duurzaamheid Biologisch - Versunie

nr. 27 | 2010
veel aandacht
aan duurzame en
biologische producten
‘PLUS verkoopt
geen kromme
bananen meer’
Bewuste keuze voor
biologische producten
&
Biologisch
duurzaamheid

Partner in vers en ultravers
Versunie is een inspirerende onderneming voor het
totale verssegment in retail. Wij speuren voortdurend
naar slimme versconcepten en aanvullende,
concurrerende assortimenten die goed aansluiten op
de vraag van de consument.
Als een ontdekkingsreiziger heeft Versunie continu haar
oren en ogen gericht op nieuwe marktontwikkelingen.
Steeds met een heldere focus op het veranderende
gedrag van consumenten. Versunie inspireert dan ook
vanuit de overtuiging dat nieuw versaanbod zijn eigen
vraag creëert en klantentrouw bevordert.
Versunie stelt zich op als volwaardig partner voor alle
relevante spelers in de supermarktbranche:
Partner voor buurtgerichte ondernemer
Met onderscheidende versassortimenten als krachtig
concurrentiewapen, versterkt Versunie samen met
de ondernemer de aantrekkingskracht van de winkel
op lokaal niveau. Versunie biedt een kwalitatief
promotiebeleid en scherpe concentratie-inkoopcondities.
Partner voor de franchise-ondernemer
Met Versunie krijgt de ondernemer meer grip op zijn
lokale concurrentiepositie door aanvullende assortimenten
met hoog onderscheidend vermogen in te zetten. Voor
de hoogfrequente leveringsmogelijkheden, zelfs op
stuksniveau, beschikt Versunie over geautomatiseerde
bestelmogelijkheden en scherpe inkoopcondities.
Partner voor hoofdkantoren
Versunie verzorgt vanuit haar logistieke expertise de
complete bestelling en distributie van complexe slow
movers in vers, waarmee franchiseondernemers en
filiaalmanagers extra troeven in handen hebben om de
lokale concurrentie te pareren. Supermarktorganisaties
zijn veelal niet ingericht op de logistieke complexiteit van
lokale behoeften. Versunie is de ideale partner in vers om
deze complexiteit in samenwerking te bundelen tot een
versstroom, waardoor déconcentratie overbodig wordt.
Partner voor leveranciers en producenten
Voor leveranciers en producenten vervult Versunie een
belangrijk neutraal afzetkanaal naar de supermarkt.
Daardoor beschikt Versunie over een ongekende breed en
onderscheidend totaal koelvers assortiment.
Continu in bedrijf met totaal koelvers
Versunie is 24 uur per dag, 6 dagen per week actief.
Vandaag besteld is morgen in huis. Alles is per
stuk verkrijgbaar. De unieke logistieke systemen
van Versunie garanderen extreem korte levertijden,
waarmee de houdbaarheidstermijn sterk wordt vergroot.
Versunie is een actieve organisatie met een fijnmazige
distributie door heel Nederland. U profiteert van een
persoonlijke service, een actief promotieprogramma,
aantoonbare leverbetrouwbaarheid en accuratesse. Met
geautomatiseerde bestelprocedures en overzichtelijke
rapportages maken we uw rendement inzichtelijk.
Op onze website www.versunie.nl
leest u er alles over!
Een duurzaam gezond assortiment
De betekenis van het woord duurzaam verwijst naar begrippen
als kwaliteit, oorspronkelijk, harmonie en maatschappelijk
verantwoord. Biologisch ligt qua betekenis daar heel dicht
bij. Biologisch & duurzaam, dat is ditmaal het thema van ons
relatiemagazine Versuniek.
Bijna dagelijks worden we via de media, internet, radio, t.v. en
kranten, geconfronteerd met onheilspellende berichten dat onze directe leefomgeving
ernstig vervuild wordt door de uitstoot van CO2. De biodiversiteit, de verscheidenheid in
onze planten- en dierenwereld, is ingrijpend verstoord.
Gelukkig is een tegenbeweging steeds beter zichtbaar. De verkoop van biologische
producten is in 2009 in de supermarkt verder toegenomen. A-merkfabrikanten brengen
meer gezonde producten op de markt en consumenten kiezen meer bewust.
Op voedingsmiddelen, steeds vaker op versproducten, wordt indringend op de
verpakking verteld dat het product voldoet aan gezondheidseisen en criteria op het
gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het IKB-logo, het EKO-keurmerk
en straks de ‘Ecologisch Footprint’ zullen de consument verzekeren dat wat hij koopt
niet alleen gezond, maar ook duurzaam geproduceerd is.
In de ons omringende landen, zoals Engeland en Duitsland, zien we dat die ontwikkeling
zich reeds ver heeft doorgezet bij de grote spelers in foodretail.
U leest erover in dit blad. Onze brancheorganisatie, het Centraal Bureau
Levensmiddelenhandel (CBL), werkt al enige jaren met de ‘Duurzaamheidsagenda’.
Hoe dat zit, leest u in dit nummer.
Natuurlijk smult u van onze vaste columnist Joop Kalksma. Nieuw is dit jaar de
column van Frans Fredrix, voormalig directeur van Superunie. U zult zijn visie zeker
weten te waarderen!
Kortom: dit nummer biedt u ongetwijfeld leesplezier en wellicht brengt het u,
met de Pasen in aantocht, op ideeën voor de uitbreiding van uw assortiment.
Ik wens u een prima omzet en bovendien fijne en gezonde paasdagen.
Met vriendelijke groeten,
Hans Bruin
Algemeen directeur Versunie B.V.
www.versunie.nl
Engelse foodretailers schenken aan duurzaamheid en biologisch veel aandacht pag. 4-5
Colofon
Versuniek is een uitgave van
Versunie B.V. in Heerhugowaard.
Copernicusstraat 14
1704 SV Heerhugowaard
T: (072) 576 35 00
F: (072) 576 35 99
E: info@versunie.nl
I: www.versunie.nl
Redactie:
Frits van Wolveren
Carla Bos
Jan Posdijk (eindredactie)
Productie:
Art Profound Communicatie, Bergen (NH)
Vormgeving en layout:
Daniëlle Kaandorp & Mandy Groen
In dit nummer
Engelse foodretailers schenken aan
duurzaamheid en biologisch
veel aandacht
4
7
9
10
11
12
13
15
17
18
19
21
22
23
Column Joop Kalksma
Voor consumenten heeft duurzaamheid
direct te maken met kwaliteit
Vivera: vertrouwd A-merk
vegetarische producten
Maza Mediterrane producten zijn
bereid volgens authentiek recept
Kort nieuws
Actie ‘Geef een koe voor Oeganda’
slaat aan bij consument
PLUS Vermeulen behaalt
laagste dervingpercentage ooit
PLUS-Vermaning is de meest
duurzame supermarkt van Nederland
Super de Boer-ondernemer is
serieus bezig met duurzaamheid
Column Frans Fredrix
Verkoop biologische producten
in de supermarkt blijft stijgen
Cono: We maken de lekkerste en meest
duurzame kaas van Europa
BioCuisine: Biologische kant-en-klaarmaaltijden
in onderscheidende verpakking

Engelse foodretailers
duurzaamheid & biologisch
schenken aan
Het supermarktlandschap in Engeland wordt beheerst door de ‘Big
Four’: Tesco, Asda, Sainsbury en Morrisons. Deze vier winkelformules
bezitten samen een marktaandeel van 76%. Co-op, Waitrose en
formules als Marks & Spencers zijn slechts middenmoters.
Tesco is bovendien de op twee na grootste foodretailer van de wereld,
na Walmart en Carrefour. Regelmatig introduceert de marktleider
nieuwe producten en diensten voor haar klanten. Whole Foods
Market is een opmerkelijke biologische supermarktketen die haar
roots in de VS heeft en in Londen vijf grote zaken bezit. Deskundigen
beweren dat de Engelse ketens veel meer aandacht aan duurzame en
biologische producten schenken dan de Nederlandse foodretailers.
Karakteristiek
Grote formules als Tesco en Sainsbury
hebben met name hypermarkten
buiten de stad. Goed bereikbare
locaties voor consumenten die
met de auto gaan shoppen. Grote
parkeerplaatsen met benzinepompen
en horecavoorzieningen bepalen
het beeld. Enkele belangrijke
ontwikkelingen zijn: ruime
aandacht voor non-food bij de grote
winkelformules. Marks & Spencer
combineert al jaren de verkoop van
kleding met die van food. Sinds een
aantal jaren zijn ook Lidl en Aldi actief
in Engeland. Opmerkelijk is dat zij qua
assortiment hier meer focussen op
‘luxeproducten’. De niet zo bekende
formule ‘Morrisons’ beschikt over
Foto’s: Hemmes Trade Marketing Services
375 vestigingspunten. De winkelindeling
is traditioneel met de
versafdeling rondom de dkw.
Retaildeskundige Erik Hemmes:
“In Engeland zie je een sterkere focus
op vers in de supermarkten, maar dan
praat ik wel over winkels die groter
zijn dan 1800 m2. Dat zie je terug
in de aandacht voor versbediening,
productie ter plekke van brood, vlees,
en vis. Qua assortiment gaan ze meer
voor toegevoegde waarde, kant-enklaar,
maar vlees ligt er ook nog ‘vers’
gesneden in de vitrines. Nederland
volgt de Engelse trend wel, alleen
blijven de Engelsen voorop lopen.
Marks & Spencer is erg sterk met vers,
voornamelijk in private label.”
Buurtgerichte winkels
In het segment buurtsupermarkt vinden
we onder andere SPAR terug met
vestigingen zowel op het platteland
als in de steden. Verder zien we
Sainsbury Local met zo’n driehonderd
vestigingspunten, vaak op ‘high traffic’
locaties, zoals stations in grote steden.
In dit type winkels is het assortiment
aangepast aan de consument ‘on the
move’, veel voorverpakte sandwiches
en meestal is de afdeling vers brood
direct bij de ingang. De versproducten
zijn veelal voorverpakt en in
kleinverpakkingen. Dat geldt ook voor
smoothies, verse sappen en fruit.
veel aandacht
Assortimentontwikkeling vers
en biologisch
De ontwikkeling van private label
en huismerken is in Engeland veel
verder dan in Nederland. Ruim 40%
van het assortiment is private label
of huismerk. De ‘Big Four’ schenken
zonder uitzondering bijzonder veel
aandacht aan biologische producten.
Alle vier hebben naast het huismerk
een eigen merklijn ‘biologisch’.
Bij Asda is de vraag naar biologische
producten toegenomen. Het heeft
ertoe geleid dat de keten het
assortiment uitbreidde en zelfs
biologische kant-en-klaarmaaltijden
voor kinderen in het assortiment
heeft. The Guardian meldt dat Asda
haar positie als tweede in de top vijf
te danken heeft aan het assortiment
biologisch en aan de aandacht
voor kwaliteit.
Sainsbury ontwikkelde een
biologische cosmeticalijn onder
het merk ‘SO-Organic’.
Tesco heeft een assortiment
biologisch met meer dan 1200
items waarvan ze beweren dat die
bijzonder scherp geprijsd zijn.
Daarnaast heeft Tesco een fors
assortiment ‘wholefood’, producten
die de gezondheid bevorderen.
Biologisch en duurzaamheid
Marks & Spencer geurt
op de websites met haar
duurzaamheidbeleid, zowel in
food als non-food. Uitvoerig wordt
uitgelegd dat de winkelketen veel
waarde hecht aan dierenwelzijn,
kleding van gerecycled materiaal,
Fair Trade en het milieu. De verkoop
van biologische producten is de
afgelopen jaren toegenomen. Het
gebruik van duurzame verpakkingen
wordt gestimuleerd. Voor de winkels
is een handboek duurzaamheid
ontwikkeld dat ook gevolgen heeft
voor de toeleveranciers.
Ook Whole Foods Market,
de biologische retailer die van
oorsprong uit de Verenigde
Staten komt, geeft topprioriteit
aan duurzaamheid en biologisch.
Locale biologische producten en
natuurvoeding van hoge kwaliteit
zijn speerpunten. Verder heeft de
keten een eigen Derde Wereldlabel:
‘Wholetrade’. Geïnvesteerd wordt in
maatschappelijke projecten, zoals het
verstrekken van microkredieten aan
‘kleine’ leveranciers. Gestreefd wordt
naar een zo groen mogelijke keten.
Daarnaast krijgen dierenwelzijn en
authentiek eten prioriteit.
De onderneming is actief op
Facebook en stimuleert haar klanten
om op maatschappelijk verantwoorde
doelen te stemmen. Begin 2010
zullen drie instellingen e10.000,gedoneerd
krijgen. Doelstelling
van Whole Foods Market is om het
marktaandeel biologisch van 3 naar
10% te tillen.
Al met al kan geconcludeerd
worden dat Engelse foodretailers
wat betreft biologisch wat verder
zijn dan hun Nederlandse collega’s.
Dat geldt eveneens voor het aspect
duurzaamheid. Met name voor wat
betreft vers, gemak (convenience),
voorgesneden en voorverpakte
producten liggen de Engelse retailers
ons een straatlengte voor, zo stellen
retaildeskundigen.

Hartig smeerbaar beleg
VO O R B E T E R E T E R S .
Hilcona Feinkost GmbH co Folkers Convenience Food • Bosboom Toussaintlaan 14 • 1187 CR Amstelveen
Tel.: 0 20/6 40 18 03 • Fax: 0 20/3 45 25 50 • E-Mail: hilcona@planet.nl
De koel-verse BIOLOGISCHE PASTA van Hilcona staat voor een
natuurlijke- en verrukkelijke smaakbeleving.
Een steeds groter wordende groep kritische consumenten kiest
bewust voor Biologische pasta van Hilcona.
Biologische pasta is verkrijgbaar in 5 varianten.
• Ravioli met romige kaas
• Ravioli met ricotta en spinazie
• Ravioli Pomodore e Mozzarella
• Eier-Spätzle
• Gnocchi
Omdat ik beter eten wil!
We moeten
‘goeie dingen’ doen
Met deze stelling moet iedereen het eens zijn.
Ik sta er zelf ook voor honderd procent achter.
“Wat zijn die goeie dingen dan wel?”, zult u vragen.
En dan verwacht u dat ik mij in mijn antwoord niet beperk
tot de vele (soms vermeende) milieurampen.
Ik geef een paar voorbeelden:
Toen het nieuws bol stond met de grote bedreigingen
van de ‘zure regen’, was ik zwaar in paniek. Dit
ging zo ver, dat ik al bij het kleinste wolkje het
regenscherm opentrok. Iedereen in de buurt heb ik
in die tijd geadviseerd om ook bijna continue onder
de plu te lopen en tot mijn grote geluk kreeg ik
volgelingen. Ik voelde me als leider dan ook snel een
soort Lou de Palingboer. Op den duur had de groep
ook een eigen plu met daarop mijn portret. Tot mijn
leedwezen werd er echter vanaf een bepaald moment
niet meer over de zure regen geschreven. Die boze
bui was kennelijk overgedreven.
Een ander groot milieuprobleem was: ‘Het gat in de
ozonlaag’. Weer schrok ik me rot. Als de zon dreigde
te gaan schijnen, dan ging ik niet meer naar buiten.
Zelfs binnen liep ik met witte pet en zonnebril.
Daarnaast heb ik mijn thuisfront strikt verboden om
nog haarlak te gebruiken, omdat dit zeer schadelijk
zou zijn. Hoe is deze fabel afgelopen? Ik denk dat
op een zekere nacht de kabouters het gat in de
ozonlaag hebben dichtgeplakt, want we horen er
niets meer over.
Nu heeft de groene Taliban, de minister van VROM
en andere ernstig kijkende deskundigen, het weer
over de veel te hoge CO2 uitstoot, terwijl die, volgens
andere deskundigen, in de tijd toen iedereen nog
kolen stookte veel hoger was.
Dan hebben we nog de ‘Opwarming van de aarde’.
Dit meent men te kunnen opmaken uit de gegevens
van de KNMI’s van deze wereld over de laatste
150 jaar. In de miljoenen jaren daarvoor schijnen er
vele grotere schommelingen geweest te zijn in de
temperaturen op aarde, zonder dat wij in auto’s
reden en fabrieken bouwden.
Ik vrees dat de mensen moe worden van al die
milieufreaks die ons overal voor waarschuwen;
die ons 80 kilometer per uur laten rijden daar
waar wij eigenlijk graag 160 willen en die graag
12 afvalbakken voor elk huis willen zien. Ik vrees
dat de mensen daardoor onverschillig worden
voor de ‘goeie dingen’ die we wel met z’n allen
moeten ondersteunen.
Ik ben zelf een sterke voorstander van duurzame
biologische productie en verwerking van voeding.
Dit zou op veel grotere
schaal dienen plaats
te vinden. Hierdoor
zou de kostprijs sterk
dalen en dus ook de
consumentenprijzen,
waardoor het kopen van
biologische producten
ook voor modale gezinnen met kinderen
bereikbaar wordt. Zelf kom ik voort uit de
zuivelsector en ben betrokken geweest bij de
productie van biologische zuivelproducten
(De Groene Koe te Limmen).
Ik heb vooral in ‘groene kringen’ het verschil in
consumentenprijzen tussen gangbare en biologische
melk ‘moeten’ verklaren. Ik doe dit nu nog één keer.
De boer heeft circa zes cent per liter meer nodig voor
de biologische bedrijfsvoering (weidegang; minder
koeien per hectare; geen krachtvoer etc.); het ophalen
van de melk kost circa twee/drie cent meer (de biologische
boeren zitten bepaald niet naast elkaar);
de productie in de fabriek kost meer (kleinschalige
bedrijven; kleine productieruns); de afvoerkosten
zijn hoger; de winkelier neemt een normale marge
en heeft meer ‘stort’ dan bij de gangbare melk en
daarnaast neemt hij/zij slechts een marginale marge
op de gewone melk. Daarbovenop komt de hogere
BTW over een – al met al – dus veel duurder product.
Bij voeding weten wij wat duurzame productie
betekent. Dit kan de detailhandel sterk stimuleren
door hier in haar inkoop (-voorwaarden) nog meer
op toe te spitsen. Hierbij moeten we wel oppassen
dat we ons niet laten leiden door die groenen, die
een soort kilometerfactor willen invoeren voor de
aanvoer van producten. Ook verwacht ik niet datwij
de sinaasappel en de banaan gaan inruilen voor meer
appels en peren. Trouwens, dan komen we weer in de
problemen met de doelstelling om meer te doen voor
de arme boeren in ontwikkelingslanden.
Heel belangrijk is om vast te stellen wat u als
lezer/winkelier kunt doen. En dat is volgens
mij: ‘Steun de activiteiten die duurzaamheid,
de biologische landbouw en – niet te vergeten
– diervriendelijke veehouderij bevorderen’. Doe
dus de ‘goeie dingen’ die binnen uw bereik liggen,
maar laat je niet gek maken.
Joop Kalksma

‘Heavy users besteden honderden euro’s per maand aan biologische producten’
Voor
consumenten
Platform Biologica ‘We onderscheiden light users en heavy users’
Peter Jens, directeur van het Platform Biologica, vertelt dat in 2009 de omzet
biologisch gestegen is naar ruim boven de 600 miljoen euro omzet. “We delen
consumenten globaal in light users en heavy users. De eerste groep kiest voor
biologisch omdat het lekker en gezond is, de tweede groep baseert zijn keuze
zowel op lekker en gezond als goed voor het milieu.
De eerste groep besteedt zo’n 8 euro per maand, de tweede groep geeft enkele
honderden euro’s per maand uit. Mijn ervaring is dat steeds meer supermarkten
biologisch zien als een conceptversterker. Dat geldt ook voor a-merken
zoals UNOX, die een concept biologische soepen op de markt heeft gebracht
en Koninklijke Wessanen, die in januari 2009 het biologische merk Whole
Earth in de markt heeft gezet.
Voor mij is er een sterke relatie tussen biologisch en duurzaamheid. Van
oudsher denken producenten van biologische producten meer in kringlopen en
in ketens. Verduurzaming richt zich op gesloten kringlopen. In die zin is het
eigenlijk het gewoon common sense, het gebruiken van je gezond verstand en
heeft biologisch & duurzaam alles te maken met kwaliteit.”
Duurzaamheid is de hype
voorbij, hoewel er zeker voor de
beeldvorming enige helderheid in
de begripsvorming gewenst is. Er
zijn raakvlakken met het milieu, de
uitstoot van CO2, maar er is zeker
verband met het begrip kwaliteit.
De redactie van Versuniek ging de
winkelvloer op om consumenten
te vragen naar hun mening. Wat
verstaat u onder duurzaamheid?
Is er een verband met biologische
producten? En koopt u biologische
producten wanneer u kunt kiezen?
Van de meeste consumenten die we
ondervroegen, kregen we te horen
dat zij best genegen zijn om meer
duurzame en biologische producten
te kiezen. Het merendeel van de
ondervraagden kiest zelfs bewust
voor biologisch omdat dit om allerlei
redenen beter is. Beter voor de
gezondheid, beter voor het milieu en
beter voor de dieren.
Dhr. F.W. te V.
“Duurzaamheid heeft voor mij direct
een relatie met kwaliteit. Ons gezin
kiest voor duurzaamheid. Mijn vrouw
en dochter kopen bewust biologische
producten. Zelf koop ik ze wat
minder. Naar mijn idee is het al lang
geen modebegrip meer. Volgens mij
houdt deze trend aan.”
Mevr. A. de K.
“Voor mij heeft duurzaamheid alles
te maken met artikelen die goed in
de markt liggen en met kwaliteit
te maken hebben. Ik zie wel een
relatie met biologisch. Ik merk bij
het boodschappen doen wel dat
biologische producten wat duurder
zijn. Wanneer het prijsverschil minder
zou zijn, verwacht ik dat meer
mensen biologische producten gaan
kopen. Zelf koop ik zo nu en dan
biologisch vlees. Ik vind vooral de
smaak veel beter.”
heeft duurzaamheid
direct te maken met
Mevr. S.S. te V.
“Duurzaamheid betekent voor mij
dat je er langer mee kunt doen.
Uiteindelijk is dat dus goedkoper. Ik
koop zo veel mogelijk biologische
producten. Ik eet geen vlees. Soms
ga ik naar een scharrelslager. Ik eet
echter als het kan vegetarisch. Ik wil
eigenlijk terug naar vroeger. Vroeger
aten we 1 dag in de week vlees. Je
hoeft niet elke dag vlees te eten. Ik
koop biologische groenten, zuivel en
brood. Ik voel me er prima bij. Naar
mijn idee is vegetarisme in belangrijke
mate duurzaam.
Mevr. L. B. te V.
“Ik koop zoveel mogelijk biologische
producten. Ze zijn duurzamer. Voor
mij heeft het met bewustwording te
maken. De smaak van de producten is
beter en verder is het ook goed voor
de gezondheid, omdat er nauwelijks
conserveringsmiddelen in zitten.”
Mevr. P.C. te W.
“Duurzaamheid krijgt gelukkig meer
aandacht. Voor mij houdt het in dat
je langer met iets kunt doen. Het
gaat niet primair om de snelheid
waarmee het geproduceerd is. Het is
verantwoord. Dat is de essentie. Ik
vind het noodzakelijk. Meestal koop ik
biologische producten, ook als ze wat
duurder zijn.”
kwaliteit
Het blijkt dat de economische recessie
een positieve invloed heeft op de
keuze van consumenten. Volgens
insiders heeft het te maken met het feit
dat consumenten juist nu beter letten
op dingen die er werkelijk toe doen en
er eigenlijk niet toe doen.
GfK Panelservices brengt de
‘Duurzame Consumptie Monitor’
uit. Consumenten zijn in acht
lifestylegroepen ingedeeld en
gekeken is naar motivatie, media-
en koopgedrag. Kernvraag die in dit
rapport beantwoord wordt, is: “Wat
beweegt consumenten om duurzame
producten te kiezen, of wat houdt
ze tegen?” Het zijn cruciale vragen
die marketeers en ondernemers
zich stellen wanneer zij succesvol
nieuwe, duurzame producten in de
markt willen zetten.
8 9

Vivera is meer dan tien jaar een vertrouwd A-merk vegetarische producten
Plantaardige eiwitten in vleesvervangers
zijn
De Enkco Foodgroup in Holten bestaat dit jaar 50 jaar en is sinds 1990
producent van een groeiend assortiment vegetarische producten van het merk
Vivera. Het is één van de grotere A-merken in vleesvervangende producten.
Over biologisch & duurzaamheid spreken we met Bertran Averink, projectleider
milieu en duurzaamheid en Sikko van der Tuin, manager operations.
“Bij Enkco is duurzaamheid een
belangrijk issue”, vertelt Sikko
van der Tuin. “We werken bij onze
productie met TPM (Total Productive
Maintenance). Bij deze Japanse
methodiek die efficiënt produceren
beoogt. Het gaat hierbij om het
voorkomen van vervuiling, verkwisting
en het zo doelmatig mogelijk omgaan
met energie en water. Doelstelling
voor het merk Vivera is alle dierlijke
vleesproducten namaken met de
minder milieubelastende plantaardige
eiwitten en daarbij de smaakbeleving
van vlees zo dicht mogelijk te
benaderen.” Plannen voor de toekomst
zijn er: “We willen een duurzame
fabriek neerzetten die we zo inrichten
dat de consument er ook een
kijkje kan nemen.”
minder milieubelastend
Assortiment vleeswaren
Marèl Engelbertink: “Landelijk ligt
Vivera bij meerdere retailers goed
vertegenwoordigt in het schap.
We komen regelmatig met innovaties,
zoals recentelijk nog de Falafel.
Onze hardlopers zijn de Vega-balletjes,
-groenteschijf en -burger.
Ook loopt het kruimgehakt erg
goed.” Daarnaast brengt Vivera
een aantrekkelijk assortiment
vegetarische vleeswaren, zoals
boterhamworst, kipfilet, ham en filet
Americain. Belangrijk is dat de groep
vleesvervangers van Vivera een relatief
lange houdbaarheid hebben. Verder
geeft Marèl aan dat het producten zijn
die weinig of geen e-nummers
bevatten. (Dit zijn additieven die door
de EG zijn toegestaan. Red.).
Omdat vlees de belangrijke
componenten ijzer en B-12-vitaminen
bevat, voegen we die wel aan
Viveraproducten toe.”
De meeste producten van Vivera dragen
het ‘Ik Kies Bewust-logo’. Producten met
dit logo bevatten minder zout, suiker
en verzadigde vetten. De producten
voldoen aan door een wetenschappelijke
commissie gestelde richtlijnen.
Om het merk Vivera op de winkelvloer
te ondersteunen worden regelmatig
passende acties ontwikkeld, zoals
sparen voor een relaxweekend,
of een kookboek.
Foto: Team Klijnsma
Maza
“Maza staat voor authentieke vegetarische koosjere mediterrane producten.”
Dat zegt Wim Kroese van MAZA. Het zijn supergezonde producten die gemaakt
worden zonder toevoeging van geur-, kleur- en smaakstoffen, die bovendien
voorzien zijn van het IKB-logo. “Dat laatste is wel een extraatje, maar niet het
belangrijkste”, voegt hij er glimlachend aan toe. Het belangrijkste is nu eenmaal
de puurheid van de producten zelf! De Maza producten behoren tot de category
‘convenience’ producten en zijn te typeren als ‘ethnic food’, voedingsmiddelen die
door de ‘nieuwe’ Nederlanders hun intrede hebben gedaan in de supermarkt en
inmiddels omarmd worden door een ieder die van apart en lekker eten houdt.
Rustige neutrale uitstraling
De ovale verpakking van Maza
salades en spreads is onderscheidend
in het koelverse schap.
“De uitstraling is niet schreeuwerig,
maar rustig neutraal”, vindt
Wim Kroese.
De mediterrane producten zijn
stuk voor stuk gemaakt volgens
authentiek recept. Het zijn geen
uitgesproken seizoensproducten,
hoewel de Falafelballetjes in
combinatie met één of meer
varianten van de Maza salades,
verse sla, paprika, tomaat en
uiteraard brood in de zomer wel
vaak als maaltijd gebruikt worden.
Duurzame productie
De salades, spreads en
falafelproducten worden bij
Maza Mediterranean Delicacies
BV in Zaandam geproduceerd
in een moderne BRC en HACCP
gecertificeerde fabriek.
Ook hierin vinden we de aansluiting
op het thema duurzaam!
De producten worden tenslotte
in Nederland vervaardigd!
“Onze producten worden vooral
verkocht in de steden en de echte
studentenwijken. Studenten zijn
snel ‘in’ voor relatief onbekende
producten uit andere landen
en zijn bovendien meer dan
gemiddeld geïnteresseerd in
vegetarische producten.”
Duurzame productie in Nederland
Mediterrane producten zijn
bereid volgens
authentiek recept
Hoemoes is verkrijgbaar in
meerdere smaakvarianten
Het product Hoemoes (spreek uit
Goe-moes) is inmiddels verkrijgbaar
in meerdere smaakvarianten,
Hoemoes naturel, Hoemoes Tomaat,
Hoemoes Koriander Limoen en
Hoemoes Kerrie. Van oorsprong is
Hoemoes afkomstig uit het Midden-
Oosten het is een breed in te zetten
gemakkelijk smeerbare pasta
gemaakt van kikkererwten
en sesampasta.
De kikkererwt is een peulvrucht
die de basis vormt voor het product
Hoemoes. De erwt is afkomstig
uit Anatolië, waar die al meer dan
8.000 jaar geteeld wordt. Vandaaruit
is de kikkererwt verspreid over
het Middellandse Zeegebied en
India. Kikkererwten passen in een
vegetarisch dieet, omdat ze rijk zijn
aan eiwitten en ijzer.
Talloze toepassingen
Wat maakt Hoemoes populair? Wim
Kroese geeft aan dat vooral de vele
toepassingsmogelijkheden bijdragen
aan het succes. Als spread kun je het
op brood gebruiken ter vervanging
van boter. Hoemoes en de andere
spreads worden zeer veel gebruikt
als dipper (alternatief op Tapanade).
Daarnaast kennen de producten hun
toepassing als maaltijdcomponent bij
de warme maaltijd, als topping voor
een salade en op een toastje.
De Maza mediterrane saladelijn
wordt verder compleet gemaakt door
producten als:
Baba Anoesch: een product van
gegrilde Aubergines.
Tahina: een sesampasta voor de
echte kenner.
Choriatiki: een lichtpittige salade
van tomaat, stukjes aubergines
en paprika.
Matbucha: een salade met tomaten,
wortel en paprika.
Balkan: een typische Turkse
tomatensalade. Karakteristiek door
de bijzondere kruiden.
Falafel: de vegetarische balletjes
zijn er in twee smaakvarianten,
Falafel (naturel) en Falafel Tamatim
met tomaat, paprika en fijne kruiden.
Falafelballetjes zijn te gebruiken als
maaltijdcomponent, snack of ter
vervanging van vlees. Bekend is de
verwerking van de Falafelballetjes in
een pitabroodje met verse sla
en tomaat.
10 11

KORTnieuws
Verduurzaming food
komt op stoom
Leidschendam- Volgens
voormalig minister Gerda
Verburg van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit, zijn veel
Nederlandse supermarktketens
ambitieus als het gaat om de
verduurzaming van de food
categorie. Eind februari maakte zij
een duurzaamheidstoer langs een
aantal winkels. Bij die gelegenheid
bezocht zij onder andere een Jumbo
in Leidschendam en onderzocht
hoeveel duurzame producten deze
supermarkt in het assortiment heeft.
Nieuw informatiesysteem
Verduurzaming Voedsel
Leidschendam- Het Platform
Verduurzaming Voedsel komt in
2010 met één duurzaamheidlogo
op de verpakkingen. Het geeft de
consument inzicht in aspecten
als dierenwelzijn, milieu, en
CO2-uitstoot. In het Platform
zitten behalve het Ministerie van
LNV ook het CBL (Centraal Bureau
Levensmiddelenhandel), FNLI
(voedingsmiddelenindustrie),
de horeca en de cateraars.
CBL brengt brochure ‘Over
tevreden consumenten en de rol
van de supermarkt’ uit
Leidschendam- Met de publicatie wil
de brancheorganisatie ontkrachten
dat supermarkten hoge marges
maken op versproducten en dat
boeren en tuinders daarvan de dupe
zouden worden. Benadrukt wordt
dat partijen elkaar nodig hebben
op het gebied van duurzaamheid,
voedselveiligheid en efficiency.
Omzet biologische zuivel is in 2009 met 3% gestegen
koe
Oeganda
Geef een voor
slaat aan bij consument
Zuiver Zuivel, Groene Koe en Ecomel zijn merken van biologische zuivelproducten
van Koninklijke FrieslandCampina. Volgens Edwin Crombags, marketingmanager,
past een uitgebreid assortiment biologische zuivel helemaal in deze tijd.
“De omzet in het supermarktkanaal is in 2009 met 3% toegenomen, ondanks
de minder goede economische ontwikkeling. De consument die biologische
zuivel koopt, is vooral geïnteresseerd in basisproducten. Zij neemt bijvoorbeeld
naturel yoghurt en doet er thuis zelf wat bij.”
CO2-neutraal
Zuiver Zuivel, Groene Koe en Ecomel
zijn duurzame zuivelproducten
die in het Noord-Hollandse dorp
Limmen geproduceerd worden. Edwin
Crombags: “Biologisch en duurzaam
hebben veel met elkaar te maken.
We streven ernaar om de productie
van de verpakkingen en het vervoer
van de producten CO2 neutraal te
laten zijn. Dit doen we door de CO2
die vrijkomt te compenseren met het
steunen van een windenergieproject
volgens de Gold Standard van het
WNF. Verder gebruiken we in onze
fabriek uitsluitend groene stroom.”
Vetzuursamenstelling
‘Biologisch’ houdt volgens de
Europese Wetgeving voor de
biologische productie van zuivel
onder andere in dat geen
bestrijdingsmiddelen of kunstmest
op het land mag worden gebruikt
en dat de koeien in het voorjaar
en ‘s zomers genieten van een
verplichte weidegang.
‘s Winters worden ze in een ruimere
stal gehuisvest, met biologisch voer,
waardoor de vetsamenstelling van
de melk gezonder is.
Edwin Crombags: “De samenstelling
van de melk is anders, omdat
op een biologisch weiland meer
klaver en kruiden voorkomen,
wat op een natuurlijke manier de
vetzuursamenstelling ten goed
komt.” Volgens Crombags was
vroeger de melk gezonder, omdat
toen de diversiteit van het gras
in de weide groter was.
De vetzuursamenstelling
wisselt per seizoen zegt
Crombags. “In het voorjaar
en de zomer is zuivel
gezonder dan in de winter.
Dit komt doordat de koeien
in de weideperiode vers
gras krijgen. Biologische
melk benadert het dichtst
de kwaliteit van de natuur.”
Duurzaamheid en
maatschappelijke
verantwoordelijkheid
Het merk ‘Zuiver Zuivel’ is
een aantal jaren geleden opnieuw
gepositioneerd. Hierbij is aan
het ambachtelijke karakter en de
herkomst van de melk nieuwe lading
gegeven, door op de verpakking
een foto en een verhaal van een
veehouder op te nemen. Edwin
Crombags: “Al onze zuivelproducten
hebben het EKO-keurmerk, terwijl
Demeter-zuivel nog een stapje verder
gaat. Dit is volgens de principes van
de biologisch dynamische landbouw
geproduceerd.” De zorg voor
duurzaamheid en maatschappelijke
verantwoordelijkheid komt ook
naar voren in de benadering van
de schakels in de voedselketen.
“Alle boeren die een biologische
bedrijfsvoering uitoefenen,
krijgen naast de gangbare
zuivelprijs een extra vergoeding
voor de meerkosten.”
De maatschappelijke betrokkenheid
van Zuiver Zuivel en Groene
Koe laten deze merken ook tot
uitdrukking komen door specifieke
consumentenacties. “Januari 2010
is de actie ‘Geef een koe voor
Oeganda’ afgesloten. Een actie
die samen met Heifer Nederland
is gevoerd. Consumenten konden
zegels uitknippen. Iedere zegel
vertegenwoordigt een waarde van
10 cent. Een volle spaarkaart levert
voor Heifer €2,50 op. We verwachten
dat we €30.000,- kunnen overmaken.
Voor de bevolking betekent deze gift
extra voeding en inkomsten. Bij het
programma hoort ook het opleiden
van de bevolking.”
Al met al passen de merken
Zuiver Zuivel, Groen Koe en
Ecomel helemaal in deze tijd, waar
duurzaamheid en maatschappelijke
verantwoordelijkheid voor de
consument bij de aankoop steeds
meer de drivers zijn.
12
13

VO O R B E T E R E T E R S .
Hilcona Feinkost GmbH co Folkers Convenience Food • Bosboom Toussaintlaan 14 • 1187 CR Amstelveen
Tel.: 0 20/6 40 18 03 • Fax: 0 20/3 45 25 50 • E-Mail: hilcona@planet.nl
Omdat ik beter eten wil!
Vanaf februari serveert Hilcona Pasta Fina Cappelloni.
Een nieuwe specialiteit op het hoogste niveau, voor bewust genot.
Pasta Fina Cappelloni in 4 verrukkelijke varianten met verbeterde
receptuur en het aandeel van de vulling bedraagt 50 %!
• een grotere vorm
• harder, meer aldente, deeg
• een zacht- romige vulling voor de genieter
• een nog aantrekkelijker verpakking voor een grotere impuls
NIEUW!
Fair Trade bananen voor een ‘gewone’ prijs biedt meerwaarde
PLUS Vermeulen behaalt
laagste dervingpercentage ooit
PLUS Vermeulen in Amersfoort is uitgeroepen tot de beste supermarkt
van de provincie Utrecht en behoort tot de genomineerden voor de
titel ‘Beste Supermarkt van Nederland’. In 2009 werd aan de winkel
de EKO Award toegekend door Milieudefensie en Solidaridad. Een
zeer bijzondere supermarkt die op meerdere punten uitblinkt. Fair
Trade bananen in de aanbieding, vers geperste sinaasappelsap
voor een euro, het grootste assortiment biologische producten
van Nederland, kortom redenen genoeg om navraag te doen hoe er
bij deze PLUS gedacht wordt over biologisch & duurzaam. Met de
twee bedrijfsleiders Merijn van Elsäcker en Jürgen Veltrop, die een
enthousiast team gemotiveerde medewerkers aansturen, spreken we
over het thema duurzaam & biologisch.
Vraag aan Merijn van Elsäcker:
“Zie je een relatie tussen
duurzaam en biologisch?”
“Voor mij is biologisch meestal
duurzaam, maar bij duurzaam denk
ik niet per se aan biologisch. Ik
vind het investeren in medewerkers
ook duurzaam, want je wilt een
duurzame relatie opbouwen
waarmee je hen probeert te binden,
langer bij de bedrijf wilt houden.
In de bouw associeer ik het met
generatiebestendig, iets wat langer
meegaat.” Sinds kort liggen bij
PLUS Vermeulen de Fair Trade bananen
prominent op de kop van de
agf-afdeling. Onder het motto
‘PLUS verkoopt geen kromme
bananen meer’, liggen ze voor een
gewone prijs in het schap.
“Omdat de prijs voor de consument
niet afwijkt, creëer je meerwaarde”,
zegt Merijn. Het segment biologische
producten is in 2009 stabiel gebleven,
zowel qua omvang als omzet. We
hebben het enerzijds geïntegreerd
in het schap (wat centraal wordt
aangeleverd) en anderzijds apart
gepresenteerd (vooral dkw).
Met de aanpak van derving valt geld te verdienen!
Onder derving verstaan we de producten die niet meer verkocht kunnen worden door
waardeverlies. Dit geldt vooral voor versproducten. In de gehele versketen gaat het
gemiddeld om ruim 35% per supermarkt, wat neerkomt op 3-6% van de omzet.
Nederlandse huishoudens gooien gemiddeld zo’n 135 kilo per jaar weg. De derving
van versproducten in de Nederlandse supermarkten wordt geschat op 1 miljoen
kubieke meter. Dat is een miljard euro aan waardeverlies. (Wageningen UR)
De oplossingen van het dervingprobleem liggen onder andere op het vlak van
een betere samenwerking tussen retailers en leveranciers. Investeringen in
het terugdringen van derving betalen zich dubbel terug. Het instellen van een
dervingmonitor, waarmee nauwlettend de derving wordt gevolgd, is een bewezen
oplossing (zie PLUS Vermeulen). Andere mogelijkheden zijn het verlengen van
de houdbaarheid, het invoeren van nieuwe verpakkingen, het verbeteren van de
versuitstraling naar de consument en een uniforme THT in het schap.
Terugdringen derving
Een onderwerp dat zeker tot het
duurzaamheidbeleid gerekend kan
worden, is het terugdringen van
de derving. Er gaat alleen al in het
supermarktkanaal op jaarbasis
een bedrag van een half miljard
euro verloren. PLUS Vermeulen
heeft hier hoog op ingezet. In de
personeelskantine hangen A4’tjes met
daarop de ontwikkeling inzichtelijk
in een grafiek. Met behulp van
smiley’s wordt aangegeven of het de
goede kant op gaat. Bedrijfsleider
Fair Trade assortiment groeit
Jürgen Veltrop: “We hebben deze
week het laagste dervingpercentage
ooit gehaald, we zitten nu op
1,2%. We besparen daarmee ook
op vuilcontainers e.d. Het gaat om
een bedrag van circa 2.000 euro
per week.” Volgens Merijn van
Elsäcker is het essentieel dat je de
medewerkers bewust maakt van het
dervingprobleem en aangeeft wat
er aan te doen is. “Het heeft onder
andere te maken met het bestellen
van de juiste hoeveelheid van
een product.”
In 2008 kocht 28 % van de Nederlandse huishoudens één of meerdere Fair Trade
levensmiddelen. Dat zijn 740.000 huishoudens meer dan in 2006. Deze groei is
met name te danken aan een breder assortiment en een grotere bekendheid. Het
merendeel van de huishoudens koopt Fair Trade producten uit ideële motieven, maar
vindt een goede smaak ook belangrijk. De kopersgroep van Fair Trade cacaoproducten
groeide van 1,8% van de huishoudens in 2006, naar 8,8% in 2008. Uit onderzoek van
het NCDO blijkt dat de kopersgroep van koffie en fruit ook licht is gestegen. Verder
geeft het rapport aan dat Nederlandse huishoudens Fair Trade producten steeds vaker
in de supermarkt kopen. De Stichting Max Havelaar, de Landelijke Vereniging van
Wereldwinkels en Fair Trade Original gaan samenwerken om een doorbraak van
Fair Trade te realiseren. Men wil het marktaandeel in vijf jaar verdrievoudigen.
14 15

Over biologisch pluimvee houden
Een ei is een ei wordt wel eens gezegd. Wie regelmatig eieren koopt weet wel beter. Eieren zijn er in
verschillende soorten en maten en ook de verschillen die niet zo voor de hand liggen, schelen aardig in
de beurs. Mensen die van dieren houden kiezen biologisch en dat mag wat kosten. Maar wat krijg je
daar nou precies voor?
Vandaag zijn we op bezoek bij Kees en Jolanda Sijbenga, zij zijn leveranciers van eieren aan pakstation
Eierenglorie Vermeulen, die op hun beurt weer aan Versunie leveren. Zij hebben sinds drie jaar een
biologisch pluimveebedrijf in Hooghalen, bij Assen. De werkdag van Kees begint iedere dag rond 06:00
uur. Als eerste gaat Kees even kijken bij de kippen. Een snelle visuele controle geeft aan dat alles goed
is.
Kees: “In de ochtend blijven de kippen binnen, dat is de tijd dat de eieren gelegd worden. In de stal zijn
hiervoor speciale leghokken, waar de kippen automatisch hun weg naar toe weten te vinden. De eieren
worden opgevangen en via een lopende band vervoerd naar de inpakafdeling. Met de hand worden de
eieren hier op maat gesorteerd en per tray van dertig door een inktjet-printer voorzien van een code.
twee keer per week komt Eierenglorie Vermeulen de biologische eieren ophalen.
Na de leg in de morgen vinden de kippen hun weg naar buiten, waar ze de rest van de dag de ruimte
hebben. Eerst komen ze in de wintergarten, een overdekte ruimte die ruim voorzien is van vers hooi en
balen stro. Hier kunnen de kippen drinken en is de nodige afleiding in de vorm van kiezeltjes en
spiegeltjes. Buiten op het land is gezorgd voor nog meer afleiding. In het veld staan bomen, zijn
heuveltjes gemaakt en is uiteraard gras. Het feit dat kippen graag in de bomen klimmen, maakt duidelijk
dat we hier te maken hebben met een bosvogel, wat de kip voor oorsprong is. Dit instinct is dus nog
steeds aanwezig. Al deze afleiding zorgt er onder andere voor dat de kippen niet uit verveling naar
elkaar gaan pikken.
Zijn biologische eieren lekkerder dan scharreleieren of vrije uitloop eieren?
Kees: “Dat is denk ik een kwestie van smaak, en dus zeer persoonlijk. Wat bij kopers van biologische
eieren een belangrijk aankoopargument is, is het dierenwelzijn. Bij biologisch gehouden kippen worden
geen snavels gekapt, er is vrije uitloop voor de dieren, er is een ruime binnenruimte, biologisch voer en
een goede nachtrust. De kippen krijgen ook biologisch voer, het is dus een puur natuurlijk product
zonder extra toevoegingen. Of je dat verschil proeft? Dat moet iedereen voor zichzelf bepalen.
Het biologische voer dat kippen krijgen is een dure grondstof. Je wordt door allerlei instanties
gecontroleerd, wat een hoop administratie oplevert. En omdat je per hectare minder kippen kunt
hebben en dus minder opbrengst kunt realiseren, zijn biologische eieren wel duurder dan de reguliere
eieren. De genoemde aankoopargumenten van dierenwelzijn en een puur natuurlijk product eten,
worden gelukkig wel steeds belangrijker.
PLUS Vermaning is de meest
duurzame supermarkt
van Nederland
Ron Vermaning runt een PLUS supermarkt
te Olst in de provincie Overijssel. Hij is
in 2009 genomineerd voor de MVO-Award
voor de meest duurzame ondernemer.
Vermaning is een knappe tweede geworden.
De ondernemer heeft in zijn supermarkt
duurzaam ondernemen zo veel mogelijk
doorgevoerd. Hij heeft de technische
bedrijfsprocessen helemaal aangepast in
het kader van respectvol omgaan met het
milieu. “Op 24 juni ben ik gestart met de
verbouwing van mijn winkel. Twee weken
later ben ik weer open gegaan. Toen kon
ik zeggen: ik ben de meest duurzame
supermarkt van Nederland.”
Duurzame bedrijfsvoering
Ron Vermaning heeft bij de
verbouwing vooral ingezet op de
technische voorzieningen van zijn
nieuwe supermarkt. Hij wilde deze
zo optimaal mogelijk laten bijdragen
aan een duurzame bedrijfsvoering.
Zo werken de koelingen op duurzame
CO2 en zorgen de koelinstallaties
voor de verwarming van de winkel.
Door alle koelingen te voorzien
van glazen deuren wordt energie
bespaard. Daarnaast zorgt LED
verlichting voor het scherp aanlichten
van de producten. Ron Vermaning:
“Voordat ik met de verbouwing begon,
heb ik me uitgebreid georiënteerd en
laten adviseren door Cool Consulting.
Adviseurs hebben me verder begeleid
bij de keuze van leveranciers voor
de technische installatie en bij de
subsidieaanvraag via SenterNovem.
Veld Koeltechniek uit Groenlo
heeft de installaties gebouwd,
omdat zij ervaring hadden met de
bouw van 100% CO2-installaties
voor koel- en vriesmeubelen en
warmteterugwinning. Voor mij is deze
techniek een kapstok om het aspect
duurzaamheid verder uit te bouwen”,
zo stelt de Overijsselse ondernemer.
Besparingen
Vanuit de landelijke
supermarktbranche is er interesse
voor de aanpak van PLUS-Vermaning.
“Ik heb vertegenwoordigers van Super
de Boer en Albert Heijn op bezoek
gehad en er zijn leden van Focus
Plaza langs geweest.” Alle koelingen
zijn computergestuurd en vanachter
tot in detail monitoren. Het systeem
geeft hem uitgebreide informatie.
“Ik kan de temperatuur nagaan van
de laatste 12 maanden”, vertelt hij
lachend, terwijl hij wat stoeit met
het computerprogramma. “Met het
afdekken van de koelingen loop ik
vooruit op wetgeving die er aan zit
te komen.” De nieuwe wand met
koelvitrines is zo’n twintig meter lang.
Door het systeem van twee deuren
zijn de producten goed bereikbaar.
De vitrines zijn voorzien van speciale
folie, zodat geen condensvorming
optreedt. “Het systeem van
warmteterugwinning levert me een
besparing op van e1.000,- per maand.
Verder wordt het afval van de winkel,
zoals etenswaar, papier, karton en
glas, nauwgezet gescheiden.”
Assortiment biologisch
Ook wat betreft het assortiment
biologisch en EKO-producten loopt
deze PLUS supermarkt voorop. Er
zijn 42 schapmeters gevuld met
EKO-producten en verder ligt op
de versafdeling een fors aanbod
biologische groenten. “In elke
assortimentsgroep hebben we wel
een EKO-product.” Ook als het om
biologische versproducten gaat,
scoort de winkel bovengemiddeld.
“Ik zie een groei van de omzet. Die
is bijna verdubbeld en ligt nu op 2%.
Overigens is de totale omzet van
de winkel met 10% toegenomen.
De reden daarvan schuilt in de
restyling van de winkel. We zijn niet
groter geworden, maar hebben wel
de winkel op een nieuwe manier
ingedeeld. De klant beleeft de
winkel absoluut anders.”
Diagonale opstelling
Wanneer we vragen wat er dan
veranderd is, blijken vooral de
versafdelingen en het assortiment
biologisch meer aandacht te hebben
gekregen. “Voor deze winkel is de
diagonale indeling gekozen. Hoe de
consument ook door de winkel loopt,
je komt altijd uit op een versafdeling.
Binnen de Plusformule kennen we drie
mogelijkheden in de inrichting: vers
in een ovaalopstelling, rechthoekig en
diagonaal. De diagonale opstelling is
voor de kleine winkels. Voor winkels
met meer dan 1.000 vierkante meter
is de ovaal meer geschikt.”
PLUS-Vermaning is bijzonder tevreden over het nieuwe assortiment
‘streekproducten’ dat onder de naam ‘Gijs’ wordt gebracht. Het zijn eerlijke,
ambachtelijke producten. Het is een welkome toevoeging op het toplijn
huismerk Appétit. De groei van EKO-producten en biologisch schrijft
Vermaning toe aan de positieve publiciteit die hij door de verbouwing heeft
gekregen. Velen werden nieuwsgierig en wilden weten wat er veranderd
is. PLUS-Supermarkten is de formule van PLUS Retail. De landelijke keten
beschikt over 280 winkels.
zijn bureau kan Ron Vermaning alles
16 17

Vernieuwde afsluitbare koelvitrines houden producten beter op temperatuur
Super de Boer ondernemer is
serieus bezig met duurzaamheid
Super de Boer-ondernemer Vincent Schuijt
Besparing energie
Deze Super de Boer-supermarkt is
serieus bezig met duurzaamheid. Zo
heeft Vincent Schuijt al zijn koelverse
wandkoelingen sinds 12 januari 2010
voorzien van glazen deuren. “Dit is
een forse investering geweest. Het
levert een aantal voordelen op. In
de eerste plaats scheelt het energie.
Ten tweede worden de producten
in de koeling beter op temperatuur
gehouden. Verder komen ze beter
tot hun recht qua presentatie. Ik
verwacht ook op minder derving
uit te komen. Tenslotte gaan de
koelingen langer mee, zo is de
verwachting. Het zal vooral in de
zomer blijken. Mijn klanten vinden
het chique en stellen het op prijs.”
Vincent Schuijt is Super de Boer-ondernemer en runt een prachtige
supermarkt met een verkoopvloeroppervlak van meer dan 1.000 vierkante
meter in winkelcentrum Zuiderwaard te Vinkeveen. Hij werkt al meer dan
15 jaar in de food. De winkel is een half jaar geleden verbouwd en ziet
er geweldig uit. Op het vlak van duurzaamheid heeft hij samen met de
Super de Boer-formule de laatste jaren grote stappen gemaakt.
“We houden zoveel mogelijk rekening met het aspect duurzaamheid,
zowel als het gaat om de samenstelling van producten en verpakkingen,
als dierenwelzijn. We zijn als formule bijvoorbeeld gestopt met de
verkoop van paling, omdat de palingstand in gevaar is gekomen.
We verkopen nu duurzaam gevangen vis.”
Groter assortiment biologisch
Ook voor wat betreft het assortiment
biologisch is er veel veranderd.
Vincent Schuijt: “Tien jaar geleden
had ik misschien tien items in de
winkel staan, nu zijn het er meer
dan vijfhonderd. Ik heb nu zeker
drie schapmeter biologisch (dkw).
Daar komen dan nog eens de items
biologisch vers bij: zuivel, vlees,
vleeswaren, groenten en fruit. Ik
heb nu het idee dat het segment
biologisch meer opvalt. Hoewel de
producten wat duurder zijn, is de
consument wel bereid wat meer te
betalen wanneer de smaak en de
kwaliteit ook beter zijn.”
Ten behoeve van de Duurzame Consumptie Monitor (GfK-2009) werden
4.200 Nederlanders in de leeftijd van 18-74 jaar benaderd via internet.
Naar voren kwam dat circa 3,9 miljoen shoppers meer dan gemiddeld
openstonden voor duurzaamheid. Groente- en fruittelers vond men het
meest verantwoordelijk voor de milieuvriendelijke teelt. Daarnaast
werd de overheid meer verantwoordelijk geacht dan de supermarkt.
Vooral biologisch vlees kon beter onder de aandacht gebracht worden.
Belangrijke redenen om dit te kopen waren: de smaak, de kwaliteit
en de gezondheid. Trendwatcher Adjiedj Bakas sprak recent op een
congres van Fair Trade Original over duurzaamheid. Hij verwacht dat de
consument het duurzame gedrag in 2010 niet loslaat en voorziet tevens
een herwaardering van de oer-Hollandse keuken.
Wie
wat
Als je de ontwikkelingen van de laatste
jaren ziet op het gebied van biologische,
ambachtelijke, natuurlijke, duurzame en lekkere
streekproducten, dan zie je door de bomen het
bos niet meer. Verder wordt alles getooid met
Fair Trade, BIO + en alle mogelijke andere labels.
In elke productgroep is het weer anders.
Hoe moet je nu een goed assortiment samen-
stellen en wat wil de consument eigenlijk?
Hoe neemt de consument haar beslissingen?
Wat is belangrijk? Volwaardige kip voor €7,95
per kilo of de actie kipfilet (Hollands, kwaliteit A)
voor €3,49 per kilo.
Hoe zet je evenwichtig een assortiment in elkaar?
Wat is vanzelfsprekend en moet je gewoon
voor elkaar hebben vanuit het oogpunt van
duurzaamheid? En wat is extra, kan je apart
aangeven en ook meer voor laten betalen?
Wat is de rol van de wetgever? Het bijzondere
gewoon maken per wet?
Het belangrijkste is natuurlijk hoe de klant
ernaar kijkt. Eén ding is zeker en dat is dat
klanten met de mond vaak andere zaken
uitspreken, dan ze daadwerkelijk bij hun
aankoop doen.
weet nog
hij moet doen?
Praten over duurzaamheid is wat anders dan
het kopen van de producten. Bovendien weet
de klant het ook niet meer. Misschien koopt
ze in het eerste gangpad bewust biologische
kip en neemt ze uit de diepvries kipsticks voor
de kinderen die gemaakt zijn van gemalen en
geperst kippenvlees uit Thailand. Toch heeft de
klant een goed gevoel. Ze weet niet beter.
Frans Fredrix was gedurende 15 jaar algemeen directeur van de C.I.V.
Superunie B.A. Een inkooporganisatie met een marktaandeel van
circa 28%. Sinds 2008 is hij als zelfstandig consultant actief.
Zo heeft hij zich o.a. ingespannen voor het opzetten van een
coöperatieve inkooporganisatie voor supermarktorganisaties in Moskou.
Hij is als adviseur onder meer werkzaam voor Deen, Boni, Jan Linders
en Sanders. In 2010 zal hij als columnist zijn visie geven op actuele
ontwikkelingen in foodretail.
Misschien moeten we wat meer naar
aanpalende branches kijken, zoals de
automobielindustrie. Maatregelen zoals
bijtelling, eigen bijdrage, vrijstelling van
BPM en motorrijtuigenbelasting bepalen meer
het gedrag dan de ideële doelstelling.
Ik las recent dat een kerstboom van kunststof
ongeveer 15 jaar gebruikt moet worden om
de dezelfde milieubelasting te hebben als een
echte boom. Denkt U werkelijk dat iemand
zich door dit criterium laat leiden? Welnee, de
kunststofboom is voor het gemak en de echte
boom wordt gekocht voor de geur en het gevoel
de natuur in huis te hebben.
Zo is het met onze levensmiddelen ook.
Wij, bedrijfsleven en overheid, moeten als
verantwoordelijken zorgen dat we alles in orde
hebben. We moeten zorgen dat het met onze
dieren goed gaat, de landbouw zo ingericht
wordt dat we er nog honderden jaren mee
vooruit kunnen. Dat we in derde wereldlanden
onze handen uit de mouwen steken om mensen
daar geld te laten verdienen. Dat helpt en dat
moeten we gaan aanbieden als standaardproduct.
Ik vond het een goed idee van PLUS om alleen
nog maar FAIR TRADE bananen aan te gaan
bieden. Wie volgt?
Misschien ook een mooi moment om wat meer
waarde toe te voegen aan de keten. Want laten
we wel wezen, je wilt toch geen kip zijn geweest
om voor €3,49 per kilo filet op het bord
te belanden……………?
18 19
Frans Fredrix

Duurzaamheid steeds hoger op de agenda. Marlijn Somhorst (CBL):
biologische
“Verkoop
producten
in de supermarkt blijft
Vanaf september 2008 werkt Marlijn Somhorst als beleidsmedewerker
duurzaamheidbeleid bij het CBL. “Duurzaamheid is een thema dat wereldwijd
speelt. Bij de productie van levensmiddelen is steeds meer aandacht voor mens,
dier en milieu. De bedrijfsvoering van supermarktorganisaties verduurzaamt
bovendien”, stelt Marlijn Somhorst.
Het CBL vertegenwoordigt Nederland
in Eurocommerce. Dit is de Europese
winkelorganisatie die in Brussel op tal van
dossiers gemeenschappelijke belangen
behartigd. Duurzaamheid is ook hier een
steeds belangrijker onderwerp.
“Duurzaamheid staat steeds hoger op
de agenda”, vertelt Marlijn Somhorst
die internationale betrekkingen
studeerde. Sinds 2007 kent het
Centraal Bureau Levensmiddelenhandel
(CBL) een ‘duurzaamheidagenda’.
Hierop worden elk jaar nieuwe
onderwerpen geplaatst, zoals het
verdoofd castreren van biggen, biologisch,
arbeidomstandigheden in
ontwikkelingslanden en duurzame vis.
Taskforce Biologische Landbouw
“Wat is duurzaamheid eigenlijk? Wat
verstaan we eronder? Er zijn talloze
definities in omloop. Verduurzaming
is een proces waarbij – binnen een
haalbare economische context
– producten met meer aandacht voor
dier, mens en milieu tot stand komen.
Alle schakels in de keten spelen daarbij
een belangrijke rol. Ik denk dat we
in Nederland op een aantal terreinen
zeker vooroplopen in ontwikkelingen.
Ketenpartijen weten elkaar ook steeds
beter te vinden. Voor biologisch is dat
de Taskforce Biologische Landbouw.
Hierin stimuleren marktpartijen een
jaarlijkse omzetgroei van biologisch
met 10%.” Marlijn Somhorst is
optimistisch over de ontwikkeling
van biologische producten. Volgens
haar gaat het goed met de verkoop
van biologische producten in de
supermarkten. “Het valt goed te volgen
in de Bio-monitor die jaarlijks wordt
opgesteld door het LEI Wageningen UR.
De Bio-monitor geeft aan dat, ondanks
de economische ontwikkelingen,
de consument volop biologische
producten blijft kopen. Ik baseer me
hierbij op de cijfers uit 2009.”
Speerpunten
duurzaamheidagenda
Het CBL heeft voor 2010 een aantal
nieuwe speerpunten benoemd in
haar beleid die terugkomen op
de duurzaamheidagenda. Samen
met ketenpartners, overheden
en maatschappelijke organisaties
worden projecten opgezet om de
voedselketen duurzamer te maken.
Eén daarvan is de verduurzaming van
de soja-, palmolie- en cacaoketen.
Marlijn Somhorst: “De teelt van soja
en palmolie kan gepaard gaan met
problemen van sociale, economische
en ecologische aard. Het CBL wil
samen met partijen in de keten
en maatschappelijke organisaties
bijdragen aan
duurzamere ketens,
door te werken
met internationaal
omarmde criteria,
zoals die zijn - of
worden - opgesteld
binnen zogenaamde
round tables (RTRS,
RSPO). Grondstoffen
die aan de gestelde criteria voldoen,
kunnen worden verwerkt in de
producten die onder het huismerk van
supermarkten op de markt gebracht
worden. Ook de verduurzaming
van de cacaoketen wordt door
het CBL gestimuleerd, waarbij de
nadruk ligt op de verbetering van
de arbeidsomstandigheden in de
productielanden. Het streven is dat
in 2012 veel chocoladeproducten
onder huismerk van duurzame
cacao zijn gemaakt.
Een tweede speerpunt is het
opstellen van plusmodules voor
dierwelzijn binnen GlobalGAP
(voedselveiligheidstandaard).
Dergelijke modules moeten het voor
supermarktorganisaties eenvoudiger
maken vlees te verkopen dat
geproduceerd is met extra aandacht
voor dierwelzijn.
Derde speerpunt is klimaat. De
productie, distributie en verkoop van
stijgen”
Het CBL is nu een CBL-Klimaatplan
aan het ontwikkelen met als doel een
meer klimaatvriendelijke voedselketen.
“Zo wil het CBL de venstertijden
verruimen. Dit betekent onder
andere, dat vrachtauto’s flexibeler de
supermarkten kunnen bevoorraden.
Op die manier kan de uitstoot van CO2
worden beperkt, doordat vrachtauto’s
dan minder in de file staan.
Het CBL heeft in 2009 onderzoek laten verrichten naar de mate
waarin duurzaamheid een rol speelt bij het aankoopgedrag van
consumenten. Consumenten vinden dat er een duidelijke relatie
is tussen biologisch en duurzaamheid. Volgens sommigen zijn de
begrippen gelijk aan elkaar. Een andere groep respondenten ziet
duurzaam als een breder concept waarvan biologisch een onderdeel is.
We willen ook de consument bewegen
tot klimaatneutrale consumptie
door beter te informeren over de
voedselketen en te stimuleren tot
het voorkomen van verspilling”, stelt
Marlijn Somhorst. Ook hier wordt
zoveel mogelijk met ketenpartijen
samengewerkt. Samengevat – zo stelt
Marlijn Somhorst – staan in het plan
drie terreinen centraal: logistiek
(minder kilometers), klimaatvriendelijke
winkels (koelingen)
en klimaatneutrale consumptie
(tegengaan verspilling in de keten).
De Taskforce Biologisch Landbouw
geeft uitvoering aan het convenant
marktontwikkeling biologische landbouw.
Afgesproken is de markt van biologische
producten jaarlijks met 10% te laten
groeien. De meest recente Bio-monitor liet
zelfs een groei van gemiddeld 12% van
biologisch in de supermarkt zien.
levensmiddelen is energie-intensief.
20 21
Marlijn Somhorst (CBL)

CONO projectleider Caring Dairy, Klaas Jan van Calker:
“We maken
Voor Cono Kaasmakers is
duurzaamheid een zeer serieuze
zaak, waarbij het onder andere gaat
om de vertaalslag van ‘People, Planet
& Profit’. “We hebben dat vervat in
het thema Caring Dairy, wat weer
uitgesplitst is in het streven naar Blije
koeien, Blije boeren en Blije aarde.”
De aanpak van CONO Kaasmakers
krijgt ook een internationaal karakter,
doordat er wordt samengewerkt met
ijsproducent Ben & Jerry’s.
Klaas Jan van Calker: “In feite is
Cono Kaasmakers in 2002 concreet
gestart door veehouders een
weidegangpremie te geven. Zeker
90% van onze melkveehouders laat de
koeien vrij in de wei lopen. Dat heeft
effect op de vrije vetzuren in de melk
en dus ook op de smaak van de kaas.
Die wordt veel romiger
en smeuïger.”
Beemster kaas en
Caring Dairy
De samenwerking
met Ben & Jerry’s
heeft een extra
impuls gegeven
aan de verdere
verfijning van het
duurzaamheidprogramma
van
CONO. De Amerikaanse ijsmaker
startte in 2003 het programma Caring
Dairy samen met specialisten van
de Wageningen Universiteit,
Wereld Natuur Fonds en
de Stichting Natuur en
Milieu.“Sinds 2007
neemt Beemster kaas
deel aan Caring Dairy.
Zuivelcoöperatie
CONO bestaat uit
melkveehouders in
de lekkerste &
meest duurzame kaas
CONO Kaasmakers, de producent van Beemster kaas, is gevestigd in de unieke
droogmakerij de Beemster, beschermd cultureel erfgoed dat prijkt op de lijst van
de Unesco. Klaas Jan van Calker werkt er twee jaar als duurzaamheidmanager.
“Onze ambitie is de lekkerste en meest duurzame kaas van Europa te maken.”
Binnen de kaasketen ziet hij CONO als de ketenregisseur. “Onze visie is dat je
met duurzaamheid nooit klaar bent. Steeds streef je ernaar om een nieuwe stap
te maken. Dat is een continu en dynamisch proces.”
de omgeving van Ommen en in Noord-
Holland. We hebben onze aanpak
opgeschaald naar 500 melkveehouders.
Zij zorgen samen voor zo’n
25.000 koeien.” Voor het programma
duurzame veehouderij is een speciaal
logo ontwikkeld. De duurzaam
geproduceerde melk van deze koeien
wordt zowel voor Ben & Jerry’s ijs als
Beemster kaas gebruikt.
Dierenwelzijn en energieverbruik
CONO Kaasmakers heeft als gevolg
van het Caring Dairy-programma
een analyse gemaakt van onder
andere het energie- en waterverbruik
van de schakels in de keten van
de melkproductie. Ook is gekeken
naar onderwerpen als biodiversiteit
en het gebruik van bijvoorbeeld
duurzaam verkregen veevoeder zoals
soja. Op dit punt worden ook de
veevoerleveranciers betrokken bij
het programma. “We hebben gezocht
naar een methode die enerzijds
waarborgt dat iedereen in de keten
volgens dezelfde systematiek werkt,
maar met anderzijds toch voldoende
ruimte voor de individuele veehouder.
Een gedifferentieerde aanpak waarbij
iedereen zijn eigen pad gaat, maar
wel aan de hand van een vooraf
vastgestelde systematiek. Cono
van Europa”
Kaasmakers biedt meer dan tien
verschillende workshops aan.
De veehouder kiest zelf welke
workshops hij volgt en dus met welke
onderwerpen hij aan de slag gaat.
Om de melkveehouders enthousiast te
maken, te informeren en mee te laten
beslissen, organiseert CONO jaarlijks
ongeveer 160 ‘workshops aan de
keukentafel’ op de melkveebedrijven.
Hier komen zaken als dierenwelzijn
en energieverbruik aan de orde.
Door onderlinge vergelijking van de
bedrijven en de gestelde indicatoren,
komt iedere individuele veehouder
tot een eigen aanpak.”
De juiste balans
Concreet betekent dit dat de
melkveehouders jaarlijks drie
workshops volgen en drie
actieplannen opstellen, zodat zij
daadwerkelijk aan de slag gaan om
de duurzaamheid op hun bedrijf te
verbeteren. “We willen natuurlijk
graag dat onze melkveehouders op
termijn ook energie gaan produceren
voor onze kaasproductie.” Klaas Jan
van Calker benadrukt dat met Caring
Dairy prioriteit wordt gegeven aan vier
belangrijke zaken voor de Nederlandse
melkveehouderij: een financieel sterk
bedrijf, een goede balans tussen
werk en privé, gezonde en tevreden
koeien en oog voor landschap en
milieu.“Het gaat om de juiste
balans, nu en in
de toekomst.”
Uitstraling roept tijd van grootmoeder op
BioCuisine brengt eerlijke biologische
kant-en-klaarmaaltijden
in onderscheidende verpakking
Veel kennis en ervaring deed het
bedrijf op bij de productie van
kant-en-klare maaltijdconcepten
die onder de naam BioZorg aan
zorginstellingen, horeca en bedrijven
worden geleverd. Het idee ontstond
doordat Raymond Hertong, van huis
uit slager, als een extra service aan
zijn klanten in een hoek van zijn
winkel begon met de verkoop van
warme maaltijden. “Veel slagers bij
mij in de buurt toonden interesse en
namen de maaltijden af. We zijn het
concept toen verder gaan vermarkten
bij zorginstellingen en in de catering.
Niet alleen in de directe omgeving,
maar ook in Duitsland. Na enige tijd
kwam er vraag vanuit foodretail.
Dat leidde tot de ontwikkeling van
een specifiek label voor deze markt:
BioCuisine.” John Bakker vindt dat je
als bedrijf niet op één paard moet
wedden. “We richten ons nu op drie
peilers: de out-of-home markt,
retail en export.”
BioCuisine brengt sinds kort een nieuw concept eerlijke biologische
producten in een karakteristieke verpakking op de markt. De producten
worden vanaf een locatie in Haaksbergen volgens HACCP-normen en
EEG-richtlijnen geproduceerd. “Dit jaar focussen we op een voor ons
nieuwe markt: foodretail”, vertelt directeur John Bakker. Samen met
Raymond Hertong waagt hij de sprong naar een nieuwe groep afnemers.
“Onze maaltijden zijn verpakt in een rol. Voor supermarkten levert dat
leuke ruimtebesparingen op. Consumenten moeten er even aan wennen,
maar zij zullen snel de uitzonderlijk lekkere panklare maaltijden
weten te waarderen.”
Langer houdbaar en minder afval
Het is zeker uniek dat BioCuisine,
duurzame biologische producten
gebruikt bij het samenstellen van
een breed scala aan maaltijden en
maaltijdcomponenten. Daarnaast
is de verpakking niet alledaags.
John Bakker: “Onze verpakking
is absoluut bijzonder. We leveren
het biologisch assortiment in een
rol, geschikt voor het koelverse
schap van de supermarkt. Al onze
producten zijn zonder toevoegingen,
e-nummers, geur- en smaakstoffen
en conserveringsmiddelen. In
onze rol zit net zoveel als in een
driehoeksbak.” Het is even wennen
maar de voordelen worden spoedig
duidelijk, daar zijn Bakker en Hertong
vast van overtuigd. Zo benadrukt
John Bakker dat de rol zeker
10% minder afval oplevert dan
de gangbare verpakking met
drie vakken.
Aantrekkelijk assortiment
Het assortiment biologische kant-enklaarmaaltijden
omvat onder andere
maaltijdsoepen, zoals erwtensoep
en paddenstoelensoep, Hollandse
stamppotten, zoals zuurkoolstamp
met spek, andijviestamp, boerenkoolstamp,
hutspot met spek, spinazie
à la crème, prei à la crème, pasta’s
en rijst, sauzen, puree, rode kool,
etc. Raymond Hertong: “Het leuke
is dat de consument zelf voor het
samenstellen van zijn maaltijd
kan combineren.”
Dat het rolletje als verpakking is
ontstaan vanuit de slagersachtergrond
van Raymond Hertong, zal
niemand verbazen. De authentieke
verpakking krijgt een extra sfeer
door het groene BioCuisine logo
en het gekozen lettertype uit
grootmoeders tijd.
Pure smaak en eerlijke teelt zijn
belangrijke uitgangspunten bij het
produceren van BioCuisinemaaltijden
en -maaltijdcomponenten. “We
streven naar een evenwicht tussen
ecologische, sociale en economische
belangen”, stelt John Bakker.
Versunie is als versgroothandel één
van de eersten waar de BioCuisine
kant-en-klaarmaaltijden voor
zelfstandige supermarktondernemers
verkrijgbaar zijn.
22 23

24
www.stegeman.nl
Het nieuws van Alledag
Stegeman Alledag
Heerlijke vleeswaren voor op de boterham horen bij de Nederlandse
ontbijt- en lunchtraditie. En lekker vers zijn ze het lekkerst. Daarom
introduceert Stegeman nu Alledag. Basis en luxe vleeswaren voor de
dagelijkse boterham in een nieuwe verpakking waarin ze langer vers blijven.
De dunnere fl owpack voelt prettiger aan en zorgt voor een reductie van
50% van het verpakkingsmateriaal. Bovendien is de verpakking makkelijker
te openen én te hersluiten. Kortom, Stegeman Alledag is goed nieuws voor
iedereen die elke dag optimaal van vers wil genieten.
Stegeman, daar hou ik van