TIST: Toetsbladen

30 minuten
DIEREN IN HET WILD
Opdracht
Onderstaande artikeltjes komen uit een natuurtijdschrift. Ze geven
informatie over enkele dieren die in het wild leven: de springbok, de
schildpad, de gems, de steenvis en het stinkdier.
Lees deze artikels aandachtig en probeer de informatie te begrijpen.
De springbok is een klein hert waar leeuwen graag
op jagen. Je kunt springbokken vinden in de drogere
streken van Afrika. Springbokken eten gras en ook
jonge bladeren. Zowel mannetjes als vrouwtjes
hebben horens, maar de horens van de vrouwtjes
zijn kleiner, lichter en minder gebogen. Met deze
horens kunnen springbokken zich uitstekend
verweren tegen jagende leeuwen. Je vindt
springbokken steeds in kuddes, die in grootte kunnen variëren van 2 dieren
tot een paar honderd.
Schildpadden kwamen al 2000 miljoen jaar geleden
op aarde voor; ze leefden dus al in de tijd van de
dinosauriërs. Er zijn meer dan 250 soorten
schildpadden. Sommige soorten leven in het water,
andere op het land, nog andere zowel in het water
als op het land. Landschildpadden kunnen 100 jaar of ouder worden.
Kenmerkend voor de schildpad zijn zijn twee schilden: een rugschild en
een buikschild. Samen vormen deze schilden een veilig pantser waarin de
schildpad zich terug kan trekken als hij zich bedreigd voelt. Zijn kop, staart
en zijn vier poten verdwijnen tussen het buikschild en het rugschild, zodat
deze kwetsbare lichaamsdelen goed beschermd zijn. Het schild van een
schildpad is opgebouwd uit twee stevige lagen. De buitenste laag van het
schild bestaat uit hele sterke hoornplaatjes. De binnenste laag van het
schild is gemaakt van bot.
Gemzen leven in de Alpen en andere
hooggebergten van Zuid-Europa en hebben
ongeveer het formaat van een tamme geit. Ze
hebben achterwaarts gebogen horens, die zo’n 30
cm lang kunnen worden. In noodgevallen zijn
gemzen in staat om in zeer nauwe rotskloven snel
te vluchten: gemzen zijn immers uitstekende
klimmers, die langs de steilste rotswanden
razendsnel omhoog kunnen galopperen. Met
gemak springen zij over kloven van vijf tot zes
meter, om daarna te landen op een stukje rots
met een oppervlakte zo groot als een vloertegel.
In de zomer, als ze in de alpenweides en tussen
de rotsen leven, is de kleur van hun pels rossig bruin. In de winter zoeken
ze de bescherming van lagergelegen wouden op en verandert de kleur van
hun pels naar zwartbruin. Gemzen leven in kudden die bestaan uit geiten
met hun jongen en uit jonge bokken. Oudere bokken leven op hun eentje,
maar sluiten zich in de paartijd bij de kudde aan.
De steenvis leeft in het warme, ondiepe water van de
Indische Oceaan. Hij heeft een ruwe, wrattige en
gerimpelde gevlekte huid die precies de grijsbruine kleur
heeft van de koraalriffen waarop hij leeft.
Wordt hij toch ontdekt door een roofvis, dan beschikt de
steenvis over een heel efficiënt verdedigingsmiddel: op zijn rug zit namelijk
een harde en stekelige vin die hij kan opzetten om zijn aanvaller giftige
steken toe te brengen. De steek is erg pijnlijk, dat weten we van zwemmers
die de pech hadden op een steenvis te trappen. Onmiddellijke behandeling
van de wonde is noodzakelijk, want het gif is snel en dodelijk.
Stinkdieren komen voor in Noord- en Zuid-Amerika. Hun maaltijd bestaat
uit kleine zoogdieren, vogels, eieren en vruchten.
Ze zijn berucht omwille van het slecht ruikend vocht dat ze produceren en
opslaan in klieren onder de staart. In gevaarlijke situaties draait
het dier zich om, doet zijn staart omhoog en spuit een straal
bijtende en verschrikkelijk stinkende vloeistof naar zijn aanvaller.
Als deze vloeistof in de ogen terechtkomt, kan het de aanvaller
tijdelijk blind maken. Een stinkdier kan zijn doel bereiken over
een afstand van 3,5 meter.
17