br />
Waarvan het welslagen uitsluitend afh<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong>n stichter van het bedrijf.<br />
Als het bedrijf g<strong>in</strong>g groeien, had hij<br />
{neer arbeidskrachten nodig en hij<br />
beschouw<strong>de</strong> die als werktuigen, als<br />
Qiid<strong>de</strong>len, om zijn doel te bereiken.<br />
Werd er verdiend, dan breid<strong>de</strong> het<br />
° e drijf zich uit en voor die uitbreid<strong>in</strong>gen<br />
werd dan <strong>in</strong> <strong>de</strong> meeste gev<br />
allen ook geld van buiten het bedrijf<br />
staan<strong>de</strong> personen gebruikt.<br />
1<br />
gang van zaken leid<strong>de</strong> ertoe, dat<br />
'e on<strong>de</strong>rnemer zich kon<strong>in</strong>g voel<strong>de</strong><br />
• net bedrijf en nauwer verbon<strong>de</strong>n<br />
[as aan zijn geldschieters dan aan<br />
i arbei<strong>de</strong>rs. In <strong>de</strong> kapitalistische<br />
jnaatschappij zien wij dan ook steeds,<br />
'at on<strong>de</strong>rnemer en kapitaal bij elkaar<br />
"taan, terwijl <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>r hun tegenpartij<br />
vormt. Bij <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
opbrengst van het bedrijf sloeg <strong>de</strong><br />
schaal steeds naar <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> van <strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>rnemer en het kapitaal door.<br />
Zolang <strong>de</strong> staat werd overheerst door<br />
<strong>de</strong> macht van het kapitaal, was <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemer genoodzaakt, zijn arbei<strong>de</strong>rs<br />
te blijven behan<strong>de</strong>len als een<br />
onkostenpost op zijn bedrijfsreken<strong>in</strong>g,<br />
welke post hij moest trachten<br />
zo laag mogelijk te hou<strong>de</strong>n. Deed hij<br />
dat niet, dan schoot er te we<strong>in</strong>ig over<br />
voor <strong>de</strong> aan<strong>de</strong>elhou<strong>de</strong>rs en dat beteken<strong>de</strong><br />
voor <strong>de</strong>n werkgever <strong>de</strong> ongena<strong>de</strong><br />
van <strong>de</strong> beleggers, een ongena<strong>de</strong>,<br />
die men zich niet ongestraft op<br />
<strong>de</strong> hals haal<strong>de</strong>.<br />
De aanduid<strong>in</strong>gen, dat an<strong>de</strong>re verhoud<strong>in</strong>gen<br />
op komst zijn, dateren reeds<br />
van jaren her. Eerst <strong>de</strong> crisis van <strong>de</strong><br />
laatste jaren heeft het voor ie<strong>de</strong>reen<br />
dui<strong>de</strong>lijk gemaakt, dat <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>, kapitalistische<br />
maatschappij, waar<strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
w<strong>in</strong>st <strong>de</strong> drijfveer van <strong>de</strong> productie<br />
was, niet bij machte was om <strong>de</strong> zelfgeroepen<br />
krachten te beheersen. Wij<br />
zagen overproductie optre<strong>de</strong>n, terwijl<br />
er tegelijkertijd zwarte armoe<strong>de</strong> werd<br />
gele<strong>de</strong>n.<br />
Dezelf<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs, die <strong>de</strong> onverkoopbare<br />
producten voortbrachten, waren<br />
niet <strong>in</strong> staat om van die ruime productie<br />
hun <strong>de</strong>el te krijgen. Voortbreng<strong>in</strong>g<br />
en verbruik sloten geheel niet<br />
meer op elkaar aan en alle ellen<strong>de</strong><br />
van <strong>de</strong> laatste jaren kunnen wij<br />
terugbrengen tot dit feit, dat <strong>de</strong> kapitalistische<br />
productiewijze niet bij<br />
machte *was, <strong>de</strong> maatschappelijke<br />
ra<strong>de</strong>ren weer <strong>in</strong> elkaar te doen grijpen.<br />
Vrijwel ie<strong>de</strong>reen voelt dit m<strong>in</strong> of<br />
meer, dikwijls zon<strong>de</strong>r* het te kunnen<br />
bere<strong>de</strong>neren. Als men zegt: „het ou<strong>de</strong><br />
moet niet terugkomen" — en dat zegt<br />
men <strong>in</strong> alle lagen <strong>de</strong>r bevolk<strong>in</strong>g —<br />
dan bedoelt men er mee, dat die<br />
ou<strong>de</strong>, vastgelopen maatschappij niet<br />
weer kunstmatig nieuw leven moet<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>geblazen. Het is thans <strong>de</strong><br />
tijd om <strong>de</strong> maatschappelijke verhoud<strong>in</strong>gen<br />
op een an<strong>de</strong>re leest te<br />
schoeien, d.w.z. om <strong>de</strong> grenzen van <strong>de</strong><br />
maatschappelijke macht te verleggen.<br />
Eén van <strong>de</strong> voornaamste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen,<br />
die zich opdr<strong>in</strong>gen, is, dat we <strong>de</strong><br />
productie niet meer bezien als een<br />
particuliere liefhebberij van <strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rnemer,<br />
doch als een dienst aan het<br />
volk. Een dienst, die verricht wordt<br />
•Ds<br />
Werkgever<br />
ten te behou<strong>de</strong>n. Natuurlijk kan men<br />
niet het onmogelijkste verlangen.<br />
Waar niet is, verliest <strong>de</strong> keizer zijn<br />
recht en men kan geen "bedrijf of een<br />
bedrijfstak handhaven, wanneer er<br />
geen arbeidsgelegenheid voor <strong>de</strong> daar<strong>in</strong><br />
werkzame arbei<strong>de</strong>rs meer bestaat.<br />
Doch wij hebben hier voor het eerst<br />
te maken met <strong>de</strong> erkenn<strong>in</strong>g, dat <strong>de</strong><br />
arbeidskrachten rechten hebben op<br />
het bedrijf, die heel wat ver<strong>de</strong>r gaan<br />
dan <strong>de</strong> uitbetal<strong>in</strong>g van het uurloon.<br />
Een twee<strong>de</strong> punt van betekenis is <strong>de</strong><br />
vaststell<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> arbeidsvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r oppertoezicht van <strong>de</strong> Rijksbemid<strong>de</strong>laars.<br />
Wij hebben nu niet<br />
meer het vechten om grotere of kle<strong>in</strong>ere<br />
voor<strong>de</strong>len, doch een georganiseerd<br />
streven naar sociale rechtvaardigheid,<br />
dat zich aanpast bij <strong>de</strong> bereikbare<br />
levensstandaard. Dat <strong>de</strong>ze<br />
sociale rechtvaardigheid <strong>in</strong> <strong>oorlog</strong>stijd<br />
even moeilijk vast te hou<strong>de</strong>n is<br />
als een leven<strong>de</strong> pal<strong>in</strong>g, is begrijpelijk.<br />
Oorlog brengt altijd vernietig<strong>in</strong>g van<br />
waar<strong>de</strong>n op grote schaal met zich<br />
mee eri betekent dus een zwaar maatschappelijk<br />
verlies en dit verlies gevoelt<br />
men ter<strong>de</strong>ge <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm van<br />
dal<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> levensstandaard.<br />
Het feit is hard, maar feiten zijn wervolksbelang.<br />
Wanneer zowel werkgevers<br />
als werknemers zich gaan gevoelen<br />
als dienaren van het volk en<br />
dus werkers met een gemeenschappelijk<br />
streven, dan is <strong>de</strong> basis gelegd<br />
voor <strong>de</strong> socialistische ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
van het bedrijfsleven, waaruit een<br />
evenwichtige maatschappij moet<br />
voortvloeien.<br />
•-.<br />
Voor <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs is 'het dikwijls<br />
moeilijk te geloven, dat wij <strong>in</strong> socialistische<br />
richt<strong>in</strong>g gaan, maar wij kunnen<br />
er zeker van zijn, dat het voor<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers nog veel en veel<br />
moeilijker is om <strong>de</strong> taal van het<br />
nieuwe tijdperk te verstaan. Het is<br />
<strong>de</strong> socialistische gedachte, die het hier<br />
w<strong>in</strong>t van <strong>de</strong> kapitalistische en aangezien<br />
het - socialisme een vertrouw<strong>de</strong>r<br />
klank is voor <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs dan<br />
voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers, is het afstand<br />
doen van een zekere machtspositie<br />
voor <strong>de</strong>ze laatsten het moeilijkst.<br />
Naarmate echter <strong>de</strong> maatschappelijke<br />
verhoud<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n herzien en het<br />
zwaartepunt wordt verlegd van het<br />
kapitaal naar <strong>de</strong> arbeid, zullen werkgevers<br />
en werknemers, dichter bij<br />
elkaar komen.<br />
Doch <strong>de</strong>ze toestand is nog slechts <strong>in</strong><br />
een beg<strong>in</strong> van word<strong>in</strong>g en wij zullen<br />
dan ook nog vaak aanleid<strong>in</strong>g hebben<br />
om op <strong>de</strong>ze plaats op dit kernprobleem<br />
van <strong>de</strong>ze tijd terug te komen.
— Over wetten —<br />
eo bmrËers MEDISCHE VRAGEN L'<br />
Er is altijd een geluk bij een ongeluk,<br />
zoals ook Jan Brekebeen .kon ervaren,<br />
toen hij over z'n uitker<strong>in</strong>g aan<br />
het rechten g<strong>in</strong>g.<br />
Maar daarmee lopen we op <strong>de</strong> historie<br />
vooruit, want <strong>de</strong> geschie<strong>de</strong>nis had<br />
een proloog. Die proloog was, dat Jan<br />
op een kwa<strong>de</strong> dag zijn "been brak.<br />
Omdat het tij<strong>de</strong>ns zijn werk gebeur<strong>de</strong><br />
kreeg Jan 'niet alleen een ongevalle<strong>nr</strong>ente,<br />
maar kon hij ook z'n been<br />
door een geneeskundige voor reken<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> Rijksverzeker<strong>in</strong>gsbank laten<br />
behan<strong>de</strong>len.<br />
Nu. <strong>de</strong> dokter haa er werk genoeg<br />
aan, maar gelukkig, met behulp van<br />
een paar metalen schroeven werd het<br />
bot <strong>in</strong> Jan z'n been weer netjes <strong>in</strong> 't<br />
fatsoen gebracht. Na verloop van tijd<br />
kon Jan dan ook weer lopen als een<br />
kievit, en ook z'n ongevalle<strong>nr</strong>ente<br />
hield op, omdat zijn werkkracht gelukkig<br />
weer hon<strong>de</strong>rd procent was.<br />
De tijd g<strong>in</strong>g ver<strong>de</strong>r en Jan, die een<br />
volwassen kerel gewor<strong>de</strong>n was, dacht<br />
niet meer aan het ongeval, dat hem<br />
als jongmaatje was overkomen. Hij'<br />
had zich zelfs verzoend met <strong>de</strong> gedachte<br />
z'n ver<strong>de</strong>re leven met een<br />
kram en een paar schroeven <strong>in</strong> z'n<br />
been te moeten rondwan<strong>de</strong>len, ter<br />
versterk<strong>in</strong>g van-het eertijds gebroken<br />
bot. Helaas na verloop, van een jaar<br />
of acht kwam er een k<strong>in</strong>k <strong>in</strong> <strong>de</strong> kabel.<br />
Een mens bestaat — <strong>de</strong> wetenschap<br />
heeft ons dat verteld — voor een<br />
groot percentage uit water. Dat was<br />
dus ook met Jan het geval.' Nu waren<br />
<strong>de</strong> schroeven <strong>in</strong> Jan z'n been helaas<br />
van ijzer <strong>in</strong>plaats van zilver.<br />
j<br />
Het gevolg loas, dat Jan tengevolge<br />
van z'n nigt helemaal roestvrije karkas<br />
weer <strong>in</strong> <strong>de</strong> narigheid raakte. Jan<br />
kreeg vanwege z'n schroeven een abces,<br />
en dat abces en wat er bij kwam<br />
benam Jan meteen z'n werkkracht.<br />
Waarop hij natuurlijk naar <strong>de</strong> Rijksverzeker<strong>in</strong>gsbank<br />
schreef, .want tenslotte<br />
kwam alle narigheid voort uit<br />
het ongeval van jaren gele<strong>de</strong>n.<br />
De Bank was het daar wel mee "eens,<br />
en daarom kreeg Jan z'n uitker<strong>in</strong>g ook<br />
weer netjes thuisgestuurd. Maar —<br />
verschil van men<strong>in</strong>g zal er wel altijd<br />
blijven op dit on<strong>de</strong>rmaanse tranendal<br />
•— met die uitker<strong>in</strong>g was Jan het nu<br />
weer helemaal niet eens. En op een<br />
f/oeie dag kwam <strong>de</strong> zaak dan ook voor<br />
<strong>de</strong> Raad van Beroep, bij welke gelegenheid<br />
Jan betoog<strong>de</strong>, dat zijn loon<br />
thans vier gul<strong>de</strong>n per dag bedroeg,<br />
re<strong>de</strong>n waarom hij wegens zijn algehele<br />
ongeschiktheid tot werken 70 % van<br />
dat bedrag verwacht had. Waarmee<br />
<strong>de</strong> bank het echter niet eens was.<br />
Wat Jan nu verdien<strong>de</strong> ja, dat '<strong>de</strong>ed<br />
niet terzake. Vroeger had Jan voor dit<br />
ongeval een uitker<strong>in</strong>g gehad naar een<br />
dagloon van ƒ 1.50, en daarom zat er<br />
niet an<strong>de</strong>rs op dan dat Jan thans<br />
70% van die ƒ 1.50 kreeg.<br />
Het laatste woord was daarmee echter<br />
niet gesproken, <strong>de</strong> Raad van Beroep<br />
had n.l. ook nog een stem <strong>in</strong> het<br />
kapittel en die stem gaf natuurlijk <strong>de</strong><br />
doorslag'.<br />
De Raad van Beroep was het <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
eerste plaats niet eens met Jan. De<br />
Rijksverzeker<strong>in</strong>gsbank had <strong>in</strong><strong>de</strong>rdaad,<br />
niets te maken met het loon, dat Jan<br />
op dit ogenblik verdien<strong>de</strong>. Maar aan<br />
<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant was <strong>de</strong> Raad van Beroep<br />
net ook met <strong>de</strong> Bank niet eens.<br />
Want al was Jan nog geen 21 jaar op<br />
het ogenblik dat het ongeval hem<br />
trof, dan moest toch zijn rente op<br />
grond van art. f <strong>de</strong>r Ong. Wet gesteld<br />
wor<strong>de</strong>n op 70 % van het loon van <strong>de</strong>n<br />
m<strong>in</strong>st betaal<strong>de</strong>n volslagen arbei<strong>de</strong>r<br />
ten tij<strong>de</strong> van het ongeval. Dit loon nu<br />
bedroeg blijkens het <strong>de</strong>stijds opgemaakt<br />
proces-verbaal, / 5.40 per dag.<br />
Waarmee <strong>de</strong> Raad van Beroep maar.<br />
zeggen wil<strong>de</strong>, dat Jan recht had op,<br />
70 % van dat bedrag, en niet 70 %<br />
van f 1.50 en ook niet 70 % van Jan's<br />
eigen loon.<br />
Jan kon dus naar huis gaan met het<br />
prettige gevoel, ongelijk te hebben gekregen<br />
en er toch niet slechter op gewor<strong>de</strong>n<br />
te zijn.<br />
Wat ook niet alle dagen gebeurt.<br />
Vragen voor <strong>de</strong>ze. rubriek richte men tot<br />
<strong>de</strong>n medischen me<strong>de</strong>werker van liet<br />
weekblad .^<strong>Arbeid</strong>" Postbus 100.<br />
Amsterdam.<br />
G. H. R. te.A. Bij het <strong>in</strong> gezelschap gaan<br />
transpireren van <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n is <strong>de</strong> oorzaak<br />
'vooral te zoeken <strong>in</strong> <strong>de</strong> gevoelige<br />
aard van
KRONIEK VAN DE ARBEID<br />
De voorzien<strong>in</strong>gen ten behoeve van<br />
heeft georganiseerd voor opleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs zullen weer enige<br />
huishou<strong>de</strong>lij k werk. Het doel van <strong>de</strong>ze<br />
uitbreid<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>rgaan. De sociaal-<br />
cursus is meisjes zond*r werk en<br />
economische af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van het N.V.V.<br />
.heeft aan het Departement van Sociale<br />
Zaken verzocht, aan'werkgevers<br />
meer vrijheid te geven bij het toekennen<br />
van gratificaties. Gratificaties<br />
zijn uitker<strong>in</strong>gen <strong>in</strong>eens en voor één<br />
keer, die bij bepaal<strong>de</strong> gelegenhe<strong>de</strong>n,<br />
meestal aan het e<strong>in</strong>d van het jaar,<br />
Wor<strong>de</strong>n toegekend.<br />
Bij <strong>de</strong> tot nu toe gel<strong>de</strong>n<strong>de</strong> regel<strong>in</strong>g<br />
is voor het betalen van <strong>de</strong>ze gratificaties<br />
toestemm<strong>in</strong>g nodig van het<br />
College van Rijksbemid<strong>de</strong>laars en het<br />
duur<strong>de</strong> nog al eens lang eer <strong>de</strong>ze toestemm<strong>in</strong>g<br />
afkwam. Het Departement<br />
zal thans echter toestaan, dat <strong>de</strong><br />
werkgevers voortaan gratificaties<br />
kunnen toekennen zon<strong>de</strong>r voorafgaan<strong>de</strong><br />
goedkeur<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> Rijksbemid<strong>de</strong>laars.<br />
Wel moet van ie<strong>de</strong>r geval<br />
kennis wor<strong>de</strong>n gegeven aan het<br />
College N van Rijksbemid<strong>de</strong>laars. Tegelijkertijd<br />
echter wordt het noodzakelijk<br />
om te omschrijven wat wordt verstaan<br />
on<strong>de</strong>r gratificaties en bovendien,<br />
wanneer en hoe vaak <strong>de</strong>ze uitker<strong>in</strong>gen<br />
mogen wor<strong>de</strong>n gedaan. Als<br />
men <strong>de</strong> gratificatiebetal<strong>in</strong>g niet aan<br />
zekere regel<strong>in</strong>gen on<strong>de</strong>rwierp, zou immers<br />
<strong>de</strong> controle op <strong>de</strong> lonen verloren<br />
gaan. B<strong>in</strong>nenkort is een na<strong>de</strong>re<br />
regel<strong>in</strong>g te verwachten.<br />
Van groot belang Is ook <strong>de</strong> aankondig<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> Ziekte- en Ongevallen-<br />
Wet voor huispersoneel^ Dit wordt een<br />
afzon<strong>de</strong>rlijke wet, die <strong>de</strong> sociale zorg<br />
<strong>in</strong> dit opzicht voor huispersoneel zal<br />
regelen. Met <strong>de</strong> totstandkom<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong>ze wet zal een grote grief van het<br />
huispersoneel e<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk weggenomen<br />
Wor<strong>de</strong>n. Tot op <strong>de</strong> dag van he<strong>de</strong>n is<br />
<strong>de</strong>ze groep van arbei<strong>de</strong>rs sociaal<br />
slechts zeer slecht verzorgd en het is<br />
wel <strong>de</strong> hoogste tijd, dat daar<strong>in</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
komt. Uit het feit, dat een<br />
afzon<strong>de</strong>rlijke wet voor dit personeel<br />
nodig geacht wordt, blijkt wel hoe<br />
moeilijk <strong>de</strong>ze zaak te regelen is. Het<br />
zijn dan ook <strong>de</strong>ze moeilijkhe<strong>de</strong>n, geweest,<br />
die tot nu toe belet hebben een<br />
afdoen<strong>de</strong> regel<strong>in</strong>g te treffen. Het<br />
stemt daarbij tot verheugenis, dat<br />
thans maatregelen wor<strong>de</strong>n genomen,<br />
die <strong>de</strong> assepoesters-positie van het<br />
huispersoneel aanmerkelijk zullen<br />
verbeteren. Dit personeel zal daardoor<br />
ook van <strong>de</strong> nieuwe ziekenfondsregel<strong>in</strong>g<br />
profiteren.<br />
Een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerp, dat naar het<br />
zich laat aanzien, b<strong>in</strong>nenkort van betekenis<br />
wordt, is <strong>de</strong> ziekte- en ongevallenverzeker<strong>in</strong>g<br />
voor kle<strong>in</strong>e zelfstandigen.<br />
Deze mensen vallen op het<br />
ogenblik buiten alle sociale wetten<br />
en zijn er daardoor dikwijls veel<br />
slechter aan toe dan <strong>de</strong> loonarbei<strong>de</strong>rs.<br />
In welke vorm <strong>de</strong> sociale zorg tot hen<br />
uitgestrekt zal wor<strong>de</strong>n is nog niet bekend,<br />
maar <strong>de</strong> aangelegenheid is <strong>in</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoek en wij verwachten, dat b<strong>in</strong>nen<br />
afzienbare tijd ook op dit gebied<br />
maatregelen zullen wor<strong>de</strong>n genomen.<br />
Van -verschei<strong>de</strong>ne kanten ontv<strong>in</strong>gen<br />
Wij. brieven van ambtenaren en personeel<br />
<strong>in</strong> overheidsdienst omtrent <strong>de</strong><br />
ziekenfondsregel<strong>in</strong>g. Behou<strong>de</strong>ns voor<br />
een enkelen arbeidscontractant zal<br />
echter <strong>de</strong> ziekenfondsregel<strong>in</strong>g niet<br />
Voor personeel <strong>in</strong> overheidsdienst gel<strong>de</strong>n.<br />
Voor <strong>de</strong> ambtenaren en an<strong>de</strong>r<br />
overheidspersoneel is immers een<br />
zieuteregel<strong>in</strong>g van kracht, die belang -<br />
ril k gunstiger is dan <strong>de</strong> ziektewet De<br />
thans <strong>in</strong> werk<strong>in</strong>g komen<strong>de</strong> „alscemen<br />
e" ziekenfondsen zijn bedoeld voor><br />
öe arbei<strong>de</strong>rs die wél on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze wet<br />
vallen. Ambtenaren en mensen <strong>in</strong><br />
soortgelijke positie zullen zich moeten<br />
verzekeren bij <strong>de</strong> „encen<strong>de</strong>" ziekenfondsen,<br />
Hoe <strong>de</strong> eontributieregel<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong>ze fondsen zal wor<strong>de</strong>n en wat<br />
<strong>de</strong> rechten van <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n zullen zijn.<br />
kunnen wij thans nog niet overzien.<br />
\/ an een werklozen lezer <strong>in</strong> Rot-<br />
» terdam ontv<strong>in</strong>gen wij een noodkreet.<br />
Hij leg<strong>de</strong> ons een beschrijv<strong>in</strong>g<br />
voor van hetgeen hij van zijn steun<br />
kan betalen Alleen al voor het gebruik<br />
v-ir> 7,\<strong>in</strong> levensmi^rfelP'-'-o<strong>nr</strong>erï<br />
heeft hij per week ƒ 12,62 nodig. (Het<br />
is een gez<strong>in</strong> van va<strong>de</strong>r, moe<strong>de</strong>r en<br />
vier k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren). Huur, bondscontributie,<br />
ziekenfonds en begrafenisfonds<br />
brengen <strong>de</strong> totale uitgaven op ƒ 20,23,<br />
waarbij dan nog niets is gerekend<br />
voor gas, verwarm<strong>in</strong>g, licht, groenten,<br />
schoe<strong>nr</strong>eparatie e.d., om nog niet te<br />
spreken van <strong>de</strong> ger<strong>in</strong>gste versnaper<strong>in</strong>g.<br />
Deze man heeft daardoor schuld<br />
moeten maken en komt ie<strong>de</strong>re week<br />
dieper <strong>in</strong> <strong>de</strong> schuld. Hij is t.b.c.-patiënt<br />
en kan daardoor nie^; uitgezon<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n, noch naar Duitsla<strong>nr</strong>i.<br />
noch naar <strong>de</strong> werk verruim<strong>in</strong>g. Wat<br />
moet een <strong>de</strong>rgelijk man beg<strong>in</strong>nen<br />
Tot 9nze spijt kunnen wij hierop niets<br />
an<strong>de</strong>rs antwoor<strong>de</strong>n, dan dat W<strong>in</strong>terhulp<br />
<strong>in</strong> gevallen als <strong>de</strong>ze bjj moet<br />
spr<strong>in</strong>gen. W<strong>in</strong>terhulp is immers hiervoor<br />
<strong>in</strong>gesteld en "wij verwachten dan<br />
ook, dat <strong>de</strong>ze organisatie <strong>de</strong> nood zal<br />
overbruggen. Wij hebben <strong>de</strong> brief van<br />
<strong>de</strong>zen arbei<strong>de</strong>r daarom aap W<strong>in</strong>terhulp<br />
doorgezon<strong>de</strong>n. Wij grijpen <strong>de</strong>ze<br />
gelegenheid aan, om er <strong>de</strong> aandacht<br />
op te vestigen, dat W<strong>in</strong>terhulp een<br />
soort van centrale kas wil zijn door<br />
mid<strong>de</strong>l waarvan <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs voor<br />
elkan<strong>de</strong>r solidariteit kunnen betrachten<br />
op gebie<strong>de</strong>n, waar reger<strong>in</strong>gszorg<br />
"niet voldoen<strong>de</strong> kan zijn. Laat men<br />
het op prijs stellen, dat bij <strong>de</strong>ze<br />
<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g ie<strong>de</strong>re gedachte aan liefdadigheid<br />
of armenzorg is uitgesloten.<br />
Het is hulp van Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs aan<br />
Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs en daarbij dient W<strong>in</strong>terhulp<br />
slechts als "ver<strong>de</strong>len<strong>de</strong> <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g<br />
H<br />
"et Gewestelijk <strong>Arbeid</strong>sbureau te<br />
Amsterdam, verzoekt ons er meld<strong>in</strong>g<br />
van te maken, dat het Departement<br />
van Sociale Zaken een cursus<br />
an<strong>de</strong>re, die, om welke re<strong>de</strong>nen dan<br />
ook. huishou<strong>de</strong>lijk werk boven fa-<br />
.brieksarbeid verkiezen, <strong>de</strong> kennis en<br />
vaardigheid bij te brengen, die nodig<br />
zijn om als dienstbo<strong>de</strong> een g^e<strong>de</strong> betrekk<strong>in</strong>g<br />
te verkrijgen. De cursus<br />
duurt drie maan<strong>de</strong>n en wordt geduren<strong>de</strong><br />
énige dagen per week door bevoeg<strong>de</strong><br />
leerkrachten overdag aan een<br />
huishoudschool gegeven, peelnem<strong>in</strong>g<br />
aan <strong>de</strong> cursus is kosteloos, doch <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>elneemsters verplichten zich om na<br />
afloop een betrekk<strong>in</strong>g als dienstbo<strong>de</strong><br />
te aanvaar<strong>de</strong>n.<br />
Wij vrezen, dat <strong>de</strong>ze verplicht<strong>in</strong>g heel<br />
wat meisjes zal afstoten, vooral omdat<br />
<strong>de</strong> economische en sociale positie<br />
van <strong>de</strong> dienstbo<strong>de</strong>n veel te wensen<br />
overlaat. Onzes <strong>in</strong>ziens zou een joe<strong>de</strong><br />
betrekk<strong>in</strong>g gegaran<strong>de</strong>erd moeten wor<strong>de</strong>n.<br />
De cursus, die een vrij groot aantal<br />
vakken omvat, namelijk koken,<br />
wassen, strijken, huishou<strong>de</strong>lijk werk<br />
en naaien, voed<strong>in</strong>gsleer, warenkennis<br />
en wellevendheid, beg<strong>in</strong>t tussen l en<br />
15 November a.s. Men kan zich opgeven<br />
bij het Gewestelijk <strong>Arbeid</strong>sbureau,<br />
Amsterdam, Passeer<strong>de</strong>rsgracht 30-32<br />
en bij het Amsterdams Comité voor<br />
Sociale Jeugdzorg. Weste<strong>in</strong><strong>de</strong> 13-15<br />
De <strong>de</strong>elneemsters moeten m<strong>in</strong>stens 16<br />
jaar oud zijn en goed gezond.<br />
Ondanks het bezwaar, dat wij hierboven<br />
vermeld<strong>de</strong>n, menen wij, dat voor<br />
veel meisjes <strong>de</strong>ze cursus een betere<br />
toekomst opent dan fabrieksarbeid<br />
ooit kan geven. Het N.V.V. zal daarbij<br />
<strong>de</strong> taak hebben d^ positie van het<br />
huispersoneel ver<strong>de</strong>r te verbeteren.<br />
EEN JAAR „VREUGDE EN ARBEID"<br />
A<br />
msterdam is op het ogenblik<br />
wel het troetelk<strong>in</strong>d van het<br />
N.V.V. Niet alleen <strong>de</strong> huisvlijtactie<br />
is daar <strong>in</strong>gezet, maar nu krijgen<br />
<strong>de</strong> Amsterdammers ook nog een<br />
extraatje <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm van een<br />
Italiaanse Opera. Op 14 November<br />
a.s. wordt Pucc<strong>in</strong>i's „Madame Butterfly"<br />
gegeven voor N.y.V.-le<strong>de</strong>n,<br />
ter gelegenheid van het éénjarig<br />
bestaan van „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>".<br />
Wij twijfelen er niet aan, of <strong>de</strong><br />
grote zaal van dit echte -volkstheater<br />
— eigenlijk het enige ware<br />
volkstheater, dat wij <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland<br />
kennen, — zal reeds dagen voor <strong>de</strong><br />
opvoer<strong>in</strong>g uitverkocht zijn.<br />
Carré neemt- wel een heel bijzon<strong>de</strong>re<br />
plaats <strong>in</strong> <strong>in</strong> het leven van <strong>de</strong><br />
Amsterdammers en eigenlijk <strong>in</strong><br />
geheel Ne<strong>de</strong>rland. Niet alleen is<br />
het het grootste theater van ons<br />
land, maar ook' is het vrijwel het<br />
enige belangrijke theater, dat <strong>de</strong><br />
ste<strong>de</strong>lij ke arbei<strong>de</strong>rs beschouwen<br />
als iets van hen zelf. Veel meer<br />
dan <strong>de</strong> Stadsschouwburg <strong>in</strong> Am 7<br />
sterdam of <strong>in</strong> Den" Haag, of het<br />
Haagse gebouw voor Kunsten en<br />
\Vetenscha_ppen is Carré het volkstheater.<br />
Ook al daarom beschouwen<br />
wij het een' uitsteken<strong>de</strong> gedachte<br />
van „Vreug<strong>de</strong> en. <strong>Arbeid</strong>"<br />
om juist dit theater uit te kiezen<br />
voor haar voorstell<strong>in</strong>gen.<br />
De arbei<strong>de</strong>rs zullen het zon<strong>de</strong>r<br />
twijfel op prijs stellen, wanneer dit<br />
<strong>in</strong> toenemen<strong>de</strong> mate het geval zal<br />
zijn en wanneer tegelijkertijd <strong>de</strong><br />
programma's van „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>"<br />
§ven goed bij het arbeidsleven<br />
aansluiten, als dit theater,<br />
.al spreekt het vanzelf, dat er een<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gstijd nodig is, om <strong>de</strong>ze<br />
aansluit<strong>in</strong>g tot stand te brengen.<br />
Wij hebben er reeds eer<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
aandacht op gevestigd, dat het<br />
toneel <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland over het algemeen<br />
te ver van het volk afstaat,<br />
ook ai dooruat wij echter te we<strong>in</strong>ig<br />
echte, toneelschrijvers hebben. De<br />
Italiaanse opera is echter zo geliefd,<br />
dat wij <strong>de</strong> keuze van „Vreug<strong>de</strong><br />
en <strong>Arbeid</strong>" <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>r opzicht<br />
hogelijk waar<strong>de</strong>ren en wij zijn er<br />
van overtuigd, dat <strong>de</strong> Amsterdamse<br />
arbei<strong>de</strong>rs dat evenzo zullen doen.<br />
Wij hopen, dat het <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst<br />
mogelijk zal zijn om <strong>de</strong>ze of soortgelijke<br />
tractaties ook voor <strong>de</strong>'niet-<br />
Amsterdammers bereikbaar te<br />
maken.<br />
Thans volgen enkele bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n<br />
over <strong>de</strong> opvoer<strong>in</strong>g zelf. Over<br />
<strong>de</strong> kunstenaars van <strong>de</strong> Italiaanse<br />
opera behoeven wij niets te vermel<strong>de</strong>n,<br />
hun naam en faam zijn<br />
voldoen<strong>de</strong> bekend om ie<strong>de</strong>reen<br />
ervan te overtuigen, dat <strong>de</strong> opvoer<strong>in</strong>g<br />
niets te wensen zal overlaten.<br />
De muziek wordt uitgevoerd door<br />
het Resi<strong>de</strong>ntie-orkest, een <strong>de</strong>r<br />
beste orkesten van ons land. De<br />
voorstell<strong>in</strong>g is uitsluitend toegankelijk<br />
voor le<strong>de</strong>n van het N.V.V'.<br />
en huisgenoten. De prijs <strong>de</strong>r plaatsen<br />
bedraagt 75 cent, terwijl een<br />
beperkt aantal kaarten voor werklozen<br />
is beschikbaar gesteld tegen<br />
een dubbeltje per stuk. Men kan<br />
<strong>de</strong> kaarten krijgen aan- <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
adressen:<br />
N.V.V.-Dlstrict Amsterdam, Pr<strong>in</strong>s<br />
Hendrikka<strong>de</strong> 49 —51, „Vreug<strong>de</strong> en<br />
<strong>Arbeid</strong>", Leidseple<strong>in</strong> en aangesloten<br />
vakgroepen.<br />
D. Swart, Overtoom 532 te Amsterdam-West.<br />
C. H. Schoenmaker, Nachtegaalstraat<br />
57 te Amsterdam-Noord.<br />
Beekhof, Jan Evertsenstraat 126 te<br />
Amsterdam- West.<br />
K. H. J. Jansen, Van Woustraat 178<br />
te Amsterdam-Zuid.<br />
Plaatsbesprek<strong>in</strong>g a 10 cent. uitsluitend<br />
Leidseple<strong>in</strong> en Pr<strong>in</strong>s Hendrikka<strong>de</strong><br />
49—51.<br />
De voorstell<strong>in</strong>g be^'nt om half acht;<br />
zaal open om 7 uur.<br />
H aisv lij tact ie <strong>in</strong><br />
Amsterdam<br />
In Amsterdam wordt een grote huisvlijtactie<br />
op touw gezet , door het<br />
gemeentebestuur en het N.V.V. gezamenlijk.<br />
De bedoel<strong>in</strong>g is, 'om <strong>de</strong> onvermij<strong>de</strong>lijk<br />
lange w<strong>in</strong>teravpn<strong>de</strong>n met<br />
ger<strong>in</strong>ge gelegenheid om uit te gaan<br />
te vullen op een wijze, die tegelijkertijd<br />
ontspannend en ontwikkelend<br />
werkt. Vooral voor <strong>de</strong> rijpere jeugd<br />
ligt hier een werkterre<strong>in</strong>, waarvan<br />
het ontg<strong>in</strong>nen een dankbare bezigheid<br />
zal zijn. Wie onze artikelen heeft<br />
gelezen over het vraagstuk van <strong>de</strong><br />
jeugdcrim<strong>in</strong>aliteit en het daarmee<br />
samenhangen<strong>de</strong> verschijnsel van <strong>de</strong><br />
losbandigheid, zal het met ons eens<br />
zijn, dat het zeer noodzakelijk is, <strong>de</strong><br />
jeugd een bezigheid te verschaffen,<br />
die haar vrije, tijd, haar <strong>de</strong>nken en<br />
haar schepp<strong>in</strong>ssdrang <strong>in</strong> beslag<br />
neemt<br />
Dit kan geschie<strong>de</strong>n door het beoefenen<br />
van huisvlijt, waarmee spel<br />
langzamerhand overgaat <strong>in</strong> vakbekwaamheid.<br />
Het is een bezigTieid,<br />
waarvan het nut s<strong>in</strong>ds jaren wordt<br />
erkend en die wij dan ook druk beoefend<br />
v<strong>in</strong><strong>de</strong>n bij het w<strong>in</strong>terwerk van<br />
speeltu<strong>in</strong>verenig<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong>rgelijke.<br />
Het gemeentebestuur van Amsterdam.<br />
verdient alle lof voor <strong>de</strong> hulp, die het<br />
bij dit werk geeft en het is een eer<br />
voor het N.V.V., hierme<strong>de</strong> daadwer^<br />
kelijk maatregelen te nemen tot bestrijd<strong>in</strong>g<br />
van het gevaar, dat <strong>in</strong> ongebruikte<br />
vrije tijd ligt. Mogen <strong>de</strong> actie<br />
en <strong>de</strong> tentoonstell<strong>in</strong>g, die <strong>de</strong> actie zal<br />
bekronen, bei<strong>de</strong> een groot succes<br />
wor<strong>de</strong>n. Da^r huisvlijt ook voor<br />
an<strong>de</strong>re plaatsen dan Amsterdam van<br />
betekenis is, stellen wij -ons voor <strong>in</strong><br />
<strong>Arbeid</strong> <strong>in</strong> een <strong>de</strong>r volgen<strong>de</strong> nummers<br />
een rubriek over dit on<strong>de</strong>rwerp <strong>in</strong> te<br />
stellen.<br />
ST. NICOLAAS KOMT!<br />
Het District Amsterdam van het N.V.V.<br />
schrijft ons:<br />
Het was <strong>in</strong> het verle<strong>de</strong>n bij verschillen<strong>de</strong><br />
vakverenig<strong>in</strong>gen <strong>de</strong> gewoonte, ter, gelegenheid<br />
van <strong>de</strong> verjaardag van St.<br />
Nicolaas, • voor <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren <strong>de</strong>r aangesloten<br />
le<strong>de</strong>n een aangename middag te<br />
verzorgen.<br />
Deze goe<strong>de</strong> gewoonte getrouw willen wij<br />
trachten ook ddt jaar <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren van.<br />
6 tot en met 12 jaar op <strong>de</strong>ze dag iets<br />
te bie<strong>de</strong>n, doch nu, zo mogelijk aan alle<br />
k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren.<br />
Het organiseren van een S<strong>in</strong>terklaasfeest<br />
was voorheen 'practisch slechts mogelijk<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> grotere verenig<strong>in</strong>gen, doch nu al'.e<br />
verenig<strong>in</strong>gen, dus ook <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>ere, Dij<br />
het N.V.V. zijn aangesloten, kan ie<strong>de</strong>r<br />
k<strong>in</strong>d hieraan <strong>de</strong>elnemen.<br />
In verband met <strong>de</strong> bijzon<strong>de</strong>re moeilijke<br />
omstandighe<strong>de</strong>n, kan dit natuurlijk niet,<br />
'zo&ls wij dit gaarne zou<strong>de</strong>n wensen, doch „<br />
er zal geen moeite te groot zijn om voor<br />
<strong>de</strong> jeugd op <strong>de</strong>ze dag te doen, wat maar<br />
mogelijk is.<br />
Aangezien - <strong>de</strong> organisatie van een en.<br />
an<strong>de</strong>r op korte termijn moet geschie<strong>de</strong>n,<br />
vragen wij reeds' thans <strong>de</strong> volle me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g<br />
van ie<strong>de</strong>re moe<strong>de</strong>r en va<strong>de</strong>r, die<br />
voor dit doel zeker niet tevergeefs zal<br />
wor<strong>de</strong>n gevraagd.<br />
In „<strong>Arbeid</strong>" van <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> week hopen<br />
wij u ver<strong>de</strong>re me<strong>de</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen te kunnen<br />
doen, door mid<strong>de</strong>l vari een afzon<strong>de</strong>rlijke<br />
miage voor Amsterdam, waaraan tevens<br />
een aanmeld<strong>in</strong>gsformulier is gehffcht.<br />
Moe<strong>de</strong>rs en va<strong>de</strong>rs, die zdch op 6 December<br />
beschikbaar kunnen en willen stellen<br />
voor <strong>de</strong> verzorg<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, wordt<br />
beleefd verzocht hiervan me<strong>de</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
te doen aan^het N.V V. Distnct Amsterdam,<br />
Pr<strong>in</strong>s liendnkka<strong>de</strong> 49/51,<br />
Ook ten behoeve van <strong>de</strong> voorberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
werkzaamhe<strong>de</strong>n stellen wij uw me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g<br />
op hoge prijs, waartoe ,"wij gaarne<br />
vernemen op welke dagen en uren u gelegenheid<br />
hebt ons bij dit mooie werk<br />
behulpzaam te zijn.<br />
Wij vertrouwen, dat dit plan <strong>de</strong> volle<br />
<strong>in</strong>stemm<strong>in</strong>g zal hebben van <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
en dat <strong>de</strong> fc<strong>in</strong>d°-en een recht gezellige<br />
dag zulien beleven.
— Een oud stadje<br />
tt<br />
aan een <strong>de</strong>r mon<strong>de</strong>n van <strong>de</strong><br />
IJssel is s<strong>in</strong>ds eeuwen befaamd<br />
om zijn mattenvlechterijen.<br />
In. <strong>de</strong> Genemui<strong>de</strong>n.se matten<strong>in</strong>dilstrie<br />
wordt thans op volte kracht gewerkt<br />
Het<br />
begon met biezen uit het eigen<br />
land, - later wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze verdrongen<br />
door <strong>de</strong> goedkope en taaie<br />
vezels uit dé tropen. Thans is <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>landse grondstof<br />
weer <strong>in</strong> ere.<br />
In twee artikelen vertellen wij een<br />
en an<strong>de</strong>r over 'dit ware volksambacht<br />
van<br />
- • Genemui<strong>de</strong>n<br />
opeengehoopte huisjes. Hier hoort<br />
men het gebonk van een weefgetouw,<br />
daar ratelt een hoog opgela<strong>de</strong>n kar<br />
met biezen over <strong>de</strong> hobbelige kl<strong>in</strong>kerweg.<br />
Overal bemerken wij <strong>de</strong> haast,<br />
haast <strong>in</strong> <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n, haast <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
.benen. De straten liggen vol afvalstrootjes.-De<br />
k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren spelen paardje<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> straten met leidsels van gevlochten<br />
biezen. Mannen, vrouwen en<br />
k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren werken gestadig, <strong>de</strong> gehele<br />
dag door en zij verdienen allen een<br />
behoorlijk loon. Een leerjongen van<br />
een jaar of vijftien verdient met gemak<br />
14 a 15 gul<strong>de</strong>n per week. Volwassen<br />
krachten halen een weekloon<br />
van 30 a 40 gul<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> vrouwen en<br />
meisjes leveren door het vlechten van<br />
<strong>de</strong> enkele biezen en het afwerken een<br />
aardige bijdrage voor het gez<strong>in</strong>s<strong>in</strong>komen.<br />
Naast het hernieuw<strong>de</strong> gebruik van<br />
biezen voor het vlechten van <strong>de</strong> matten<br />
gebruikt men op het ogenblik<br />
een geheel nieuwe grondstof en wel *<br />
papier. Wij kennen . allen het tot<br />
dikke dra<strong>de</strong>n geéraai<strong>de</strong> papier, dat<br />
tegenwoordig veel als touw gebruikt<br />
wordt. Van dit zelf<strong>de</strong> imitatie-touw,<br />
al of niet <strong>in</strong> bepaal<strong>de</strong> schaker<strong>in</strong>gen<br />
gekleurd, wor<strong>de</strong>n nu ook veel matten<br />
gevlochten. De fabrikanten hebben<br />
een papiertoewrjz<strong>in</strong>g van 40 pet. van<br />
het gebruik van cocosvezel <strong>in</strong> 1939<br />
gekregen en zij hebben daar lang niet<br />
genoeg aan.<br />
Het spreekt vanzelf, dat <strong>de</strong>ze substantie<br />
niet zo goed is, als cocosvezel en<br />
biezen, maar het is toch te,gebruiken<br />
en <strong>de</strong> grote vraag naar matten van<br />
papier bewijst wel, dat <strong>de</strong>ze verwerk<strong>in</strong>gsmetho<strong>de</strong><br />
op prijs wordt gesteld.<br />
Geen werkloosheid<br />
Naar <strong>de</strong> heer A. Timmerman, gemeente-secretaris<br />
van 'Genemui<strong>de</strong>n,<br />
ons me<strong>de</strong><strong>de</strong>el<strong>de</strong>, beleeft Genemui<strong>de</strong>n<br />
op het ogenblik een ongeken<strong>de</strong> bloei.<br />
Het werkloosheidscijfer is nihil. Van<br />
<strong>de</strong> ruim 3500-<strong>in</strong>woners van Genemui<strong>de</strong>n<br />
staan er slechts zes als werkloos<br />
<strong>in</strong>geschreven en ook <strong>de</strong>ze zes werken<br />
nog <strong>in</strong> <strong>de</strong> werkverruim<strong>in</strong>g. Dit is wel<br />
een buitengewoon gunstige toestand<br />
vergeleken met <strong>de</strong> gesteldheid van <strong>de</strong><br />
werkloosheid <strong>in</strong> <strong>de</strong> overige <strong>de</strong>len van<br />
ons land.<br />
Wanneer wrj een doorsnee gez<strong>in</strong>s-<strong>in</strong>komen<br />
stellen op ƒ 35.— - dit is<br />
steHig niet te hoog geschat — en wij<br />
beschouwen daarbij <strong>de</strong> gez<strong>in</strong>suitgaven<br />
voor het dagelijks on<strong>de</strong>rhoud, die<br />
nu éénmaal <strong>in</strong> een lan<strong>de</strong>lijke plaats<br />
ger<strong>in</strong>ger zijn dan irl een grote stad,<br />
dan moeten wij tot <strong>de</strong> slotsom komen,<br />
dat <strong>de</strong>'arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g een goed<br />
bestaan leidt.<br />
Het spreekt vanzelf, dat <strong>de</strong> nu heersen<strong>de</strong><br />
drukte fa <strong>de</strong> mattenvlechterijen<br />
van Genemui<strong>de</strong>n een tijdsverschijnsel<br />
is. De begroei<strong>in</strong>g van ons waterland<br />
werkt <strong>de</strong> huidige arbeidsmogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> hand. Biezen groeien er<br />
volop en onafhankelijk van <strong>oorlog</strong> of<br />
vre<strong>de</strong>. Wanneer <strong>de</strong> tij<strong>de</strong>n weer gewoon<br />
zullen zijn, zal <strong>de</strong> huidige bloei<br />
<strong>in</strong> het mattenbedrrjf ongetwijfeld<br />
afnemen<br />
Maar daartegenover staat weer, dat<br />
<strong>de</strong> Genemui<strong>de</strong>nse mattenvlechterijen<br />
op het ogenblik een zo grote bekendheid<br />
krijgen door hun grote leveranties<br />
aan b<strong>in</strong>nen- en buitenland, dat<br />
het afzetgebied <strong>in</strong> normale tij<strong>de</strong>n ook<br />
groter zal blijven, "dan voor enige<br />
jaren het geval was en dat <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>g<br />
daar <strong>de</strong> vruchten van zal<br />
blijven plukken.<br />
D« fabrikanten <strong>in</strong> Genemui<strong>de</strong>n hebben'een<br />
verenig<strong>in</strong>g gesticht: „De Verenig<strong>in</strong>g<br />
van biezenmattenfabrikanten",<br />
die al tot verschei<strong>de</strong>ne goe<strong>de</strong><br />
resultaten geleid heeft. Zo is het voor<br />
een particulier niet -mogelijk om gevlochten<br />
matten rechtstreeks van <strong>de</strong><br />
bedrijven te betrekken. Zodoen<strong>de</strong><br />
wordt er voor gewaakt, dat <strong>de</strong> prijzen<br />
van <strong>de</strong>ze waren gedrukt wor<strong>de</strong>n en<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs blijven verzekerd van een<br />
goed loon.<br />
Wij stellen ons voor, om <strong>in</strong> een volgend<br />
artikel het één en an<strong>de</strong>r te vertellen<br />
over <strong>de</strong> werkwijzen bij <strong>de</strong><br />
mattenfabricatie, zodat wij allen een<br />
<strong>in</strong>zicht kunnen krijgen <strong>in</strong> het werk<br />
bij het vlechten van <strong>de</strong> besproken<br />
oud-Hollandse vloerbe<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g en nog<br />
eens na<strong>de</strong>r <strong>in</strong> te gaan op <strong>de</strong> bestaansmogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> mattenvlechterijen<br />
van Genemui<strong>de</strong>n, nu en vroeger.<br />
S<br />
<strong>in</strong>ds een tiental eeuwen is Genemui<strong>de</strong>n<br />
een centrum van <strong>de</strong><br />
biezenmatten-<strong>in</strong>dustrie. Toen het<br />
stadje <strong>in</strong> 1275 het stadsrecht kreeg,<br />
hield <strong>de</strong> gehele bevolk<strong>in</strong>g, mannen,<br />
vrouwen en k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, zich reeds bezig<br />
met <strong>de</strong> vervaardig<strong>in</strong>g van en <strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>l <strong>in</strong> biezenmatten. '<br />
Zo is het nu weer. In <strong>de</strong> laatste vijftig<br />
jaar werd <strong>in</strong>plaats van biezen,<br />
cocosvezel als verwerk<strong>in</strong>gsmateriaal<br />
gebruikt. Het laatste vol<strong>de</strong>ed beter aan<br />
<strong>de</strong> eisen gesteld door het dagelijks<br />
gebruik en ook was het product, matten<br />
<strong>in</strong> alle .soorten, veel mooier. Nu<br />
is echter door <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r wereldgebeurtenissen<br />
<strong>de</strong> cocosvezel voor ons<br />
land niet meer verkrijgbaar. De <strong>in</strong>voer<br />
is stopgezet. Daarom is men nu<br />
weer als vanouds begonnen met biezen<br />
te gebruiken als verwerk<strong>in</strong>gsmateriaal.<br />
In Genemui<strong>de</strong>n hebben <strong>de</strong><br />
biezen <strong>de</strong> plaats van <strong>de</strong> cocoe <strong>in</strong>genomen.<br />
Biezen groeien* <strong>in</strong> eigen land, vlak bij<br />
en om het stadje. Ze groeien daar<br />
zo maar, zon<strong>de</strong>r dat <strong>de</strong> mens er iets<br />
aan behoeft te doen en <strong>in</strong> ontelbare<br />
hoeveelhe<strong>de</strong>n. Op het ogenblik overheerst<br />
<strong>de</strong> aanvraag van matten voor<br />
b<strong>in</strong>nen- en buitenland <strong>de</strong> productie<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> mattenvlechterijen. In Genemui<strong>de</strong>n<br />
wordt op het ogenblik door<br />
een ie<strong>de</strong>r ' goed geld verdiend. Er<br />
komen han<strong>de</strong>n tekort.<br />
Men merkt het al, zodra men het<br />
stadje b<strong>in</strong>nenkomt. Genemui<strong>de</strong>n is <strong>de</strong><br />
stad van <strong>de</strong> biezen Overal ligt of<br />
staat dit natuurproduct voor <strong>de</strong> dicht<br />
BIJ DE FOTO'S:<br />
1. Een straatbeeld<br />
uit Genemui<strong>de</strong>n.<br />
Karren, boor<strong>de</strong>vol<br />
biezen, wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
lange lieve dag af en<br />
aan gere<strong>de</strong>n.<br />
2. • Het verwerk<strong>in</strong>gsmateriaal<br />
voor <strong>de</strong><br />
matten wordt <strong>in</strong> koken<strong>de</strong><br />
kleurstof geverfd.<br />
3. Op net weefgetouw<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> papieren<br />
lopers gemaakt.<br />
••<br />
4. De- kle<strong>in</strong>e biezen<br />
matjes zijn op staken<br />
gevlochten en op <strong>de</strong><br />
„doorhaler" wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> metalen pennen<br />
vervangen door biezen<br />
dra<strong>de</strong>n.<br />
5. Nu <strong>de</strong> „matt<strong>in</strong>g"<br />
niet meer geïmporteerd<br />
kan wor<strong>de</strong>n,<br />
zijn <strong>de</strong> vlecliters<br />
weer teruggekeerd<br />
tot het vlechten van<br />
biezen rolmatten, oals<br />
ze 50 jaar gele<strong>de</strong>n<br />
ook gemaakt<br />
wer<strong>de</strong>n.<br />
(Foto's:<br />
A.P.-<br />
Breyer)
H<br />
„Geachte Redactie,<br />
In het artikel „Avondscholen<br />
voor volwassenen", dat <strong>in</strong> „<strong>Arbeid</strong>"<br />
is verschenen, wordt o.m.<br />
gezegd: „Het is ten behoeve van<br />
<strong>de</strong>ze mannen, dat <strong>de</strong> avondscholen<br />
voor volwassenen door<br />
het N.V.V. over het gehele land<br />
op touw gezet wor<strong>de</strong>n."<br />
Ik vraug u: „Waarom zijn <strong>de</strong>ze<br />
scholen alleen voor mannen ïk<br />
dacht, dat helaas nog <strong>de</strong> vrouwen<br />
over het algemeen nog wel<br />
100 iaar ten achter zijn bij <strong>de</strong><br />
mannen tot scha<strong>de</strong> van & vakbeweg<strong>in</strong>g.<br />
Juist <strong>de</strong> vrouwen hebben<br />
die 'scholen <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste<br />
plaats nodig. Zijn wij vrouwe",<br />
ook geen lid van het N V.V. en<br />
dragen wij ook niét met onze<br />
contributie bij tot <strong>de</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>g<br />
van het N.V.V. In het<br />
gehele artikel wordt echter alleen<br />
van mannen, gesproken,<br />
wilt u dit eens voor ons vrouwen<br />
rechtzetten"<br />
et is een N.V.V.-lid, een vrouw<br />
uit <strong>de</strong> buurt van Haarlem, die pns <strong>de</strong><br />
bovenstaan<strong>de</strong> brief zond. En wij heb- - : .<br />
ben er aanleid<strong>in</strong>g <strong>in</strong> gevon<strong>de</strong>n onmid<strong>de</strong>llijk<br />
<strong>de</strong> : af d. „Volksontwikkel<strong>in</strong>g"<br />
op te bellen voor na<strong>de</strong>re ophel<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g.<br />
Het bleek, dat het woord mannen is<br />
gebruikt waar eigenlijk had moeten<br />
staan Ne<strong>de</strong>rlandse arbei<strong>de</strong>rs en arbeidsters,<br />
want <strong>de</strong> avondscholen voor<br />
volwassenen staan open zowel voor<br />
v-rouwen als voor mannen. Onze<br />
brief schrijf ster kan dus gerust zijn:<br />
<strong>de</strong> vrouwen krijgen volop dé kans om<br />
haar ontwikkel<strong>in</strong>g aan te vullen. Alleen<br />
zijn wij het niét met haar eens.<br />
dat <strong>de</strong> vrouwen zo verschrikkelijk<br />
achterlijk zijn.<br />
Het is een feit, dat ve'le vrouwen<br />
m<strong>in</strong><strong>de</strong>r belangstell<strong>in</strong>g hebben voor<br />
maatschappelijke\vraagstukken dan<br />
<strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> man, maar over het<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gspeil van <strong>de</strong>zen laatste<br />
kunnen wij ook niet roemen. Bij onze<br />
redactie komen altijd stapels brieven<br />
b<strong>in</strong>nen zowel- van vrouwen als van<br />
mannen en uit die correspon<strong>de</strong>ntie<br />
kunnen wij niet <strong>de</strong> conclusie trekken,<br />
dat <strong>de</strong> vrouwen slechter schrijven<br />
e n m<strong>in</strong><strong>de</strong>r goe<strong>de</strong> z<strong>in</strong>hen maken dan<br />
<strong>de</strong> mannen. Men kan er echter zeker<br />
van zijn, dat <strong>de</strong> vrouwen even welkom<br />
zijn op <strong>de</strong> avondscholen voor<br />
Volwassenen als <strong>de</strong> mannen.<br />
On<strong>de</strong>rtussen zijn hier en daar <strong>de</strong> eerste<br />
scholen al begonnen. De primeur -<br />
had het district Haarlem met een<br />
cursus algemene ontwikkel<strong>in</strong>g, en met<br />
het oog op déze <strong>in</strong>zet van het werk<br />
is die Haarlemse cursus enigermate<br />
officieel geopend, zon<strong>de</strong>r <strong>in</strong>drukwekken<strong>de</strong><br />
plechtighe<strong>de</strong>n, maar met enkele<br />
begelei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n van <strong>de</strong><br />
^•V.V.-bestuur<strong>de</strong>rs, die zich met dit<br />
belasten.<br />
<strong>in</strong>zet was wel <strong>de</strong> moeite waard<br />
P_m bij te wonen. Men maakte daarbij<br />
kennis met het , systeem van het<br />
I - V -I.O., het Instituut voor Individueel<br />
On<strong>de</strong>rwijs, dat <strong>de</strong> leid<strong>in</strong>g van /<br />
<strong>de</strong>ze cursussen op zich genomen<br />
heeft. Het I.Y.I.O. is geen nieuwe <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g.<br />
Het is voortgekomen uit het<br />
Werk van het Centraal Comité voor<br />
Jongere Werklozen en reeds enige<br />
Jarerf gele<strong>de</strong>n door het Departement<br />
Va n Sociale Zaken gesticht. Dit In-<br />
'ituut heeft zich daardoor volkomen<br />
nnen aanpassen bij <strong>de</strong> ontwikke-<br />
"hgsbehoefte van ons arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
volk en het-on<strong>de</strong>rwijssysteem draagt<br />
daar ook alle kentekenen van De<br />
Hendriks, <strong>in</strong>specteur van het<br />
•-O. was bij <strong>de</strong> open<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
cursus aanwezig en leg<strong>de</strong> met enkele<br />
woor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g van het werk<br />
van <strong>de</strong> eerste avond u,it. Wij von<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>n heer Hendriks bereid om b<strong>in</strong>nenkort<br />
<strong>in</strong> „<strong>Arbeid</strong>" een uitvoerige beschrijv<strong>in</strong>g<br />
te geven van <strong>de</strong> werkwijze<br />
van het Instituut, maar wij menen<br />
toch wel reeds thans enkele bijzon<strong>de</strong>rhe<strong>de</strong>n<br />
me<strong>de</strong> te mogen <strong>de</strong>len.<br />
Zo'n eerste cursusavond wordt besteed<br />
aan <strong>de</strong> peil<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
<strong>de</strong>r <strong>de</strong>elnemers. Op zo'n<br />
avondschool voor volwassenen komen<br />
mensen van zeer verschillen<strong>de</strong> opleid<strong>in</strong>g.<br />
Er zijn er bij, die na <strong>de</strong> lagere<br />
school nooit meer iets hebben geleerd;<br />
er zijn er ook bij met U.L.O -<br />
en M.U.L.O.-diploma's en zelfs met<br />
mid<strong>de</strong>lbare, schol<strong>in</strong>g. An<strong>de</strong>ren weer<br />
hebben een ambachtsschool of een<br />
M.T.S. afgelopen en als, zoals<br />
<strong>de</strong> bovenaangehaal<strong>de</strong> brief schrijf ster<br />
wenst, <strong>de</strong> vrouwen gaan meedoen,<br />
krijgen wij ook leerl<strong>in</strong>gen, die op<br />
huishoudscholen of <strong>in</strong>dustriescholen<br />
reeds wat meer kennis hebben opgedaan,<br />
dan <strong>de</strong> lagere school alleen<br />
mogelijk maakt.<br />
Dan hebben wij te maken met <strong>de</strong><br />
persoonlijke aanleg van <strong>de</strong> leerl<strong>in</strong>gen.<br />
Sommige hebben nooit meer<br />
enige moeite gedaan om iets ver<strong>de</strong>r<br />
te leren, terwijl er an<strong>de</strong>re zijn, die<br />
ie<strong>de</strong>r boek versl<strong>in</strong><strong>de</strong>n, dat zij <strong>in</strong> hun<br />
han<strong>de</strong>n ku.men krijgen. Voeg daar<br />
nog bij, dat <strong>de</strong> één veel gemakkelijker<br />
leert en onthoudt dan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r<br />
en het zal dui<strong>de</strong>lijk zijn, dat <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers<br />
aan een Avondschool Voor<br />
Volwassenen <strong>in</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g'-en <strong>in</strong><br />
vermogen om te leren veel meer uiteenlopen<br />
dan <strong>de</strong> leerl<strong>in</strong>gen van een<br />
schoolklas.<br />
Nu is het reeds moeilijk om een<br />
schoolklas op een zodanige manier<br />
on<strong>de</strong>rwijs te geven, dat ie<strong>de</strong>r k<strong>in</strong>d <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rwijsstof naar zijn begripsvermogen<br />
toegediend krijgt. Hoeveel<br />
moeilijker is het dan nog bij zo'n<br />
klas van volwassen mensen, die door<br />
het leven reeds veel ver<strong>de</strong>r gevormd<br />
zijn!<br />
Het systeem van het I.V.I.O. is er<br />
daarom geheel op <strong>in</strong>gesteld <strong>de</strong>ze verschiller}<br />
<strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rwijs te verwerken,<br />
le<strong>de</strong>re cursist krijgt op <strong>de</strong> eerste<br />
avond een lust voor zich met een<br />
groot aantal vragen en opgaven. Die<br />
proeflijst, — met een gangbaar Engels/woord<br />
noemt men dat „een<br />
test" (test betekent proef) — moet<br />
hij <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop van <strong>de</strong> avond uitwerken<br />
Daar zijn heel eenvoudige vra- ,<br />
gen bij en ook vrij moeilijke. Bijvoorbeeld,<br />
een eenvoudig optellm.t.Te<br />
van 7 -f- 9 (en zelfs <strong>in</strong> <strong>de</strong>rgelijke dirvgen<br />
wor<strong>de</strong>n nog wel fouten gemaakt),<br />
maar ook wordt gevraagd wat <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong>machtswortel uit een getal is.<br />
Een an<strong>de</strong>re vraag is, wie <strong>de</strong> uitv<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
van het vliegtuig, <strong>de</strong> stoommach<strong>in</strong>e<br />
of <strong>de</strong> gloeilamp is. En zo zijn<br />
er vragen en opgaven op ie<strong>de</strong>r ge- ,,<br />
bied.<br />
Uit <strong>de</strong> beantwoord<strong>in</strong>g kan dan het<br />
I.V.I.O. opmaken wat <strong>de</strong> cursist <strong>in</strong><strong>de</strong>rtijd^heeft<br />
geleerd en... wat hij er<br />
nog van weet. Het is niet <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g<br />
om <strong>de</strong> mensen voor verschrikkelijk<br />
moeilijke strikvragen te zetten,<br />
doch alleen maar om een overzicht<br />
te krijgen van <strong>de</strong> kennis, waarop <strong>de</strong><br />
lei<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> cursus moet voortbouwen.<br />
Daarom heet <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g ook<br />
Instituut voor Individueel On<strong>de</strong>rwijs.<br />
De bedoel<strong>in</strong>g is immers, dat het on<strong>de</strong>rwijs<br />
zich aanpast bij -hetgeen<br />
ie<strong>de</strong>re cursist afzon<strong>de</strong>rlijk kan doen.<br />
Het grote nut van dit systeem ligt<br />
voor <strong>de</strong> hand. Als men alle mensen<br />
over één kam schoor, zou het on<strong>de</strong>rwijs<br />
voor sommigen te gemakkelijk<br />
én voor an<strong>de</strong>ren te moeilijk zijn eri<br />
dan zou <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> stemm<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
werkgroep daar heel sterk on<strong>de</strong>r<br />
lij<strong>de</strong>n. Door nu het on<strong>de</strong>rwijs aan te<br />
passen bij het ontwikkel<strong>in</strong>gspeij van<br />
<strong>de</strong> cursisten, wordt verkregen, dat<br />
ie<strong>de</strong>r er het nut van <strong>in</strong>ziet, dat <strong>de</strong>ze<br />
óntwikkel<strong>in</strong>gscursus voor hem persoonlijk<br />
biedt.<br />
Er zijn natuurlijk ook an<strong>de</strong>re cursussen<br />
van algemene ontwikkel<strong>in</strong>g. Er<br />
is bijvoorbeeld altijd een vrij sterke<br />
vraag naar on<strong>de</strong>rwijs <strong>in</strong> mo<strong>de</strong>rne<br />
talen. Een kle<strong>in</strong> volk als het Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
heeft veel meer belangstell<strong>in</strong>g<br />
voor vreem<strong>de</strong> talen dan een groot<br />
volk, omdat hij met zijn eigen taal <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> wereld niet ver komt. De kennis<br />
van Frans,, Duits en Engels is <strong>in</strong> ons<br />
land dan óók tamelijk sterk verbreid<br />
en <strong>de</strong> noodzaak om althans één belangrijke<br />
taal te kennen wordt algemeen<br />
gevoeld. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gegeven omstandighe<strong>de</strong>n<br />
is kennis van Duits<br />
voor tienduizen<strong>de</strong>n mensen van be- •<br />
tekenis gewor<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> vraag naar<br />
on<strong>de</strong>rwijs daar<strong>in</strong> is dan ook groot.<br />
Vandaar, .dat <strong>de</strong> Avondscholen Voor<br />
Volwassenen cursussen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Duitse<br />
taal organiseren. Nu er op het ogenblik<br />
• zoveel arbei<strong>de</strong>rs uitgezon<strong>de</strong>n<br />
wór<strong>de</strong>n naar Duitsland, is het ook<br />
voor hen van veel waar<strong>de</strong>, dat zij<br />
zich <strong>in</strong> het vreem<strong>de</strong> land verstaanbaar<br />
kunnen maken en dat zij daar<br />
boeken en kranten kunnen lezen<br />
Het plaatje aan het hoofd van het<br />
artikel is overgenomen van een circulaire<br />
van <strong>de</strong> af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g Volksontwikkel<strong>in</strong>g<br />
en daarop zien wij staan:<br />
„Bouw aan U zelf" Dat is <strong>in</strong><strong>de</strong>rdaad,<br />
wat <strong>de</strong> avondscholen voor volwassenen<br />
beogen. Het doel is, dat <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
arbei<strong>de</strong>rs zich zelf <strong>in</strong>tellectueel<br />
op een hoger peil brengen en<br />
daarvoor bie<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze cursussen on<strong>de</strong>r<br />
leid<strong>in</strong>g van het I.V.I.O <strong>de</strong> beste<br />
'kans. Het lesgeld „hangt samen met<br />
hetgeen men verdient. Gehuw<strong>de</strong>n,<br />
die m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan ƒ 20 verdienen; bèta -<br />
len niets. Tussen tw<strong>in</strong>tig en vijfentw<strong>in</strong>tig<br />
gul<strong>de</strong>n een dubbeltje per<br />
week, tussen ƒ'25 en ƒ30 ƒ0.20 en zo<br />
• vervolgens; ongehuw<strong>de</strong>n betalen iets<br />
meer. Voor echtparen is een bijzon<strong>de</strong>r<br />
tarief vastgesteld. Voor nietle<strong>de</strong>n<br />
van het N.V.V. wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze<br />
prijzen tien 'cent hoger.<br />
Men is nimmer te oud om te leren,<br />
zo staat er <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze circulaire, dus...<br />
grijpt <strong>de</strong>ze kans aan. Wij hopen, dat<br />
duizen<strong>de</strong>n arbei<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> Avondscholen<br />
Voor Volwassenen zullen bezoeken<br />
en dat <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst het A.V.V.-<br />
diploma als een waar<strong>de</strong>vol bezit zal<br />
wor<strong>de</strong>n beschouwd.<br />
— LICHAMELIJKE ONTSPANNING^<br />
als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
-VAN DE DAGELIJKSE ARBEID—<br />
De propaganda-af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van „Vreug<strong>de</strong><br />
en <strong>Arbeid</strong>" schrijft ons:<br />
„Waarom bedrijfssport" en „wat is<br />
het belang van bedrijfssport". dit zijn<br />
.twee van <strong>de</strong> vele vragen, die altijd gedaan<br />
wor<strong>de</strong>n, wanneer wij over be-,<br />
drijfssport gaan praten.<br />
Het is echter gemakkelijk te begrijpen,<br />
dat het voor <strong>de</strong> meeste Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
arbei<strong>de</strong>rs geheel iets nieuws<br />
is. Vóór 1940 n.l. werd niet slechts <strong>de</strong><br />
bedrijfssport, maar <strong>de</strong> gehele lichamelijke<br />
opvoed<strong>in</strong>g verwaarloosd. Het zal<br />
niet meer zo zijn, dat <strong>de</strong> lichamelijke<br />
opvoed<strong>in</strong>g ten o<strong>nr</strong>echte zal moeten<br />
vechten voor een bestaansrecht. In <strong>de</strong><br />
toekomst zal dit ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong> opvoed<strong>in</strong>g<br />
een even belangrijke plaats<br />
<strong>in</strong>nemen als <strong>de</strong> geestelijke. Voor <strong>de</strong><br />
jeugd is <strong>de</strong> toestang reeds verbeterd<br />
doordat <strong>de</strong> lichamelijke<br />
opvoed<strong>in</strong>g<br />
op <strong>de</strong> lagere school<br />
-verplicht gesteld is.<br />
Zoals <strong>de</strong> overheid<br />
zorg draagt voor<br />
onzf jeugd op <strong>de</strong><br />
school, zo tracht<br />
„Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>"<br />
<strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g<br />
met <strong>de</strong> bedrijven<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> gelegenheid<br />
te stellen sport te<br />
beoefenen <strong>in</strong> en<br />
buiten bedrijfstijd.<br />
Bij dit streven wordt<br />
vooral veel aandacht<br />
geschonken<br />
aan onze jeugdige<br />
arbei<strong>de</strong>rs, die <strong>in</strong><br />
tegenstell<strong>in</strong>g met <strong>de</strong><br />
stu<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> jeugd<br />
meestal na hun<br />
veertien<strong>de</strong> jaar, dus<br />
bij hun <strong>in</strong>tre<strong>de</strong> <strong>in</strong><br />
het bedrijf, verstoken zijn van<br />
lichamelijke opvoed<strong>in</strong>g. Een kle<strong>in</strong><br />
percentage, dat lid werd van een<br />
sportverenig<strong>in</strong>g, hierbij uitgezon<strong>de</strong>rd.<br />
Het is daarom noodzakelijk, dat zo<br />
spoedig mogelijk <strong>de</strong> bedrijfssport verplicht<br />
gesteld wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> bedrijfstijd<br />
voor <strong>de</strong> jeugdige arbei<strong>de</strong>rs tot en met<br />
18 jaar.<br />
Daarbij zijn vele moeilijkhe<strong>de</strong>n te<br />
overw<strong>in</strong>nen, zowel bij <strong>de</strong> leid<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> .bedrijven als bij <strong>de</strong><br />
arbei<strong>de</strong>rs zelf. Langzamerhand beg<strong>in</strong>nen<br />
<strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs echter <strong>in</strong> te zien,<br />
wat zij tot nu toe gemist hebben.<br />
Het bedrijfsleven toch toont ons door<br />
<strong>de</strong> sterke rationalisatie een zeer eenzijdige<br />
arbeid. Eenzijdige arbeid ver-<br />
"stoort <strong>de</strong> harmonie <strong>in</strong> het menselijk<br />
wezen en een <strong>de</strong>r symptomen <strong>de</strong>zer<br />
stor<strong>in</strong>g is <strong>de</strong> vreug<strong>de</strong>loosheid, waarmee<br />
gearbeid wordt. Daar het doel<br />
van „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" is, <strong>de</strong>n arbei<strong>de</strong>n<strong>de</strong>n<br />
mens gelukkiger te maken, wil<br />
zij door mid<strong>de</strong>l van <strong>de</strong> alzijdigheid<br />
van <strong>de</strong> sport <strong>de</strong> harmonie herstellen,<br />
zodat <strong>de</strong> arbeid, hoewel zelf niet veran<strong>de</strong>rd,<br />
met meer vreug<strong>de</strong> wordt aanvaard.<br />
Een an<strong>de</strong>re belangrijke taak van <strong>de</strong><br />
sport ziet „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" <strong>in</strong><br />
haar bijdrage tot het oplossen van<br />
het probleem <strong>de</strong>r „vrije-tijdsbeste-'<br />
d<strong>in</strong>g". De verkorte arbeidsdag en <strong>de</strong><br />
geestdo<strong>de</strong>n<strong>de</strong> arbeid hebben een probleem<br />
geschapen, dat een direct gevolg<br />
van <strong>de</strong> voortschrij<strong>de</strong>n<strong>de</strong> techniek<br />
is. De sport zal hier me<strong>de</strong> moeten hel-<br />
Foto: A. Ph. <strong>de</strong> Keyzer<br />
pen <strong>de</strong> vrije tijd tot een verkwikk<strong>in</strong>g<br />
te maken na gedane arbeid.<br />
Het komt er dus op neer, dat wij moeten<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n:<br />
a. sport <strong>in</strong> <strong>de</strong> bedrijven;<br />
b sport buiten <strong>de</strong> bedrijven,<br />
a. De bedrijfssport geschiedt pr<strong>in</strong>cipieel<br />
<strong>in</strong> bedrijfstijd; als overgangsmaatregel<br />
echter wordt het soms na<br />
<strong>de</strong> werktijd of <strong>in</strong> <strong>de</strong> werkpauze gedaan.<br />
Al <strong>de</strong>ze tussenvormen zullen<br />
nog wel even blijven bestaan, daar<br />
sommige bedrijven zich niet direct<br />
kunnen omschakelen, het i<strong>de</strong>aal blijft<br />
echter „bedrijfssport <strong>in</strong> bedrijfstijd".<br />
Hoe dit,i<strong>de</strong>aal verwezenlijkt kan wor<strong>de</strong>n<br />
zullen wij m een volgend artikeltje<br />
behan<strong>de</strong>len.
E MENS<br />
SAMENLEVIN<br />
ij <strong>de</strong>nken er gewoonlijk niet .veel<br />
W over na. hoe snel <strong>de</strong> wereld om<br />
ons heen is veran<strong>de</strong>rd De mens<br />
went aan alles. De ou<strong>de</strong>ren zullen<br />
bil riet gebruik van allerlei mo<strong>de</strong>rne<br />
uitv<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen, zoals <strong>de</strong> telefoon, nog<br />
wel moeilijkhe<strong>de</strong>n hebben, plattelan<strong>de</strong>rs<br />
zullen <strong>in</strong> een vreem<strong>de</strong> stad,<br />
waar zij voor het eerst komen, niet<br />
da<strong>de</strong>lijk op hun gemak zijn. Maar<br />
over het algemeen staan wij tegenwoordig<br />
voor niets, mensen kunnen<br />
zich bij <strong>de</strong> grootste nieuwighe<strong>de</strong>n<br />
aanpassen Wij hebben geleerd —<br />
eigenlijk gaat het vanzelf — <strong>in</strong> reusachtige<br />
fabrieken te werken, bij<br />
mach<strong>in</strong>es van velerlei soort, wij<br />
varen <strong>in</strong> zeekastelen naar verre gewesten,<br />
wil vliegen enkele hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n<br />
kilometers per uur van het ene<br />
e<strong>in</strong>d van <strong>de</strong> wereld naar het "an<strong>de</strong>re.<br />
Geweldige electrische krachtwerkeu<br />
brengen wij tot stand, en wij bedienen<br />
alles even rustig als betrof het eenvoudige<br />
werktuigen trïuis.<br />
von<strong>de</strong>n, volksstammen elkaar beoorloog<strong>de</strong>n<br />
Wat trok men zich hier.<br />
<strong>in</strong> ver achter ons liggen<strong>de</strong> eeuwen er<br />
van aan wat er <strong>in</strong> Egypte. Ch<strong>in</strong>a of<br />
Australië gebeur<strong>de</strong> Men wist er niet<br />
van af. men leef<strong>de</strong> zo <strong>in</strong> zijn eisen<br />
kle<strong>in</strong>ewereldje.<strong>de</strong> natuur zórg<strong>de</strong> voor<br />
zijn voedsel.<br />
Laten wij ons eens even <strong>in</strong> dit kleme<br />
wereldje, een kle<strong>in</strong>e samenlev<strong>in</strong>g dus.<br />
een maatschappij-<strong>in</strong>-het-kle<strong>in</strong>. verplaatsen<br />
Nog altijd leven er mensen<br />
<strong>in</strong> zulke eenvoudige omstandighe<strong>de</strong>n.<br />
mensen dus, die een bestaan tei<strong>de</strong>n.<br />
zoals <strong>de</strong> volksstammen, die hier lang<br />
voor onze tijdreken<strong>in</strong>g hebben c;ewoond,<br />
hebben geleid. Men her<strong>in</strong>nert<br />
zich dat <strong>in</strong> het uiterste oosten van<br />
Ne<strong>de</strong>rlands-Indië op Nieuw-G u<strong>in</strong>ea.<br />
nog stammen voorkomen die nog<br />
niets afweten van <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>rne beschav<strong>in</strong>g<br />
Het kan zijn. dat zij eens<br />
een vliegtuig hebben zien overkomen<br />
dat natuurlijk grote ontsteltenis<br />
heeft verwekt, misschien zien ze hét<br />
wel voor een bozen god aan. Zo zi<strong>in</strong><br />
er <strong>in</strong> tropisch Azië. <strong>in</strong> Australië, <strong>in</strong><br />
Afrika en Brazilië nog wel meer van<br />
die „wil<strong>de</strong>n" die men „natuurvolkjes"<br />
noemt. Het woord natuur<br />
A ttOf lf"\"<br />
„AKoblü<br />
beg<strong>in</strong>t mei dit artikel een sert'e<br />
publicaties over <strong>de</strong> grote vraag- \<br />
stukken van <strong>de</strong> tóekomst getoetst<br />
aan <strong>de</strong> /essen van het verle<strong>de</strong>n<br />
dood, oogsten, enz. Dat weten wij ook<br />
zelf van hetgeen er bekend gewor<strong>de</strong>n<br />
Is over onze verre voorou<strong>de</strong>rs, die<br />
hier duizen<strong>de</strong>n jaren gele<strong>de</strong>n woon<strong>de</strong>n<br />
Het is .wel zeer <strong>de</strong> moeite waard<br />
om ons <strong>in</strong> dit leven te verdiepen.<br />
Belangstell<strong>in</strong>g voor eigen volk leert<br />
ons immers begrijpen hoe onze eigen<br />
samenlev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r eeuwen<br />
gewor<strong>de</strong>n is tot wat zij nu is.<br />
Over dat eerste/beg<strong>in</strong> zijn <strong>de</strong> geleer<strong>de</strong>n<br />
het nog niet eens, maar het is<br />
wel zeker te achten, dat <strong>de</strong> oer-<br />
Ne<strong>de</strong>rlan<strong>de</strong>rs van ongeveer 5000 jaar<br />
terug reeds <strong>in</strong> dui<strong>de</strong>lijke gemeenschapjes<br />
woon<strong>de</strong>n. ..gehuchten van<br />
enige houten schuren en hutten,<br />
waaromheen het bouwland en <strong>de</strong><br />
wei<strong>de</strong>n voor het vee lagen. Hieruit<br />
zijn immers <strong>de</strong> dorpen voortgekomen,<br />
dóór vele eeuwen heen was „Ne<strong>de</strong>rland"<br />
- wil noemen het pas <strong>in</strong> latere<br />
tijd zo — een land van eenvoudige<br />
nu ook nog op Nieuw-Gu<strong>in</strong>ea te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n<br />
zijn. Steenbewerkers zou men hen<br />
kunnen noemen. Ook waren er pottenbakkers,<br />
vlechters : van man<strong>de</strong>n<br />
en wan<strong>de</strong>n, zelfs waren er reeds<br />
kunstenaars, die mooi snijwerk<br />
maakten.<br />
Zon<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge verhalen zijn er <strong>in</strong> omloop<br />
gebracht over <strong>de</strong> „wil<strong>de</strong>n". Ze<br />
zwierven maar rond op zoek naar eet-'<br />
bare dieren en planten; een vaste<br />
woonplaats ken<strong>de</strong>n ze niet. Er is <strong>in</strong><strong>de</strong>rdaad<br />
een tijd geweest, waar<strong>in</strong> dit<br />
het geval was, toen het hier veel kou<strong>de</strong>r<br />
was, en <strong>de</strong> mensen met rendierkud<strong>de</strong>n<br />
heen en weer trokken. Dat<br />
doen <strong>in</strong> <strong>de</strong> noor<strong>de</strong>lijke lan<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
Lappen en Siberische stammen ook<br />
thans nog, maar ook die kan men<br />
geen wil<strong>de</strong>n noemen. An<strong>de</strong>rzijds kan<br />
men <strong>in</strong> verou<strong>de</strong>r<strong>de</strong> boeken lezen, dat<br />
l<br />
wer bij <strong>de</strong> natuurvolken een i<strong>de</strong>ale<br />
maatschappij bestond, waar<strong>in</strong> allen<br />
gelijk waren, allen even" veel bezit<br />
had<strong>de</strong>n, elk werkte voor <strong>de</strong>n an<strong>de</strong>r,<br />
<strong>de</strong> verkregen jachtbuit was voor<br />
allen bestemd, BJI zulke d<strong>in</strong>gen meer.<br />
Allemaal mooie praatjes, <strong>de</strong> wetenschapsmensen,<br />
die <strong>de</strong> natuurvolken<br />
bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n, zijn tot heel an<strong>de</strong>re<br />
conclusies gekomen. Maar zeker is<br />
wel, dat <strong>de</strong>ze natuurvolken geensz<strong>in</strong>s<br />
van goe<strong>de</strong> eigenschappen ontbloot<br />
waren.<br />
Wil kennen stellig allen wel mensen<br />
om ons heen. die „ou<strong>de</strong>rwets" blijven<br />
Ik ken op <strong>de</strong> Veluwe een ou<strong>de</strong>n<br />
boer. die 's w<strong>in</strong>ters nog plaggen<br />
stookt plaggen van <strong>de</strong> hei<strong>de</strong> Van<br />
turf en anthraciet moet hij niets<br />
hebben. Zo zijn er ook vissers, die<br />
maar geen afstand kunnen doen van<br />
hun zeilboot, ze zien tegen een motor<br />
op Ook ken ik ou<strong>de</strong>re mensen, die<br />
voor geen geld <strong>in</strong> een vliegtuig willen<br />
of <strong>in</strong> een dieseltre<strong>in</strong>. Ja, alles .veran<strong>de</strong>rt.<br />
En dat niet alleen hier, over<br />
<strong>de</strong> hele wereld. Nooit is <strong>de</strong> wereld<br />
zo sterk veran<strong>de</strong>rd als <strong>in</strong> <strong>de</strong> laatste<br />
drie, vier eeuwen, en van <strong>de</strong>ze eeuwen<br />
was het vooral <strong>de</strong> laatste, die alles<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. En wij zijn er door radio,<br />
krant en <strong>de</strong>n omgang met an<strong>de</strong>re<br />
mensen dagelijks getuige van. Van<br />
ons, van <strong>de</strong> mensen van <strong>de</strong>ze tijd,<br />
kan gezegd wor<strong>de</strong>n, dat zij meer beleven<br />
dan ooit aan an<strong>de</strong>re geslachten<br />
mogelijk is. Of laten we zeggen:<br />
meer kunnen beleven, want niet<br />
ie<strong>de</strong>reen is open voor alles wat er <strong>in</strong><br />
, <strong>de</strong> wereld gebeurt. Sommigen hebben<br />
genoeg aan hun arbeid, hun gez<strong>in</strong>,<br />
hun tu<strong>in</strong>, hun zang- of kaartavond.<br />
„Laten ze 't maar voor elkaar<br />
boksen!" zeggen ze dan. Het is waar,<br />
om alles te begrijpen wat er gebeurt,<br />
om alle nieuwighe<strong>de</strong>n te leren kennen,<br />
moet men , over veel meer tijd<br />
beschikken.<br />
Toch mag <strong>de</strong> maatschappij <strong>in</strong> al haar<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen geen gesloten boek<br />
blijyen. daarvoor zijn <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />
te groot en ook te belangrijk<br />
voor ie<strong>de</strong>rs leven. Want dat is zeker,<br />
ons aller lot is nooit meer met elkaar<br />
verbon<strong>de</strong>n geweest dan <strong>in</strong> <strong>de</strong> laatste<br />
jaren, laat ons zeggen van <strong>de</strong> vorige<br />
<strong>oorlog</strong> af. Wat <strong>de</strong>ed het er vroeger<br />
toe, wanneer <strong>in</strong> an<strong>de</strong>re wereld<strong>de</strong>ipn<br />
schokken<strong>de</strong> gebeurtenissen plaats<br />
zegt al wel. dat zij heel dicht bij <strong>de</strong><br />
natuur staan, maar toch is het verkeerd<br />
om aan te nemen, dat <strong>de</strong>ze<br />
mensen als dieren leven. Zij zi.<strong>in</strong><br />
zeker niet zon<strong>de</strong>r cultuur<br />
Hier en daar leven ook <strong>in</strong> ons land<br />
nog wel armsten on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> armen, die<br />
we<strong>in</strong>ig meer „cultuurvoorwerpen' 1 hun<br />
eigendom kunnen noemen en wat<br />
misschien erger is. zij staan zo ver<br />
van hun me<strong>de</strong>mensen af. terwijl <strong>de</strong><br />
„wil<strong>de</strong>n" eigen gemeensehapjes vormen.<br />
In <strong>de</strong>ze gemeenschapjes voelt<br />
hij zich niet .verlaten van <strong>de</strong><br />
wereld", er waren gewoonten en gebruiken,<br />
bijvoorbeeld bij huwelijk,<br />
boerenmaatschappijtjes. die ongeveer<br />
hebben geleefd zoals nu <strong>de</strong> „wil<strong>de</strong>n"<br />
van -Nieuw-Gu<strong>in</strong>ea.<br />
Voor het bewerken van het bouw-<br />
;materiaal (voor hutten en schuren),<br />
voor allerlei werkzaamhe<strong>de</strong>n, en óók<br />
voor <strong>de</strong> jacht wer<strong>de</strong>n stenen werktuigen<br />
gebruikt, voor <strong>de</strong> jacht en <strong>de</strong><br />
strijd stenen wapens. Stukken v uursteen<br />
wer<strong>de</strong>n (Jaarvoor op vaak buitengewoon<br />
goe<strong>de</strong> wijze bewerkt, later<br />
ook geslepen. Prachtige geslepen<br />
bijlen, hamers, zagen en speerpunten<br />
zijn er uit grafheuvels opgedolven.<br />
De „wil<strong>de</strong>n" ken<strong>de</strong>n dus al zeer bekwame<br />
vaklie<strong>de</strong>n, handwerkers, zoals<br />
Vele schrijvers zijn van oor<strong>de</strong>el,<br />
dat vele „wil<strong>de</strong>n" om hun hele doen<br />
en laten, hun fatsoen, hun trouw aan<br />
leefregelen van <strong>de</strong> stam, aan vrien<strong>de</strong>n,<br />
om hun eerlijkheid, hun hartelijkheid<br />
jegens vreem<strong>de</strong>n, zeer te<br />
prijzen zijn. Het zijn werkelijk mensen.<br />
Ze hebben wat voor elkaar over,<br />
het zijn geen dierlijke egoïsten.<br />
Tussen <strong>de</strong>ze mensen en ons liggen<br />
duizen<strong>de</strong>n jaren van voortduren<strong>de</strong><br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g. De grootste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />
dateren echter van <strong>de</strong> laatste<br />
eeuwen, van het tijdperk, da,t <strong>de</strong><br />
renaissance wordt genoemd. Dat was<br />
een tijd vol nieuwighe<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> ene<br />
ont<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g werd na <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re gedaan,<br />
nieuwe wereld<strong>de</strong>len wer<strong>de</strong>n<br />
ont<strong>de</strong>kt. Geleer<strong>de</strong>n <strong>de</strong><strong>de</strong>n tal van<br />
uitv<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gen, waardoor <strong>de</strong> <strong>in</strong>dustrie<br />
mogelijk werd, evenals het vervaar-;<br />
digen van allerlei goe<strong>de</strong>ren <strong>in</strong> door<br />
stoommach<strong>in</strong>es, later door electriciteit<br />
gedreven fabrieken<br />
Talloze grote en kle<strong>in</strong>e ste<strong>de</strong>n hebben<br />
zich ontwikkeld, voor het verkeer<br />
wer<strong>de</strong>n prachtige wegen aangelegd<br />
en kanalen. Spoorweg- en.luchtnetten<br />
be<strong>de</strong>kken het land En tussen<br />
<strong>de</strong> mensen voor nauwer contact<br />
schiep men <strong>de</strong> telefoon. En alles<br />
groei<strong>de</strong> steeds dichter naar elkaar<br />
toe en steeds sneller kon men tot<br />
elkaar komen, voor zaken doen, voor<br />
uitstapjes en wat niet al.<br />
Vroeger... In <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e boerensamenlev<strong>in</strong>g<br />
leef<strong>de</strong>n <strong>de</strong> „naobers" eeuwen<br />
naast elkaar voort, het was of er<br />
geen grotere wereld bestond. Soms<br />
werd <strong>de</strong> rust verstoord, omdat een<br />
vreem<strong>de</strong> volksstam b<strong>in</strong>nenviel, of omdat<br />
er een koopman kwam uit<br />
.vreem<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n, die vreem<strong>de</strong> spullen<br />
meebracht (reeds meer dan 2000 jaar<br />
gele<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n vreem<strong>de</strong> arükele 11<br />
ook <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland b<strong>in</strong>nengebracht,<br />
8
Onze tu<strong>in</strong>en <strong>in</strong> <strong>de</strong> herfst<br />
afkomstig van lan<strong>de</strong>n om <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>llandse<br />
Zee). Maar na <strong>de</strong> <strong>oorlog</strong>jes<br />
en na het vertrek <strong>de</strong>r kooplie<strong>de</strong>n g<strong>in</strong>g<br />
alles weer zijn gang, <strong>de</strong> maatschap-<br />
Pij t j es bleven kle<strong>in</strong>, want er was<br />
maar we<strong>in</strong>ig volk. De mensen leeföen<br />
vrijwel geheel van eigen • bo<strong>de</strong>m,<br />
v an jacht en visvangst van eigen<br />
omgev<strong>in</strong>g. Slechte oogsten beteken<strong>de</strong>n<br />
hongersnood. Reeds eeuwen voor onze<br />
Jaartell<strong>in</strong>g profiteer<strong>de</strong> men van<br />
ëraangewassen, van buiten <strong>in</strong>gevoerd<br />
(tarwe, gerst, rogge, haver<br />
enz.)<br />
In tij<strong>de</strong>n van nood en gevaar waren<br />
<strong>de</strong> mensen op elkaar aangewezen;<br />
öoor verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g met eenvoudige<br />
wegen en het bezoeken van markten<br />
Was er contact met an<strong>de</strong>re dorpen.<br />
Bij een <strong>in</strong>val van een roven<strong>de</strong> volksstam<br />
trok men gemeenschappelijk<br />
tegen <strong>de</strong>ze stam op.<br />
Groter wer<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
Vruchtbare en ontgonnen streken,<br />
van enige hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n het<br />
duizen<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n en legeraan-<br />
Voer<strong>de</strong>rs kwamen steeds meer naar<br />
voren. Hoe meer mensen, -hoe meer<br />
han<strong>de</strong>l,' langs <strong>de</strong> rivieren vooral;<br />
stadjes ontston<strong>de</strong>n, later ste<strong>de</strong>n. Zo<br />
g<strong>in</strong>g <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g maar steeds<br />
öoor; al meer bedrijvigheid, al meer<br />
Verschillen, verschillen ook <strong>in</strong> bezit,<br />
ta macht, <strong>in</strong> beroep. Maar het voorn<br />
aamste kenmerk van <strong>de</strong> gehele<br />
Europese maatschappij bleef toch<br />
Belijk aan die van <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e buurtschap,<br />
zij was agrarisch, zij leef<strong>de</strong> <strong>in</strong><br />
hoofdzaak van wat eigen bo<strong>de</strong>m<br />
Voortbracht. Zij was niet afhankelijk<br />
van „het buitenland", van productie<br />
e n markten ver over zee<br />
En hoe is dat allemaal gewor<strong>de</strong>n door<br />
<strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>in</strong>dustrie, <strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>l, door <strong>de</strong> w<strong>in</strong>zucht van het<br />
kapitalisme<br />
In <strong>de</strong> Mid<strong>de</strong>leeuwen en zelfs tot <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> 18e eeuw was <strong>de</strong> Europese landbouw<br />
<strong>de</strong> grondslag van <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g.<br />
On<strong>de</strong>rwijl was er echter <strong>in</strong>.<strong>de</strong><br />
betrekk<strong>in</strong>gen tussen <strong>de</strong> mensen veel<br />
veran<strong>de</strong>rd, omdat <strong>de</strong> han<strong>de</strong>l steeds<br />
meer toenam. De ste<strong>de</strong>n ontwikkel<strong>de</strong>n<br />
zich steeds ver<strong>de</strong>r, ook <strong>de</strong> bevolk<strong>in</strong>gen<br />
breid<strong>de</strong>n zich uit. Zoals<br />
eens <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e buurtschappen zelfstandig<br />
waren, zo wer<strong>de</strong>n het ook <strong>de</strong><br />
ste<strong>de</strong>n: op het land gaven <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n,<br />
<strong>de</strong> e<strong>de</strong>len of hoe ze ver<strong>de</strong>r<br />
heten, <strong>de</strong> toon aan. Steeds groter<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gebie<strong>de</strong>n, die on<strong>de</strong>r één<br />
macht ston<strong>de</strong>n, kon<strong>in</strong>gen en keizers<br />
tra<strong>de</strong>n op. ook kerkelijke machthebbers.<br />
In <strong>de</strong> grond <strong>de</strong>r zaak bleven <strong>de</strong><br />
mensen echter afhankelijk van eigen<br />
bo<strong>de</strong>m. En thans Europese lan<strong>de</strong>n<br />
én bevolk<strong>in</strong>gen, die vele millioenen<br />
sterk zijn, waren groten<strong>de</strong>els afhankelijk<br />
gewor<strong>de</strong>n van beursspeculaties<br />
<strong>in</strong> Amerika, van grondstoffen en<br />
markten <strong>in</strong> vreem<strong>de</strong> wereld<strong>de</strong>len.<br />
Dat <strong>de</strong> samenlev<strong>in</strong>g zo uit elkaar<br />
werd gerukt, spreekt vanzelf. De<br />
lessen van het verle<strong>de</strong>n met zijn<br />
hechte kle<strong>in</strong>e, zichzelf verzorgen<strong>de</strong><br />
.gemeenschap j es, waren vergeten. Wij<br />
stellen ons voor <strong>in</strong> een serie artikelen<br />
te beschrijven welke vraagstukken <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> toekomst moeten wor<strong>de</strong>n opgelost,<br />
opdat mens en samenlev<strong>in</strong>g weer<br />
vre<strong>de</strong> met elkaar zullen hebben. K.<br />
" : JK BIJ DE<br />
,| ILLUSTRATIES:<br />
^ 1. Schil<strong>de</strong>rij van<br />
Zioitserland tij<strong>de</strong>ns<br />
l liet stenen tijdperk.,<br />
2. Schil<strong>de</strong>rij van y.<br />
Gu<strong>in</strong>ea, zoals <strong>de</strong><br />
h mensen nu leven.<br />
» (H Pauli<strong>de</strong>s) . Foto's<br />
collectie Koloniaal<br />
Instituut, A'dam.<br />
Ï3 , UU <strong>de</strong>ze schil<strong>de</strong>fjf<br />
i; rijen Uijkt, dat <strong>de</strong><br />
•.f <strong>de</strong>volk<strong>in</strong>g van Nio.-<br />
Gu<strong>in</strong>ea thans nog<br />
op een ontwikkel<strong>in</strong>gspeü<br />
staat, dat<br />
overeenkomt<br />
het stenen<br />
<strong>in</strong> Europa<br />
met<br />
tijdperk<br />
/<br />
• ƒ 3. Aar<strong>de</strong>werk uit<br />
Drentse steengraven.<br />
(Grote Platenatlas-<br />
De Boer en Hettema)<br />
i<br />
4. Afbeeld<strong>in</strong>gen van<br />
mes, naald en harpoen<br />
uit het stenen<br />
tijdperk.<br />
e<br />
(Grote Platenatlas-<br />
' De Boer en Hettema)<br />
k<br />
- aaaaaoaapaaaaD<br />
De moestu<strong>in</strong><br />
Heeft men nog geen plan voor het<br />
volgend, jaar gemaakt dan moet 'men<br />
dat nu zo spoedig mogelijk doen.<br />
Wacht men er te lang mee. dan weet<br />
men niet precies meer waar <strong>de</strong> oepaal<strong>de</strong><br />
gewassen gestaan hebben, en<br />
zet men volgend jaar weer <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
groenten op <strong>de</strong> zelf<strong>de</strong> grond, hetgeen<br />
men zoveel mogelijk moet zien te<br />
voorkomen Alleen <strong>in</strong>dien men regelmatig<br />
<strong>de</strong> wisselteelt toepast, kan men<br />
een goe<strong>de</strong> oogst verwachten. Daar<br />
waar dit jaar <strong>de</strong> peulgewassen gestaan<br />
hebben, kan men volgend jaar<br />
<strong>de</strong> knol-, wortel- en bladgewassen uitplanten.<br />
Heeft men geen hoofd om te<br />
onthou<strong>de</strong>n, dan kan men beter een<br />
plan op papier maken, men ver<strong>de</strong>elt<br />
dan als het ware <strong>de</strong> akker <strong>in</strong> bed<strong>de</strong>n,<br />
terwijl men heel nauwkeurig opschrijft,<br />
wat er op <strong>de</strong> bed<strong>de</strong>n gestaan<br />
heeft, men kan dan geen fouten<br />
maken.<br />
Heeft men er <strong>de</strong> gelegenheid voor,<br />
dan kan men nu ook <strong>de</strong> grondbewerk<strong>in</strong>g<br />
toepassen, <strong>de</strong> grond heeft dan<br />
gelegenheid <strong>in</strong> <strong>de</strong> w<strong>in</strong>ter goed door te<br />
vriezen, vooral kleigrpnd kan men <strong>in</strong><br />
•het najaar veel beter spitten dan <strong>in</strong><br />
het -voorjaar. Zandgron<strong>de</strong>n kan men<br />
ook heel goed <strong>in</strong> het voorjaar omspitten,<br />
doch heeft men er nu <strong>de</strong> tijd<br />
voor, dan kan ik het nu ten zeerste<br />
aanbevelen. Wil men met succes<br />
groenten kweken, dan dient men een<br />
ruime grondbewerk<strong>in</strong>g toe te passen,<br />
doet men dat niet. dan behoeft men<br />
van <strong>de</strong> oogst niet zo heel veel te verwachten.<br />
Sommige gewassen wortelen<br />
al heel diep. aardappelen zelfs tot op<br />
twee meter, terwijl <strong>de</strong> erwten en<br />
bonen ook wel an<strong>de</strong>rhalve meter '<strong>de</strong><br />
grond <strong>in</strong> gaan. Nu wil dat natuurlijk<br />
niet' zeggen, dat men <strong>de</strong> grond nu ook<br />
an<strong>de</strong>rhalve nieter moet omwerken,<br />
doch een ruime grondbewerk<strong>in</strong>g geeft<br />
ons toch altijd voor<strong>de</strong>el. Men moet zo<br />
om <strong>de</strong> twee of drie jaar tot een,diepte<br />
van vijf en zeventig centimeter gaan,<br />
vooral op droge zandgron<strong>de</strong>n heeft<br />
men daar veel voor<strong>de</strong>el van. Door een<br />
diepe grondbewerk<strong>in</strong>g en een behoorlijke<br />
bemest<strong>in</strong>g kan het grondwater<br />
<strong>in</strong> tij<strong>de</strong>n van droogte beter naar <strong>de</strong><br />
oppervlakte stijgen, althans naar <strong>de</strong><br />
bovenlaag, zodat »<strong>de</strong> wortels van <strong>de</strong><br />
planten er van kunnen profiteren.<br />
Natuurlijk is ook een ruime bemest<strong>in</strong>g<br />
van groot belang, hoe meer stalmjst<br />
men gebruikt, <strong>de</strong>s te meer humus<br />
brengt men <strong>in</strong> <strong>de</strong> grond, waardoor <strong>de</strong><br />
bo<strong>de</strong>m het water <strong>in</strong> tij<strong>de</strong>n van droogte<br />
ook veel beter kan vasthou<strong>de</strong>n, hetgeen<br />
van een onschatbare waar<strong>de</strong> kan<br />
zijn. Ik wil daar hier niet ver<strong>de</strong>r op<br />
<strong>in</strong>gaan, daar <strong>de</strong> bemest<strong>in</strong>g alleen al<br />
een vraagstuk op zich zelf is, waar<br />
boek<strong>de</strong>len over te schrijven zijn; doel<br />
is, <strong>de</strong> liefhebbers er alleen maar even<br />
op attent te maken.<br />
Heeft men <strong>in</strong> <strong>de</strong> nazomer nog wortelen<br />
gezaaid, dan kan men <strong>de</strong>ze met<br />
een laag blad be<strong>de</strong>kken, men kan er<br />
dan nog een groot ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong><br />
w<strong>in</strong>ter van oogsten.<br />
Heeft 'men .~.og een kou<strong>de</strong> bak ter oeschikk<strong>in</strong>g,<br />
dan kan men daar nu heel<br />
goed sp<strong>in</strong>azie <strong>in</strong> zaaien Men neemt<br />
dr.arvoor scherp zaad. De grond <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
bak moet behoorlijk omgespit wor<strong>de</strong>n<br />
en een beetje bemest wor<strong>de</strong>n, daarna<br />
wordt alles goed gelijk geharkt. Men<br />
strooit er daarna het zaad op uit en<br />
plakt het met <strong>de</strong> achterkant van <strong>de</strong><br />
schop een we<strong>in</strong>ig vast.<br />
Heeft men nog mooie, jonge aardbeiplanten,<br />
dan kan men <strong>de</strong>ze nu ook<br />
nog wel <strong>in</strong> een kou<strong>de</strong> bak uitzetten,<br />
men kan er dan volgend voorjaar nog<br />
heel aardig van oogsten.<br />
Natuurlijk <strong>de</strong> grond fl<strong>in</strong>k bemesten,<br />
voor aardbeien gebruiken we liefst<br />
stalmest. Men moet ze niet te diep<br />
zetten, <strong>de</strong> neuzen moeten juist boven<br />
<strong>de</strong> grond uitkomen, zet men ze dieper,<br />
dan is <strong>de</strong> vruchtbaarheid niet zo<br />
groot.<br />
Hebben we nog mest of bladaar<strong>de</strong><br />
over, dan brengen we die over <strong>de</strong><br />
aardbeienbed<strong>de</strong>n buiten, <strong>de</strong> planten<br />
- vriezen dan niet zo spoedig omhoog.<br />
Juist door dit opvriezen komen o.e<br />
pla.iten te hoog te staan, heeft men<br />
daar geen erg <strong>in</strong>. dan verdrogen ze <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> zomer.<br />
Koolsoorten, die nog op het land<br />
staan, vooral sluitkool. moet nu naar<br />
<strong>de</strong> w<strong>in</strong>terverblijfplaats, <strong>de</strong> rotte en<br />
losse bla<strong>de</strong>ren moet men er zorgvuldig<br />
afhalen, alvorens ze b<strong>in</strong>nen te*<br />
brengen. Heeft men er een kel<strong>de</strong>r<br />
voor. hoe koeler <strong>de</strong> plaats is, hoe<br />
beter. Men kan ze ook <strong>in</strong> <strong>de</strong> tu<strong>in</strong> opkuilen,<br />
als men maar voor een vorstvrije<br />
plaats zorgt. Men kan een geul<br />
graven, welke men met een laag<br />
droog blad vult, <strong>de</strong> kolen le'gt men er<br />
met <strong>de</strong> stronken naar boven <strong>in</strong>, daarna<br />
brengt men er weer een laag blad<br />
tussen, zodat ze van <strong>de</strong> vorst geen<br />
'last kunnen hebben. Ook <strong>in</strong> wit zand<br />
kunnen ze Ingekuild wor<strong>de</strong>n. Natuurlijk<br />
kunnen boerenkool en spruitkool<br />
op het land blijven staan, die bevriezen<br />
niet. Ook voor <strong>de</strong> savoyekool oehoeft<br />
men niet zo bang te zijn, die<br />
kan ook heel wat 'verdragen. Het beste<br />
is, die maar rustig te laten staan,<br />
vooral <strong>in</strong>dien men <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> soorten<br />
heeft genomen, kan dat i~ het geh;el<br />
geen kwaad<br />
Onze bioem.entu.rn<br />
Verschillen<strong>de</strong> vaste planten, die niet<br />
geheel w<strong>in</strong>terhard zijn, moeten nu<br />
be<strong>de</strong>kt wor<strong>de</strong>n, <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>r geval moet<br />
men zorgen het <strong>de</strong>kmateriaal bij <strong>de</strong><br />
hand .te hebben. Beg<strong>in</strong>t het eenmaal<br />
behoorlijk te vriezen, dan kan<br />
men <strong>de</strong>ze be<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g er op doen. We<br />
kunnen voor dat doel turf molm gebruiken,<br />
doch dit is misschien niet <strong>in</strong><br />
voldoen<strong>de</strong> hoeveelheid ter beschikk<strong>in</strong>g.<br />
In plaats van turfmolm kan men<br />
ook heel goed^ blad gebruiken, dat is<br />
schier overal "te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n en het kost<br />
bovendien niets. Vuurpijlen zijn o.a.<br />
niet volkomen w<strong>in</strong>terhard, ook verschillen<strong>de</strong><br />
Anemonen niet. terwijl <strong>de</strong><br />
bolgewassen nu zo zoetjes aan ook een<br />
kle<strong>in</strong>e be<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g nodig hebben. Het<br />
<strong>de</strong>k mag men echter <strong>in</strong> geen geval te<br />
zwaar maken, dat is geheel verkeerd.<br />
Heeft men nog vaste planten <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
tu<strong>in</strong> te verzetten, dan kan dat nu nog<br />
heel goed geschie<strong>de</strong>n. October en November<br />
zijn daar een paar heel geschikte<br />
maan<strong>de</strong>n voor: waèht men er<br />
langer mee, dan kan men wel eens<br />
last van <strong>de</strong> vorst krijgen t<br />
Misschien hebt u ook Delph<strong>in</strong>iums oï<br />
% Rid<strong>de</strong>rsporen m <strong>de</strong> tu<strong>in</strong>, allicht staan<br />
'ze'er al jaren. Is het u bekend, dat er<br />
<strong>de</strong> laatste jaren zo veel mooie soorten<br />
zijn bijgekomen We beschikken<br />
thans over een roo<strong>de</strong> Rid<strong>de</strong>rspoor. WU<br />
men succes hebben met <strong>de</strong>ze planten,<br />
dan dienen we voor een voedzame<br />
grond te zorgen, spit dus maar behoorlijk<br />
wat stalmest door <strong>de</strong> grond.<br />
Zijn <strong>de</strong> bloemperken nu leeg, dan kan<br />
men dié opnieuw beplanten met voorjaarsbloemen.<br />
Men kan er Violen, Vergeet-me-niet,<br />
Muurbloemen, Primula's<br />
en meer <strong>de</strong>rgelijke voor <strong>in</strong> <strong>de</strong> plaats<br />
zetten. We zitten <strong>in</strong> het voorjaar dan<br />
niet zo lang zon<strong>de</strong>r bloemen. Tussen<br />
<strong>de</strong> Violen en <strong>de</strong> Vergeet-me-nieten<br />
kan men ook heel goed Tulpen planten.<br />
We nemen dan bij voorkeur <strong>de</strong><br />
ro<strong>de</strong> kleuren. Couleur Card<strong>in</strong>al is bijvoorbeeld<br />
voor dat doel al heel mooi.<br />
In <strong>de</strong> rotstu<strong>in</strong> zal men verschillen<strong>de</strong><br />
planten, die wat al te sterk zijn gegroeid,<br />
een we<strong>in</strong>ig moeten kortwieken;<br />
met een mes kan men meestal al heel<br />
wat' bereiken. Houdt men er <strong>de</strong> hand<br />
niet aan, dan raken <strong>de</strong> zwakkere<br />
planten er tenslotte geheel .on<strong>de</strong>r.<br />
Wenst men een rotstu<strong>in</strong>tje aan te leggen,<br />
dan is het daarvoor nu een heel<br />
geschikte tijd, "althans wat <strong>de</strong> grondbewerk<strong>in</strong>g.<br />
betreft; met het planten<br />
"kan men beter tot het volgend voorjaar<br />
wachten, tenzij men maar een<br />
kle<strong>in</strong> tu<strong>in</strong>tje te beplanten heeft. Weet<br />
men niet welke gewassen men ^al<br />
aanschaffen, dan even een briefkaartje<br />
aan <strong>de</strong> redactie, wij zullen u gaarne<br />
een paar geschikte soorten opgeven.<br />
Wij willen u trouwens gaarne<br />
met al uw tu<strong>in</strong>problemen help=n.
•F<br />
Lotisico trekt MAANDAG i<br />
10 NOV. 0 LOTISICO-AGENTSCHAPPEN<br />
KOOPT TIJDIG UW KANS!<br />
BIJ DE BEKENDE<br />
De trekk<strong>in</strong>g,wordt gehou<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het openbaar ond. notarieel toez. Louise <strong>de</strong> Colignystr. 2 te 's-Gravenliage. lijsten zijn enkele dagen na <strong>de</strong> trekk. b.d. agentschapp. gratis verkrijgb.<br />
Dam-rubriek<br />
Uitslag van <strong>de</strong> Septemberwedstrijd<br />
In <strong>de</strong> . September-wedstrijd zijn <strong>de</strong><br />
prijzen gewonnen door <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>zen<strong>de</strong>rs:<br />
Klasse A<br />
F. A. Berkemeier, Du<strong>in</strong>oordtstraat 24,<br />
Haarlem.<br />
Joh. Slippens, Bleekerstraat 93, Leeuloar<strong>de</strong>n.<br />
J. H. Ansems, Da Costastraat 43 E,<br />
Rotterdam-W.<br />
A. ü. Beek, Rijndijk 16, Opfieus<strong>de</strong>n.<br />
Klasse B<br />
A. L. Bo<strong>de</strong>gom, lependaal 29 A, Rotterdam-Z.<br />
Klaas Post, Wijk 5 no. 102, Urk.<br />
J. Bourgonjen, Alb. Cuypstr. 2, Zwolle.<br />
E. Berclau, Ou<strong>de</strong> IJselstraat 86, Amsterdam.<br />
De prijsw<strong>in</strong>naars ontvangen een<br />
lijstje, waaruit zij een boekwerk kunnen<br />
kiezen.<br />
Een nieuwe wedstrijd<br />
Met <strong>de</strong> vraagstukken van <strong>de</strong>ze week<br />
beg<strong>in</strong>t een nieuwe wedstrijd, die <strong>in</strong><br />
bei<strong>de</strong> klassen uit acht vraagstukken<br />
bestaat. Daar men maar <strong>in</strong> één klasse<br />
tegelijk kan meed<strong>in</strong>gen, zou <strong>de</strong>ze wedstrijd<br />
dus ook <strong>in</strong> elke klasse uit acht<br />
punten bestaan. Immers <strong>in</strong> elk vraagstuk<br />
kan men door <strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>g één<br />
punt behalen. Maar nu is het met no.<br />
l <strong>in</strong> klasse A al da<strong>de</strong>lijk een bijzon<strong>de</strong>r<br />
geval. Na <strong>de</strong> slag, die <strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>g<br />
vormt, blijft er een e<strong>in</strong>dspel over, dat<br />
wel is waar voor wit gewonnen is,<br />
maar dat men toch niet zo da<strong>de</strong>lijk<br />
als gewonnen mag ter zij<strong>de</strong> leggen.<br />
Men moet kunnen aantonen, waarom<br />
het gewonnen is en daarbij zó volledig<br />
zijn, dat er geen twijfel meer is<br />
of <strong>de</strong> <strong>in</strong>zen<strong>de</strong>r kan het spel, bij elke<br />
belangrijke tegenzet van zwart, voor<br />
wit tot w<strong>in</strong>st voeren.<br />
In dit vraagstuk zijn nu twee punten<br />
te verdienen, n.l. één voor <strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>g<br />
en één voor het juist en volledig<br />
.aangeven hoe <strong>in</strong> het e<strong>in</strong>dspel wordt<br />
gewonnen. In no. 2 van klasse A is na<br />
<strong>de</strong> slag ook nog enig e<strong>in</strong>dspel mogelijk,<br />
maar dit is niet zo belangrijk,<br />
dat het nodig is het aan te geven.<br />
In elke klasse zijn vier fraaie boekwerken<br />
als prijzen beschikbaar.<br />
Voor alle vraagstukken geldt: „Wit<br />
beg<strong>in</strong>t en w<strong>in</strong>t".<br />
Oploss<strong>in</strong>gen wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gewacht tot<br />
uiterlijk 15 December.<br />
Adresseren. Redactie Weekblad „<strong>Arbeid</strong>",<br />
Postbus 100, Amsterdam. Op<br />
adres dui<strong>de</strong>lijk Damrubriek vermel<strong>de</strong>n.<br />
Klasse A<br />
No. 1.<br />
R. Grandmoug<strong>in</strong><br />
NZwart<br />
Wit<br />
: 12 sch. op 4, 7, 8, 9, 12. 14, 17,<br />
18. 19. 23. 24 en 29.<br />
W t IS s-*\ op 16. 25. 26, 27, 28, 30,<br />
32, 37, 38, 42, 43, <strong>44</strong> en 48.'<br />
10<br />
No. 2.<br />
R. Grandmoug<strong>in</strong><br />
Zwart<br />
Wit<br />
Zwart: 12 sch. op 4, 7, 8, 13, 14, 16, 17,<br />
19, 21, 22, 27 en 28.<br />
Wit: 12 sch. op 25, 29, 30, 36, 37, 39,<br />
40, 42, 46, 47, 48 en 49.<br />
Klasse B<br />
No. 1.<br />
G. J. Jansen, Maastricht.<br />
Zwart<br />
w m m m y<br />
Wit<br />
Zwart: 8 sch. op 8, 9, 13, 15, 18, 22, 23<br />
en 35.<br />
Wit: 8 scL. op 20, 24, 29, 32, 33, 34, 43<br />
en <strong>44</strong>.<br />
Puzzle-rubriek<br />
1. bak<br />
2. wan<br />
3. klap<br />
4. kampeer<br />
5. regen<br />
6. kippen<br />
7. hang<br />
8. boom<br />
9. boot<br />
10. land<br />
11. nacht<br />
12. druk<br />
13. reken<br />
14. w<strong>in</strong>d<br />
15. 'split<br />
16. trek<br />
17. brood<br />
buks<br />
ei<br />
erwt<br />
huis<br />
<strong>in</strong>kt<br />
or<strong>de</strong><br />
oven'<br />
schuit<br />
slot<br />
"som )<br />
stoel<br />
tak<br />
tent'<br />
tre<strong>in</strong><br />
trommel<br />
uil<br />
water<br />
De woor<strong>de</strong>n" <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste rij staan <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> juiste volgor<strong>de</strong>, die van <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
rij echter alphabetisch gerangschikt.<br />
Tracht nu <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> twee<strong>de</strong><br />
rij zo on<strong>de</strong>r elkaar te plaatsen, dat<br />
zij <strong>in</strong> comb<strong>in</strong>atie met het woord <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> eerste rij een nieuw woord vormen,<br />
b.v. land — huis wordt landhuis.<br />
Wanneer aldus <strong>de</strong> gevraag<strong>de</strong><br />
rangschikk<strong>in</strong>g is geron<strong>de</strong>n, vormen<br />
<strong>de</strong> beg<strong>in</strong>letters van <strong>de</strong> opnieuw gerangschikte<br />
twee<strong>de</strong> rij een spreekwoord.<br />
Oploss<strong>in</strong>gen moeten voor 21 November<br />
<strong>in</strong> ons bezit zijn. Voor <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>gen<br />
>• kennen wij weer enige<br />
fraaie boekprijzen toe. Adresseren:<br />
Redactie „<strong>Arbeid</strong>", Postbus 100, Amsterdam.<br />
Op <strong>de</strong> enveloppe vermel<strong>de</strong>n:<br />
Puzzie-rubriek.<br />
Dat kan niet door <strong>de</strong> beugel<br />
Wanneer er iets geschiedt, dat naar<br />
onze begrippen van recht en billijkheid<br />
niet geheel en al is zoals het behoort,<br />
zijn wij gewoon te zeggen, dat<br />
zoiets „niet door <strong>de</strong> beugel kan". Wij<br />
vermoe<strong>de</strong>n, dat <strong>de</strong> meeste lezers wel<br />
niet zullen weten, waaraan <strong>de</strong>ze<br />
spreekwijze haar ontstaan te danken<br />
heeft.<br />
In vroeger eeuwen werd er door <strong>de</strong><br />
z.g. „hon<strong>de</strong>slagers" (het zou taalku.idig<br />
misschien correcter zijn, om te<br />
spreken van „hon<strong>de</strong>nslagers, maar<br />
zulks werd eertijds nooit gedaan) volijverig'jacht<br />
gemaakt op alle mogelijke<br />
hon<strong>de</strong>n, hetgeen dan ook hun<br />
taak was. Zelfs stond er <strong>in</strong> huil <strong>in</strong>structie,<br />
dat het verbo<strong>de</strong>n was, giften<br />
bf gaven aan te nemen van hen, die<br />
hun hond gespaard wensten te zien.<br />
Huishon<strong>de</strong>n zowel als straathon<strong>de</strong>n<br />
No. 2.<br />
J. -o. Hes, Rotterdam^'<br />
Zwart<br />
W:;<br />
Zwart: 8 sch: op 8, 9, 10, 13, 15, 20, 27<br />
en 36.<br />
Wit: 8 sch. op 24, 28, 29, 34, 38, 39, 40<br />
en 47.<br />
moest <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>slager doodslaan,<br />
d.w.z.: als 'eerstgenoem<strong>de</strong>n zich, om<br />
welke re<strong>de</strong>n dan ook, tussen hun rasgenoten<br />
op straat bevon<strong>de</strong>n. Toch<br />
wer<strong>de</strong>n sommige hon<strong>de</strong>n van het algemeen<br />
vonnis uitgezon<strong>de</strong>rd; zo b.v.<br />
<strong>de</strong> „e<strong>de</strong>le jagthon<strong>de</strong>n" en dan ook <strong>de</strong><br />
hon<strong>de</strong>n van hen, die <strong>de</strong> justitie en<br />
politie er op nahiel<strong>de</strong>n. In Deventer<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> helft <strong>de</strong>r 14e<br />
eeuw, op het stadhuis z.g. „stadshon<strong>de</strong>n"<br />
on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n, waarvoor nog wel<br />
een bewaar<strong>de</strong>r werd aangesteld. Ook<br />
die behoef<strong>de</strong>n, wanneer zij eens <strong>in</strong> een<br />
onbewaakt ogenblik zich op straat bevon<strong>de</strong>n,<br />
niet neergeslagen te wor<strong>de</strong>n.<br />
Scheepshon<strong>de</strong>n, die gehou<strong>de</strong>n wer<strong>de</strong>n<br />
om het schip te bewaken, ontliepen<br />
eveneens <strong>de</strong>n hon<strong>de</strong>nbeul.<br />
Te Amsterdam werd een uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
gemaakt voor kle<strong>in</strong>e huishon<strong>de</strong>n. De<br />
„Heeren van <strong>de</strong> Gerechte" oor<strong>de</strong>el<strong>de</strong>n,<br />
dat die kle<strong>in</strong>e hon<strong>de</strong>n zoveel kwaad<br />
niet <strong>de</strong><strong>de</strong>n en zij bil<strong>de</strong>n daarom wel<br />
aan <strong>de</strong> burgers het geneegen gunnen,<br />
zulk een hondje er op na te hou<strong>de</strong>n.<br />
Maar dan moesten die kle<strong>in</strong>e viervoeters<br />
zich tevoren aan een „meetproef"<br />
on<strong>de</strong>rwerpen. Er was n.l. een r<strong>in</strong>g vervaardigd,<br />
en elke hond, „die <strong>de</strong>ur <strong>de</strong>n<br />
r<strong>in</strong>ge <strong>de</strong>r ste<strong>de</strong> passeeren kon" was<br />
vrij. Terstond na <strong>de</strong> afkondig<strong>in</strong>g dier<br />
hon<strong>de</strong>nkeur zat <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>slager <strong>in</strong> zijn<br />
huisje, met <strong>de</strong> r<strong>in</strong>g bij -zich, en ie<strong>de</strong>r<br />
mocht met zijn hondje daar komen,<br />
om te -proberen, „of het door <strong>de</strong> beugel<br />
kon". Was dit het geval, dan was<br />
het dier gered; <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>slager merkte<br />
het en ontv<strong>in</strong>g een stuiver als salaris.<br />
De hon<strong>de</strong>n, die niet door <strong>de</strong> beugel<br />
kon<strong>de</strong>n, zagen steeds het zwaard van<br />
Damocles boven hun kop hangen. Gelei<strong>de</strong>lijk<br />
is <strong>de</strong> uitdrukk<strong>in</strong>g „niet door<br />
<strong>de</strong> beugel'kunnen" overgegaan van <strong>de</strong><br />
hondjes'-op alle zaken, welke niet geheel<br />
en al toeï&atbaar waren.<br />
Heem n AKKERT/E
ff<br />
voor:<br />
Er zal behoefte zijn aan jongens van Jan<br />
<strong>de</strong> Witt, die <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> mouwen<br />
willen steken om mee te bouwen aan<br />
<strong>de</strong> toekomst van Werkend Ne<strong>de</strong>rland.<br />
Doet ook Gij wat mogelijk is om <strong>de</strong> jeugd<br />
op <strong>de</strong>ze groote taak voor te berei<strong>de</strong>n<br />
Een verzeker<strong>in</strong>g bij „De Centrale" - <strong>de</strong> maatschappij<br />
voor Werkend Ne<strong>de</strong>rland, - kan<br />
U <strong>de</strong> f<strong>in</strong>ancieele zorgen die daarmee gepaard<br />
gaan, besparen. Vraag om een<br />
besprek<strong>in</strong>g met onzen agent die U gaarne<br />
zal aantoonen welke mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
tarieven van „De Centrale" daartoe bie<strong>de</strong>n.<br />
OP TIJD VOORKOMT SPIJT.<br />
Soli<strong>de</strong><br />
ENTRALE"<br />
Coulant<br />
VERZEKERT WERKEND NEDERLAND<br />
DE CENTRALE ARBEIDERS-LEVENSVERZEKERING RIJNSTRAAT 28 DEN HAAG<br />
Smit<br />
11
DE yODDENZAK HEEFT WAARDE<br />
Er zit altijd wat bruikbaar s <strong>in</strong><br />
e doen tegenwoordig niets meer<br />
weg, <strong>de</strong> kleren, die we vroeger,<br />
zon<strong>de</strong>r gewetensbezwaar naar <strong>de</strong> vod<strong>de</strong>nzaK<br />
lieten verhuizen, wór<strong>de</strong>n nu'<br />
nog eens aan een critisch on<strong>de</strong>rzoek<br />
on<strong>de</strong>rworpen.<br />
Zou<strong>de</strong>n we daar nu helemaal niets<br />
meer van kunnen maken In <strong>de</strong><br />
meeste gevallen, als tenm<strong>in</strong>ste het<br />
goed niet door en door is verteerd.<br />
kan er werkelijk nog wel iets van wat<br />
wij afdankten wor<strong>de</strong>n gemaakt.<br />
Ook " baby-kleren, die we vroeger<br />
netjes <strong>in</strong> blauw papier verpakt <strong>in</strong> een<br />
. kist met kamfer bewaar<strong>de</strong>n, tot we<br />
<strong>de</strong> kleertjes weer eens kon<strong>de</strong>n gebruiken,<br />
bie<strong>de</strong>n tal van mogelijkhe<strong>de</strong>n.<br />
Het eigengemaakte wollen<br />
goed, kan, wanneer het niet „yervilt"<br />
is. wor<strong>de</strong>n uitgehaald. Daar kunnen<br />
we dan weer allerhan<strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen voor<br />
onze peuters van maken.<br />
Luiers kunnen we als handdoek gebruiken,<br />
van <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e badstof hand -<br />
doekjes maken we slabbetjes of we<br />
, naaien er enige aan elkaar, dan hebben<br />
we een grote handdoek.<br />
Molton luiers of on<strong>de</strong>rleggers, verkeren<br />
over het algemeen nog <strong>in</strong> zeer<br />
goe<strong>de</strong> staat, als we ze niet meer voor<br />
<strong>de</strong> kle<strong>in</strong>en nodig hebben Daar ki/nnen<br />
we dus nog plezier van hebben.<br />
We zou<strong>de</strong>n zelfs van <strong>de</strong>ze doeken nog<br />
aardige geschenken kunnen maken,<br />
bijvoorbeeld voor <strong>de</strong> S<strong>in</strong>terklaas. De<br />
doeken kunnen met een tussenzetsel,<br />
dat we zelf haken of kant en klaar<br />
kopen,, aan elkaar wor<strong>de</strong>n gezet, tot<br />
we <strong>de</strong> grootte van een sprei hebben.<br />
Is »*•"" --'•ei voor een kjn<strong>de</strong>rledrkantje<br />
bestemd,<br />
dan kunnen we <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> hoeken nog<br />
aardige appliqué's<br />
of eenvoudig borduurwerk<br />
aan-<br />
" brengen, bijvoorbeeld<br />
dieren- of sprookjesfiguren. Aldus<br />
kan van <strong>de</strong>ze doeken ook een<br />
aardig tafelkleedje voor het speeltafeltje<br />
van het k<strong>in</strong>d wor<strong>de</strong>n gemaakt.<br />
Voor <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e, die zich 's nachts<br />
bloottrapt, kan van twee moltöndoeken<br />
een lekkere warme fcrappelzak<br />
wor<strong>de</strong>n gemaakt; Met een aardig k<strong>in</strong><strong>de</strong>rfiguurtje<br />
geborduurd, is dit, als<br />
onze eigen kleuter te groot is voor<br />
zo'n trappelzak alweer een aardig<br />
ca<strong>de</strong>autje, dat ie<strong>de</strong>re jonge moe<strong>de</strong>r of<br />
a:s moe<strong>de</strong>r op prijs zal stellen<br />
Een manteltje met een leuke puntmuts,<br />
óf een vestje, zijn allemaal d<strong>in</strong>gen<br />
die uit <strong>de</strong> molton doeken kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n vervaardigd. Voor <strong>de</strong> grotere<br />
k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, zal zo'n vest met een kleurige<br />
festonsteek of afgewerkt met<br />
een gehaakt randje een fleurige <strong>in</strong>druk<br />
maken. Dat <strong>de</strong> stof gauw vuil<br />
wordt, zal <strong>in</strong> dit geval niet zo erg<br />
zijn, omdat molton uit^kend kan<br />
wor<strong>de</strong>n gewassen. Men m8et er echter<br />
wel op letten, met kleurechte versiersels<br />
te werken.<br />
Hebben we voor<br />
<strong>de</strong> baby , dunne<br />
flanellen doeken<br />
gebruikt, dan<br />
maken we daar<br />
w<strong>in</strong>ter-on<strong>de</strong>r j urken<br />
van of blouses,<br />
die, enkel<br />
met een paar<br />
plooitjes versierd, <strong>de</strong> k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren zo<br />
keurig staan. Met ^<strong>de</strong> afknipsels wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>.n weer aanvattertjes voor<br />
thee- of koffiepot gevoerd. Men kan<br />
daar ook <strong>in</strong>ktlappen van maken,<br />
Daartoe wor<strong>de</strong>n ron<strong>de</strong> of vierkante<br />
lapjes geknipt, die men uittandt. zo-<br />
12<br />
ONZE KNIPPATRONEN<br />
Wij <strong>de</strong>len me<strong>de</strong>, dat. het grote<br />
aantal verzoeken om patronen<br />
ons noopt, tot na<strong>de</strong>r bericht<br />
geen nieuwe aanvragen <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
te nemen.<br />
De reeds <strong>in</strong>gekomen aanvragen<br />
zu''en echter gelci<strong>de</strong>'ijk wor<strong>de</strong>n<br />
uite-evoerd.<br />
dat <strong>de</strong> stof niet meer kan rafelen.<br />
Enige lapjes wor<strong>de</strong>n op elkaar gelegd.<br />
Voor het bovenste en on<strong>de</strong>rste laagje<br />
kan men dan een an<strong>de</strong>re kleur stof<br />
nemen. In het mid<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
lapjes aan elkaar gehecht. Als afwerk<strong>in</strong>g<br />
wordt dan bovenop een knoopje<br />
bevestigd.<br />
Om een naal<strong>de</strong>nboekje te maken hebben<br />
we. ook maar kle<strong>in</strong>e lapjes nodig,<br />
zodat daar ook <strong>de</strong> overgebleven stukjes<br />
voor kunnen wor<strong>de</strong>n gebruikt.<br />
Voor <strong>de</strong>ze naal<strong>de</strong>nboekjes heeft men<br />
rechthoekige lapjes nodig, die oo~k<br />
rondom wor<strong>de</strong>n uitgetand. De stukjes<br />
wor<strong>de</strong>n op een fleurig gekleurd lapje<br />
van <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> grootte gelegd en <strong>in</strong> het<br />
mid<strong>de</strong>n met een^grote steek vast ge-<br />
hecht, zodat het boekje kan wor<strong>de</strong>n<br />
dichtgevouwen.<br />
Practisch is voorts<br />
een on<strong>de</strong>rlegger<br />
voor het tafelkleed.<br />
Men naait dan zo<br />
. veel doeken aan<br />
elkaar, als (men<br />
nodig heeft.' De<br />
rand wordt omgezoomd;<br />
daardoor Ultra-Schnitte.<br />
Teken<strong>in</strong>gen:<br />
Werkstatten <strong>de</strong>r<br />
wordt een band<br />
gehaald, welke wordt aangetrokken<br />
en vastgemaakt. De on<strong>de</strong>rlegger moet<br />
dus iets groter zijn dan <strong>de</strong> tafel. Het<br />
handige van <strong>de</strong>ze on<strong>de</strong>rlegger is wel,<br />
dat het tafelkleed niet schuift en het<br />
blad van <strong>de</strong> tafel niet wordt beschadigd.<br />
Men ziet dus, dat met een beetje<br />
overleg nog heel wat te gebruiken Is,<br />
dat we an<strong>de</strong>rs reeds als afgedankt<br />
had<strong>de</strong>n weggelegd.<br />
(Goed wassenFpP<br />
V<br />
andaag een praatje over het stijven<br />
<strong>in</strong> gekookte stijfsel. Allereerst<br />
<strong>de</strong> hoeveelheid stijfsel, die nodig is.<br />
Als regel 'geven <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> verhoud<strong>in</strong>gen<br />
een mooi resultaat:<br />
voor schorten 20 gr*, rijststijfsel per L.<br />
voor japonnen 10—15 gr. per L.<br />
overhem<strong>de</strong>n 10" gr. per L. ,<br />
kappen van katoenen handschoenen<br />
35 gr. per L.<br />
boor<strong>de</strong>n en manchetten 100 gr. per L.<br />
Omdat stijfgoed stuk voor stuk gesteven<br />
wordt, is een bad van 5 L. of<br />
een halve emmer voldoen<strong>de</strong>.<br />
Wanneer er schorten bij het stijfgoed.<br />
zijn, wordt <strong>de</strong>' hoeveelheid stijfsel<br />
hiervoor berekend, dus 5 x 20 gr. =<br />
I.H.G. of l ons. De stijfsel wordt met<br />
we<strong>in</strong>ig lauw water of melk (strijkt<br />
gemakkelijk) aangemengd, zorg, dat<br />
er geen klontjes <strong>in</strong> zijn en 2 I*.-Kokend<br />
water wordt er vlug opgegoten, terwijl<br />
er stevig geroerd wordt.<br />
Giet al roeren<strong>de</strong> nog 3 L. koud water<br />
bij; we hebben op <strong>de</strong>ze wijze m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
heet water nodig en <strong>de</strong> stijfsel is<br />
da<strong>de</strong>lijk voor het gebruik gereed, behoeft<br />
niet eerst af te koelen. Bovendien<br />
voorkomen we vliesvorm<strong>in</strong>g, v "<br />
waardoor óf bij wegnemen van het<br />
vlies stijfsel verloren gaat of klontjes<br />
<strong>in</strong> het stijfgoed komen, die bij het<br />
strijken lelijke vlekken geven.<br />
Willen we geen melk gebruiken, dan<br />
kunnen petroleum of glycer<strong>in</strong>e of ge- /<br />
schrapt kaarsvet voor het zelf<strong>de</strong> doel<br />
dienen.<br />
Bij strenge vorst een theelepeltje zout<br />
toevoegen tegen bevriezen van het<br />
wasgoed.<br />
Stijf allereerst die stukken, welke het<br />
meest stijf moeten zijn, b.v. schorten,<br />
daarna japonnen, overhem<strong>de</strong>n, enz.<br />
Haal stuk voor stuk 2 a 3 maal op en<br />
neer door het stijfbad en wr<strong>in</strong>g <strong>de</strong><br />
stukken vooral <strong>in</strong> <strong>de</strong> lengte met <strong>de</strong><br />
•hand door. De wr<strong>in</strong>gmach<strong>in</strong>e is voor<br />
stijfgoed niet te gebruiken. In <strong>de</strong> eerste<br />
plaats gaat er teveel stijfsel verloren<br />
en ten twee<strong>de</strong> komt er stijfsel<br />
op het goed te zitten, hetgeen het<br />
strijken bemoeilijkt.<br />
Moeten enkele stuks, b.v. glasgordijntjes,<br />
precies even 'stijf zijn. dan nemen<br />
we <strong>de</strong> 6 gordijntjes bij <strong>de</strong> r<strong>in</strong>gen<br />
en dompelen ze tegelijk <strong>in</strong> <strong>de</strong> stijfsel<br />
Hebben we alleen wit goed te stijven,<br />
dan kan er wat blauwsel door <strong>de</strong> gekookte<br />
stijfsel gemengd wor<strong>de</strong>n, waardoor<br />
het afzon<strong>de</strong>rlijke blauwen vervalt.<br />
Het gesteven wasgoed wordt zorgvuldig<br />
geplakt niet <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> kant<br />
buiten en „recht" opgehangen.<br />
Mislukken van gekookte stijfsel kan<br />
verschillen<strong>de</strong> oorzaken hebben, o.a.:<br />
De hoeveelheid water bij het aanmengen<br />
kan „te veel" en „te koud" geweest<br />
zijn'<br />
Het koken<strong>de</strong> water kan te langzaam<br />
bij geschonken zijn.<br />
Mooi stijfwerk verKrijgt men door het<br />
gebruik van E<strong>de</strong>lstij f sel. De stijfsel<br />
wordt op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> wijze als an<strong>de</strong>re<br />
soorten „gaar' gemaakt; <strong>de</strong> stijf selpap<br />
blijft echter dun -Daardoor wordt<br />
ze gemakkelijk <strong>in</strong> het goed opgenomen.<br />
Het gesteven goed blijft iets<br />
soepel, het strijkt gemakkelijk, <strong>de</strong><br />
vezel wordt er door gespaard. Deze<br />
stijfsel is geprepareerd; ze wordt alleen<br />
verpakt verkocht.<br />
Met E<strong>de</strong>lstijfsel kan men ook wol,<br />
zij<strong>de</strong>, kunstzij<strong>de</strong>, katoen en l<strong>in</strong>nen<br />
apprèteren, d.w.z. van een kle<strong>in</strong>e hoeveelheid<br />
pap of apprêt voorzien, zoals<br />
genoem<strong>de</strong> stoffen, nieuw zijn<strong>de</strong>,<br />
had<strong>de</strong>n.<br />
Het verdient aanbevel<strong>in</strong>g voor het<br />
gaar maken van stijfsel een kom of<br />
pan met kle<strong>in</strong>e bo<strong>de</strong>m te gebruiken.<br />
Ongare stijfsel kan op een heet vuur<br />
geplaatst wor<strong>de</strong>n en al roeren<strong>de</strong> opgekookt.<br />
De laatste jaren zijn er overhem<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> han<strong>de</strong>l, waaxvan <strong>de</strong> boord (en)<br />
en manchetten na wassen en spoelen<br />
da<strong>de</strong>lijk „nat" opgestreken wor<strong>de</strong>n<br />
met een vrij warm ijzer en dan meteen<br />
stijf wor<strong>de</strong>n. Dit geeft zeer zeker<br />
arbeidsbesp ar <strong>in</strong>g.<br />
Voor het • apprèteren <strong>de</strong>r stoffen bestaan<br />
nog verschillen<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re mid<strong>de</strong>len,<br />
als- gompoe<strong>de</strong>r, gelat<strong>in</strong>e, <strong>de</strong>xtr<strong>in</strong>e-suiker<br />
en bier. Deze mid<strong>de</strong>len<br />
zijn echter alle duur<strong>de</strong>r en omslachtiger<br />
<strong>in</strong> het gebruik. Ze zijn alleen voor<br />
donkergekleur<strong>de</strong> stoffen (zij<strong>de</strong>, voile,<br />
kant en kunstzij<strong>de</strong>) aan te ra<strong>de</strong>n.<br />
Bier is niet alleen een uitstekend<br />
stijf mid<strong>de</strong>l voor zij<strong>de</strong> <strong>in</strong> donkere<br />
kleuren, maar eveneens wasmid<strong>de</strong>l.<br />
Vooral tafzij<strong>de</strong> wordt mooi door bierbehan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
De soort bier is van geen<br />
belang. Half bier, half water wordt<br />
gebruikt, <strong>de</strong> blouse wordt er een<br />
kwartiertje <strong>in</strong> geweekt, <strong>in</strong> het zelf<strong>de</strong><br />
bad wordt <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> door knijpen gere<strong>in</strong>igd,<br />
vlekken over <strong>de</strong> glad<strong>de</strong> hand<br />
gewreven. Een twee<strong>de</strong> bad van half<br />
Dier, half,water dient om <strong>de</strong> zij<strong>de</strong> te.<br />
stijven; er wordt dus niet gespoeld.<br />
De zij<strong>de</strong> <strong>in</strong> een baddoek uitknijpen<br />
(niet wr<strong>in</strong>gen) en aan <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong><br />
kant da<strong>de</strong>lijk droogstrijken.<br />
J. COLLENTEUR.<br />
(Nadruk verbo<strong>de</strong>n.)<br />
CORRESPONDENTIE<br />
Mevr. H. H. M. te A. — Wij <strong>de</strong>nken,<br />
dat nog heel wat meer dames graag<br />
een patroon hebben voor het maken<br />
van een jongensblouse uit een herenoverhemd.<br />
Wij zullen hier zo spoedig<br />
mogelijk het patroon van plaatsen.<br />
Mevr. M. A. O. te Z. — Een tra<strong>in</strong><strong>in</strong>gspak<br />
is vooral voor onze kle<strong>in</strong>e peuters<br />
een prettige dracht. Het zit zo heerlijk<br />
warm en het geeft <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>tjes<br />
iets grappigs. Het patroon zal zo<br />
spoedig mogelijk wor<strong>de</strong>n geplaatst.<br />
Mei. W. Br. te K. a/d IJ. — In het<br />
vorige nummer van „<strong>Arbeid</strong>" hebben<br />
wij aan uw verzoek voldaan. De mantel<br />
kleedt slank af en is daarom uitstekend<br />
geschikt voor gezette figuren.<br />
Mevr. v. D te A. — Het patroon van<br />
een rijbroek is eveneens aangevraagd.<br />
Juist omdat er-<strong>in</strong> een cape geen na^<br />
<strong>de</strong>n zitten, kan <strong>de</strong>ze prachtig voor<br />
Elke dag een draadje<br />
Elke dag een simpel draadje<br />
Maakt een hemdsmouw <strong>in</strong> een jaar,<br />
Doch als wij ons hier aan hou<strong>de</strong>n,<br />
Wanneer komt het hemd dan klaar<br />
Een geluk: die spreuk verbiedt<br />
Ons een hemdsmouw daags nog<br />
[niqt!<br />
Eerst bez<strong>in</strong>nen, dan beg<strong>in</strong>nen,<br />
't Is een overou<strong>de</strong> spreuk,<br />
Doch ze kwam bij heel wat<br />
[mensen<br />
In een m<strong>in</strong><strong>de</strong>r goe<strong>de</strong> reuk.<br />
Immers, wie te lang bez<strong>in</strong>t<br />
Meestal geen beg<strong>in</strong> meer v<strong>in</strong>dt!<br />
Gauw en goed zijn heel<br />
. . [verschillend,<br />
't is een waarheid, maar ... <strong>in</strong><br />
[schijn<br />
Want wil dat nu juist wel zeggen,<br />
Dat wat gauw gaat slecht moet<br />
[zijn<br />
'k Vraag me af: Wordt goed geen<br />
[kwaad<br />
Als het veel te langzaam gaat<br />
Spreken — Ach, het is maar zilver,<br />
Zwijgen, — Dat is immers goud<br />
Ja, 'k geloof 't is wel voor<strong>de</strong>lig<br />
Als je 't meest je mond maar<br />
* [houdt.<br />
Maar wat mij het meest bekoort,<br />
't Spreken — van hét j uiste<br />
[woord.<br />
het maken van an<strong>de</strong>re kled<strong>in</strong>gstukken<br />
wor<strong>de</strong>n gebruikt.<br />
Wat uw vraag over het verstellen van<br />
<strong>in</strong>terlock betreft: wij begrijpen niet<br />
goed, "hoe het mogelijk is, dat het<br />
verstel<strong>de</strong> weer afknapte. Zat er wel<br />
een punt aan <strong>de</strong> mach<strong>in</strong>enaald OoK<br />
moet men <strong>de</strong> steek niet al te fijn nemen.<br />
Beter kan met een grovere steeK<br />
een dubbele stiknaad wor<strong>de</strong>n gemaakt.<br />
Om het „lubberen" tegen te<br />
gaan doet u verstandig ' een stukje<br />
vloe- of krantenpapier mee te rijgen-<br />
Mevr. A. D.— L. te De W. — Aan uW<br />
verzoek om een patroon van een jongensbroek<br />
en een herenpantalon zal<br />
zo spoedig mogelijk wor<strong>de</strong>n ' voldaan-<br />
U zult echter nog even geduld' moeten<br />
hebben. Er zijn nog aanvragen.<br />
die eerst <strong>in</strong> behan<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g moeten<br />
wor<strong>de</strong>n genomen.<br />
Mej. C. D. te A. — De wol heeft niet<br />
alleen te lij<strong>de</strong>n, als zij tidn m<strong>in</strong>uten<br />
<strong>in</strong> kokend water wordt gelegd, maar<br />
zal ook krimpen. Bij gebruik van<br />
koud-waterverf kunt u <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd van<br />
het pakje verf <strong>in</strong> kokend water oplossen.<br />
De vloeistof vervolgens wat laten<br />
afkoelen en er daarna het wollen vest<br />
<strong>in</strong> doen. Wilt u het donker blauw hebben,<br />
dan kunt u er het best een<br />
pakje zwarte verf bij doen. Dit maaKt<strong>de</strong><br />
kleur iets dieper. Wol mag <strong>in</strong> geen<br />
geval wor<strong>de</strong>n gekookt!<br />
Op uw twee<strong>de</strong> vraag, die betrekk<strong>in</strong>^<br />
heeft op het wassen van fluweel, moeten<br />
wij u antwoor<strong>de</strong>n, dat houtzeeP<br />
helaas niet meer is te krijgen. Wtf<br />
ra<strong>de</strong>n u daarom aan, <strong>de</strong> jurk, wan'<br />
neer <strong>de</strong>ze althans niet al te vuil is<<br />
enige uren te weken <strong>in</strong> water, waar<strong>in</strong><br />
een handvol keukenzout is opgelost-,<br />
In ditzelf<strong>de</strong> water <strong>de</strong> jurk wassen e 11<br />
fl<strong>in</strong>k <strong>in</strong> schoon water naspoelen. Fluweel<br />
vooral niet wr<strong>in</strong>gen.<br />
Mevr. A. L te R. — Wij vermoe<strong>de</strong>!^<br />
dat. u met „veren achter <strong>de</strong> <strong>de</strong>uren<br />
<strong>de</strong> z.g. <strong>de</strong>urdrangers bedoelt.-<br />
zullen nog wel te koop zijn. Inforrne e '<br />
eens <strong>in</strong> een ijzerw<strong>in</strong>kel, welk soo r "<br />
dranger voor uw <strong>de</strong>ur hét best k al1<br />
wor<strong>de</strong>n gebruikt. Wij hebben er vroe'<br />
ger zelf een achter onze buiten<strong>de</strong>ur<br />
gehad. Daardoor viel <strong>de</strong> straal<strong>de</strong>n»<br />
vanzelf weer <strong>in</strong> het slot, zodra h e<br />
touw, waarme<strong>de</strong> we haar had<strong>de</strong> 11<br />
opengetrokken, werd losgelaten.<br />
Wanneer zulke drangers achter k eU^<br />
ken- en kamer<strong>de</strong>uren wer<strong>de</strong>n gemo°'<br />
teerd, zou<strong>de</strong>n ze zeker een niet onb e^<br />
langrijke warmtebespar<strong>in</strong>g geven. W e<br />
kle<strong>in</strong>e k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren moet men dan wel e_<br />
voorzichtig zijn, omdat het<br />
niet <strong>de</strong>nkbeeldig is. dat ze hun<br />
gertics tussen <strong>de</strong> dichtvallen<strong>de</strong><br />
knellen.<br />
gevaa
A<br />
ls we van onze w<strong>in</strong>tergroente<br />
geen „éénpansgerecht" maken<br />
door er een stamppot van te berei<strong>de</strong>n,<br />
°iaar als we ze los bij <strong>de</strong> gekookte<br />
aardappelen geven — ook dan behoren<br />
een korte kooktijd en een zeer<br />
matige toevoeg<strong>in</strong>g van water tot <strong>de</strong><br />
eisen. Op die manier snijdt het mes<br />
aa n verschillen<strong>de</strong> kanten.<br />
Ten eerste bezu<strong>in</strong>igen we op .ons<br />
brandstofverbruik; ten twee<strong>de</strong> kunnen<br />
we met m<strong>in</strong><strong>de</strong>r groente toe; ten<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> is <strong>de</strong>ze bereid<strong>in</strong>g gezon<strong>de</strong>r,<br />
omdat we dan profiteren van alle<br />
nuttige stoffen, die <strong>de</strong> groenten ons<br />
brengen.<br />
Vooral dat laatste punt is <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze<br />
ttjd van groot belang. Denkt u maar<br />
eens aan <strong>de</strong> veel voorkomen<strong>de</strong> klachten<br />
over w<strong>in</strong>terhan<strong>de</strong>n en -voeten:<br />
Voor een <strong>de</strong>el zijn die 't gevolg van<br />
Sebrek aan kalk <strong>in</strong> ons lichaam... en<br />
zullen we dan <strong>de</strong> kalk uit <strong>de</strong> wortelen,<br />
<strong>de</strong> koolraap en <strong>de</strong> kool kalm met het<br />
a fkookwater door <strong>de</strong> gootsteen wéggieten<br />
Trouwens, <strong>de</strong> smakelijkheid van <strong>de</strong><br />
Sroente lijdt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze nieuwe bereid<strong>in</strong>gswijze<br />
niet, <strong>in</strong>tegen<strong>de</strong>el! We<br />
stellen ons zo licht voor, dat onafgekookte<br />
kool en koolraap „sterk" van<br />
zullen zijn; we vergeten dan<br />
r, dat één van <strong>de</strong> groentebestand<strong>de</strong>len,<br />
<strong>de</strong> suiker, ook <strong>in</strong> het<br />
k °okwater oplost en dus bij' het afkoken<br />
óók verloren gaat.- Bewaren we<br />
die suiker <strong>in</strong> ons groentegerecht, dan<br />
overheerst <strong>de</strong> zoete smaak geheel <strong>de</strong><br />
zg. sterke smaak en we staan ver-<br />
-Won<strong>de</strong>rd over <strong>de</strong> geurigheid en <strong>de</strong><br />
smakelijkheid, die we tot nu toe nooit<br />
aa n <strong>de</strong> afgekookte groente had<strong>de</strong>n<br />
Waargenomen.<br />
G een beter mid<strong>de</strong>l om zich van die<br />
Waarheid te overtuigen dan een eigen<br />
Proefnem<strong>in</strong>g! Daarom laat ik hier<br />
ee n paar recepten volgen van beken<strong>de</strong><br />
w<strong>in</strong>tergroenten, waarop u met<br />
succes <strong>de</strong> metho<strong>de</strong> van „kort koken<br />
^et we<strong>in</strong>ig water" kunt toepassen.<br />
x<br />
W<strong>in</strong>terworte/en (4 pers.)<br />
l a 1£ kg. w<strong>in</strong>terwortelen. klontje<br />
boter (zoveel als beschikbaar is), l<br />
eetlepel fijngesne<strong>de</strong>n peterselie.<br />
Boen <strong>de</strong> wortelen schoon, ver<strong>de</strong>el ze<br />
langs <strong>de</strong> lengte <strong>in</strong> vieren en maak er<br />
dan door dwarssne<strong>de</strong>n gelijke stukken<br />
van, ongeveer Ter- grootte van<br />
zomerworteltjes. Breng <strong>in</strong> <strong>de</strong> pan, een<br />
bo<strong>de</strong>mpje water aan <strong>de</strong> kook (zon<strong>de</strong>r<br />
zout!), doe er <strong>de</strong> wortelen <strong>in</strong>, breng<br />
ze vlug'aan <strong>de</strong> kook en laat ze daarna<br />
op een zacht vuur gaar en ongeveer<br />
droog koken (niet langer dan i<br />
uur). Schud ze door elkaar met <strong>de</strong><br />
boter en <strong>de</strong> peterselie.<br />
Gebruik <strong>de</strong>sverkiefen<strong>de</strong> een ietsje<br />
méér water bij het opzetten en b<strong>in</strong>d<br />
dan het vocht, dat op <strong>de</strong> gare wortelen<br />
nog overblijft, met een theelepel<br />
aangemeng<strong>de</strong> maizena of aardappelmeel<br />
tot een dun sausje; roer er dan<br />
<strong>de</strong> boter en <strong>de</strong> peterselie door.<br />
Wacht U<br />
voor <strong>de</strong> kat<br />
In <strong>de</strong>n zak Lang niet alle witte la*<br />
btetjes zijn Aspir<strong>in</strong>-tjes Aspïr<strong>in</strong> alleen<br />
Is te herkennen aan -hel Bayer-kruis<br />
Het Bayer-kruis garan<strong>de</strong>ert veilige<br />
en zekere werk<strong>in</strong>g bij verkoudheid.<br />
• griep en rheumatiek<br />
Buisje g 20 tabletten 55 et.<br />
Zakje a 2 tabletten 7 et.<br />
HELPT<br />
f en getailleer<strong>de</strong> mantel<br />
ELKAAR<br />
Zoutvtek <strong>in</strong> vloerkleed<br />
Een lezeres uit Huizen heeft, om een<br />
<strong>in</strong>ktvlek uit haar pluche vloerkleed te<br />
verwij<strong>de</strong>ren, <strong>de</strong> zwarte plek met zout<br />
bestrooid. De <strong>in</strong>ktvlek is verdwenen,<br />
zo schrijft zij, maar nu heb ik een<br />
'zoutvlek <strong>in</strong> het kleed, die bij vochtig<br />
weer zo nat wordt, dat we er warme<br />
kruiken on<strong>de</strong>r leggen tene<strong>in</strong><strong>de</strong> het<br />
kleed te drogen.<br />
Volgens <strong>de</strong> beschrijv<strong>in</strong>g van onze lezeres<br />
zit er dus nog een behoorlijke hoeveelheid<br />
zout <strong>in</strong> het kleed.-Om dit te<br />
verwij<strong>de</strong>ren, moet <strong>de</strong> vlek herhaal<strong>de</strong>lijk<br />
met schoon water wor<strong>de</strong>n gebet.<br />
Ten e<strong>in</strong><strong>de</strong> het overtollige vocht te absorberen,<br />
is het noodzakelijk on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
te wassen plek een prop kranten of<br />
vloeipapier te leggen. De proppen dienen,<br />
totdat zij geen water meer opnemen<br />
(dus als het kleed weer droog<br />
is) ververst te wor<strong>de</strong>n.<br />
Koolraap (4 pers.)<br />
l a li kg. koolraap, kjontje boter of<br />
Ve t (afhankelijk van wat ervoor beschikbaar<br />
is), heel we<strong>in</strong>ig zout. <strong>de</strong>sv<br />
erkiezen<strong>de</strong> wat nootmuskaat of an<strong>de</strong>rs<br />
wat fijngesne<strong>de</strong>n peterselie.<br />
°nijd <strong>de</strong> koolraap <strong>in</strong> gelijke plakken,<br />
schil die en snijd ze <strong>in</strong>- reepjes. Breng<br />
111 öe pan een bo<strong>de</strong>mpje water aan<br />
<strong>de</strong> kook met een ietsje zont; doe er<br />
<strong>de</strong> koolraapreepjès' <strong>in</strong>, laat ze vlug<br />
aa n <strong>de</strong> kook komen en kook ze dan<br />
v er<strong>de</strong>x op een zeer zacht vuur gaar<br />
etl<br />
tegelijkertijd droog (niet langer<br />
dan £ uur, gewoonlijk slechts 20 m<strong>in</strong><br />
uten). Schud er tenslotte <strong>de</strong> boter<br />
'f het vet door en <strong>de</strong> peterselie of <strong>de</strong><br />
Nootmuskaat.<br />
"ooZraap met melksausje (4 perso-<br />
Qe n) l a ü kg. koolraap, J 1. tapte-<br />
*nelk, 10 gr. (l af gestreken eetlepel)<br />
a aizena of aardappelmeel, klontje<br />
"°ter (al naarmate er beschikbaar is),<br />
^at<br />
zout, wat nootmuskaat of wat<br />
Ingesne<strong>de</strong>n peterselie,<br />
"ehan<strong>de</strong>l <strong>de</strong> koolraap geheel op <strong>de</strong><br />
vi Jze, die <strong>in</strong> het vorige recept is beschreven.<br />
Giet, als <strong>de</strong> groente gaar<br />
n bijna droog is gekookt,"-<strong>de</strong> melk <strong>in</strong><br />
e Pan en laat die aan <strong>de</strong> kook ko-<br />
^en. Meng <strong>de</strong> maizena aan met wat<br />
Water en giet het mengsel roeren<strong>de</strong><br />
n <strong>de</strong> koken<strong>de</strong> melk (<strong>de</strong> pan daarbij<br />
fc schu<strong>in</strong> hou<strong>de</strong>n zodat <strong>de</strong> melk<br />
' c h op één punt verzamelt en er ge<strong>in</strong><br />
geroerd kan wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> koolraap stuk te maken),<br />
<strong>de</strong> boter met <strong>de</strong> peterselie of<br />
«Te nootmuskaat er door en doe <strong>de</strong><br />
(zon<strong>de</strong>r nastoven!) <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
schaal.<br />
D<br />
eze aardige, slank afkle<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
mantel is uitstekend geschikt<br />
voor gezette figuren.<br />
Benodig<strong>de</strong> stof: 265 cm .van 135<br />
cm : breed.<br />
Het patroon is voor <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
maten berekend:<br />
Bovenwijdte 110 cm.; heupwijdte<br />
118 cm.; taillewijdte 90 cm., armsgat<br />
wijdte 48 cm.; lengte 115 cm.<br />
(van <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>rs af).<br />
Alles is glad gemeten. De toevoeg<strong>in</strong>gen,<br />
zijn bij het patroon gemaakt.<br />
Fig. 1: voorpand; fig. 2: voorzijpand;<br />
fig. 3: klokpunt; fig. 4: rugpand;<br />
fig. 5: rugzrjpand; fig. 6:<br />
bovenmouwr.. fig. 1: on<strong>de</strong>rmouw;<br />
fig. 8: tegenbeleg; fig. 9: kragen.<br />
Na<strong>de</strong>n en zomen moeten nog wor<strong>de</strong>n<br />
aangeknipt.<br />
Het hoogste punt van <strong>de</strong> bovenmouw<br />
komt l cm. voor <strong>de</strong> schouclernaad<br />
en <strong>de</strong> voornaad 4 cm.<br />
voor <strong>de</strong> zijnaad.<br />
Bij bestell<strong>in</strong>g van het patroon geve<br />
men <strong>de</strong> maten op, zoals die hier<br />
boven wer<strong>de</strong>n aangegeven. Dit<br />
komt <strong>de</strong> pasvorm ten goe<strong>de</strong>.<br />
Het patroon van <strong>de</strong>ze getailleer<strong>de</strong><br />
mantel kan a f 0.65 (liefst <strong>in</strong> postzegels<br />
bene<strong>de</strong>n 10 cent) bij <strong>de</strong><br />
redactie van „<strong>Arbeid</strong>", postbus 190.<br />
Amsterdam C. wor<strong>de</strong>n besteld. Op<br />
<strong>de</strong> enveloppe vermel<strong>de</strong> men<br />
getailleer<strong>de</strong> mantel".<br />
J<br />
13
Babbeltje<br />
van Oom Niek<br />
VOOR DE JEUGD<br />
M'n beste neven en nichten<br />
Voor <strong>de</strong>ze keer wil Ik nog eens<br />
zwichten voor <strong>de</strong> aandrang, van vele /<br />
neven en nichten en iets vertellen<br />
uit <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> tijd Wij ou<strong>de</strong>re<br />
mensen zijrt geneigd, alles wat vroeger<br />
gebeur<strong>de</strong>, als goed en als oud te<br />
bestempelen Dat is niet nieuw —<br />
mensen, die nog véél ou<strong>de</strong>r zijn dan<br />
jullie oom Niek, hebben het ook al<br />
over hun goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> tijd. Dat is<br />
een ou<strong>de</strong>-mensen-kwaal. moet " je<br />
maar <strong>de</strong>nken!<br />
Nu moet je eerst weten, dat oom<br />
Niek een dolle liefhebber is van vis.<br />
Het h<strong>in</strong><strong>de</strong>rt niet wat voor vis of het<br />
is; stokvis, har<strong>in</strong>g of bokk<strong>in</strong>g, aal of<br />
pal<strong>in</strong>g, hij is er dol op. Dat is een<br />
familiekwaal, geloof ik. Een broer<br />
van oom Niek was ook zo'n visliefhebber.<br />
Ik her<strong>in</strong>ner me van dien<br />
broer, dat we eens met va<strong>de</strong>r <strong>in</strong> een<br />
museum waren. In dat museum had<strong>de</strong>n<br />
ze een grote snoekekop aan een<br />
touwtje opgehangen. Misschien kennen<br />
jullie zo'n snoeksbek: allemaal<br />
tan<strong>de</strong>n zitten er <strong>in</strong>. Om er van te<br />
leren, h<strong>in</strong>g daar nu zo'n uitgedroog<strong>de</strong><br />
bek. We had<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bek bekeken<br />
en va<strong>de</strong>r had ons laten zien,<br />
hoe er zelfs aan het .verhemelte"<br />
nog tan<strong>de</strong>n zaten<br />
Toen hij zich even later omkeer<strong>de</strong>,<br />
zag hij net nog dat <strong>de</strong> visliefhebben<strong>de</strong><br />
broer bezig was. <strong>de</strong> stoffige<br />
museum-snoeke-kop af te likken.'<br />
Een draai om z'n oren was het slot,<br />
maar later beweer<strong>de</strong> m'n broer, dat<br />
het d<strong>in</strong>g lekker naar vis smaakte.<br />
Het visgeval, dat ik op het oog<br />
had, toen ik m'n praatje begon, was<br />
heel an<strong>de</strong>rs. Dat is niet bij een enkele<br />
draai om ^" ->"°-" i-~v,ia VP , r . lang<br />
niet<br />
Op zeKere ^^D .—j^ ..loeaer -<br />
we zullen maar weer zeggen: jullie<br />
opoe, dat is gemakkelijker en wij zijn<br />
toch eigenlijk allemaal zo'n beetje<br />
familie van elkaar — ik zei dan: op<br />
zekere dag had opoe een hele stapel<br />
bot gekocht en gebakken. We waren<br />
thuis welgeteld met z'n negenen en<br />
al was <strong>de</strong> visstapef dan ook groot —<br />
<strong>de</strong> portie voor elk onzer was niet zo<br />
geweldig. Opa, die ook al visliefhebber<br />
was, moest <strong>de</strong>s avonds <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur<br />
uit en opoe had hem beloofd, dat ze<br />
<strong>de</strong>s avonds nog een visje voor hem<br />
. bewaren zou. Wat opoe beloof<strong>de</strong>, <strong>de</strong>ed<br />
ze ook en toen opa heel laat thuis<br />
kwam, <strong>de</strong>el<strong>de</strong> ze me<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> vis<br />
boven <strong>in</strong> <strong>de</strong> kast op een bordje stond.<br />
„Prachtig", zei opa, die zich al op<br />
het lekkere hapje verheug<strong>de</strong>. Hij<br />
greep het bordje ^dat netjes toege<strong>de</strong>kt<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> hoogte*stond — haal<strong>de</strong><br />
het bordje, dat er omgekeerd op lag<br />
af en keek met een paar verbaas<strong>de</strong><br />
ogen naar een enkele, graat<br />
en kop, die nog op het bordje lagen.<br />
Het heerlijke visje was verdwenen.<br />
Ik wil geen namen noemen, maar Ik<br />
verzeker Je, dat <strong>de</strong> onverlaat, die dè,t<br />
op z'n geweten had, een geducht palk<br />
slaag kreeg: van dik hout zaagt men<br />
planken! En ik kan opa geen ongelijk<br />
geven; <strong>in</strong> die goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong> tijd was<br />
men veel royaler met een pak voor<br />
<strong>de</strong> broek dan tegenwoordig.<br />
Nu, ik merk, dat ik nog een beetje<br />
ruimte over heb, wil ik pok nog iets<br />
vertellen, van wat een vriend van mij<br />
<strong>de</strong>ze week overkwam. Dat heeft met<br />
vis niets te maken — het is een verhaal<br />
van een ou<strong>de</strong> en een nieuwe<br />
kachel — een verhaal, dat Oom Niek<br />
aanleid<strong>in</strong>g -gaf, te zeggen: daar zou<br />
je een nieuw spreekwoord van kunnen<br />
maken: een variant op een ou<strong>de</strong><br />
zegswijze. Die vriend dan had een<br />
kacheltje, dat te kle<strong>in</strong> was voor <strong>de</strong><br />
kamer. Hij kocht een nieuw en zette<br />
het ou<strong>de</strong> vulkacheltje <strong>in</strong> <strong>de</strong> krant.<br />
Zo noemen we dat, als we een advertentie<br />
opgeven. Er kwamen heel wat<br />
liefhebbers, en <strong>de</strong> vriend slaag<strong>de</strong> er<br />
<strong>in</strong>, het kacheltje goed te verkopen.<br />
Nu, het was het geld <strong>in</strong> <strong>de</strong> ru<strong>in</strong>ite<br />
waard en m'n vriend zou niet <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
kou hoeven te zitten, omdat <strong>de</strong> smid<br />
hem stellig had beloofd, dat <strong>de</strong><br />
nieuwe kachel <strong>de</strong>s middags 'zou wor<strong>de</strong>n<br />
gebracht. Het ou<strong>de</strong> kacheltje<br />
werd <strong>de</strong>s morgens door <strong>de</strong> kopers<br />
weggehaald, maar wie er <strong>in</strong> <strong>de</strong> middag<br />
kwam, <strong>de</strong> smidsjongen met <strong>de</strong><br />
nieuwe kachel verscheen niet. M'n<br />
vriend bel<strong>de</strong> <strong>de</strong>n smidsbaas op en<br />
die antwoord<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> jongen on<strong>de</strong>rweg<br />
was. Hij had nog meer karwei-<br />
.tjes <strong>in</strong> <strong>de</strong> buurt — <strong>de</strong> jongen zou<br />
14<br />
wel komen. De jongen kwam niet.<br />
Wéér <strong>de</strong>n baas opgebeld. En die baas<br />
beweer<strong>de</strong>, dat <strong>de</strong> jongen dan misschien<br />
wel door was gegaan naar<br />
huis hij woon<strong>de</strong> <strong>in</strong> een naburige<br />
gemeente Het was <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls te laat<br />
gewor<strong>de</strong>n, om diezelf<strong>de</strong> avond een<br />
na<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek <strong>in</strong> te stellen — <strong>de</strong><br />
volgen<strong>de</strong> dag was het Zondag en zo<br />
gebeur<strong>de</strong> het, dat m'n vriend <strong>de</strong> hele<br />
Zaterdagavond <strong>in</strong> <strong>de</strong> kou zat en<br />
dat oom.Niek <strong>de</strong> wijze les kon uit<strong>de</strong>len:<br />
„Doe geen ou<strong>de</strong> kachel van <strong>de</strong><br />
hand, voor <strong>de</strong> nieuwe brandt." Nu is<br />
die wijze les een variant op — oftewel:<br />
wijzig<strong>in</strong>g van een bekend<br />
spreekwoord en nu is<br />
De eerste prijsvraag<br />
Welk bekend spreekwoord had Oom<br />
Niek kunnen zeggen.<br />
Vervolgens geef ik een paar<br />
Invuiraadsels<br />
l 2 3 4<br />
Bovenstaand hokje, zó <strong>in</strong>vullen, dat<br />
op <strong>de</strong> eerste regel een tu<strong>in</strong>gereedschap<br />
staat; op <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> een lied of<br />
gezang, op Öe <strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong> bijnaam voor<br />
een .geldstuk en op <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> regel<br />
een 'bergplaats. Zijn <strong>de</strong> juiste woor<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong>gevuld, dan kan je ze ook van<br />
boven naar bene<strong>de</strong>n lezen. Het zelf<strong>de</strong><br />
figuurtje gebruiken we voor het volgen<strong>de</strong><br />
raadsel. Dan vullen we <strong>in</strong>: 1.<br />
klok; 2. opbergruimte 4n een tafel;<br />
3. tandpasta en 4. breed uitlopend<br />
glas of beker.<br />
• Deze raadsels wer<strong>de</strong>n mij gestuurd<br />
door C. Groenewout te Rotterdam-Z.<br />
Een an<strong>de</strong>re Rotterdamse nicht —<br />
die onbekend wenst te blijven (waaróm<br />
eigenlijk) stuur<strong>de</strong> me enige<br />
Verborgen plaatsnamen<br />
1. Steven loopt hard weg als <strong>de</strong><br />
politie kom;<br />
2. Zijn' hand zwol lelijk op toen hij<br />
bij zijn vlucht viel;<br />
3. Zij g<strong>in</strong>gen op <strong>de</strong> fiets naar het<br />
kamp en namen hun bagage mee;<br />
4. Mensen die rentenieren, leven van<br />
hun rente.<br />
Zie zo — dat is weer welletjes voor<br />
<strong>de</strong>ze week. Dat wor<strong>de</strong>n vier hoofdprijzen!<br />
Oploss<strong>in</strong>gen zo spoedig mogelijk<br />
— <strong>in</strong> elk geval vóór 20 November<br />
aan Oom Niek, postbus 100, Amsterdam-C.<br />
De oploss<strong>in</strong>gen<br />
van <strong>de</strong> raadsels uit het nummer van<br />
17 October lui<strong>de</strong>n:<br />
r - ho - do - <strong>de</strong>n - d - ron. dus:<br />
rhodo<strong>de</strong>ndron, een naam, die doof<br />
velen verkeerd wordt geschreven.<br />
Voor het twee<strong>de</strong> raadsel:<br />
aRbeid<br />
aUgustus<br />
oS<br />
eTmaal<br />
oRgel<br />
* bOa<br />
iE<strong>de</strong>r<br />
aSsen<br />
oTto<br />
We krijgen dus: Rust Roest.<br />
De Hoofdprijzen<br />
'wer<strong>de</strong>n toegekend aan:<br />
Wim Kapteijn, j., 12 ]., Entrepotstraat<br />
31 b, Rotterdam 2 en aan Jan<br />
Alarm, j., 12 j., Jan Steenstraat 13,<br />
Mezenbroek, Heerlen, Limburg..<br />
Ere- en troostprijzen wer<strong>de</strong>n toegekend<br />
aan Corrie Groenman, m., 14 j.,<br />
Stadhou<strong>de</strong>rslaan 12. Gron<strong>in</strong>gen;<br />
Martha Verweij, m., 10 -j., Schelmseweg<br />
92, Oosterbeek;<br />
Grietje Bloemhof, ta.., 14 j., Scherpenzeel<br />
21, Fr.;<br />
Cornelis Andreas Plug, j., 12 j., Rijndij<br />
kstraat 54, Lei<strong>de</strong>n en<br />
Herman A. Berends, j., 13 j., Van<br />
Roynswijk C 321 D., Bergenthéim.<br />
T kans m'n briefwissel<strong>in</strong>g<br />
Johnny Burger te Amsterdam moet proberen,<br />
mij zélf een briefje te schrijven.<br />
Ik zie liever zijn hanepoten, dan het<br />
mooie schrift van zijn moe.<br />
A. <strong>de</strong> Bark te Rotterdam schreef me een<br />
zon<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>ge brief. „U <strong>de</strong>nkt misschien<br />
wel. wat is die brief "goed opgesteld", zo<br />
.las ik, „maar mijn zusje heeft me daarbij<br />
geholpen Ik ga op <strong>de</strong> Mulo"<br />
Alsjeblieft! Oom Niek heeft er een gat<br />
van <strong>in</strong> <strong>de</strong> lucht geslagen Een Muloleerl<strong>in</strong>g,<br />
die zich door z'n zusje laat helpen,<br />
als-ie een brief moet schrijven. Als<br />
m'n neven 13 jaar "zijn, schrijven ze me<br />
zón<strong>de</strong>r hulp. Dat doen zelfs k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren<br />
van acht. En die <strong>de</strong>nken er dan nog<br />
aan, hun vóórnaam plus volledig adres<br />
<strong>in</strong>.<strong>de</strong> brief te zetten.<br />
Een zekere Marietje wenst ook nicht te<br />
wor<strong>de</strong>n. Het lieve k<strong>in</strong>d verzocht <strong>in</strong>licht<strong>in</strong>gen,<br />
per brief maar ze geeft me<br />
geen adres op. Hoe moet dat nu, Marietje<br />
D<strong>in</strong>ie van <strong>de</strong>r Veen te Wed<strong>de</strong> belooft me<br />
een eigen verzonnen verhaaltje. Ik ben<br />
benieuwd.<br />
Rie Boone te Goes moet niet bang zijn<br />
om <strong>in</strong> te sturen. Als <strong>de</strong> oploss<strong>in</strong>g goed<br />
is, maak je een kans op een prijs. Is <strong>de</strong><br />
<strong>in</strong>zend<strong>in</strong>g fout dan is er nóg niets<br />
gebeurd!<br />
Martje Robijn te Cocksdorp gaf óók al<br />
geen volledig adres op. Dat schijnt een<br />
besmettelijke ziekte te zijn. Ik heb al<br />
eens gezegd: het is niet voldoen<strong>de</strong> als je<br />
alleen op <strong>de</strong> envelop je adres zet. Dat<br />
is voor <strong>de</strong> post. VBor mij moet je ook<br />
<strong>in</strong> d,e brief je naam, adres, leeftijd enz.<br />
vermel<strong>de</strong>n, omdat ik <strong>de</strong> enveloppen da<strong>de</strong>lijk<br />
weg doe. De gevraag<strong>de</strong> datum van<br />
Reg is 26 Januari, van'Ron 5 September.<br />
De groeten aan je vriend<strong>in</strong> M<strong>in</strong>a.<br />
M'n nicht uit Rotterdam, die om mij<br />
onbeken<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen onbekend wenst te<br />
blijven, mag niets uit <strong>Arbeid</strong> knippen,<br />
omdat het k<strong>in</strong><strong>de</strong>rblad •— misschien tot<br />
een dik boek — wordt <strong>in</strong>gebon<strong>de</strong>n. Wel,<br />
wel, oom Niek heeft dat met genoegen<br />
gelezen. Zelf bewaar ik ook elk nummer<br />
van „<strong>Arbeid</strong>" — een legger noemt men<br />
<strong>in</strong> krantentaai zo'n serie bla<strong>de</strong>n. Op zo'n<br />
„legger" zijn we bij <strong>de</strong> kranten erg zu<strong>in</strong>ig.<br />
Daar mag óók niets uit geknipt<br />
wor<strong>de</strong>n.<br />
Maria Rooyakkers te wordt bedankt<br />
voor <strong>de</strong> aardige foto. Waarom had je<br />
geen adres <strong>in</strong> je brief gezet<br />
Rietje Ran te Haarlem is een nieuw<br />
DE AVONTUREN VAN<br />
nichtje. Zij weet nog niet wie Ronnie<br />
is. Een hele massa ou<strong>de</strong> nevei. en nichten<br />
aeggen heel verbaasd: weet ze dat niet<br />
eens Ronnie is <strong>de</strong> nu driejarige zoon<br />
van oom Niek,
- CORRESPONDEREN -<br />
EN<br />
RUILEN<br />
Correspon<strong>de</strong>ren willen: Berber v. d. Go.-<br />
üen, m. 15 j. Veldburen (Fr.); H<strong>in</strong>drik<br />
Schreu<strong>de</strong>r, j. 11 jaar, Zuidbroek No. C<br />
30 A; Catrlna Uileriberg. m., 15 jaar, Lijnbaaristraat<br />
13. W<strong>in</strong>sum-Obergum: Grietje<br />
ÏÏiemeijer, m„ 12 j., Sell<strong>in</strong>gerbeetse, Post<br />
Sell<strong>in</strong>gen. P 279, Vlagtwed<strong>de</strong>: Rensktje<br />
"• d. Broek, m.. 12 j., Ureterp 258. (Fr.);<br />
Hennie Wiedijk, m. y 15 j.. Groenveld C<br />
J 29. St. Maarten (N.H.); Evert Ekker. j.,<br />
12 j.. Persoonshaven 21 B. Rotterdam<br />
(verzamelt postzegels van Ne<strong>de</strong>rland • en<br />
Koloniën); Eefje <strong>de</strong> Jong, m.. 14 j., Lupi-<br />
Destraat 6, Amersfoort: Adri Renkema,<br />
W-, 12 j.. Jan Lievenstraat 51. Huizum<br />
Wr.i-.Antje Boonstra is net te oud voor<br />
<strong>de</strong>ze rubriek.<br />
Klaas Jellenia wil ruilen, maar... gaf <strong>in</strong><br />
z 'n brief geen adres op. Je verzoek — met<br />
J e adres — herhalen. Klaas.<br />
Postzegels ruilen: C. Groenewout j. 12 j.,<br />
^Vesl<strong>in</strong>beekstraat 15 c Rotterdam-Z: So-<br />
Phia van Mourik, m. 12 j. Zui<strong>de</strong>rlaan<br />
Cl71, Zevenaar.<br />
Correspon<strong>de</strong>ren willen: T<strong>in</strong>i <strong>de</strong> Regt, m.<br />
!* j. L<strong>in</strong>dtstraat 42, Rotterdam-Z;Hennie<br />
Zeedijk, m. 15 j., Groenveld C129 St.<br />
Maarten 'N.H.; J. Spittje, j. 14 j., Hofstraat<br />
26. W<strong>in</strong>schoten: Theo, Bos. m. 14 j.<br />
Javastraat 183, Amsterdam-O., (<strong>in</strong> het<br />
D uits): Henk Ellen, j. 11 j.. Heemskerkstraat<br />
29. Zwolle; Theo, <strong>de</strong> Graaf, m> 14<br />
J-, Jelsum No. 113: Herman A. Meijer, j.<br />
*5 j., Kapteijnstraat 93, Hilversum; Marian<br />
Rens. m. 12 j., Fuchsiastraat. 23b,<br />
Rotterdam-Z.<br />
K<strong>in</strong><strong>de</strong>ren, die willen correspon<strong>de</strong>ren, kunhen<br />
'zich rechtstreeks tot bovengenoem<strong>de</strong><br />
heven en nichten wen<strong>de</strong>n. Wie zeil <strong>in</strong><br />
a eze rubriek wil staan — je verplicht je<br />
dan. ertoe, <strong>de</strong> correspon<strong>de</strong>ntievragertjes<br />
te antwoor<strong>de</strong>n — schrijve aan<br />
OOM NIEK,<br />
Postbus 100<br />
Amsterdam-C.<br />
is. klagen we niet over <strong>de</strong> warmte<br />
— als <strong>de</strong> w<strong>in</strong>ter komt jammeren we niet<br />
°ver <strong>de</strong> kou — we nemen alles zoals het<br />
valt.<br />
toona en Nellie Gutter, Apeldoorn. Natuurlijk:<br />
huiswerk is en blijft nummer<br />
één. Mona nog gefeliciteerd met je verjaardag.<br />
Nellie óók <strong>de</strong> groeten.<br />
Havkie.. die Johanna heet gaf achternaam<br />
°och adres op. Als Hankie zélf een ver-^<br />
haakje _,ver/<strong>in</strong>t, let op: dat is niet over-'<br />
schrijven of na-vertellen. dan mag ze mij<br />
flat. sturen. Maar dan moet Hankie ..<br />
n iet hei voornaamste vergeten.<br />
&n prettig babbeltje kreeg ik van Leni<br />
Va -n Rotterdam te Eist. Zij spaart voor<br />
rolschaatsen. Ik hoop, dat Leni het nodi-<br />
8e bedrag haalt. Oom Niek had vroeger<br />
P°k zo graag rolschaatsen gehad — hij<br />
heeft ze nooit gekregen.<br />
J o-nny Blaauw te Sappemeer vertelt me<br />
6et i carbid-verhaal. dat ik vast niet na-<br />
VR i"tel. Ik zou je danken. Oom Niek zou<br />
;; 6 erst van tante Cor en dan van alle<br />
^en leraren een standje krij-<br />
En toch... vond oom Niek het leuic<br />
te lezen.<br />
Harmsen te Zutphen: Ik houd<br />
.Van „grage schrijvers". Vertel me eens<br />
over je werk op die papierfabriek,<br />
ol] v d. Spek. Den Haag. schreef me<br />
U°k een aardige Kletsbrief. Zo oud als<br />
e nken, d'at ze aan heel bijzon<strong>de</strong>re voorwaar<strong>de</strong>n<br />
moeten voldoen om een nicht<br />
w. neef van oom Niek te wor<strong>de</strong>n. Ik-stel<br />
"**! eisen niet heel hoog: al m'n lezerzijn<br />
welkom — óók Marietfs Bentn.<br />
Amsterdam; Mientje (Wilhelm<strong>in</strong>a<br />
"Wterd<strong>in</strong>ai Stoffer, Kampen; Thea <strong>de</strong><br />
y aa t, Jelsum; Wubbe en Re<strong>in</strong><strong>de</strong>r Vrieze,<br />
rienteloo: Grietje. Hoekstra, Beetster-<br />
,* a ag; Jetje Cornelia Bonman, Wijk bij<br />
«eus<strong>de</strong>n; flietje Schermer. Den Haag;<br />
tie.<br />
•- - ~ van •" r* Riesen, ivrüoc/t, Rosw<strong>in</strong>kelerveen; tvuowii.ijs.cici vccu, m Mia<br />
a 11*<br />
" Guggenum, Heerlen; Rie Riet, Zaanarn<br />
. Ook alle an<strong>de</strong>re, niet genoem<strong>de</strong><br />
j5 Ve n en nichten zijn welkom.<br />
~* e<strong>in</strong>dig ditmaal met <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> raad aan<br />
' rn'n neven eri nichten, zet ie naam,<br />
ti.id. adres, i. of m., <strong>in</strong> elke brief, die<br />
aan<br />
OOM NIEK.<br />
••^ SChl'iift ara« /-V*-*1\/I KTTT^ti^<br />
Tea's overw<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g<br />
„Tea, 't is tijd hoor", klonk moe<strong>de</strong>rs stem<br />
on<strong>de</strong>r aan <strong>de</strong> trap. Tea werd wakker en<br />
antwoord<strong>de</strong> slaperig: „Ja moe<strong>de</strong>r, ik som.<br />
Hoe laat is het al"<br />
„Half acht k<strong>in</strong>d, dus voortmaken."<br />
Tea hoor<strong>de</strong> hoe moe<strong>de</strong>r vlug <strong>de</strong> pang<br />
door liep en <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur"<strong>de</strong>r huiskamer achter<br />
zich dichtsloeg. Vlug sprong ze uit bed,<br />
waste en kleed<strong>de</strong> zich en gleed vervolgens<br />
langs <strong>de</strong> trapleun<strong>in</strong>g naar bene<strong>de</strong>n Ze<br />
trad <strong>de</strong> kamer b<strong>in</strong>nen en kuste va<strong>de</strong>r en<br />
moe<strong>de</strong>r goe<strong>de</strong>nmorgen.<br />
EIGEN WERK<br />
„Zo, langslaapster". zei va<strong>de</strong>r, „ik' wed,<br />
dat als we- je lieten liggen, je morgenavond<br />
nog zou slapen."<br />
„We. zullen haar een wekkertje kopen,<br />
zodra ze haar zwemdiploma heeft" - zei<br />
moe<strong>de</strong>r.<br />
„Heerlijk", riep Tea, „maar dat duurt nog<br />
wel twee weken." Spoedig had<strong>de</strong>n ze ontbeten.<br />
Tea greep haar tas en g<strong>in</strong>g naar<br />
school. Ze was <strong>in</strong> een opperst beste stemm<strong>in</strong>g.<br />
' want het was "Woensdag, dus <strong>de</strong><br />
dag van gym Halverwege Dleef ze on<strong>de</strong>r<br />
het raam van een groot huis staan en<br />
riep langgerekt: „Jóóóóó!"<br />
„Joe", kwam een stem van boven en meteen<br />
werd <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur opengerukt en Jo. Tea's<br />
vriend<strong>in</strong>, stond op <strong>de</strong> stoep,<br />
„'k Heb m'n diploma zeg" zei ze. Waarom<br />
kwam je niet kijken"<br />
„'k Moest al mijn huiswerk nog", was het<br />
antwoord. „Wat fijn voor Je zeg. Mag je<br />
nou <strong>in</strong> 't kanaal zwemmen" „Ja", zei Jo,<br />
„en jij mag ook, omdat je vast gauw je<br />
' diploma haalt. Jouw va<strong>de</strong>r heeft het<br />
tegen <strong>de</strong>n mijne gezegd."<br />
Praten<strong>de</strong> waren ze ,<strong>de</strong> school gena<strong>de</strong>rd.<br />
Net ston<strong>de</strong>n ze op het ple<strong>in</strong>, of <strong>de</strong>' meester<br />
klapte <strong>in</strong> <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n, 't Was tijd De<br />
morgen g<strong>in</strong>g on<strong>de</strong>r werken en kletsen<br />
vlug voorbij, want Jo,en Tea zaten naast<br />
elkaar. Na het speelkwartier had<strong>de</strong>n ze<br />
direct een uur gym. Er werd gekorfbald.<br />
De hele klas speel<strong>de</strong> met vuur en <strong>de</strong> twee<br />
partijen betwistten fel elkaar <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g.<br />
Om half twaalf werd rust gefloten.<br />
Alleen erikele meisjes, waaron<strong>de</strong>r Jo en<br />
Tea. bleven om <strong>de</strong> paal wat gooien Jo<br />
was een beetje verwaand, omdat ze <strong>in</strong><br />
een korfbalclub was. Ze <strong>de</strong>ed <strong>de</strong> an<strong>de</strong>ren<br />
voor hoe ze wél en hoe ze niet moesten<br />
doen Dit verveel<strong>de</strong> <strong>de</strong> meisjes al spoedig<br />
en Tea riep half <strong>in</strong> ernst, half <strong>in</strong> spot:<br />
„Ja. jij bent op korfballen; jij weet natuurlijk<br />
alles."<br />
Jo vatte direct vuur en riep kwaad:<br />
„Omdat jij niet op korfballen bent hè"<br />
Tea schrok. Ze wil<strong>de</strong> wat zeggen maar<br />
meester floot Het spel begon weer Na<br />
twaalven <strong>in</strong> <strong>de</strong> steeg naast <strong>de</strong> school<br />
sloeg Tea haar arm om Jo neen en vroeg:<br />
, „Waarom <strong>de</strong>ed je nu zo boos daarstraks"<br />
„Ga weg", riep Jo, „jij <strong>de</strong>ed kwaad. Je<br />
kunt niet hebben ^ dat ik op korfballen<br />
ben Dat jouw va<strong>de</strong>r en moe<strong>de</strong>r nu zo<br />
gierig, zijn. dat ze geen kwartje <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
maand kunnen missen, daar kan ik toch<br />
niets aa.n doen!"<br />
Tea schrok weer. ,Jo", zei ze. „toe nou,<br />
houd op we zijn toch vriend<strong>in</strong>nen niet.'<br />
' Ik houd met van korfballen, maar ik mag<br />
er wel op "<br />
'. „Dat zeg je nu", riep Jo. „maar ik weet.<br />
wei beter looi!"<br />
Tea kreeg tranen <strong>in</strong> <strong>de</strong> ogen. „Jo. doe<br />
toch niet zo mal. ' Waarom oen je nu<br />
kwaad om niets'' „Om niets', riep Jo.<br />
„ik ben kwaad, omdat jij kwaaó bent " Met<br />
stak ze haar tong uit en liep hard .weg.<br />
„Dat is niet waar ik ben niet Kwaad. Ze<br />
heeft een rare bui, die arme Je '•<br />
Thuis vertel<strong>de</strong> Tea niets van .vat er was<br />
gebeurd en ze besloot, als va<strong>de</strong>r het goed<br />
vond. even goed <strong>in</strong> 't kanaal te gaan<br />
zwemmen Va<strong>de</strong>r vond- het goed en xdus<br />
wachtte Tea om vier uur op Jo. om samen<br />
naai het kanaal te gaan. Maar Jo was al<br />
doorgere<strong>de</strong>n. Bedroefd fietste' Tea het<br />
dorp uit en <strong>de</strong> zwarte kanaaldijk op. Het<br />
was er vreselijk druk. Tea zette haar fiets<br />
<strong>in</strong> het rek en wipte <strong>in</strong> het kleedhok Ze<br />
was nog. niet helemaal klaar, toen een<br />
luid geroep haar opschrikte. Vlug gespte<br />
ze haar badmuts vast en ren<strong>de</strong> naar buiten.<br />
Veel mensen ston<strong>de</strong>n bij elkaar te<br />
kijken naar één punt <strong>in</strong> 't water, waar<br />
telkens een hoofd boven kwam. Dan klonk<br />
__er een angstig hulpgeroep. Geen mens<br />
"sprong echter <strong>in</strong> 't water. De meesten<br />
kon<strong>de</strong>n met zwemmen, 't Kanaal was erg<br />
ondiep aan <strong>de</strong> kanten, zodat het geen<br />
kwaad kon, flat er zelfs kle<strong>in</strong>tjes rondploeter<strong>de</strong>n.<br />
Alleen <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m was op som-_<br />
mige plaatsen erg onvast, zodat je er gemakkelijk<br />
m wegzonk. Daarom mocnteii<br />
Jo en Tea niet, <strong>in</strong> 't kanaal voor ze behoorlijk<br />
kon<strong>de</strong>n zwemmen.<br />
Tea aarzel<strong>de</strong>. „Zou ik" dacht ze, „ik heb<br />
mijn diploma niet eens en Kan ampei<br />
rugzwemmen. Weer kwam <strong>de</strong> stem: „Va<strong>de</strong>r,<br />
moe<strong>de</strong>r help ' dan . toch. nelp " Nog<br />
aarzel<strong>de</strong> Tea. Ze had <strong>de</strong> stem van Jo<br />
herkend Jo. die haar had beledigd die<br />
zo lelijk had gedaan. Had ze het niet verdiend<br />
Maar nee, het mocht niet Zij<br />
moest Jo red<strong>de</strong>n. Ze mocht niet verdr<strong>in</strong>ken.<br />
Vooruit. En Tea sprong. De mensen<br />
moedig<strong>de</strong>n haar aan. Met lange, fl<strong>in</strong>ke<br />
slagen zwom ze voort. De ,armen iang<br />
gestrekt hou<strong>de</strong>n, had <strong>de</strong> badmeester gezegd,<br />
dan kwam je hard vooruit, 't ..Was<br />
een heel e<strong>in</strong>d. Nog een meter of vijftien<br />
was ze Van <strong>de</strong> plaats waar Jo <strong>de</strong> laatste<br />
keer was eezonken. Opeens zag ze Jo's<br />
hoofd weer boven water ..Help" riep ze,<br />
„o Tea,'t is een kolk." Meteen zonk ze<br />
weer. Te.a dook, greep Jo's arm en trok<br />
met ongeken<strong>de</strong> kracht. En e<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk na<br />
een fl<strong>in</strong>ke m<strong>in</strong>uut worstelen, kwam ze met<br />
<strong>de</strong> drenkel<strong>in</strong>ge boven. Toen ham ze Jo <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> armen en trachtte op <strong>de</strong> rug zwemmen<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> wal te bereiken Ze begreep<br />
later zelf niet hoe ze 't volhield, maar ze<br />
kwam aan <strong>de</strong> kant Het had ruim tw<strong>in</strong>tig<br />
m<strong>in</strong>uten geduurd. Jo's ou<strong>de</strong>rs waren van<br />
het ongeluk m teennis gesteld en ston<strong>de</strong>n,<br />
bleek ,en bevend aan <strong>de</strong> oevti toen Tea<br />
met Jo <strong>de</strong> wal bereikte.<br />
Tea verdween doodmoe m het kleedhok,<br />
daar ze.biet wil<strong>de</strong>, d-it ze werd bedanxt<br />
of gehuldigd. Aangekleed stapte ze vlug<br />
op <strong>de</strong> fiets.. „Va<strong>de</strong>r en moe<strong>de</strong>r zijn gelukkig<br />
niet thuis", dacnt ze, „ik had ze<br />
misschien aan het sc<strong>nr</strong>ikken gemaakt"<br />
Thuisgekomen sneed ze zich zelf brood en<br />
viel, toen ze gegeten had. vermoeid op <strong>de</strong><br />
canapé. Ze vroeg zich af of ze 't tegen<br />
va<strong>de</strong>r en moe<strong>de</strong>r zou zeggen of niet Ze<br />
zou<strong>de</strong>n wei schrikken, dat wist ze zeker.<br />
Daar her<strong>in</strong>ner<strong>de</strong> ze zien eensklaps <strong>de</strong> regel,<br />
die ~Ze die morgen met' schoonschrijven<br />
had<strong>de</strong>n moeten schrijven: .Laat uw l<strong>in</strong>kerhand<br />
met weten wat uw rechter doet."<br />
Ze had het toen niet begrepen. ( maai nu<br />
snapte ze het zoveel te Jbeter „Ik zal<br />
niets zeggen", dacht zij bij zich zelf. Het<br />
is ook eigenlijk niet nodig " Om acht uur<br />
kwamen haar ou<strong>de</strong>rs teriw' Ze had<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />
't dorp al gehoord, hoe Tep. Jo van <strong>de</strong>r<br />
Berg van <strong>de</strong> verdr<strong>in</strong>k<strong>in</strong>gsdood had gered.<br />
Vlu waren ze naar huis ze^an en verwachtten<br />
nu natuurlijk, dat Tea hun alles<br />
<strong>in</strong> geuren en kleuren zou vertellen. Maar<br />
Tea zweeg, tot grote verbaz<strong>in</strong>g harer<br />
ou<strong>de</strong>rs. Ze was vrolijk en opgewekt <strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>re avond en met bedtijd wanneer<br />
gewoonlijk alles wat belangrijk was. werd<br />
verteld, kwam er nog niets. Moe<strong>de</strong>r g<strong>in</strong>g<br />
met Tea mee naar boven. Toen <strong>de</strong>ze <strong>in</strong><br />
-haar pyjama >stond, sloeg moe<strong>de</strong>r <strong>de</strong> arm<br />
om haar dochter heen en zei: „Tea. mi.jn<br />
lieve dochter. Wat ben ik trots op je mijn<br />
k<strong>in</strong>d. dat je dat gedaan hebt. 't Is zo<br />
mooi Tea, je eigen leven te willen offeren<br />
voor dat van een an<strong>de</strong>r. En je hebt niets<br />
verteld. Van harte gefeliciteerd, lievel<strong>in</strong>g."<br />
De volgen<strong>de</strong> morgen. sloeg va<strong>de</strong>r 'haar<br />
lachend op <strong>de</strong> schou<strong>de</strong>r en riep: „Goe<strong>de</strong>nmorgen<br />
Tea. mense<strong>nr</strong>edster" Daarop<br />
kuste hij haar hartelijk OD iiet scnoolple<strong>in</strong><br />
kwam Jó haar hartelijk tegemoet.<br />
Ze was natuurlijk reuze dankbaar en <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong> vriendschap werd hechter dan ooit.<br />
HENNIE KEIZER, m.. 12 jaar,<br />
J. J. Albanstraat 219, Westzaan.<br />
Dr. Hendrik <strong>de</strong> Man<br />
VerkrijKbaaf <strong>in</strong> i\r A.IV<br />
boekw<strong>in</strong>kels en te Hestcllen<br />
hij onze ügeiiten.<br />
•<br />
Boekenbedrijf<br />
N.V. De <strong>Arbeid</strong>erspen<br />
Amsterdam<br />
(Ingezon<strong>de</strong>n me<strong>de</strong><strong>de</strong>li<strong>nr</strong>i.}<br />
tcf/en keefyufn<br />
qott/efon<br />
SUPÉftOL<br />
0D' BACTERIËN BFVOBOBil C£N£2INBII,-IET<br />
On<strong>de</strong>rgeteken<strong>de</strong> wenst omgaand te ontvangen van<br />
öe A.P -Boekhan<strong>de</strong>l te ............................. . ...........<br />
ot reentstreek!- van Boekenbeuriji N V. De Aroei<strong>de</strong>rspers<br />
Hekelvelci 15 Amsterdam.<br />
......... ex. Dr H (Ie Man- ..lïKRINNHllM.h.s" •<br />
<strong>in</strong>gen f4.10. gebon<strong>de</strong>n '515.<br />
'<br />
contant<br />
te betalen <strong>in</strong> 2 of 3 maan<strong>de</strong>lijkse termi.<strong>in</strong>en<br />
\dres;<br />
Woonplaats:
Het „LACH-CABARET" komt met een<br />
vrolijke non-stop-revue van cabaret,<br />
revue, operette, "zang, muziek, dans. enz.,<br />
welk programma met recht genoemd is<br />
„Hutspot"<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rstaan<strong>de</strong> plaatsen:.<br />
Me<strong>de</strong>werken<strong>de</strong>n zijn: .lossie Adam;»,<br />
Kariukii Klister, Bob Bleyenberg, Albert<br />
Kle<strong>in</strong>, Clown Fantasio, Crochet en partner<br />
en tiet komische vocale en <strong>in</strong>strumentale<br />
kwartet „De Zwervers".<br />
De toegangsprijs voor al <strong>de</strong>ze voorstell<strong>in</strong>gen<br />
bedraagt 50 cent voor georganiseer<strong>de</strong>n<br />
en hun huisgenoten en 80 cent<br />
voor ongeorganiseer<strong>de</strong>n alle rechten <strong>in</strong>begrepen:<br />
terwijl voor werklozen een beperkt<br />
aantal kaarten a 10 cent ter beschikk<strong>in</strong>g<br />
wordt gesteld. In verband met<br />
<strong>de</strong> beperkte plaatsruimte wordt voor<br />
le<strong>de</strong>re plaats hieron<strong>de</strong>r' slechts één<br />
kaartverkoopadres gemeld. Voor <strong>de</strong><br />
overige adressen zie men <strong>de</strong> beken<strong>de</strong><br />
affiches.<br />
DEN HAAG<br />
VRIJDAG 7 NOV.<br />
Gebouw Kunsten en Wetenschappen,<br />
aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:<br />
N.V.V District Den Haag, Dr. Kuiperstraat<br />
10 en 's avoiids aan <strong>de</strong> zaal.<br />
DORDRECH^ ZATERDAG 8 NOV.<br />
Kunstm<strong>in</strong>, aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:<br />
N.V.V. District Dordrecht, S<strong>in</strong>gel<br />
162e n Toulonselaah 41 zw. en <strong>de</strong>s<br />
avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
ROTTERDAM<br />
ZONDAG 9 NOV.<br />
Gebouw Odfcon, aanvang 2.15 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: N.V.V. District Rotterdam,<br />
VGraïendijkwal 95 en 's middags<br />
aan <strong>de</strong> zaal.<br />
BREDA . MAANDAG 10 NOV.<br />
Concordia, aanvang 7.30 u. n.m. Kaartverkoop:<br />
N.V.V. District Breda, Von<strong>de</strong>lstraat<br />
46 en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
ROOSENDAAL DINSDAG 11 NOV.<br />
De Vlijtzaal. aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: J. Maris, Waterstraat 58<br />
en 's ayonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
EINDHOVEN WOENSDAG 12 NOV.<br />
Gebouw Voorwaarts, aanvang 7.30 uur<br />
•n.m. Kaartverkopp: StratumseoUjk 35 eii<br />
'Ë avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
MAASTRICHT DONDERDAG 13 NOV.<br />
Stadsschouwburg, aanvang 7.30 u. n.m.<br />
Kaartverkoop: Kesselfca<strong>de</strong> 40 en <strong>de</strong>s<br />
avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
ARNHEM<br />
VRIJDAG 14 NOV.<br />
Stadsschouwburg, aanvang 7.30 u. n.m.<br />
Kaartverkoop: Jansbuitens<strong>in</strong>gel 17 en<br />
's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
'S-BOSCH<br />
ZATERDAG 15 NOV.<br />
Cas<strong>in</strong>o, aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:<br />
C. Schreu<strong>de</strong>rs, Zuid wal 46 en.<br />
's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
ZUTPHEN<br />
MAANDAG 17 NOV.<br />
Buiten Sociëteit, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Stationsple<strong>in</strong> 3 en <strong>de</strong>s<br />
avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
GRONINGEN DINSDAG,18 NOV.<br />
Het Tehuis, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Turf s<strong>in</strong>gel 75 en <strong>de</strong>s<br />
avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
De overige plaatsen van <strong>de</strong>ze tournee<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het volgen<strong>de</strong> nummer van<br />
„<strong>Arbeid</strong>" bekend gemaakt.<br />
„Kop omhoog"<br />
Humoristisch Kle<strong>in</strong>kunst-atlerlei<br />
o.i.v Theo Bouwmeester<br />
Me<strong>de</strong>werken<strong>de</strong>n: HANS SNEL, <strong>de</strong> beken<strong>de</strong><br />
. radio-conferencier CARLA DIANft,<br />
muzikale virtuoze, BOB STEPFIN,<br />
Neêrlands meest humoristische goochelaar:<br />
CAROLI en ZOON NICO DE<br />
VREEDE, Neêrlands beste handschaduwbeel<strong>de</strong>nkunstenaar:<br />
NICOLINE.<br />
De toegangsprijs voor al <strong>de</strong>ze voorstell<strong>in</strong>gen<br />
bedraagt T0.35 voor georganiseer<strong>de</strong>n<br />
en huisgenoten en ƒ 0.50 voor ongeorganiseer<strong>de</strong>n,<br />
alle rechten <strong>in</strong>begrepen,<br />
terwijl voor werklozen een beperkt<br />
aantal kaarten a ƒ 0.10 ter beschikk<strong>in</strong>g<br />
wordt gesteld.<br />
In verband met <strong>de</strong> beperkte plaatsruimte<br />
wordt voor ie<strong>de</strong>re plaats slechts één<br />
kaartverkoopadres vermeld, voor fie.<br />
overige adressen zie men <strong>de</strong> beken<strong>de</strong><br />
affiches.<br />
MARLINGEN ZATERDAG 8 NOV.<br />
Schouwburg, aanvang 7.30 uur n. m.<br />
Kaartverkoop: J. K. Bakker, Midlumerweg<br />
19 en 's avoncls • aan <strong>de</strong> zaal.<br />
DRACHTEN<br />
ZONDAG 9 NOV.<br />
De Phoenix, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: N.V.V. District Drachten',<br />
Noor<strong>de</strong>rbuur! <strong>44</strong> en <strong>de</strong>s avonds aan <strong>de</strong><br />
zaai.<br />
GORREDMK MAANDAG 10 NOV.<br />
Hotel Sytsema, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Hotel Sytsema.<br />
AKKRÜM<br />
DINSDAG II NOV.<br />
Hotel Jager, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: J. -Keun<strong>in</strong>g, Cita<strong>de</strong>lweg '<br />
103 en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
SCHAGEN WOENSDAG 12 NOV.<br />
Noord-Hollands Koffiehuis, aanvang<br />
7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: J. Hel<strong>de</strong>r, Lauriestraat<br />
E. 25- en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
BEVERWIJK DONDERDAG 13 NOV.<br />
Kennemer-Theater, aanvang 7.30 u. n.m.<br />
Kaartverkoop: C. B Meyer, Mereste<strong>in</strong>straat<br />
27a en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
BENNEKOM VRIJDAG 14 NOV.<br />
Verenig<strong>in</strong>gsgebouw, aanvang 7.30 u. n..m.<br />
Kaartverkoop: W. Willems, Emmalaan<br />
18 en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
Toneelvoorstell<strong>in</strong>gen<br />
Het Volkstoneel, o.l.v. Bart Elfr<strong>in</strong>k<br />
voert op „De rid<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> kousenband",<br />
een -dolle klucht m 3 bedrijven<br />
van Henk Bakker; regie Jan Boezer.<br />
Me<strong>de</strong>werken<strong>de</strong>n zijn: Bart Elfr<strong>in</strong>k, Beppie<br />
Killa, Jan Boezer, Tonny Verwey,<br />
W<strong>in</strong>i Faassen Lotte Alex. Riek Berkhout<br />
en Albert/van Vegten.<br />
De toegangsprijs voor al <strong>de</strong>ze voorstell<strong>in</strong>gen<br />
bedraagt: ƒ0.50 voor georganiseer<strong>de</strong>n<br />
en hun -huisgenoten en / 0.80<br />
voor ongeorganiseer<strong>de</strong>n, alle rechten<br />
<strong>in</strong>begrepen; "terwijl voor werklozen een<br />
beperkt aantal kaarten a ƒ0.10 ter beschikk<strong>in</strong>g<br />
is In verband met <strong>de</strong> beperkte<br />
plaatsruimte wordt voor le<strong>de</strong>re<br />
plaats slechts één kaartverkoopadres<br />
vermeld; voor <strong>de</strong> overige adressen zie<br />
men <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> affiches<br />
JHEPPEL<br />
ZATERDAG 8 NOV.<br />
Ogtrop. aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:<br />
N.V.V. District Meppel, Maatka<strong>de</strong><br />
l en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
Bonte veertiendaagse radio-uitzend<strong>in</strong>gen<br />
V. en . A. zal <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Omroep populaire radioprogramma's<br />
verzorgen. Deze uitzend<strong>in</strong>gen zullen plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n D<strong>in</strong>sdagsavonds<br />
om <strong>de</strong> 14 dagen en wel van 19.30—20.15 uur over <strong>de</strong> zen<strong>de</strong>r Hilversum l (golflengte<br />
415 m.), en van 20.40—21.30 uur over <strong>de</strong> zen<strong>de</strong>r Hilversum II (golflengte<br />
301 m.). Na sluit<strong>in</strong>g <strong>de</strong>r zen<strong>de</strong>rs wordt het programma ver<strong>de</strong>r uitgezon<strong>de</strong>n<br />
over bet radiocentrale-net. ,<br />
Aan het twee<strong>de</strong> programma, op 11 November a.s. <strong>in</strong> <strong>de</strong> Stadsschouwburg te<br />
Tilburg, zullen me<strong>de</strong>werken: het show-orkest van Boyd Bachman; Luciano met<br />
partner; het Vrolijke Klaverblad; John Kloos met Hollandse liedjes; Conny<br />
Stuart, chansons; Jacq. Gerlagh, accor<strong>de</strong>on;' V. & A.-mannetjes.<br />
De algemene toegangsprijs bedraagt ƒ0.60 per persoon, alles <strong>in</strong>begrepen.<br />
Kaartverkoop: W. Luyken. Hobbemastraat 38; <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>n en besturen <strong>de</strong>r aangesloten<br />
vakgroepen, alsme<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>re avond aan <strong>de</strong> cassa van <strong>de</strong> Stadsschouwburg<br />
van 19—21 uur en eventueel op 11 November <strong>de</strong>s avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
APELDOORN MAANDAG 10 NOV.<br />
Tivoli, aanvang 7.30 uur n.m Kaart- -<br />
verkoop: N V.V. District Apeldoorn,<br />
Hoofdstraat' 178 en 's avonds aan <strong>de</strong><br />
zaal.<br />
DEVENTER<br />
DINSDAG 11 NOV.<br />
Helpt U Zelve, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: S<strong>in</strong>gel 18 en 's avondsaan<br />
<strong>de</strong> zaal.<br />
ALMELO<br />
WOENSDAG 12 NOV.<br />
Het Groenendal, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Wier<strong>de</strong>nsestraat 22 en<br />
's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
HENGELO DONDERDAG 13 NOV.<br />
Concertgebouw, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Reitzstr. 12 en 's avonds<br />
aan <strong>de</strong> zaal<br />
WEERT' VRIJDAG 14 NOV.<br />
Apoliozaal, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: 'A. C B Tientjes, Huslioven<br />
125 c en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
NIJMEGEN ZATERDAG 13 NOV.<br />
Kle<strong>in</strong>e zaal ,,De Verenig<strong>in</strong>g" aanvang<br />
7.3O uur n.m.<br />
Kaartverkoop: Berg en Dalseweg 38 en<br />
's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
SITTARD<br />
ZONDAG 16-N'OV.<br />
Ober Bayern, aanvang 7.30 uur n.m.<br />
Kaartverkoop: A. <strong>de</strong> Valk, Vouerweg 8<br />
en 's avonds aan <strong>de</strong> zaal.<br />
ENSCHEDE MAANDAG 17 NOV.<br />
Irene, aanvang 7.30 uur n.m. (zaal open<br />
6 uur).<br />
Kaartverkoop : Molenstr. 46 en 's avonds<br />
aan <strong>de</strong> zaal.<br />
VENLO<br />
DINSDAG 18 NOV.<br />
Feestzaal Nationaal, aanvang 7.30 uur<br />
n.m.<br />
Kaartverkoop: N.V.V.-Huls ,.De Toe-<br />
.. komst". Havenstraat en 's avonds aan<br />
<strong>de</strong> zaal.<br />
De overige plaatsen van <strong>de</strong>/.e tournee<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> liet volgen<strong>de</strong> nummer van<br />
„<strong>Arbeid</strong>" bekendgemaakt.<br />
Zondagochtendvoorstell<strong>in</strong>gen<br />
UTRECHT<br />
ZjJNDAG 9 NOV.<br />
Scala Theater, aanvang 10.3O uur v.m.<br />
Filmvoorstell<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> film „Paren —•<br />
De macht van <strong>de</strong> Kris", terwijl Willem<br />
Hattu met Krontjongliedjes voor een.<br />
goed bijprogramma zorgt.<br />
Toegangsbewijs bedraagt ƒ 0.3O voor georganiseer<strong>de</strong>n<br />
en ƒ O.45 voor ongeorganiseer<strong>de</strong>n,<br />
terwijl voor werklozen een<br />
beperkt aantal kaarten a ƒ0.10 verkrijgbaar<br />
is.<br />
Kaartverkoop: bij <strong>de</strong> beken<strong>de</strong> adressen;<br />
het N.V.V. District Utrecht. Ou<strong>de</strong><br />
Gracht 245 en 's morgens aan <strong>de</strong> zaal.<br />
AMSTERDAM ZONDAG Ifi NOV.<br />
Blalto Theater, Ce<strong>in</strong>tuurbaan, aanvang<br />
10.30 VJn.<br />
Filmvoorstell<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> film' „Parerr —<br />
De macht van <strong>de</strong> Kris", terwijl Jan<br />
Apon met <strong>de</strong>clamatie voor een goed<br />
bij programma zal zorgen. Deze voprstell<strong>in</strong>g<br />
wordt georganiseerd voor <strong>de</strong><br />
le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> bond van Personeel <strong>in</strong>.<br />
Overheidsdienst en <strong>de</strong> Ambteiiaarsbond.<br />
Kaarten uitsluitend verkrijgbaar via<br />
<strong>de</strong>ze bei<strong>de</strong> vakgroepen<br />
LEIDEN<br />
ZONDAG 16 N(>V.<br />
Trlanon Theater, aanvang 10 uur v/m.<br />
Filmvoorstell<strong>in</strong>g met öe film „Concert<br />
<strong>in</strong> Tirol". terwijl het muzleitkwartet<br />
B. Meyer voor een goed bij programma<br />
zorg draagt. Toegangsprijs bedraagt<br />
ƒ 0.30, terwijl voor werklozen een beperkt<br />
aantal kaarten a ƒ0.10 verkrijgbaar<br />
ia.<br />
Kaartverkoop: uitsluitend buffet „Vcilksgebouw".<br />
Herengracht 34 en 's morgens<br />
aan <strong>de</strong> zaal.<br />
DEN HAAG<br />
ZONPAG 16 NOV.<br />
O<strong>de</strong>on Theater, Herengracht, aanvang<br />
10.30 uur v.m.<br />
Filmvoorstell<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> film „Vivere",<br />
met Tito Schlpa <strong>in</strong> <strong>de</strong> hoofdrol, terwijl<br />
Kle<strong>in</strong>'s Volksdansgroep voor een goed<br />
bij programma zorgt<br />
Toegangsprijs bedraagt ƒ0.30. terwijl<br />
voor werklozen een beperkt aantal kaarten<br />
a ƒ0.10 verkrijgbaar is.<br />
Kaartverkoop: N.V.V. District Den Haag,<br />
Dr. Kuiperstraat 10 en ^s morgens aan<br />
<strong>de</strong> zaal.<br />
ROTTERDAM ZONDAG 16 NOV.<br />
Gebouw O<strong>de</strong>on, Gouvernestraat, aanvang<br />
10.3O uur v.m.<br />
Filmvoorstell<strong>in</strong>g met <strong>de</strong> film „Zijn dochter<br />
heet Peter", terwijl Pierre Boeyen,<br />
en Lia Mart<strong>in</strong> met liedjes aan <strong>de</strong> vleugel<br />
voor het bijprogramma zorgen<br />
Toegangsprijs bedraagt ƒ 0.3O, terwijl<br />
voor werklozen een beperkt aantal kaarten<br />
& ƒ 0.10 verkrijgbaar Is.<br />
Kaartverkoop: N.V.V. District Botterdam,<br />
's Gravendi j kwal 95 en 's morgens<br />
aan <strong>de</strong> zaal. '<br />
Lich. ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
De le<strong>de</strong>n van net N V V en nun nuisgenoten<br />
Kunnen <strong>in</strong> <strong>de</strong> navolgen<strong>de</strong><br />
plaatsen tegen ^eer laag tanei -op oepaai<strong>de</strong><br />
tijilen m over<strong>de</strong>kte zwemirmcrit<strong>in</strong>gen<br />
zwammen:<br />
Amersfoort: Sportlondsenbad; Amsterdam:<br />
Sportlonctaeribaü tOost) en Sportfondsenbaa<br />
iW-esti en tiet Zui<strong>de</strong>rb-ad;<br />
Apeldoorn: Sportfondsenóad: Arnnem:<br />
Sportioiidsenoad, Delft: oportiuuusanbad:<br />
Dordrecht; Sportlomisenoaü, E'.fidlioven:<br />
Sportfondsenbad; Den Haag;<br />
Bqsbad; Gron<strong>in</strong>gen: Noor<strong>de</strong>rbacl; Haarlem:<br />
Sportfondsenbad: Leeuwar<strong>de</strong>n:<br />
Leeuwar<strong>de</strong>r Over<strong>de</strong>kt Zwembad: Lei<strong>de</strong>n:<br />
Over<strong>de</strong>kte Leidse Bad- en Swemi<strong>nr</strong>icht<strong>in</strong>g;<br />
Rotterdam: Sportfondsenbad en<br />
Oostelijk Zwembad; Schiedam: Sportlondsenbad;<br />
Utrecht: Zwembad O.Z.E.<br />
B.I.; Venlo: Sportfondsenbad; Zaandam:<br />
Sportfondsenbad' Zaanland.; [J<strong>in</strong>ui<strong>de</strong>n:<br />
Over<strong>de</strong>kt Zwembad ..Velserbad'' -<br />
Kotterdam. Sportfondsenbad: le<strong>de</strong>re-<br />
Maandagavona van 18.30—19.30 uur:<br />
personen boven 13 jaar.<br />
le<strong>de</strong>re Woensdagmjddag' van 13 15—<br />
14.15 uur. k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren tot 14 jaar.<br />
Oostelijk Zwembad: le<strong>de</strong>re/ Maandagavond<br />
van 19—20 uur: eerste ploeg; van<br />
19.30—20 3O uur: twee<strong>de</strong> ploeg<br />
Schiedam Sportfondsenbad: le<strong>de</strong>re<br />
Maandagavona van 1855—19.55 uur:<br />
voor k<strong>in</strong><strong>de</strong>ren en volwassenen<br />
Voor <strong>de</strong> overige baiien verwijzen wij<br />
naar <strong>de</strong> voorgaan<strong>de</strong> publicaties <strong>in</strong> tiet<br />
weekblad „<strong>Arbeid</strong>."<br />
De plaatselijke „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>"<br />
vertegenwoordigers verstrekken gaarne<br />
alle gewenste <strong>in</strong>licht<strong>in</strong>gen omtrent tij<strong>de</strong>n<br />
en prijzen ter plaatse.<br />
In <strong>de</strong> meeste bla<strong>de</strong>n is een zwem<strong>in</strong>-<br />
.structeur aanwezig voor het geven van<br />
gratis <strong>in</strong>structie aan diegenen, die <strong>de</strong><br />
zwemkunst nog niet machtig zij u.<br />
A f zwemf eesten<br />
Voor <strong>de</strong> leerl<strong>in</strong>gen, welke bij ,,Vreug<strong>de</strong><br />
en <strong>Arbeid</strong>" zwemmen hebben geleerd<br />
wor<strong>de</strong>n van tijd tot tijd af zwemf eesten<br />
georganiseerd.<br />
Op Woensdag 5 November a.s. zal <strong>in</strong> net<br />
Bosbad te Den Haag we<strong>de</strong>rom een <strong>de</strong>rgelijk<br />
feest georganiseerd wor<strong>de</strong>n; aanvang<br />
om 6.30 uur n.m. Circa 30 personen<br />
zullen daar trachten het beken<strong>de</strong><br />
„Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" zwemkunstdiploma<br />
te behalen.<br />
Op Zondag 9 November a.s. zal ook <strong>in</strong><br />
Amsterdam <strong>in</strong> het Sportfondsenbad<br />
(Oost) van 13.30—16 uur net twee<strong>de</strong><br />
Amsterdamse „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" afzwemfeest<br />
wor<strong>de</strong>n georganiseerd. Aan<br />
bei<strong>de</strong> afzwemfeesten zullen enige beken<strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse zwemmers en zwemsters<br />
hun me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g verlenen met schoonsprmgen,<br />
<strong>de</strong>monstraties van zwemslagen<br />
enz., terwijl ook voor enige vrolijke attracties<br />
wordt gezorgd.<br />
Volksontwikkel<strong>in</strong>g<br />
Tentoonstell<strong>in</strong>g „Eeuwig Leven<strong>de</strong> Teekens"<br />
<strong>in</strong> het Gemeentemuseum te Den<br />
Haag, welke aldaar tot e<strong>in</strong>d December<br />
gehou<strong>de</strong>n wordt, is voor <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n van<br />
het N.V.V. op vertoon van lidmaatschapskaart<br />
toegankelijk a ƒ 0.20 per<br />
persoon. Deze tentoonstell<strong>in</strong>g geeft een<br />
overzicht va'n <strong>de</strong> verspreid<strong>in</strong>g van z<strong>in</strong>nebeel<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> volkskunst en <strong>in</strong> het<br />
volks.'even.<br />
Lez<strong>in</strong>gen te Amsterdam<br />
In het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> Volksontwikkel<strong>in</strong>g<br />
wor<strong>de</strong>n te Amsterdam een tweetal series<br />
lez<strong>in</strong>gen georganiseerd. De heer A. j. A.<br />
C. van Delft, Directeur van het Ge westelijk<br />
"<strong>Arbeid</strong>sbureau, zal op 6, 13 en 20<br />
November a.s. spreken over beroepskeuzen<br />
en arbeidsbemid<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g.<br />
De kosten voor <strong>de</strong>ze serie bedragen<br />
voor le<strong>de</strong>n van het N.V.V. f 0.40 voor<br />
niet-le<strong>de</strong>n ƒ 0.60.<br />
De heer A. Vermeulen, lei<strong>de</strong>r van <strong>de</strong><br />
Sociaal-Economische Af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van het<br />
N.V.V., zal op 3, 1O, 17 en 25 November<br />
a.s. een aantal sociaal-economische<br />
vraagstukken behan<strong>de</strong>len. Achtereenvolgens<br />
zijn het <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen,<br />
die besproken wor<strong>de</strong>n: Loonpolitiek <strong>de</strong><br />
sociale verzeker<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> arbeidsbemid<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> nieuwe banen en het werkloosheidsprobleem.<br />
De kosten voor <strong>de</strong>ze vier avon<strong>de</strong>n bedragen<br />
voor le<strong>de</strong>n van het N.V.V f O 50,<br />
voor met-le<strong>de</strong>n ƒ 0.70..<br />
Aanmeld<strong>in</strong>gen voor bei<strong>de</strong> series lez<strong>in</strong>gen<br />
van tevoren bij het N.V.V. District Amsterdam,<br />
Pr<strong>in</strong>s Hendrikka<strong>de</strong> 49—51 en<br />
het „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" <strong>in</strong>lichtmgenbureau<br />
op het Leidseple<strong>in</strong>. Na aanmeld<strong>in</strong>g<br />
wor<strong>de</strong>n na<strong>de</strong>re gegevens betreffen<strong>de</strong><br />
zaal, enz. thuisgestuurd.<br />
Daguitstapjes<br />
AMSTERDAM<br />
ZONDAG 6 NOV.<br />
Om 10 uur v.m. bezoek aan net Gebouw<br />
van <strong>de</strong> <strong>Arbeid</strong>erspers; een rondleid<strong>in</strong>g<br />
door dit mo<strong>de</strong>lbedrijf doet u zien wat<br />
er zo al moet gebeuren voordat uw<br />
krant leesbaar is. Kosten 10 cent; aanmeld<strong>in</strong>gen<br />
van tevoren bij het N.V.V.<br />
District Amsterdam, Pr<strong>in</strong>s Hendrikka<strong>de</strong><br />
49—51 en het „Vreug<strong>de</strong> en <strong>Arbeid</strong>" Reisbureau<br />
op het Leidseple<strong>in</strong>.