De kracht van vrouwen wereldwijd - Symposium NCDO, 2 december ...

De kracht van vrouwen wereldwijd - Symposium NCDO, 2 december 2005
Op 2 december organiseerde NCDO een symposium in Den Haag over de kracht van vrouwen
wereldwijd. Dit symposium werd georganiseerd ter gelegenheid van het afscheid van Lily
Hutjes-Boelaars. Zij was acht jaar lang bestuurslid en hield zich zowel binnen als buiten NCDO
bezig met de emancipatie van vrouwen wereldwijd. Zeven sprekers en ongeveer vijftig
deelnemers deelden onder leiding van van dagvoorzitter Joan Ferrier 1 hun analyses en ideeën
hoe de kracht van vrouwen optimaal benut kan worden.
‘We zijn er nog niet in geslaagd de rol van vrouwen recht te doen,’ stelde Ruud Treffers, directeur
generaal internationale samenwerking (DGIS) van het ministerie van Buitenlandse Zaken, en één van
de sprekers op het symposium. 2 ‘De inzet is er wel, maar we zijn nog steeds op zoek naar een
balans.’ NCDO-voorzitter Jos van Gennip constateerde dat vrouwen in de huidige globaliserende
wereld nog steeds vaak slachtoffers zijn. Hij gaf aan dat globalisering ook kansen biedt aan vrouwen
en noemde als voorbeeld de breuk met tradities en de gelijke berechting en kansen voor vrouwen.
Een belangrijke vraag op het symposium was: wat is de beste strategie voor de empowerment van
vrouwen Hierbij werd er onderscheid gemaakt tussen aan de ene kant het ondersteunen en
ontwikkelen van vrouwengroepen die de belangen van vrouwen behartigen en voor hun problemen
opkomen en aan de andere kant gender mainstreaming, het integreren van de emancipatie van
vrouwen in alle beleidsterreinen.
Sterke vrouwen
Paul Taylor, directeur van VN Habitat (de VN-organisatie die zich richt op huisvesting) in Brussel,
noemde enkele voordelen en nadelen van beide strategieën: ‘Als vrouwen wat willen veranderen, dan
moeten ze meer politieke macht zien te krijgen. Daarvoor moeten ze zich eerst organiseren, zodat ze
eisen kunnen stellen en kunnen lobbyen. Daarom zijn vrouwengroepen belangrijk voor de
empowerment van vrouwen.’ Taylor legde in zijn bijdrage ook uit waarom hieraan gevaren kleven. Hij
stelde ondermeer vast dat niet alle vrouwenorganisaties veranderingsgezind zijn en pleitte voor
umbrella organisations. Deze overkoepelende organisaties zouden kleinere groepen kunnen steunen
met hun kennis, netwerk en eventuele problemen. Op deze manier zorg je er ook voor dat
vrouwenorganisaties langer blijven bestaan.
Een andere belangrijke slagingsfactor voor vrouwenorganisaties is volgens Taylor de aanwezigheid
van belangrijke individuen met leiderschap. Er zijn bijzondere vrouwen nodig om de koers te wijzigen.
CDA-Europarlementariër Ria Oomen beaamde dit met het citaat: vrouwen die zich goed gedragen,
bepalen zelden de geschiedenis. ‘Maar weinig vrouwen hebben sleutelrollen’, concludeerde zij. Als
mannelijke spreker op dit symposium over vrouwen merkte de heer Treffers op dat je mannen ook niet
moet buiten sluiten in het proces: ‘Als mannen onvermijdelijke factoren zijn in genderproblemen, dan
moet je juist ook mannen erbij betrekken.’
Gender mainstreaming
‘Vrouwen zijn lang niet overal georganiseerd,’ stelde Taylor op het symposium, ‘en in dat geval kan
gender mainstreaming zeer nuttig kan zijn.’ Bij gender mainstreaming, een strategie die onder meer
op het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt gehanteerd, gaat het om aandacht voor de positie van
vrouwen in al het ontwikkelingsbeleid. Volgens dit idee moeten de problemen van vrouwen niet als
apart vraagstuk worden beschouwd, maar juist binnen elk beleidsterrein geïntegreerd worden.
Volgens Ria Oomen is gender mainstreaming ook binnen de Europese Unie zeer belangrijk. Zij
constateerde wel dat daarvoor meer vrouwen nodig zijn dan de 222 van de 732 Europarlementariërs.
1 Joan Ferrier is NCDO bestuurslid en directeur van E-Quality, Kenniscentrum voor Emanicipatie in de
Multiculturele Samenleving: www.e-quality.nl
2 Tien jaar na de VN Wereldvrouwenconferentie in Beijing is er opnieuw aandacht voor de afspraken in
het Beijing Platform for Action, het slotdocument. De Nederlandse overheid rapporteerde over de
voortgang. Een schaduwrapportage werd opgesteld door een samenwerkingsverband van
maatschappelijke organisaties. Voor het Nederlandse beleid voor Vrouwen en
Ontwikkelingssamenwerking zie: www.minbuza.nl en www.beijing10.nl
Wereld in Woorden, Mariëtte Heres, 29-11-2007 pagina 1

Er was ook kritiek op gender mainstreaming. Lily Hutjes-Boelaars noemde het ‘de grote verdwijntruc’
en stelde in haar bijdrage dat er juist wel volwaardig en specifiek beleid nodig is die aandacht besteedt
aan de speciale behoeften van zowel mannen als vrouwen. ‘Omdat er een ongelijk beginpunt is, heb
je specifiek beleid nodig om tot gender mainstreaming te komen.’
Beleid en praktijk
Op het symposium ging Treffers dieper in op het ontwikkelingsbeleid. Hij zei dat je geen goed beleid
maakt als je geen rekening houdt met het effect dat dit beleid heeft op vrouwen. Hij benadrukte hierbij
het belang van concrete instrumenten om die doelstelling te kunnen realiseren. Hij nodigde de zaal uit
deze aan te reiken en zegde de steun van de overheid toe.
Lily Hutjes-Boelaars pleitte er op het symposium voor dat er iets moet gebeuren met alle
beleidsnota’s. ‘Er zijn uitvoerders nodig die inzien dat je in nota’s en rapporten niet kunt leven, wonen,
liefhebben en werken. Deze uitvoerders zijn organisaties die oog hebben voor mensen, voor wat hen
bindt en wat hen tegenhoudt.’ Uit de zaal werd toegevoegd dat er vaak een kloof is tussen theorie en
praktijk en dat er gekeken moet worden naar wat er is afgesproken en wat er is gebeurd. Lily Hutjes-
Boelaars is een groot voorstander van het beleid van bottom up. ‘Consultants bedenken vaak dingen,
terwijl men zelf allang de oplossing heeft.’
Het mondiale netwerk ‘de Huairou commissie’ 3 werd genoemd als een goed voorbeeld van een
initiatief van onderop dat bijdraagt aan de empowerment van vrouwen. De Huairou commissie is
gericht op de participatie van basisorganisaties van vrouwen en de invloed die zij hebben op de
ontwikkeling van hun eigen gemeenschappen. Zo houdt ze zich ondermeer bezig met local to local
dialogues, waarbij basisorganisaties van vrouwen een relatie opbouwen met de lokale autoriteiten en
gesprekken hebben over problemen die hen aangaan.
Handel
Vanuit een heel andere invalshoek kwam de bijdrage van Marita Hutjes, dochter van Lily Hutjes-
Boelaars en werkzaam als beleidsmedewerker handel bij Novib Oxfam. ‘Vrouwen, handel en
armoedebestrijding gaan hand in hand,’ was de rode draad in haar betoog. ‘Vrouwen voelen oneerlijke
handel vaak het eerst en het hardst.’ De wereldhandel wordt echter ‘genderneutraal’ genoemd: binnen
de wereldhandel zou geen onderscheid worden gemaakt tussen mannen en vrouwen. Vrouwen
worden door de wereldhandelsorganisatie (WTO) dan ook niet speciaal genoemd. ‘Onterecht’, stelde
Marita Hutjes, ‘want vrouwen vervullen een belangrijke rol in de wereldhandel en kampen met andere
problemen.’
Ook benadrukte zij dat de ontwikkeling van vrouwen ten goede komt aan het hele gezin, omdat zij hun
geld eerder uitgeven aan eten, onderwijs en de dokter. ‘Als je een kind bent in Bangladesh, dan heb je
op dit moment een goede overlevingskans als je je moeder stimuleert om een bedrijfje te starten en
een microkrediet aan te vragen. De kans op eten en een opleiding is dan veel groter dan wanneer je
vader dat microkrediet krijgt.’ Ze pleitte daarom voor extra aandacht voor vrouwen binnen de WTO.
‘Als vrouwen verliezen, dan verliezen we allemaal. Dat kan niet de bedoeling zijn,’ eindigde Marita
Hutjes haar betoog.
Mindset
Het symposium werd ondersteund door filmbeelden van VN Habitat, gemaakt door Marieke van
Geldermalsen. Aan het slot van de middag nam Trudy Blokdijk Hauwert van de visitatiecommissie
emancipatie het woord. Deze commissie onderzoekt de stand van zaken bij de Nederlandse
rijksoverheid op het gebied van emancipatie. Het eindrapport van de commissie zal het kabinet
adviezen geven over eventueel nieuw emancipatiebeleid en over wat er moet gebeuren op het gebied
van gender mainstreaming. Blokdijk Hauwert gaf aan alle zaken mee te nemen die ze op het
symposium gehoord had. Ze vertelde dat de tussenrapportages er binnenkort aan komen. ‘Niemand
verwacht een glanzend resultaat, maar langzaam komen we er. Er moet weer wat gebeuren en dat
kan ook,’ zei zij kort en bondig.
De sprekers en deelnemers waren het op dit symposium eens over het feit dat het gaat om een
mindset, een manier van denken, waarbij je beseft dat alles effect heeft op vrouwen. Op het
3 De Huairou Commission is opgericht in 1995 tijdens het NGO Forum dat parallel plaatsvond aan de
VN Wereldvrouwenconferentie in China, in het plaatsje Huariou: www.huairou.org
Wereld in Woorden, Mariëtte Heres, 29-11-2007 pagina 2

symposium werden ideeën uitgewisseld vanuit een verscheidenheid aan expertise en achtergronden.
Een deelneemster uit de zaal gaf aan dat het niet alleen bij uitwisselingen en ontmoetingen van
vrouwen moet blijven: ‘Je hebt ook oren nodig die luisteren.’
Lily Hutjes-Boelaars kreeg aan het einde van de middag een boek aangeboden waar zij zelf aan mee
geschreven heeft: ‘Women changing the world’, gepubliceerd door de International Council of
Women. 4 Zij eindigde de bijeenkomst met een gedicht van feministe Joke Smit: ‘Er is een land waar
vrouwen willen wonen’.
[KADER of doorklikken mogelijkheid
Joke Smit
Er is een land waar vrouwen willen wonen
Er is een land waar vrouwen willen wonen
Waar vrouw-zijn niet betekent: tweederangs en bang en klein
Waar vrouwen niet om mannen concurreren
Maar zusters en gelieven kunnen zijn
Waar rimpels niet de eenzaamheid voorspellen
Maar paspoort zijn naar wijsheid, aanzien, 's werelds raadsvrouw zijn
Waar jonge vrouwen dus een leven voorbereiden
Waarin zij veertig, zestig, tachtig zullen zijn
Er is een land waar vrouwen willen wonen
Waar onrecht niet als een natuurgegeven wordt beschouwd
Waar dienstbaarheid niet toevalt aan één sekse
En niet vanzelf een man de leiding houdt
Waar moeder niet hetzelfde is als huisvrouw
Waar steeds opnieuw wordt nagegaan wie zwak zijn en wie sterk
Waar allen zorgen voor wie hulp behoeven
En 't brood verdienen met maar vijf uur werk
Er is een land waar mannen willen wonen
Waar jongens van de plicht tot flink en stoer doen zijn bevrijd
Waar niemand wint ten koste van een ander
En man-zijn ook betekent: zorgzaamheid
Waar angst en rouw niet weggemoffeld worden
Waar mannen zonder baan niet denken dat ze minder zijn
Waar vrouw en man elkaar niet hoeven haten
Maar eindelijk bondgenoten kunnen zijn
Er is een land waar mensen willen wonen
Waar jong zijn niet betekent dat je steeds wordt genegeerd
Waar zwakken met respect benaderd worden
En vreemdelingen niet meer gekleineerd
Waarin geweld door niemand meer geduld wordt
Waar allen kunnen troosten als een mens ten onder gaat
Dat is het land waar mensen willen wonen
Het land waar de saamhorigheid bestaat
EINDE KADER]
VERSLAG: Mariëtte Heres, Wereld in Woorden
4 Voor meer informatie zie de website van de International Council of Women: www.icw-cif.org
Wereld in Woorden, Mariëtte Heres, 29-11-2007 pagina 3