Tom Dueck & Chris van Dijk - Gewasschade ... - Energiek2020

Voorkomen van gewasschade door
rookgassen
Tom Dueck & Chris van Dijk
Wageningen UR Glastuinbouw 21 & 22 april 2010

Rookgassen bij gebruik van de WKK
Regelmatig klachten/berichten over gewasschade:
bij zichtbare schade – vaak storingen
Bij onzichtbare schade – schuld gezocht bij WKK
Bekend:
Bij doseren van CO 2 ook rookgassen
Rookgassen: vooral NOx en etheen
Maar ook methaan, ethaan, benzeen, hexaan . . .

Rookgassen bij gebruik van de WKK
Wat komt uit de WKK aan rookgassen
Wat ‘ziet’ het gewas ervan
Zijn rookgassen nu schadelijk
Wat kan je ertegen doen

ventilatie verlies
Concentratie na reiniger:
Vermogen WKK
Onderhoud WKK
Effectiviteit reiniger
CO 2
-ventilator
rookgassen
geen bypass
gas
X
rookgasreiniger
ketel
gas
Concentratie in kas:
Volume van de kas
Hoogte gewas
Opname door gewas
Ventilatie verlies
Wkinstallatie
Uit Dueck et al.

Metingen in de kas

Dagverloop NOx en CO 2 bij roos
80
1200
CO 2 >
NO x binnen >
NO x buiten >
NOx concentratie (ppb)
60
40
20
0
CO2
Nox binnen
Nox buiten
900
600
300
0
CO2 concentratie (ppm)
1 5 9 13 17 21
Dag (uren)
Uit Van Dijk et al.

Seizoensverloop NOx en CO 2 bij potplanten
(24uursgemid.)
400
1200
300
200
100
NOx concentratie (ppb)
CO2 concentratie (ppm)
CO 2 >
NO x binnen >
(schadedrempel: 40)
Sept 20
Sept 24
Sept 28
Okt 2
Okt 6
Okt 31
Nov 4
Nov 8
Nov 12
Nov 16
Nov 20
Nov 24
Nov 28
Dec 2
NO x buiten >
0
CO2
Nox binnen
Nox buiten
800
400
0
Uit Van Dijk et al.

Gemeten waardes voor rookgassen
WKK, na reiniger
Kas
Gemeten
Gemeten
Etheen
10400 ppb
550 ppb
Nox
1325 ppm
15300 ppb
Methaan
5002500 ppm
820 ppm

Wat noemen wij schadelijk voor het gewas
NOx
Zichtbare schade – wit, necrotisch vlekken
Groei reductie in biomassa, reproductie
Fysiologisch – stomataire geleidbaarheid, fotosynthese
Biochemisch – enzymactiviteit, chlorofyl gehalte
Etheen
Afsterven van bladweefsel
Veroudering, abortie van bloem/vrucht
Epinastie, chlorose, groeireductie

Begassingsonderzoek aan paprika
controle
15 ppb etheen

Effecten van etheen op paprika
100
80
Blad
V rucht
St engel
Plant
Drooggewicht (g)
60
40
20
0
1 10 100 1000
Etheen concentratie (ppb)
Uit van Dijk et al.

Etheenbegassing en aardbei
Vervorming bloembodem
en bloemblaadjes
Overzicht blootstelling
aan etheen
Trosontwikkeling

Effectgrenswaarden
Effectgrenswaarden
Wordt bepaald door meest gevoelig gewassen
Geldt voor alle gewassen
Effectgrenswaarde afhankelijk van
Klimaatcondities
Gevoeligheid van het gewas
Andere stressfactoren (ziekten, plagen)

Effectgrenswaarde voor etheen (alle gewassen)
10000
Blootstellingsduur (uren)
1000
100
10
1
0.1
0.1 1 10 100 1000 10000
Etheen concentratie (ppb)
Blauw:
paprika,
literatuur
Rood: exp.,
WUR

Effectgrenswaarde voor NOx
1000
Blootstellingsduur (dagen)
100
10
1
0.1
0.01
0.001
1 10 100 1000 10000
NO 2 /NO concentratie (ppb)

Effectgrenswaarden
Kort Termijn
Lang Termijn
Nox
40 ppb, 24 uur
16 ppb, 1 jaar
Etheen
11 ppb, 8 uur
5 ppb, 1 maand

NOx
24 uurs
gemiddelde
concentraties
in de kas i.r.t.
de effect
grenswaarde
(let op seizoen
en ventilatie)
[ppb]
200
150
100
50
bedrijf 1
0
18-03 20-03 22-03 24-03 26-03 28-03 30-03 01-04 03-04
200 [ppb] bedrijf 2
150
100
50
0
27-04 29-04 01-05 03-05 05-05 07-05 09-05 11-05 13-05 15-05
100 [ppb] bedrijf 3
50
0
100
18-05 21-05 24-05 27-05 30-05 02-06 05-06 08-06
150 [ppb] bedrijf 4
gemeten NO x
effect grensw aarde
maart
mei
juni
sept
50
Bedrijf 5: lagere
CO 2 conc. (500ppm)
0
29-06 09-07 19-07 29-07 08-08 18-08 28-08 07-09 17-09
60 [ppb] bedrijf 5
40
20
okt
0
27-09 08-10 19-10 30-10 10-11

Gewasschade door WKK
Meeste bedrijven géén problemen
Aantal bedrijven klachten door:
Storingen WKK incidenten
Minder groei/productie mogelijk bij goed functioneren
WKK (volgens oude normen)

Maatregelen t.a.v. rookgassen
Regelmatig onderhoud WKK essentieel
Doseer rookgas CO 2 niet te hoog (8001000 ppm)
Meten in de kas op gewasniveau
Bij overschrijding effectgrenswaarden:
CO 2 niet doseren
Overschakelen op puur CO 2
Meer ventileren
…….

Rapporten zijn down te loaden:
http://www.glastuinbouw.wur.nl
Zie onder > rapporten en publicaties
En dan > rapporten
CO 2 bij paprika: meerwaarde en beperkingen. WUR Nota 494, 2007
Emissies uit WKK installaties in de glastuinbouw. WUR Nota 505, 2008
Risicoevaluatie toepassing Groen Gas in de Nederlandse glastuinbouw.
WUR Nota 582, 2009
Effecten van stikstofoxiden en etheen op paprika. WUR Nota 317, 2010
Effecten van etheen op aardbei. WUR Nota 336, 2010

Wageningen UR Glastuinbouw
Innovaties vóór en mét de glastuinbouw
© Wageningen UR