Oratoriumvereniging Bolsward

Bach hier nou met goed fatsoen op z’n
wolk bij zitten sidderen? Ik neem
afscheid en zoek meteen de Kerkstraat
op. Door de spiegeling in de ramen
kan ik geen schuifdeuren
onderscheiden. Om de hoek ontdek ik
een sigarenwinkel met in gouden
letters GT. Hoeben boven de deur.
Waarschijnlijk familie. Binnen is alles
van een onvoorstelbare ouderdom. De
etalage, de toonbank, de dame; hier
heeft de fixering al plaatsgehad voor
1870. Op de planken liggen dozen
Hofnar waarvan ik niet wist dat ze
nog te koop zijn en op de vloer staan
eeuwoude blikken kisten met
opschriften als ‘Blanke Sigaar
Oldehove Tabak’ en ‘Geurige Zachte
Portorico’. De oorspronkelijke inhoud
blijkt dan toch recentelijk uitverkocht
en is vervangen door allerhande
pruimtabak. De kleine gerimpelde
eigenaresse gaat schuil achter een
glazen sigarettenkastje. Ze is
zichtbaar verlegen met het bezoek.
‘Wat geeft u voor dat blik,’ wil ze
tenslotte weten. Hoezo, verkoopt ze
het dan? ‘Nee, maar iedereen biedt er
geld voor. Soms wel honderd gulden.
En de dokter wil de toonbank hebben.’
Zo gaat dat. Naar de Mattheuspassie
is ze nooit geweest, ze had immers
haar winkel. En misschien ook nog
een man die ‘s avonds de deur niet
uitwou. Ik koop een vergeelde doos
gematteerde bolknakken en begeef me
richting Martinikerk.
Koster Doede de Waij gaat me voor.
In het portaal doet hij z’n pet af, legt
hem omgekeerd op tafel en in die pet
gaat dan weer de sleutelbos. De Waij
is koster van de vijfde generatie. Zijn
Oratoriumvereniging Bolsward
38
vader heette Doede, zijn grootvader
en overgrootvader eveneens. Het
naamplaatje aan de kosterij is
weliswaar verweerd maar klopt dus
nog steeds. Maar zoon Doede wil
geen koster worden en daarom houdt
het straks op. Voorlopig ziet De Waij
echter nog streng toe op naleving van
de regels. Tijdens de dienst draagt hij
een zwart jasje en grijsgestreepte
broek en niemand behalve de dominee
mag de kansel betreden. Toch heeft
De Waij vorig jaar voor het eerst een
uitzondering gemaakt. Tijdens de
Mattheuspassie mocht de Evangelist
zingen vanaf de kansel. Strikt
genomen is dat natuurlijk een solist en
geen predikant, maar wel in die rol en
dat gaf de doorslag.
Al met al een zeer zorgvuldig besluit
dat de traditie eerder bevestigt and
doorbreekt. En dus ook een teken dat
de Passie zo zit verankerd in
Bolsward dat ze in geen honderd jaar
meer zal verdwijnen. Ook al gaat Van
Amerongen, bijgestaan door tien
puristen, de redactieruimte van het
Bolswards Nieuwsblad bezetten om
van daaruit de hele stad, inclusief het
voltallig koor, orkest en dirigent
Harm Witteveen te wijzen op valse
noten; nooit zal het enig resultaat
genereren.
Bij Witteveen thuis citeer ik nog
eenmaal Van Amerongen, die spreekt
over amateurs ‘die elk jaar weer in
kerken en concertzalen neerstrijken
om daar ten overstaan hunner neefjes
en achternichten de kelen te schrapen
voor het ‘Lass Ihn kreuzigen!’ Niet zo
aardig,’ constateert Witteveen droog.
‘Volgens mij is Van Amerongen hier
nog nooit komen luisteren. Dat zou hij