Over Rand - Vlaamse Landmaatschappij

110 111
Samenvattend zijn er heel wat ‘contrasten’ – stedelijk
versus landelijk, primair versus secundair, orde
versus chaos, traditoneel-concentrische versus
hedendaagse hybride opbouw, lage en hoge schaalniveaus
– die een uitdaging zijn voor de sociaal-ruimtelijke
ontwikkeling van de Vlaams-Brusselse rand.
Een inversie van het kijken, met name vanuit open
ruimte naar de stedelijkheid kijken in plaats van
omgekeerd, is in dit geval een interessant uitgangspunt.
Daarbij moet het een prioriteit zijn om open ruimte
maximaal te vrijwaren. De focus wordt gelegd op strategisch
belangrijke open ruimtes met ecologische,
landschappelijke of economische waarde, die bovendien
als stapstenen in een netwerk kunnen fungeren.
De kansen om groene verbindingen te bewaken en te
versterken is daarbij een belangrijke doelstelling.
Hoewel de visie enkel van toepassing is op de Vlaamse
Rand, zou het niet correct zijn om ontwikkelingen
daarbuiten niet mee te nemen.
De belangrijkste startvragen zijn de volgende:
- Welke kwaliteit van (open) ruimte wensen we
- Wat betekent open ruimte in een 21steeeuwse
context
- Voor wie en wat ontwikkelen we die open
ruimte
- Wat zijn de behoeftes
- Waar moeten er vanuit ecologisch, landschappelijk,
economisch of sociocultureel oogpunt
linken worden versterkt of bewaard
- Hoe kan landelijkheid een plaats krijgen in een
verstedelijkte context als Brussel
Het lijkt nuttig om af te stappen van een ‘randlezing’
die steevast vertrekt vanuit het verstedelijkingscentrum.
Er is ook een andere lezing mogelijk, vertrekkend
vanuit de landschappelijke structuur op provinciale
schaal.
We kunnen de regio ook indelen in een landelijk gebied
in het westen met het Pajottenland als belangrijkste
drager, een valleigebied daartussen van waaruit
een verstedelijkingsexpansie ontstond en een nieuw
plateau in het oosten met een boskarakter. Beide
plateaus hebben een ander karakter. Op het westelijk
plateau vinden we een fijnmazig waternetwerk, op het
oostelijk valt eerder de bossenstructuur op.
De ruimtelijke structuren en figuren van Brussel zijn
voornamelijk in een noord-zuidrichting gestructureerd.
De vallei en het water waren daarbij belangrijke
structurerende elementen. Andere ontwikkelingen,
zoals het wegensysteem, de luchthaven, de grote
baanwinkels en enkele grotere ziekenhuizen deden
een dwarsverbinding ontstaan. De ruimtelijke structuur
waaide daardoor uit en werd steeds complexer.