Innovatie 2009/2010 - Brandweer Nederland

Innovatie 2009/2010
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding
NVBR

De NVBR is de branchevereniging van en voor de brandweerzorg en rampenbestrijding
in Nederland. Wij willen de kwaliteit van de brandweerzorg en rampenbestrijding
verhogen en daarmee de fysieke veiligheid van onze samenleving vergroten.
Als landelijke netwerkorganisatie zetten wij ons in voor een intensieve samenwerking
tussen organisaties die betrokken zijn bij de fysieke veiligheidszorg en crisisbeheersing.

4 5
Inhoudsopgave
Voorwoord p. 06
Vmbo-leerlingen halen BHV-diploma p. 08
Met stages nieuwe mensen werven p. 10
Het gemak van het gierkelderpak p. 12
Lekker makkelijk: elektronisch brandkranenboek p. 14
RISC-systeem levert informatie én risicobeoordeling p. 16
Blussen met hoge druk in droge stijgleiding p. 18
Efficiënter zoeken met Welanker p. 20
Op huisbezoek in het kader van brandveiligheid p. 22
Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg p. 24
Cobra-systeem: sneller, effectiever, veiliger p. 26
Werken aan een groter veiligheidsbewustzijn p. 28
Brandveiligheids APK voor gebouwen p. 30
Een pijl richting veiligheid p. 32
LEGO Incidentencity: speels én educatief p. 34
Uitruk live op scherm in kazerne p. 36
Brandweergreep voor slachtoffers met ademluchttoestel p. 38
Mobiel GIS-systeem bewijst meerwaarde p. 40
Snelsluiting vergroot veiligheid duikers p. 42
Digitale Bereikbaarheidskaart: innovatie in techniek én werkwijze p. 44
Nieuwe besturingssoftware: logisch, simpel en duidelijk p. 46
HeartSafe redt levens p. 48
Een rookmelder die het altijd doet p. 50
Toeleiding naar geüniformeerde beroepen stimuleren p. 52
Ruim baan voor de woonwachter p. 54
Combivoertuig p. 56
Meer ruimte voor zelfredzaamheid p. 58
Snelle en effectieve noodhulp p. 60
Loos alarm terugdringen met speciale prijs p. 62
Workshops zelfredzaamheid schudden mensen wakker p. 64
Mobile data terminals p. 66
Snel schakelen met de opstartbox p. 68
Vergroten van veiligheidsbewustzijn bij kinderen p. 70
Met één hand een zware aanvalsslang bedienen p. 72
Maatschappelijke stage in teken van brandveiligheid p. 74
Helmsteun ‘gewoon een handig ding’ p. 76
Dataterminal op telescopische arm p. 78
Snellere inzet met ladderduikstoel p. 80
Slachtoffers afvoeren wordt een stuk makkelijker p. 82
De toegevoegde waarde van onbemand vliegende waarnemingssystemen p. 84
Digitale Brandweermarkt voorkomt verspilling p. 86
Onderzoek naar voordelen ontgassen bluswater p. 88
Brandweerscholendag unieke happening p. 90
Prioriteit voor brandveiligheid in studentenhuizen p. 92
Small-Pack een licht alternatief voor het aanvalskrat p. 94
Brandweerman Cor populair bij Utrechtse kinderen p. 96
Brandweer als professioneel risicoadviseur p. 98
Ruim baan voor talentontwikkeling p. 100
Augmented Reality voor de brandweer p. 102
De mogelijkheden benutten van scannen op afstand p. 104

6 7
Voorwoord
Innovatie speerpunt voor Brandweer Nederland
De brandweersector werd de afgelopen jaren geconfronteerd met een vreemde paradox. Aan de
ene kant het beeld van een behoudende branche, aan de andere kant een organisatie die in staat
blijkt om steeds weer goede, innovatieve ideeën voort te brengen. Voor de NVBR en de Raad van
Regionale Commandanten (RRC) was dat in 2009 reden om het programma ‘Innovatie Moed’
te lanceren. Hiermee willen we het innoverende vermogen van Brandweer Nederland verder
vergroten. Het programma staat niet op zich, maar vindt zijn ankers in de doelstellingen van de
Strategische Reis en het programma Lerend Vermogen. Aan mij, als regionaal commandant van
Limburg-Zuid, is de eer gegund voorzitter te mogen zijn van de stuurgroep van het programma.
Jan van der Heydenprijs
We hebben Brandweer Nederland gevraagd ideeën voor innovatie in te zenden en mee te dingen
naar de Jan van der Heydenprijs. De inzendingen bestrijken de meest uiteenlopende gebieden en
ik ben zeer onder de indruk van het hoge niveau. Iedereen die een bijdrage heeft geleverd zijn wij
daar zeer erkentelijk voor.
De stuurgroep heeft de inzendingen uitvoerig bekeken en beoordeeld. In totaal om precies
te zijn 49 innovaties, verdeeld over de jaren 2009 en 2010. De winnaar van de Jan van der
Heydenprijs 2009 was het project ‘BHV voor VMBO’ van Brandweer Zeist. Op het moment dat
ik dit voorwoord schrijf zijn de genomineerden voor de prijs van 2010 ook bekend, maar tijdens
het NVBR-jaarcongres mogen de aanwezigen hun stem laten horen en gezamenlijk de winnaar
kiezen.
Waarom dit boekje
Dit boekje, waarin de meeste inzendingen van 2009 en 2010 zijn beschreven, wordt tijdens het
jaarcongres 2010 op 23 en 24 september gepresenteerd. Omdat we razend trots zijn op alle
innovatieve ideeën die dit en vorig jaar uit de brandweerorganisatie zijn voortgekomen. Met dit
boekje delen we kennis met elkaar en kunnen we van elkaar leren. We mogen het behoudende
beeld -dat ik in de eerste alinea schetste- dan van ons hebben afgeschud, het kan geen kwaad
de voortdurende vernieuwing binnen onze organisatie geregeld voor het voetlicht te brengen.
Met deze uitgave presenteren we deze ideeën en hopen we te bewerkstelligen dat met een flink
aantal ideeën daadwerkelijk iets wordt gedaan. Iets waar ik alle vertrouwen in heb.
Fotografie: Rens Plascheck
Innovatie Moed
Innovatie Moed schrijven we bewust met een ‘d’. Omdat we allemaal weten dat het moed vraagt
van brandweermensen gestructureerd inhoud te geven aan innovatie: de moed om dingen
te willen veranderen. Maar de alternatieve ‘t’ is ook op z’n plaats: innovatie moet! Het zal de
komende jaren voor onze sector een van de belangrijkste speerpunten blijven. Daarom roep ik
iedereen nu vast op volgend jaar mee te dingen naar de
Jan van der Heydenprijs 2011!
Gerard van Klaveren
Voorzitter Regiegroep Innovatie Moed
Inzendingen voor de Jan van der Heydenprijs 2011 kunnen
worden gezonden naar: innovatiemoed@nvbr.nl. Voor meer
informatie: www.nvbr.nl/innovatiemoed.
Jan van der Heyden
De NVBR-innovatieprijs is niet zomaar vernoemd naar Jan van der Heyden. Dat Jan van der Heyden stierf als bemiddeld man was niet te danken aan zijn
Van der Heyden leefde van 1637 tot 1712 en vond onder andere de
schilderijen. De geboren Gorinchemmer (maar vanaf zijn 12 e woonachtig in
slangbrandspuit uit. Hij ontwikkelde een beter pompsysteem en een leren Amsterdam) had ook veel gevoel voor werktuigbouw. Zo ontwierp hij in 1669
brandslang, die brandweerlieden in staat stelde een brandhaard dichter te een betere straatverlichting voor de stad Amsterdam. Ruim 1.800 door hem
benaderen.
ontworpen lantaarns werden geplaatst. Later volgden er nog vele duizenden
in onder meer Haarlem, Groningen, Den Haag en Berlijn.
Hoewel hij brandmeester was bij het brandspuitgilde, was Jan van der Heyden
van beroep geen brandweerman maar architectonisch landschapsschilder. De verbeterde slangbrandspuit van Jan van der Heyden kwam in 1672 op
Hij behoort tot de belangrijkste 17de-eeuwse schilders van Nederlandse de markt. Hij demonstreerde zijn uitvinding bij het stadhuis en vanaf de
stadsgezichten. Opvallend, volgens kenners, was zijn vaardigheid in het
Westertoren. De burgemeester was zo onder de indruk dat hij gelijk voor alle
weergeven van perspectief.
zestig wijken van de stad een nieuwe brandspuit bestelde.

8
Vmbo-leerlingen halen BHV-diploma
Categorie Maatschappelijk belang
Korps: Brandweer Zeist
Project: BHV op school
Initiator: Frank Slob
WINAAR 2009
2009
Tientallen leerlingen van de Openbare vmbo/
mavo Zeist kwamen aan het eind van het
schooljaar 2009-2010 niet alleen met een
vmbo-diploma van school, maar ook met het
diploma Bedrijfshulpverlener (BHV’er). Het
fraaie resultaat van een initiatief van de school
en Brandweer Zeist.
Frank Slob van Brandweer Zeist: “Een leerling
die de school verlaat met een BHV-diploma
op zak, is geschoold in het omgaan met
beginnende incidenten en heeft daarom
meer kansen op de arbeidsmarkt. Deze
leerlingen vertegenwoordigen voor iedere
werkgever een meerwaarde. Temeer daar de
bedrijfshulpverlening bij veel bedrijven een
onderschoven kindje is.”
Beter perspectief
Het project werd in gang gezet door de
gemeenteraad van Zeist en de Openbare
vmbo/mavo Zeist, een onderdeel van
Scholengemeenschap Schoonoord. Om
vmbo-leerlingen een beter perspectief
te bieden gingen de gedachten in eerste
instantie uit naar stages op het gebied van
veiligheid. Brandweer Zeist kwam vervolgens
met het idee leerlingen op te leiden tot
Bedrijfshulpverlener.
Frank Slob: “Zo’n opleiding is waardevol voor
iedereen, zeker ook voor jongeren. Omdat je
er het veiligheidsbewustzijn mee vergroot. In
dit geval is er ook een voordeel voor ons. Met
dit project slaan we een brug tussen vmboleerlingen
en de brandweer en dat zou in de
toekomst de nodige vrijwilligers op kunnen
leveren.”
Motivatie
Het plan van Brandweer Zeist werd enthousiast
ontvangen en uitgewerkt voor alle leerlingen
die de richting Sport, Dienstverlening &
Veiligheid (SDV) volgden. Bij de jongeren
zelf viel het initiatief ook in goede aarde. De
motivatie was groot en alle leerlingen slaagden
voor het examen. De BHV-diploma’s werden
in mei aan de leerlingen uitgereikt door
burgemeester Janssen van Zeist en Frank Slob.
Ook andere medewerkers van Brandweer Zeist
waren bij de ceremonie aanwezig.
Frank Slob: “Het is allemaal heel goed
uitgepakt. Ik vind het vooral mooi voor de
leerlingen zelf. Het vmbo-onderwijs ligt nogal
eens onder vuur, terwijl er niks mis mee is.
Nu valt er tenminste ook eens iets positiefs te
melden.”
Meer informatie:
Herman Wesseling,
communicatiemedewerker Brandweer Zeist
(h.wesseling@zeist.nl)

10
Met stages nieuwe mensen werven
Categorie Organisatie
Korps Brandweer Bronckhorst
Project Stageplaatsen
Initiator Bennie Hekkelman
2009
Vergrijzing is een maatschappelijk probleem
en ook sommige korpsen zien de gemiddelde
leeftijd van (vrijwillige) brandweerlieden
de laatste jaren omhoog schieten. Bennie
Hekkelman van Brandweer Bronckhorst
bedacht een nieuwe, laagdrempelige vorm
van ‘werving en selectie’: stages voor mensen
vanaf 17 jaar die geïnteresseerd zijn in de
brandweer.
Bennie Hekkelman: “Als je mensen vraagt of
de brandweer iets voor ze is, hoor je vaak: ‘Het
klinkt leuk, maar ik weet niet goed wat ik me
er bij voor moet stellen’. Mensen willen weten
waar ze aan toe zijn en wat is dan een betere
vorm om kennis te maken dan een stage Ik
heb het hier intern aangekaart en het idee
vond veel weerklank. Geïnteresseerden kunnen
hier nu via een stage van maximaal een jaar
snuffelen aan het korps, de organisatie en de
activiteiten van de brandweer.”
Kweekvijver
De stages kunnen uitgroeien tot een
structurele kweekvijver voor nieuwe aanwas,
vermoedt Hekkelman, temeer daar Brandweer
Bronckhorst er serieus invulling aan geeft.
Zo worden stagiaires niet aan hun lot
overgelaten, maar worden ze gekoppeld
aan een persoonlijke stagebegeleider. De
aspirant-brandweerman of -vrouw krijgt
vanaf de eerste dag ook eigen kleding om de
betrokkenheid bij het korps te onderstrepen.
De personeelsafdeling van de gemeente is
bereid gevonden arbeidsvoorwaardelijke zaken
en verzekeringen te regelen.
Begeleiding
Bennie Hekkelman: “Het leuke is dat de aanpak
heel snel vruchten heeft afgeworpen. De
eerste drie stagiaires hebben zich allemaal bij
het korps aangesloten. Ik denk dat het echt
een manier is om nieuwe mensen aan boord
te krijgen. De meeste tijd gaat zitten in de begeleiding
van stagiaires, maar het vinden van
begeleiders kost bij ons geen enkele moeite.
Mensen vinden het juist leuk om hun kennis
over te dragen. Het voordeel voor het korps
is dat we nieuwe aanwas krijgen en dat de
mensen die officieel instromen al weten van de
hoed en de rand.”
Meer informatie
Bennie Hekkelman
(brandweer@bronckhorst.nl)

12
Het gemak van het gierkelderpak
Categorie Techniek
Korps Brandweer Skarsterlân (Joure)
Project Gierkelderpak
Initiator Hein van Dijk
2009
Het is geen lolletje te moeten afdalen in een
gierkelder om een koe of ander dier dat daarin
is gevallen te redden. Toch is de brandweer
hiermee belast en in Skarsterlân (bij Joure in
Friesland) komt het nog regelmatig voor ook.
Hein van Dijk ontwikkelde om die reden een
speciaal gierkelderpak. Een soort aangepast
waadpak met een capuchon en een uitsparing
om het noodzakelijke ademluchttoestel
inwendig te kunnen dragen. Het gierkelderpak
doet precies wat het moet doen: voorkomen
dat hulpverleners in aanraking komen met (de
geur van) mest of gier.
Hein van Dijk over zijn vinding: “In een
gierkelder heb je een ademluchttoestel nodig
anders hou je het er echt niet in uit van de
stank. Het probleem was dat die toestellen
na iedere inzet zo waren vervuild dat je ze
eigenlijk net zo goed weg kon gooien. Ik
zocht dus naar iets dat het ademluchttoestel
helemaal omsluit en ben uiteindelijk
uitgekomen bij een heel pak.”
Leverancier
Toen het idee er eenmaal was, begon de
zoektocht van Hein van Dijk naar iemand die
het gierkelderpak kon maken. Uiteindelijk
bereikte hij overeenstemming met Matcon in
Midden-Beemster, een bedrijf dat onder meer
beschermende kleding maakt. Het prototype
van het pak bleek in de praktijk uitstekend
bruikbaar. Er werden slechts enkele kleine
aanpassingen gedaan voordat tien exemplaren
van het gierkelderpak werden geproduceerd.
Het resultaat is zeer tot tevredenheid van Hein
van Dijk. “Het pak is perfect geslaagd. Het
ademluchttoestel blijft schoon en droog en
als een fles moet worden gewisseld is het een
kwestie van de rits openen, de fles vervangen,
en de rits weer sluiten. Een kind kan de was
doen.”
Kruisbestuiving
De verhalen over het gemak van het
gierkelderpak gingen snel rond en inmiddels
maken meerdere korpsen in heel het land
gebruik van het pak. De onderlinge contacten
leidden ook anderszins tot kruisbestuiving.
Hein van Dijk: “De blusgroep die bij ons is
belast met het redden van vee dat in een
gierkelder is gevallen, maakt ook gebruik
van een speciale takel. Ook daar hadden
veel andere korpsen nog nooit van gehoord.
Nu worden wij in een steeds groter gebied
ingeschakeld voor het redden van vee. De
aanrijdtijd is vaak iets langer, maar dat wordt
gecompenseerd door het feit dat we een dier
sneller kunnen redden.”
Meer informatie
Hein van Dijk
(h.vandijk@skarsterlan.nl)

14
11
Lekker makkelijk: elektronisch brandkranenboek
Categorie Techniek
Korps Brandweer Boxtel
Project Tomtom voor bluswatervoorziening
Initiator Peter Hacken
2009
In het gewone navigatiesysteem alle
beschikbare bluswatervoorzieningen in één
oogopslag in beeld bij de locatie waar je
je bevindt. Het kan met de ‘Tomtom’ die
Peter Hacken, onderhoudsmedewerker van
Brandweer Boxtel, heeft ontwikkeld.
Een ‘elektronisch brandkranenboek’ noemt
hij zijn vinding. De werking is simpel. Bij een
uitruk loopt het systeem gewoon mee met de
route die wordt gereden en alle beschikbare
bluswatervoorzieningen verschijnen
automatisch op het scherm.
In Boxtel en steeds wijdere omgeving zijn
ze enthousiast over het systeem en is het in
gebruik. Boxtel zelf gebruikt de vinding al
vier jaar voor de ondergrondse brandkranen.
Vorig jaar zijn ook de geboorde putten, de
grootwatertransport opstelpunten (GWT)
en de zogenaamde WAS-masten ingevoerd.
Volgens de bedenker is het elektronisch
brandkranenboek een goed alternatief voor de
papieren brandkranenboeken, die uitgaan van
straten en huisnummers.
Peter Hacken: “Het systeem is goedkoop
en makkelijk up-to-date te houden. Dit in
tegenstelling tot de papieren versie.”
Coördinaten
Voor het systeem in gebruik kan worden
genomen moeten de coördinaten van de
brandkranen bij de waterleidingmaatschappij
worden opgevraagd. Ze moeten vervolgens
worden omgezet, zodat ze herkenbaar zijn
voor het navigatiesysteem. Eventueel kan
aanvullende informatie worden toegevoegd,
zoals bijvoorbeeld de diameter van de
leiding en het nummer van de brandkraan.
De brandkranen worden als ‘nuttige plaats’
(POI, Point of Interest ) in het scherm van het
navigatiesysteem weergegeven.
Update
Het is wel handig eens in de zoveel tijd een
update uit te voeren. Een kwestie van het
converteren en inlezen van de coördinaten
in het navigatiesysteem. Peter Hacken: “Wij
hebben met het waterleidingbedrijf hier de
afspraak dat ze elk kwartaal de coördinaten
van de ondergrondse brandkranen doorgeven.
Met een paar simpele handelingen kunnen we
het systeem dan updaten. In de regio Brabant-
Noord zet de waterleidingmaatschappij de
nieuwe coördinaten gewoon iedere keer op
intranet. Dan weet je zeker dat je beschikt
over de meest actuele informatie.”
Meer informatie
Peter Hacken
(pha@boxtel.nl)
Hoofdscherm
Kaart scherm met aanvullende informatie OBK. Zoals nummer
en eventueel diameters.

16
RISC-systeem levert informatie én risicobeoordeling
Categorie Organisatie
Korps Veiligheidsregio Utrecht
Project Risico-objecten Informatiesysteem voor Calamiteiten (RISC)
Initiator René Roke
Het klinkt bijna te mooi om waar te
zijn. Een systeem waarop je één keer
inlogt en vervolgens toegang krijgt tot
verschillende informatiebronnen met
data over bijvoorbeeld het aantal mensen
in een pand, bluswatervoorzieningen,
bereikbaarheidskaarten, de opslag van
gevaarlijke stoffen, GHOR-specifieke
informatie en gegevens over cultureel
historisch erfgoed. En dat allemaal inclusief
een risicobeoordeling en beschikbaar in
zowel de ‘koude’ als de ‘warme’ fase van de
hulpverlening.
Op initiatief van René Roke ontwikkelde de
Veiligheidsregio Utrecht (VRU) zo’n systeem:
het Risico-objecten Informatiesysteem voor
Calamiteiten (RISC). Iedere ketenpartner die
meedoet in het traject zorgt zelf voor het
beheer en de actualiteit van de eigen data.
Binnen de RISC-familie communiceren de
verschillende databases ‘achter de schermen’
met elkaar, waarbij slechts de informatie
wordt gedeeld die relevant is voor de
risicobeoordeling. Een bijkomend voordeel
is dat die informatie vervolgens ‘versleuteld’
heen en weer gezonden kan worden.
Analysemethodiek
Aanvullend op de verzameling met elkaar
communicerende databases, is een
analysemethodiek ontwikkeld waarmee
automatisch, per object en aan de hand van
een vragenlijst met risico-indicatoren, een
risicobeoordeling kan worden gemaakt. De
uitkomst van de analyse van deze ‘gestapelde’
risico’s, wordt inzichtelijk gemaakt in
objectgerelateerde staafdiagrammen. Deze
kunnen per geografisch gebied worden
getoond. Op die manier wordt er inzicht
verkregen in die objecten waarvan de
voorspelbare scenario’s zodanig zijn dat
het basiszorgniveau ontoereikend is en
er meer anticipatie vereist is dan normaal
(geaccepteerde risico’s).
Hendriët Wanders, medewerker Pro-actie bij
de VRU en actief betrokken bij RISC, is laaiend
enthousiast, met name over de combinatie
van twee aspecten: het snel en eenvoudig
kunnen delen van digitale informatie van
verschillende partijen en de analysemethodiek
die eraan is gekoppeld. “Tijdens incidenten
is nu altijd real time informatie beschikbaar
voor iedereen die toegang heeft tot deze
beveiligde webapplicatie. Daarnaast ontstaan
door het bundelen van informatie nieuwe
inzichten in de inschatting van risico’s en daar
kan pro-actief op worden geanticipeerd. Een
uitwerking die ook past in de visie die de
brandweer in de nota ‘Strategische Reis’ heeft
vastgelegd.”
Gedurende de looptijd van dit project
hebben studenten van de opleiding Integrale
Veiligheidskunde data van de duizenden
objecten verwerkt. Daarnaast heeft de VRU
nauw samengewerkt met verschillende
professionals van brandweerkorpsen in deze
regio. “Daarmee zorgen we gelijk voor een
breed draagvlak”, aldus Hendriët Wanders.
Meer informatie
via www.vru.nl of bij Hendriët Wanders
(h.wanders@vru.nl of risc@vru.nl)
RISC: gedetailleerde object informatie voor verschillende partners
Het klink te mooi om waar te zijn, maar de VRU
heeft het gerealiseerd: een systeem waarmee via
één inlog toegang mogelijk is tot verschillende
informatiebronnen met data over bijvoorbeeld
het aantal mensen in een pand, bluswatervoorziening,
bereikbaarheidskaarten, opslag
gevaarlijke stoffen, GHOR specifieke informatie en
kennis over cultureel historisch erfgoed. Dit alles
inclusief een risicobeoordeling!. Ook zijn deze
gegevens zijn beschikbaar voor zowel de ‘koude’
als de ‘warme’ fase van de hulpverlening. De
Veiligheidregio Utrecht (VRU) ontwikkelde zo een
systeem waarbij slechts die informatie wordt
gedeeld die voor de desbetreffende hulpverlener
relevant is. Iedere partij zorgt zelf voor het beheer
en de actualiteit van de data; de verschillende
databases communiceren binnen RISC met elkaar.
Bij toename van het geschatte risico, van een object,
neemt ook de afwijking ten opzichte van standaard toe.
Analysemethodiek
Aanvullend op voornoemde verzameling van met elkaar communicerende databases is een analysemethodiek
ontwikkeld waarmee per stationair object (geo-georiënteerd) automatisch een risicobeoordeling wordt
gegenereerd aan de hand van een vragenlijst met risico-indicatoren. De uitkomst van deze gestapelde risico’s
wordt inzichtelijk gemaakt in staafdiagrammen; expert judgement wordt hierdoor concreet gemaakt.
Sommatie van de objectgerelateerde diagrammen leidt tot een weergave die aansluit bij het sturingsdriehoek
(zie figuur). Uitgangspunt hierbij is dat er in ieder geografisch gebied objecten zijn met voorspelbare scenario’s
waarvan de gevolgen potentieel zo groot zijn dat het basiszorgniveau alleen niet meer toereikend is.
Innovatie
Naast dat de informatie snel en eenvoudig digitaal wordt gedeeld tussen de verschillende partijen, is de
aanvullende analysemethodiek als onderdeel van het systeem een kers op de taart. Door het bundelen van
informatie leidt de inschatting van risico’s tot nieuwe inzichten waarop proactief kan worden ingespeeld; een
uitwerking die past binnen de visie van de ‘Strategische Reis’.
Uitwerking
Voor de dataverwerking van de duizenden objecten in de regio werkt de VRU samen met studenten van de
opleiding Integrale Veiligheidskunde. Het gedachtegoed achter de analysemethodiek verschaft hen inzicht in de
proactieve denkwijze en dat leidt tot een boeiende stage. Daarnaast heeft het betrekken van verschillende
professionals vanuit de brandweerkorpsen in de regio gezorgd voor een breed draagvlak.
Meer informatie
Wilt u meer weten Mail naar RISC@vru.nl of neem contact op met de afdeling Risicobeheersing van de
Veiligheidsregio Utrecht, www.vru.nl.
2009

18 17
Blussen met hoge druk in droge stijgleiding
Categorie Techniek
Korps Brandweer Leerdam
Project Droge stijgleiding hoge druk
Initiator Johan den Hertog
2009
Iedereen in de brandweerwereld kent de
droge blusleidingen. Leidingen in gebouwen
waarmee grote afstanden worden overbrugd.
De droge blusleiding is een hulpmiddel om
sneller water op het vuur te krijgen. Dat kan
met een lage druksysteem en met een hoge
druksysteem. Een innovatieve techniek maakt
het nu mogelijk het hoge druksysteem ook te
gebruiken in een droge stijgleiding.
In het nieuwe blussysteem is de tankinhoud
van 2.000 liter bluswater van een
brandweerauto voldoende voor de eerste
bluspoging. Het leidingwerk is binnen een
aantal minuten gevuld met water, waarna
de brandweer direct over kan gaan tot het
blussen onder hoge druk (40 bar). Dat kan
door gebruik te maken van een speciaal
ontwikkelde knikkoppeling. De hoge drukslang
kan altijd en direct worden gekoppeld,
ongeacht of de druk al in de leiding aanwezig
is. Dit is ook het bijzondere van het systeem.
Met een lage druk droge blusleiding moet
altijd eerst worden gecontroleerd of alle
afsluiters in het gebouw dicht zijn.
Minder belasting
Een groot voordeel is dat de brandweer met
een lichte en compacte hoge drukslang onder
de arm naar boven kan lopen. Met een lage
druksysteem moeten twee brandweerlieden
eerst een loodzwaar aanvalskrat van 60 kilo
naar boven sjouwen. Met als gevolg dat
een brandweerman al behoorlijk afgemat is
voordat hij überhaupt met de eerste blussing
kan beginnen.
Naast een aanpassing van de stijgleiding moet
voor het gebruik van dit nieuwe systeem ook
het brandweervoertuig een kleine aanpassing
ondergaan. De Brandweer Leerdam heeft
inmiddels de koppelingen vernieuwd en bij elk
voertuig zijn vier lichtgewicht slangen van elk
20 meter bijgeplaatst.
Volgens bedenker Johan den Hertog,
preventiemedewerker bij de Brandweer
Leerdam, zitten er tal van voordelen aan
het nieuwe systeem. “Allereerst heb je heel
snel water op het vuur met een minimale
belasting voor het brandweerpersoneel.
Daarnaast heb je geen tijdverlies omdat de
afsluiter moet worden gecontroleerd en de
nevenschade is beperkt omdat met minder
water wordt geblust. Daar komt nog bij dat
geen extra communicatie noodzakelijk is met
de pompbediende. Allemaal voordelen die
niet opwegen tegen de geringe kosten van de
noodzakelijke aanpassingen.
Meer informatie
Johan den Hertog
(johan.den.hertog@leerdam.nl)

20
Efficiënter zoeken met Welanker
Categorie Techniek
Korps Brandweer Zoetermeer
Project Welanker
Initiator René van Wel
2009
René van Wel ontwikkelde een technisch
hulpmiddel voor duikers bij zoekacties onder
water. Welanker noemt hij zijn vinding, die
zorgt voor een betrouwbare verankering
van de zoeklijn in het gebied waarin wordt
gezocht. Het anker (soms met een boei eraan)
wordt in de grond gedraaid. Vervolgens wordt
de zoeklijn aan het anker vastgemaakt, zodat
de duiker de lijn altijd strak kan zwemmen.
Het voordeel hiervan is dat duikers effectiever
kunnen zoeken.
René van Wel: “Het Welanker kan worden
gebruikt bij het zoeken vanaf de boot en
bij alle gangbare zoekmethoden: de hele
cirkelmethode, de diagonaalmethode en de
bodemlijnmethode. Daarnaast hebben we een
nieuwe, snelle zoekmethode ontwikkeld, de
Welanker halve cirkelmethode. Deze wordt
gebruikt op plaatsen waar je met de huidige
zoekmethoden niet uit de voeten kunt.”
Het Welanker is door het korps Zoetermeer
uitvoerig getest. Duikinstructeurs hebben zich
gebogen over de toepassingsmogelijkheden in
relatie tot verschillende zoekmethoden en er
is een film gemaakt waarin de mogelijkheden
worden toegelicht. Alle veiligheidsregio’s in
Nederland hebben via hun duikwerkgroep een
kopie van de film ontvangen.
Toetsing
De film en alle testresultaten zijn gebundeld
en ter toetsing aangeboden aan de Vakgroep
BWB (Bestrijding Waterongevallen Brandweer).
In juli gaf de vakgroep toestemming voor het
gebruik van het Welanker en kort daarna
werd bekend dat in de nieuwe les- en leerstof
Brandweerduiken van de Nbbe (Nederlands
bureau brandweerexamens) de bestaande
zoekmethoden zijn geschrapt, omdat deze
in de praktijk niet werken. Het bestaan van
Het Welanker was bij het opstellen van de
nieuwe leerstof echter nog niet bekend, met
als gevolg dat gebruik in de praktijk in principe
nog niet is toegestaan.
Waardevolle aanvulling
“Een vervelende situatie”, vindt René van
Wel, die onderzoekt hoe het probleem
kan worden opgelost. “Voor mij en voor
de hele werkgroep Duikers Haaglanden is
duidelijk dat het Welanker een waardevolle
aanvulling is op de bestaande hulpmiddelen
bij het brandweerduiken. Met het anker kan
door duikers sneller en nauwkeuriger, dus
efficiënter, worden gezocht. Daarnaast zijn
zoekmethoden die voorheen niet of moeilijk
toe te passen waren, nu wel uitvoerbaar.
Volgens mij vergroot deze vinding de
mogelijkheden die er zijn in het ‘gouden uur’,
het eerste uur na een ongeval, aanzienlijk.”
Meer informatie
René van Wel
(r.van.wel@zoetermeer.nl)
Fotograaf: Eric de Vries, Den Haag

22
GENOMINEERD
2009
Op huisbezoek in het kader van brandveiligheid
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Amersfoort
Project Veilig Wonen
Initiator Bas Gul
2009
Overal waar mensen wonen bestaat
brandgevaar. Gelukkig kan veel leed worden
voorkomen door de risico’s te verkleinen
en bewoners zo goed mogelijk voor te
bereiden op een eventuele brand. Amersfoort
startte als eerste gemeente in Nederland
een project om de kans op woningbranden
te verkleinen: Veilig Wonen. Het project,
dat werd genomineerd voor de Jan van der
Heydenprijs, gaat over het vergroten van
het brandveiligheidsbewustzijn bij mensen
in combinatie met het verbeteren van de
brandveiligheid in woningen.
De Veilig Wonen-aanpak draait om community
safety. Een begrip dat door de Amersfoortse
brandweer wordt omschreven als: ‘Het
vergroten van de fysieke en sociale veiligheid
in de wijk in samenwerking met andere
betrokken partijen. De eerste focus ligt op
brandveiligheid met aansluiting op andere
veiligheidsthema’s’.
Centraal in het project staat de mogelijkheid
van een vrijblijvende brandveiligheidscontrole
bij mensen thuis. Tijdens zo’n bezoek wordt
samen met de bewoner gekeken naar de
brandveiligheid, met als doel mensen bewust
te maken van mogelijk brandonveilige situaties
in hun woning. Ook wordt aangeboden gratis
rookmelders te monteren. In 85% van de
huizen bleek geen rookmelder aanwezig of ze
functioneerden niet goed.
7.000 woningbranden
In Nederland breekt jaarlijks in ongeveer
7.000 woningen brand uit. Daarbij overlijden
gemiddeld zo’n 60 bewoners en raken 500
mensen gewond. De meeste slachtoffers
worden verrast in hun slaap en stikken. Engels
onderzoek heeft aangetoond dat het aantal
doden en gewonden met minimaal de helft kan
worden teruggebracht als alle woningen worden
voorzien van rookmelders. De dekkingsgraad
van rookmelders in woningen in Nederland
wordt op dit moment door het Ministerie van
VROM geschat op ongeveer 70%.
In mei 2010 verscheen in het kader van het
project het Handboek Veilig Wonen.
Een indrukwekkend document met veel
informatie over hoe de brandveiligheid
van woningen systematisch kan worden
gecontroleerd en verbeterd, en hoe het
brandveiligheidsbewustzijn van bewoners
kan worden vergroot. Het handboek, dat
gratis is te downloaden van de site www.
veiligwonenamersfoort.nl, is samengesteld
op basis van ervaringen, methoden en
middelen van Brandweer Amersfoort. Het
korps paste de Veilig Wonen-aanpak van 2006
tot 2010 toe in drie Amersfoortse wijken.
Inspireren
Bas Gul, senior adviseur veiligheid bij
Brandweer Amersfoort over het project:
“Deze aanpak is nieuw voor Nederland,
maar in Engeland werken ze al langer zo.
Wij hebben ons laten inspireren door een
vergelijkbaar project met woningbezoeken
in Liverpool. Cijfers daar tonen aan dat het
project erg succesvol is. Of dat hier ook zo is
zullen we moeten afwachten, maar de eerste
voortekenen zijn goed. Er zijn veel rookmelders
geplaatst en onderzoek wijst uit dat bewoners
zich nu meer bewust zijn van brandgevaarlijke
situaties.”
Meer informatie
Bas Gul (b.gul@amersfoort.nl) of
www.veiligwonenamersfoort.nl

24
Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Hulpverlening Gelderland-Midden
Project Geen nood bij brand, veiligheid in de zorg
Initiator Hulpverlening Gelderland-Midden afdeling Brandpreventie
2009
Wist u dat in 2007 in gezondheidszorginstellingen
in Nederland liefst 1.100
binnenbranden waren met een totale schade
van 84 miljoen euro Vast niet. Bij de afdeling
Brandpreventie van Hulpverlening Gelderland-
Midden deden deze cijfers de wenkbrauwen
fronsen. En dat niet alleen. Er werd een project
ontwikkeld: ‘Geen nood bij brand, veiligheid
in de zorg’.
Doel van ‘Geen nood bij brand’, dat in april
2010 de Innovatieprijs Brandveiligheid 2010
won, is samenwerken aan het verbeteren
van de brandveiligheid in zorginstellingen
door kennisuitwisseling met medewerkers
én bewoners. Binnen het project is nog een
aanpalend traject, namelijk het trainen van
medewerkers door e-learning. Centraal hierin
staan de antwoorden op de vragen: wat te
doen om brand te voorkomen en hoe te
handelen als het onverhoopt mis gaat.
Jos Meeuwsen van Hulpverlening
Gelderland-Midden: “‘Geen nood bij
brand’ is een samenwerkingsproject tussen
brandweerkorpsen en zorginstellingen. De
praktijk is dat een brandpreventiemedewerker
en medewerkers van zorginstellingen samen
met bewoners ‘op expeditie’ gaan door een
gebouw. Ze kijken naar wat goed en fout is
op het gebied van veiligheid. De rol van de
brandpreventiemedewerker is niet controlerend,
maar adviserend en informerend.”
Brandweermensen die meewerken krijgen
vooraf een communicatietraining die
gericht is op het omgaan met bewoners
van zorginstellingen. Na de veiligheidscheck
bespreken ze de bevindingen en leggen
die vast in een verslag met foto’s. Voor de
leidinggevenden van een instelling en de
brandweer is dan in één oogopslag te zien
waar het aan schort. Het belangrijkste effect is
dat situaties die niet goed zijn, sneller worden
aangepakt zonder dwang. Uiteraard adviseert
de brandweer daarbij ‘op maat’ hoe bepaalde
situaties kunnen worden verbeterd.
Jos Meeuwsen: “In die fase start ook het
e-learningtraject dat helemaal is toegesneden
op het eigen gebouw. En eventueel houden
we nog een ontruimingsoefening met de
bhv’ers van de instelling.”
Jos Meeuwsen beaamt dat ‘Geen nood bij
brand’ een flinke investering vraagt van
brandweerkorpsen, maar volgens haar verdient
het project zichzelf terug. “De bewustwording
van brandveiligheid in de instellingen gaat
met sprongen vooruit en je krijgt een zekere
continuïteit in veiligheidsmanagement.
Onze ervaring is bovendien dat meer met
aanbevelingen wordt gedaan als er, zoals bij
dit project, geen dwang op zit.”
Twintig Gelderse zorginstellingen doen
inmiddels mee en ook de Veiligheidsregio
Drenthe heeft het project omarmd.
Meeuwsen: “De reacties zijn uitsluitend
positief.”
Meer informatie
www.geennoodbijbrand.nl

26
GENOMINEERD
2009
27
Cobra-systeem: sneller, effectiever, veiliger
Categorie Techniek
Korps Gezamenlijke Brandweer, Rozenburg
Project Cobra-blussysteem
Initiator Raymond Bras
2009
De Gezamenlijke Brandweer in Rozenburg
nam in het voorjaar van 2009 het Cobrablussysteem
in gebruik. Met dit apparaat
kunnen binnenbranden, bijvoorbeeld in
moeilijk toegankelijke ruimten zoals containers
en scheepsruimen, van buitenaf worden
geblust. Met het Cobra-systeem wordt de
inzet van de brandweer sneller, effectiever en
veiliger.
Met een trekker op de Cobra-bluslans kan de
brandweerman een grit van ijzeroxide aan het
water toevoegen. Hierdoor ontstaat binnen
enkele seconden een gaatje in de wand van de
ruimte waarop wordt gespoten. Door dit gat
kan vervolgens een hoge druk waterstraal (300
bar) worden verneveld. Omdat de verneveling
tien keer zo groot is als normaal, wordt de
brand in de ruimte op een effectieve manier
bestreden.
“Het Cobra-systeem heeft een aangetoonde
meerwaarde”, stelt Raymond Bras van de
Gezamenlijke Brandweer, een publiek-privaat
samenwerkingsverband van meer dan vijftig
bedrijven in het haven en industriegebied
van Rotterdam en de gemeente Rotterdam.
“Neem alleen het gevaar van een backdraft of
een flash-over. Binnen een paar seconden is
dat ingedamd. Ook dikke stalen of betonnen
muren zijn geen probleem. Als de grit wordt
toegevoegd, heb je gegarandeerd binnen de
kortste keren een gat in de wand. Met gebruik
van relatief weinig water bovendien.”
Knock down
Bras erkent dat de brand in sommige gevallen
niet gelijk is geblust. “Maar er is op z’n minst
sprake van een flinke knock down, die het
eenvoudiger en veiliger maakt de ruimte te
betreden en de rest van de brand op een
traditionele manier te blussen.”
Veiliger, effectiever en sneller zijn niet de
enige pluspunten van het Cobra-systeem,
dat van Zweedse makelij is. Ook de schade
die wordt aangericht is in vrijwel alle gevallen
minder, waardoor de herstelkosten na de
brand worden beperkt. Eventueel kan het
systeem worden gebruikt in combinatie met
een geltoevoeging. Een object dat is bedekt
met gel is gedurende een bepaalde tijdsduur,
afhankelijk van de intensiteit van de brand,
beschermd tegen brandoverslag.
Het apparaat van de Gezamenlijke Brandweer
in Rozenburg is aangeschaft met een subsidie
van het Ministerie van Binnenlandse Zaken
en gestationeerd in de kazerne in Hoogvliet.
Bij het verstrekken van de subsidie is het
ministerie er vanuit gegaan dat het systeem
ook bij andere incidenten dan brand kan
worden ingezet. De Gezamenlijke Brandweer
heeft toegezegd de inzetmogelijkheden in
multidisciplinair verband te onderzoeken en
daar verslag van uit te brengen.
Meer informatie:
www.gezamelijke-brandweer.nl of
www.ccs-cobra.com

28
Werken aan een groter veiligheidsbewustzijn
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland
Project (Brand)veilig leven in de praktijk: evidence based voorlichting over brandveiligheid
Initiators Annette de Wolde (Brandweer Amsterdam-Amstelland), Rob Baardse (Brandwonden Stichting)
2009
Op de vraag waarom andere
brandweerkorpsen ‘Brandveilig leven’ over
zouden moeten nemen, is het antwoord van
de projectleiding kort maar krachtig: omdat
het eenvoudig is te implementeren en omdat
de effecten, naar verwachting, groot zijn. Of
dat werkelijk zo is, valt uiteraard pas te zeggen
als meer resultaten bekend zijn.
Het project, dat door het Ministerie van
VROM met 40.000 euro is gesubsidieerd,
gaat uit van de aanname dat bewoners die
dicht bij een pand wonen dat is afgebrand,
na de brand meer openstaan voor
voorlichting over brandveiligheid. Hiervoor
is een gestandaardiseerd voorlichtingsmodel
ontwikkeld, inclusief voorlichtingsmateriaal.
‘Brandveilig leven’ is gestoeld op de bewezen
feiten dat twee op de drie branden ontstaan
door menselijk handelen en dat er een relatie
is tussen doden en slachtoffers bij een brand,
het wijktype, het woningtype, de oorzaak,
rookmelders en vluchtgedrag. Dit aangevuld
met de uitkomsten van een eerder onderzoek
van de Brandwonden Stichting, dat aantoont
dat voorlichting effectief is.
Voorlichtingsmodel
Het voorlichtingsmodel gaat uit van het voor
de hand liggende gegeven dat onveilig gedrag
sneller tot brand leidt dan veilig gedrag.
Waarbij de brug van onveilig naar een groter
veiligheidsbewustzijn kan worden geslagen
door gerichte voorlichting, met name aan
risicogroepen die niet worden bereikt met
reguliere campagnes. Deze aanpak moet
leiden tot minder doden door brand, minder
brandwonden en minder inhalatietrauma’s.
In principe kan de voorlichting met een
minimum aan training worden gegeven door
(vrijwillige) korpsleden. Het materiaal is getest
in verschillende wijken in Amsterdam met een
hoog percentage sociale huurwoningen (90%
en meer). De bewonerspopulatie bestond
gemiddeld uit 50% autochtonen en 50%
allochtonen.
Begonnen is met een nulmeting over
brandveiligheid aan de hand van een
vragenlijsten. De meting is uitgevoerd
door studenten van de opleiding Besturen
van veiligheid van de Vrije Universiteit van
Amsterdam. Tegelijkertijd werden twee
brandweermensen opgeleid tot voorlichter.
Om de verschillen te meten wordt voorlichting
gegeven voor en na een brand door
brandweermensen in uitrukpak. Hierbij
zijn ook consulenten van de Brandwonden
Stichting betrokken.
Andere partners waarmee Brandweer
Amsterdam-Amstelland en de Brandwonden
Stichting samenwerken zijn Stichting
Consument en Veiligheid, het Nederlands
Instituut voor Fysieke Veiligheid (NIFV), de
NVBR en de Vrije Universiteit Amsterdam.
Annette de Wolde van de Brandweer
Amsterdam-Amstelland over ‘Brandveilig
leven’: “We verwachten dat deze aanpak
leidt tot een groter veiligheidsbewustzijn. Als
dat werkelijk zo blijkt te zijn kunnen we het
project via de NVBR landelijk uitrollen.”
Meer informatie:
Annette de Wolde
(a.dewolde@brandweeraa.nl),
Rob Baardse (rbaardse@brandwonden.nl)

30
Brandveiligheids APK voor gebouwen
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Haaglanden
Project Brandveilig Gebruik Bouwwerken
Initiator Brandweer Haaglanden
2009
Om het bewustzijn van gebruikers met
betrekking tot brandveiligheid te vergroten
heeft de Brandweer Haaglanden in 2008 het
project Brandveilig Gebruik Bouwwerken (BGB)
geïnitieerd. Het project is gebaseerd op het
idee van een APK-keuring voor gebouwen, die
nooit een wettelijke basis heeft gekregen. Het
BGB-project gaat uit van vrijwillige deelname.
Eigenaren van gebouwen wordt de
mogelijkheid geboden hun pand te laten
controleren op alle brandveiligheidsaspecten.
Gebouwen die goed uit de controle komen
krijgen het keurmerk ‘Brandveilig Gebouw’.
De hoop en verwachting zijn dat als gevolg
van deze aanpak ook de beheerders van
het gebouw en de gebruikers van panden
bewuster met brandveiligheid omgaan.
Beoordelingsrichtlijn
Voor de certificering van gebouwen
is in samenwerking met KIWA
en een aantal zorginstellingen in
Haaglanden een beoordelingsrichtlijn
opgesteld met 21 aandachtsvelden. De
‘verzwaring’ in vergelijking met normale
brandveiligheidsaspecten ligt vooral
op het organisatorische vlak (aantal
ontruimingsoefeningen, aantal BHV-ers, etc.).
De bedoeling is om bij bestaande gebouwen
te komen tot een ‘geaccepteerd niveau van
brandveiligheid’. Een aantal onafhankelijke
partijen is gerechtigd de controles ten
behoeve van het keurmerk uit te voeren.
Het niveau wordt bepaald door het bereiken
van een score via een opnamerapport, dat is
vastgesteld door de klankbordgroep. Hierin
hebben zitting vertegenwoordigers van
Brandweer Haaglanden, KIWA en Dijkoraad
Viavesta, een bedrijf dat is gespecialiseerd
op het gebied van brandpreventie en
brandweerondersteuning.
Opname
In de praktijk betekent dit dat een
gecertificeerd bedrijf een opname doet van
alle bouwkundige, installatietechnische en
organisatorische brandveiligheidsaspecten. Het
rapport met bevindingen komt in het bezit
van de gebouweigenaar. Wanneer voldoende
punten worden gescoord en geen ‘ko’s’
worden behaald, wordt het pand door KIWA
gecertificeerd. Als er niet voldoende punten
worden gehaald of ‘ko’s’ worden uitgedeeld,
krijgt de gebruiker de mogelijkheid de
geconstateerde gebreken te verhelpen, waarna
een tweede opname mogelijk is.
Haaglanden is de eerste regio waar gebouwen
het keurmerk hebben gekregen. Inmiddels is er
in het hele land beweging zichtbaar. Met name
veiligheidsregio’s, verzekeringsmaatschappijen
en adviesbureaus benadrukken het belang van
het keurmerk ‘Brandveilig gebouw’.
Meer informatie:
www.brandveilig.info

32
Een pijl richting veiligheid
Categorie Techniek
Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland
Project aanpassing hoge drukslang
Initiator Wessel Slagter
2009
De simpelste ideeën zijn vaak de beste. Wat
te denken van het plan van Wessel Slagter
van Brandweer Amsterdam-Amstelland
om brandweerslangen te voorzien van een
fluorescerende pijl die wijst in de richting van
de uitgang Een kleine moeite en iedereen
begrijpt dat de veiligheid ermee is gediend.
Toen het idee in zijn hoofd was geboren
ging Wessel Slagter op internet op zoek
naar korpsen die zo’n aanwijzing al op hun
slangen hadden staan en naar bedrijven die
hoge drukslangen kunnen bedrukken. Tot zijn
verbazing vond hij geen van beide. “Het idee
is natuurlijk heel simpel, maar blijkbaar is er
toch niemand eerder opgekomen.”
De redenatie van de Amsterdamse
brandweerman is dat er in brandsituaties altijd
een slang mee naar binnen wordt genomen.
Waarom die slang dan niet laten bedrukken
met duidelijke pijlen die de richting aangeven
naar buiten, daar waar het veilig is. Zo’n
aanwijzing kan nooit kwaad, zeker niet in
noodsituaties.
Investering
Wessel Slagter: “Op hoge drukslangen staat
vaak een heleboel informatie. De maximale
drukbelasting, diameter, product- en
typenummer en meer van dat soort zaken. Het
mooiste zou zijn als er in het productiestadium
voortaan ook pijlen op worden gedrukt.
Bijvoorbeeld om de meter. De investering die
daarmee is gemoeid kan nooit hoog zijn en de
veiligheid is er mee gediend. Zeker in een tijd
als deze waarin veiligheid overal als een rode
draad doorheen loopt, leek het me een aardig
idee.”
Dat het idee goed is, lijdt geen twijfel. Maar
ingangen bij productiebedrijven van slangen
heeft Wessel Slagter nog niet. “Als iemand mij
op het spoor kan zetten laat hij dan contact
met me opnemen.”
Meer informatie:
Wessel Slagter
(w.slagter@amsterdamaa.nl)

34
LEGO Incidentencity: speels én educatief
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Houten en Brandweer De Meern
Project LEGO Incidentencity
Initiators André Overeem en Evert de Graaf
2009
Hoe brengen we het werk van de brandweer
op een speelse en educatieve wijze onder de
aandacht Op die vraag bedachten André
Overeem en Evert de Graaf een origineel
antwoord. Met tienduizenden LEGO-steentjes
bouwden ze een stad, waarin van alles
gebeurt. Vandaar de toepasselijke naam
LEGO Incidentencity. De stad is net als onze
samenleving voortdurend in beweging en dat
oefent een grote aantrekkingskracht uit op
kinderen.
“De kracht van LEGO Incidentencity ligt in de
eenvoud, de omvang en de herkenbaarheid”,
zeggen André Overeem en Evert de
Graaf. “We zijn allemaal jong geweest en
bijna iedereen heeft met LEGO gespeeld.
De imposante gebouwen en tientallen
brandweerwagens hebben een magnetische
aantrekkingskracht op kinderen én ouders.
En het is allemaal zo realistisch mogelijk.
We maken het niet spectaculairder dan het
is. Zo ervaren kinderen op speelse wijze dat
het brandweervak veelzijdig, uitdagend en
spannend is. Een leuke branche dus om in te
werken of als vrijwilliger in actief te zijn.”
19 vierkante meter
De eerste opzet van LEGO Incidentencity
dateert van 2004. De stad, die toen te zien
was tijdens LEGOworld in Zwolle, was in het
begin 3 vierkante meter groot. Inmiddels
bestrijkt de oppervlakte van de stad 19
vierkante meter. LEGO Incidentencity speelt
voortdurend in op actuele incidenten die aan
bod komen in het Jeugdjournaal op televisie.
De opstelling wijzigt dus steeds en zo blijft
de City uniek. Nergens anders in de wereld
bestaat een vergelijkbare educatieve opstelling
specifiek gericht op de brandweer.
De Incidentencity is jaarlijks op verschillende
plaatsen in ons land te zien. Veel korpsen
halen de activiteit in huis bij de opening van
een nieuwe kazerne of voor een Open Dag.
In de Incidentencity zijn momenteel 23
incidenten verwerkt, variërend van een
vliegtuigcrash op Schiphol tot een bosbrand
en van een brand op de tribune van een
voetbalstadion tot een paard dat in de
sloot is beland. André Overeem en Evert
de Graaf: “LEGO is prachtig speelgoed om
iets zichtbaar te maken. De Incidentencity
is zo langzamerhand een wat uit de hand
gelopen hobby, maar we bereiken er wel
mee dat de activiteiten van de brandweer
onder de aandacht komen van kinderen, de
brandweerlieden van de toekomst.”
Meer informatie:
www.incidentencity.nl

36
Uitruk live op scherm in kazerne
Categorie Techniek
Korps Zuidwest-Drenthe
Project videobeelden
Initiator Willy Alberts
2009
‘Zien doet verkopen’, gaat volgens Willy
Alberts op voor zijn vinding om videobeelden
van een brand of ander incident live over te
brengen naar een kazerne of andere locatie.
Alberts: “Geen onhandig gedoe meer met
piepers, maar gewoon op een scherm kunnen
volgen wat er gebeurt. Ik denk dat hier een
grote vraag naar komt.”
Van een ploeg brandweerlieden die wordt
gealarmeerd als een brand wordt gemeld,
kan doorgaans slechts een beperkt aantal
mensen in de auto mee naar de plek van
het onheil. De anderen blijven achter in de
kazerne in afwachting van de dingen die
komen gaan. Om toch ‘aanwezig’ te kunnen
zijn ontwikkelde Willy Alberts samen met
het bedrijf BySpy een systeem dat opnamen
van de plaats van het incident rechtstreeks
doorstuurt naar de achterblijvers.
Willy Alberts: “Voor brandweerlieden in
de kazerne is het heel onbevredigend niet
te weten wat er gaande is. In het verleden
gingen collega’s na een brand dan ook vaak
een kijkje nemen om te weten hoe en wat.
Met dit systeem is dat niet meer nodig en het
werkt nog heel eenvoudig ook. Daarom zeg ik:
‘zien doet verkopen’.”
Kastje
De camera waarmee de opnamen worden
gemaakt is gemonteerd op de hoogwerker en
is aangesloten op een SpyBox, een speciaal
kastje dat data verzamelt en opslaat. Met
een WiFi-verbinding worden de opnamen
online doorgestuurd naar de server op de
kazerne. Daar kunnen de niet-aanwezige
brandweerlieden de GPS-positie van de auto
volgen op de kaart en de beelden op een
scherm.
De hoogwerker van Brandweer Zuidwest-
Drenthe is tevens uitgerust met een
warmtebeeldcamera en er zijn sensoren aan
gekoppeld waarmee concentraties gevaarlijke
stoffen kunnen worden gemeten.
Willy Alberts: “Het voordeel is ook dat
alle informatie later opnieuw kan worden
opgeroepen. Dat is handig voor oefeningen
en evaluaties”, aldus de initiatiefnemer, die
denkt dat het systeem met videobeelden ook
zijn nut kan bewijzen bij andere, grootschalige
incidenten.
Belangstelling
Op dit moment is alleen nog de hoogwerker
van Brandweer Zuidwest-Drenthe voorzien
van het systeem, maar de bedoeling is dat snel
meerdere auto’s volgen. Andere korpsen en
diensten tonen inmiddels ook belangstelling.
Willy Alberts: “Bijvoorbeeld het Regionaal
Operationeel Team. Daar hebben we het
systeem gepresenteerd tijdens een oefening
hier in de regio. Of ze overgaan tot aanschaf
is nog niet bekend, maar de reacties waren
positief. Zoals eigenlijk van iedereen.”
Meer informatie:
Willy Alberts
(w.alberts@meppel.nl)

38
Brandweergreep voor slachtoffers met ademluchttoestel
Categorie Techniek
Korps Brandweer Zuid-Limburg en Brandweer Chemelot
Project nieuwe brandweergreep
Initiator Thei Speetjens
2009
Iedereen die bij de brandweer werkt kent
de rautekgreep. Een greep, uitgevoerd door
één of twee personen, om iemand snel over
korte afstand te verplaatsen. Toch heeft Thei
Speetjens van Brandweer Sittard-Geleen een
nieuwe brandweergreep bedacht. Niet ter
vervanging maar ter uitbreiding, en speciaal
bedoeld om gewonde brandweerlieden die
een ademluchttoestel dragen snel te kunnen
afvoeren.
Thei Speetjens: “De rautekgreep is niet
toepasbaar als iemand een ademluchtfles
draagt. Dus als je in het verleden een gewonde
collega snel in veiligheid wilde brengen,
moest je eerst het ademluchttoestel afdoen.
Het spreekt voor zich dat daar kostbare tijd
mee verloren kan gaan. Met de nieuwe greep
kan iemand met toestel en al snel worden
opgepakt en afgevoerd.”
Wijdbeens
We doen een poging de nieuwe
brandweergreep (een officiële benaming is er
nog niet) te beschrijven. Het slachtoffer ligt op
de grond en omdat hij een ademluchttoestel
draagt zal hij vrijwel altijd op zijn zij of buik
liggen. Het slachtoffer kan door één persoon
over korte afstand worden verplaatst als
deze persoon wijdbeens over het slachtoffer
heen gaat staan ter hoogte van de borstkas,
met zijn gezicht in de richting van het hoofd
van het slachtoffer. Door iets door de knieën
te gaan en het slachtoffer vast te pakken
aan de handgrepen of de riemen van het
ademluchttoestel, kan het slachtoffer iets
worden opgetild (20 à 30 cm is genoeg) en
veilig in de richting van het hoofd worden
weggesleept.
Thei Speetjens: “Eigenlijk is het heel
eenvoudig. Je maakt gebruik van de
handgrepen van het ademluchttoestel. Dat
kan makkelijk, want bij alle merken zijn die
stevig genoeg om het slachtoffer aan op te
tillen. Deze nieuwe greep kan ook door twee
of drie mensen worden uitgevoerd en ook trap
op of en trap af.”
Niet belastend
Proefpersonen omschrijven de methode als
‘niet belastend’ en ‘lang vol te houden’,
mede omdat het hoofd door de helm en het
ademluchtmasker in een goede stand wordt
gehouden en de ademhaling niet zo zwaar
wordt belemmerd als bij de rautekgreep. Ook
voor de helpers van slachtoffers is de nieuwe
brandweergreep niet meer belastend dan de
rautekgreep.
Thei Speetjens: “Het is een snel en makkelijk
toepasbare methode die voortkomt uit ‘best
practice’. Hoe meer andere korpsen ertoe
over gaan, hoe meer levens gered kunnen
worden.”
Meer informatie:
Thei Speetjens
(ts@brwk.nl)

40
Mobiel GIS-systeem bewijst meerwaarde
Categorie Organisatie
Korps Brandweer Nijmegen
Project City GIS-systeem
Initiator Boy Janssen
2009
Bij Brandweer Nijmegen staat innovatie
hoog op de agenda. Bijna jaarlijks worden
initiatieven opgepakt en uitgewerkt. Voor de
Jan van der Heydenprijs 2009 zoemen we in
op het City GIS-systeem, een project dat draait
om het hebben en delen van digitale beelden
en andere informatie. Het systeem heeft z’n
waarde inmiddels ondubbelzinnig bewezen.
Al vanaf 2006 verzamelt Brandweer Nijmegen
beelden van incidentlocaties. De beelden zijn
mobiel beschikbaar en er is een koppeling
gemaakt met andere informatie, zoals het
basisregistratiesysteem van de gemeente
Nijmegen.
Directeur Boy Janssen: “Met dit systeem lopen
we voorop. We waren het eerste korps in
Nederland dat gebruikmaakte van een digitale
bereikbaarheidskaart van de gemeente. Het
grote voordeel van dit City GIS-systeem is
dat de bevelvoerder bij een incident direct de
omgeving kan verkennen door verschillende
kaartlagen over elkaar heen te leggen.
Zo krijgt hij een beeld van de ligging van
het object in de omgeving, van mogelijke
gevaren, van aanwezige personen en van de
waterwinning in het gebied. Met die kennis
kan hij vervolgens beter inschatten wat er aan
inzet nodig is.”
Inzetplan
Eenmaal ter plaatse kan met een tekenmodule
een inzetplan worden gemaakt, dat via het
GIS-systeem direct integraal beschikbaar is.
Zodra de Officier van Dienst (OvD) aanwezig is
kan hij het tekenwerk overnemen. In sommige
gevallen kan ook gebruik worden gemaakt
van beelden die zijn gemaakt door camera’s
op de hoogwerkers. Boy Janssen: “Het delen
van beelden heeft bij recente branden in
Nijmegen aanzienlijke tijdswinst opgeleverd
in de besluitvorming. Met alle prettige
bijkomstigheden van dien.”
Een andere innovatie van Brandweer Nijmegen
is het Dry Sprinkler Powder Aerosolsysteem
(DSPA), dat is ontworpen om de halon
blussystemen te vervangen. Het poeder werkt
vlamafbrekend, geeft geen verlaging van het
zuurstofgehalte en geen drukverhoging in de
te blussen ruimte.
Praktische zaken
Boy Janssen: “Naast digitale innovaties
zijn we ook altijd alert op praktische zaken
die verbeterd kunnen worden. Zo zijn we
momenteel aan het testen met een speciaal
zeil om slachtoffers te verplaatsen. Het is een
compact zeil met een harde opvouwbare
achterplaat ter bescherming van de rug,
banden om het slachtoffer mee te fixeren
en handgrepen om grip te hebben op het
slachtoffer. De eerste ervaringen zijn positief.”
Meer informatie:
Boy Janssen
(info@brandweer.nijmegen.nl)

42
Snelsluiting vergroot veiligheid duikers
Categorie Techniek
Korps Brandweer Groningen
Project snelsluiting seinlijn
Initiators Ab Johan de Vries en Thijs Berghuis
2009
Het brandweerduiken staat de laatste jaren
enorm in de schijnwerpers. Enkele dodelijke
ongevallen, rapporten van de Inspectie
Openbare Orde en Veiligheid (IOOV) en
nieuwe systeembeschouwingen hebben
ervoor gezorgd dat de veiligheid rond het
brandweerduiken in sneltreinvaart wordt
ontwikkeld.
Brandweer Groningen is met die veiligheid al
langer bezig en dat leidde tot een vinding van
duikinstructeur Ab Johan de Vries en duiker
Thijs Berghuis. Het gaat om een snelsluiting
aan de seinlijn. Een kleine investering die
volgens de bedenkers de veiligheid van het
brandweerduiken aanzienlijk vergroot.
Losgetrokken
Bij de technische oplossing die De Vries en
Berghuis hebben bedacht wordt de connector
van de communicatielijn (die vastzit aan de
seinlijn) tegelijk met het loskoppelen van de
seinlijn losgetrokken, zonder dat er spanning
op het gelaatstuk komt. Een relatief simpele
oplossing en ook goedkoop. Het aanpassen
van één duikuitrusting kost slechts ongeveer
150 euro.
De snelsluiting van de seinlijn ‘model
Groningen’ is als aanbeveling opgenomen
in de jongste systeembeschouwing
brandweerduiken. Deze
veiligheidsbeschouwing is uitgevoerd door de
IOOV en NVBR, onder meer naar aanleiding
van een duikongeval in Terneuzen op
12 maart 2008. De systeembeschouwing
heeft duidelijk gemaakt dat de uitvoering van
het huidige brandweerduiken op een aantal
essentiële punten moet worden verbeterd.
De urgentie van het implementeren van deze
verbeterpunten wordt onderschreven door
de Arbeidsinspectie en het ministerie van
Binnenlandse Zaken.
Trots
“Het Nederlands bureau brandweerexamens
werkt daar momenteel aan”, zegt Thomas
Faber, commandant van Brandweer
Groningen. Hij is trots dat twee leden van
zijn korps zo’n belangrijke vinding hebben
gedaan. “Eenvoudige oplossingen zijn vaak
de beste. Ik verwacht dat heel veel duikteams
op korte termijn over gaan tot het aanpassen
van de uitrusting. Voor weinig geld veel meer
veiligheid, dat wil toch iedereen”
Meer informatie:
Thomas Faber
(thomas.faber@hvd.groningen.nl)

44
Digitale Bereikbaarheidskaart:
blussen met informatie
2009
Categorie Organisatie
Korps Veiligheidsregio Limburg-Noord
Project Digitale Bereikbaarheidskaart
Initiator
meerdere regio’s
Alle neuzen dezelfde kant op. Het klinkt mooi,
maar het is vaak o zo lastig iedereen positief te
stemmen. Zeker als het gaat om complexe ICTprojecten.
Gelukkig zijn er uitzonderingen. Het
landelijke project Digitale Bereikbaarheidskaart
(DBK) is zo’n uitzondering. Het project is
begin dit jaar brandweerbreed met veel
enthousiasme ontvangen.
“Met één druk op de knop alle gegevens
beschikbaar”, is het veelgebruikte statement
van de Limburgse regionaal commandant
Sjoerd van der Schuit over het project, dat
wordt uitgevoerd door de NVBR, meerdere
brandweerregio’s en gemeenten, en dat wordt
gefinancierd door de Veiligheidsregio Limburg-
Noord en het ministerie van Binnenlandse
Zaken.
Betere kwaliteit
Het project beoogt het tot stand
brengen van een betere kwaliteit digitale
bereikbaarheidskaarten. De kaarten worden
geoptimaliseerd door gebruik te maken van
zoveel mogelijk bronleveranciers, waaronder
de basisregistraties. Mario van Wanrooij, die
er namens de Veiligheidsregio Limburg-Noord
van het begin af aan bij is betrokken, durft
een gewaagde stelling aan: “De Digitale
Bereikbaarheidskaart is een innovatie in
techniek én werkwijze.”
Doel van de Digitale Bereikbaarheidskaart is
weten wat je als brandweer gaat aantreffen op
de plaats van het incident en het proces van
het maken, beheren en gebruiken van deze
kaart te optimaliseren.
Mario van Wanrooij: “Door verdergaande
standaardisatie is het steeds eenvoudiger
informatie van meerdere bronnen te
combineren tot één up-to-date systeem met
een maximum aan relevante informatie. Zo’n
systeem maakt de primaire werkprocessen een
stuk eenvoudiger. Een bijkomend voordeel is
dat we erin zijn geslaagd de basisregistraties
op een innovatieve, gebruiksvriendelijke
manier te ontsluiten voor eindgebruikers. En
omdat we het aanbod beter afstemmen op
de gebruikers, zie je dat ook de aanbieders
van basisregistraties en de leveranciers van de
producten blij zijn met ons initiatief.”
Begin dit jaar is dit na een succesvolle
proefperiode aangetoond. Met de DBK kan
iedere brandweerman straks beschikken over
de juiste informatie op het juiste moment op
de juiste plek.
Ogen en oren
De bedenkers hopen te bereiken dat
gebruikers zorgen voor een terugmelding
aan de bronhouder als een fout wordt
geconstateerd. Want van die fout heeft niet
alleen de brandweer last, maar ook alle andere
overheidsdiensten die gebruik maken van
dezelfde registratie. Mario van Wanrooij: “De
brandweerman wordt de ogen en oren van
de bronhouder van de basisregistraties. Dat
vergt een iets andere werkwijze, houding en
discipline, maar het kan niet anders of dat leidt
na enige tijd tot een kwalitatief hoogwaardige
informatievoorziening.”
Meer informatie:
Mario van Wanrooij (m.v.wanrooij@
brandweerln.nl) of BVIM (bvim@nvbr.nl)

46
Nieuwe besturingssoftware: logisch, simpel en duidelijk
Categorie Techniek
Korps Brandweer SABIC-IP
Project besturingssoftware
Initiator Brandweer SABIC-IP
2009
Brandweerauto’s zijn geen gewone auto’s.
Ze zijn groter dan de meeste andere en
ook complexer vanwege alle onderdelen
die aangestuurd moeten kunnen worden.
Gebruikers zijn dus gebaat bij intelligente en
interactieve besturingssoftware. Op dat gebied
maakte SABIC Innovative Plastics met een
eigen ontwikkeling een flinke stap vooruit.
SABIC IP is een wereldwijde leverancier van
kunststoffen en compounds, die worden
gebruikt in uiteenlopende sectoren; van de
automobielindustrie tot de gezondheidszorg.
Het bedrijf bestaat uit dertien fabrieken die
zijn gegroepeerd op een bedrijfsterrein van
ongeveer één vierkante kilometer in Bergen
op Zoom.
Omdat in het productieproces chloor en
fosgeen wordt gebruikt is SABIC-IP een BRZObedrijf
(Besluit Risico’s Zware Ongevallen).
Onderdeel van de veiligheidsvoorzieningen
is een eigen brandweerorganisatie met vijf
beroepskrachten en meer dan honderd
vrijwilligers die voornamelijk werken in een
vijfploegendienst.
Uniek
De nieuwe besturingssoftware is volgens
Frank Gillesse van de SABIC-brandweer
meer dan een verbetering van de bestaande
technologie. “We maken gebruik van
bestaande componenten, maar de toepassing
die wij hebben bedacht is uniek. Onze kennis
van de procesindustrie en processturing
is geïmplementeerd in de software van
ons brandweervoertuig. Dat heeft geleid
tot een besturingsprogramma dat logisch,
simpel en duidelijk is. Daarnaast genereert
het programma automatisch alle mogelijke
waarschuwingen en oplossingen voor de
gebruiker.”
De reden om zelf over te gaan tot de
ontwikkeling van besturingssoftware was
onvrede over de werking van de bestaande
techniek. Frank Gillesse: “De voertuigen
worden steeds complexer en dat geldt ook
voor de bediening. Om ervoor te zorgen dat
mensen er toch mee kunnen blijven werken is
het van het grootste belang dat de besturing
gebruiksvriendelijk blijft. Want de inzet van
een brandweerkorps staat of valt met de
werking van het materieel. Onze mensen
staan zeven dagen in de week 24 uur per
dag paraat en op het moment dat hun inzet
wordt verlangd moeten ze hun werk optimaal
kunnen doen.”
Simpele dingen
De vernieuwingen vallen niet alleen in de
categorie ‘technische hoogstandjes’. Ook
op het eerste gezicht simpele dingen zijn
erin verwerkt. Zo geeft het display alleen de
informatie die op dat moment noodzakelijk is.
“Meer informatie leidt alleen maar af”, meent
Frank Gillesse. “Om die reden gebruiken we
ook geen felle kleuren, zoals rood. Hoe meer
rust in een hectische situatie hoe beter.”
Meer informatie:
frank.gillesse@sabic-ip.com

48
HeartSafe redt levens
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Barneveld
Project HeartSafe
Initiator Brandweer Barneveld
2009
De eerste zes minuten, dáár gaat het om
na een hartstilstand. Als binnen die zes
minuten wordt begonnen met reanimeren
zijn de overlevingskansen van het slachtoffer
beduidend groter dan wanneer er meer
tijd overheen gaat. Onderzoek heeft dat
ondubbelzinnig aangetoond.
In 2000 al werd in de gemeente Barneveld het
initiatief genomen de brandweerkorpsen in
Kootwijkerbroek, Zwartebroek en Garderen
toe te rusten met de first responder-taak.
De brandweer beschikt nu eenmaal over
een dicht netwerk van kazernes en kan dus
normaal gesproken sneller aanwezig zijn dan
ambulancediensten, die werken met een
aanrijdtijd van (maximaal) vijftien minuten.
De afgelopen jaren kwam Brandweer
Barneveld veelvuldig succesvol in actie
en daarom heeft het project een vervolg
gekregen. De gemeenteraad van Barneveld
heeft ervoor gekozen om naast de first
responder-taak een AED-netwerk op te
zetten met inzet van burgerhulpverleners. Alle
deelnemende wijken krijgen AED-apparatuur
(automatische elektronische defibrillatoren)
waar vrijwilligers in voorkomende gevallen
gebruik van kunnen maken. Het project heeft
als naam gekregen HeartSafe Barneveld.
Taakverbreding
Ellen van den Berg van Brandweer Barneveld:
“Als brandweer zijn we belast met de
beleidsvoorbereiding, de besluitvorming,
de uitvoering en het beheer van het
project. Dat betekent een behoorlijke
verbreding van onze taken. Inmiddels is
het aantal burgerhulpverleners dat zich
vrijwillig inzet voor HeartSafe, groter dan
het aantal vrijwilligers voor de traditionele
brandweertaken. Je ziet ook dat dat invloed
heeft op ons imago. De waardering voor wat
we doen is toegenomen.”
HeartSafe houdt concreet in dat
brandweerlieden en burgerhulpverleners
worden ingezet bij het reanimeren van burgers
die door een hartstilstand zijn getroffen. In de
praktijk blijkt de aanpak uitstekend te werken.
Overleefde in het verleden maar 5% van de
mensen, tegenwoordig zweeft dit percentage
in Barneveld en omgeving rond de 30.
Cirkels
De wijken die onderdeel uit maken van
het AED-netwerk zijn opgedeeld in cirkels
van ongeveer 700 meter doorsnede. Elke
cirkel heeft een AED-apparaat (centraal
geplaatst in een afsluitbare kast) en tien
tot vijftien opgeleide en gediplomeerde
burgerhulpverleners die het apparaat kunnen
bedienen. In geval van een hartstilstand
worden de vrijwilligers gealarmeerd met een
sms-alert.
Ellen van den Berg: “De belangstelling
voor het project is groot. Niet alleen van
maatschappelijke organisaties die meewerken
aan het project, maar ook burgers zijn
enthousiast. Op dit moment hebben we
elf kringen met AED-apparatuur waarin
vrijwilligers actief zijn. Dat moeten er de
komende jaren nog meer worden.”
Meer informatie:
Ellen van den Berg
(e.vdberg@barneveld.nl)

50
Een rookmelder die het altijd doet
Categorie Techniek
Korps Brandweer Heerhugowaard
Project rookmelder zonder batterij
Initiator Rob Zeeman
“Rookmelders zijn fantastische dingen. Thuis
heb ik er zeker vijf liggen. Ze zijn alleen niet in
gebruik. Ik heb de batterij eruit gehaald omdat
ze om de haverklap begonnen te piepen,
terwijl er niets aan de hand was. Dat zette
me aan het denken en dus heb ik een nieuw
soort rookmelder ontwikkeld. Eentje die geen
elektriciteit nodig heeft.”
Het woord is aan Rob Zeeman van de
brandweer en rampenbestrijding van de
gemeente Heerhugowaard. Hij wil geen
‘uitvinder’ worden genoemd (‘Ik ben
brandweerman’), maar een feit is dat hij een
ingenieus apparaat heeft ontworpen. Een
nieuw soort rookmelder die altijd doet wat-ie
moet doen: een signaal afgeven als er in een
ruimte rookontwikkeling is.
Temperatuurschommeling
De rookmelder van Rob Zeeman reageert op
een plotselinge temperatuurschommeling.
Als die binnen enkele minuten meer dan 20
graden bedraagt wordt een stukje bimetaal
vrijgegeven, waardoor een sterkere veer
wordt geactiveerd. Deze veer zet een soort
slaghoedje in beweging en vervolgens wordt
een eenvoudige luchtdrukpatroon in werking
gesteld waardoor een schel fluitsignaal afgaat.
“Heel eenvoudig eigenlijk”, vindt Rob Zeeman.
“Voor weinig geld heb je een apparaat dat
het altijd doet, nooit stuk gaat en je dus geen
batterijen kost. Een doorontwikkeling zou nog
kunnen zijn dat aan de rookmelder een met gas
gevuld patroon wordt gekoppeld. Als het gas
vrijkomt op het moment dat de melder afgaat,
wordt het vuur nog automatisch gedoofd ook.”
Provisorisch
Rob Zeeman heeft thuis provisorisch een
rookmelder-nieuwe-stijl in elkaar geknutseld,
maar een echt prototype is er niet. Het is ook
maar de vraag of die er ooit komt. Zeeman:
“Ik denk dat het idee goed is, maar ik zou
niet weten hoe je dat vermarkt. Het gaat mij
nu eerst even om het idee. Of er een vervolg
komt zie ik later wel. Maar als er mensen zijn
die meer willen weten of er iets in zien, laat ze
dan gerust contact opnemen.”
Meer informatie:
Rob Zeeman
(r.zeeman@heerhugowaard.nl)
2010

52
Toeleiding naar geüniformeerde beroepen stimuleren
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Zoetermeer
Project Op naar geüniformeerde beroepen’
Initiator Jack Ruibing
Ook de werkloosheid onder jongeren loopt
in deze economisch slechte tijden snel op.
Om te voorkomen dat jongeren langdurig
aan de kant staan, heeft het kabinet de
afgelopen jaren extra maatregelen genomen.
Deze zijn gebundeld in het ‘Actieplan
jeugdwerkloosheid’. Geprobeerd wordt
onder meer om jongeren langer op school
te houden, ze intensiever te begeleiden naar
vacatures en ze leerwerkplaatsen en stages
aan te bieden.
Zoetermeer is één van de gemeenten met een
toenemend aantal jongeren dat vroegtijdig
en zonder startkwalificatie de school verlaat
en niet deelneemt aan het arbeidsproces. In
aanvulling op de initiatieven van de overheid
hebben ketenpartners in Zoetermeer een
lokaal uitvoeringsplan opgesteld met vier
programmalijnen, die moeten leiden tot een
sluitende aanpak van de jeugdwerkloosheid.
Eén van de activiteiten in het kader van
het uitvoeringsplan is het project ‘Op naar
geüniformeerde beroepen’ van de lokale
brandweer.
Combinatie
Het projecttraject bestaat uit een combinatie
van theorie en praktijk. De deelnemende
jongeren krijgen extra begeleiding op de
werkplek en worden gecoacht ‘on-the-job’. De
kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het
werk worden in een compacte functiegerichte
training aangeleerd in de context van het
geüniformeerde beroep. Deelnemers sluiten
het project af met een AKA-diploma op mboniveau
1, waarmee ze kunnen doorstromen
naar vervolgopleidingen of regulier werk.
Initiatiefnemer van het project ‘Op naar
geüniformeerde beroepen’ is Jack Ruibing,
tot voor kort directeur Brandweerzorg en
Rampenbestrijding in Zoetermeer en per 1
januari 2010 programmadirecteur Kwaliteit en
Innovatie van de Veiligheidsregio Haaglanden.
Ruibing: “In oktober 2009 zijn we begonnen
met een brainstormbijeenkomst om de
haalbaarheid te onderzoeken voor een traject
richting geüniformeerde beroepen. Er is toen
een breed samengestelde werkgroep opgericht
om zoveel mogelijk draagvlak te creëren onder
geüniformeerde werkgevers. Dit schooljaar,
2010-2011, hopen we de eerste jongeren voor
het project te interesseren.”
‘Strategische reis’
Jack Ruibing wijst erop dat het project goed
past in de ‘strategische reis’ van de brandweer,
waarin een visie is neergelegd voor de
komende jaren. “‘Op naar geüniformeerde
beroepen’ is een mooi voorbeeld van een
vernieuwende aanpak. Bovendien is het een
project met een heel sociaal karakter. We
willen jongeren ermee helpen iets van hun
leven te maken.”
Meer informatie:
Jack Ruibing
(j.a.ruibing@zoetermeer.nl)
2010

54
Ruim baan voor de woonwachter
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Veiligheidsregio Haaglanden
Project ‘De Woonwachter’
Initiator Jack Ruibing en Daan Dohmen
Hoe zorgen we dat steeds meer senioren
zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen
blijven wonen Hoe waarborgen we hun
veiligheid Hoe voorkomen we dat de kosten
uit de hand lopen door een toenemend aantal
alarmoproepen en (onnodige) uitrukken van
brandweer, politie en zorgdiensten En wat is
de rol daarin van mensen zelf
Deze (en andere) zorgpunten hebben Jack
Ruibing van de Veiligheidsregio Haaglanden en
Daan Dohmen van innovatiebedrijf Focus Cura
ertoe gebracht om vanuit een publiekprivate
filosofie een zelfregulerend oplossingsconcept
te ontwikkelen: ‘De Woonwachter’. Bij dit
project draait het om vier B’s: basiszorgveiligheid,
brandveiligheid, braakveiligheid en burenhulp.
De samenhang tussen deze begrippen zal
niemand ontgaan en de twee initiatiefnemers
koppelen er een integraal plan aan dat is
gebaseerd op het anders organiseren door de
inzet van technologie.
Callcenter
Jack Ruibing: “De moderne technologie maakt
het mogelijk woningen in de gaten te houden.
Als er iets mis is kan dat worden gesignaleerd
door sensoren en camera’s, die de informatie
doorgeven aan een gespecialiseerd callcenter.
Het callcenter schakelt hulp in via 112, maar
roept tegelijkertijd via een sms-wijkalert
woonwachters op. Dat zijn door brandweer,
politie en zorg opgeleide vrijwilligers die in
de buurt wonen en snel eerste hulp kunnen
verlenen. Bijvoorbeeld bij het vermoeden van
brand, inbraak of een overvalpoging bij een
zelfstandig wonende senior of iemand die ten
val is gekomen.”
Ruibing en Dohmen denken dat woonwachters
mantelzorgers en vrijwilligers kunnen
ondersteunen, ook met voorzieningen, en
de sociale samenhang in een wijk kunnen
bevorderen. Bovendien zouden ze de
maatschappelijke participatie van mensen met
een beperking kunnen stimuleren. Kortom: het
hechten en verbinden van aanwezige structuren
zonder tussenkomst van bureaucratie, en zo
met behulp van bestaande technieken mogelijk
maken dat mensen langer en gelukkiger in hun
vertrouwde omgeving blijven wonen.
In elkaar vlechten
Jack Ruibing: “De maatschappelijke
woonwachter kan zaken in elkaar vlechten
en aan elkaar binden ten dienste van de
samenleving. Zo kunnen we de groeiende
problemen het hoofd bieden zonder de
zorgkosten van de Wmo (Wet maatschappelijke
ondersteuning, red.) verder te laten oplopen.
Het geld dat beschikbaar is zetten we effectief
in.”
De initiatiefnemers hopen dat op korte termijn
een pilotproject kan worden opgestart om hun
gedachtegoed in de praktijk te toetsen.
Meer informatie:
Jack Ruibing (j.a.ruibing@zoetermeer.nl) of
Daan Dohmen (d.dohmen@focuscura.nl)
2010

56
Combivoertuig
Categorie Techniek
Korps Brandweer Dordrecht
Project combivoertuig
Initiators Frans Hoeksma en Tip de Vos
In Dordrecht wordt in 2011 een tweede
brandweerpost ingericht. Een uitbreiding
die gestalte moet krijgen zonder dat er
personeel bij komt. Een flinke opgave voor
de zittende mensen, maar die denken dat
met de aanschaf van een combivoertuig in
plaats van een aparte tankautospuit en een
aparte hoogwerker, het probleem kan worden
getackeld.
Brandweer Dordrecht ging niet over één
nacht ijs bij het nemen van een beslissing.
Eerst werden de (on)mogelijkheden en de
toepasbaarheid van een combivoertuig
(inzetbaar als blusvoertuig en als redvoertuig)
bekeken, ook in relatie tot de aard en grootte
van het verzorgingsgebied.. De veiligheid
van het personeel werd afgewogen en onder
datzelfde personeel werd geïnventariseerd of
er draagvlak was voor de aanschaf.
Werkgroep
“Een breed samengestelde werkgroep heeft
intensief onderzoek gedaan”, zegt Tip de Vos,
stafmedewerker Repressie en projectleider
‘innovatie combivoertuig’ van Brandweer
Dordrecht. “Toen dat positief uitpakte hebben
we een Magirus Multistar-combivoertuig
uitvoerig getest. Allerlei scenario’s zijn
vergeleken, er is gekeken naar de tijd die
nodig was om tot blussen of redden over
te gaan en we hebben rijproeven gedaan
met de auto. Alle collega’s hebben steeds
evaluatieformulieren ingevuld en uiteindelijk
is alles op een rij gezet. De uitkomst was
eenduidig: voor ons korps is de aanschaf van
een combivoertuig een goede investering.”
De verwachting is dat de Magirus Multistar
in oktober wordt geleverd. Na een
opleidingtraject dat is gericht op de bediening
en de tactische inzet, zal het voertuig
waarschijnlijk in maart 2011 in gebruik worden
genomen.
Bezuiniging
Met de aanschaf van een combivoertuig in
plaats van twee verschillende auto’s heeft
Brandweer Dordrecht een flinke bezuiniging
gerealiseerd en tegelijkertijd is de efficiency
van de bedrijfsvoering verbeterd. Frans
Hoeksma, commandant Brandweerzorg: “Met
de zes man die we hebben kunnen we het
redden, ook in de nieuwe situatie met een
tweede post. Het blijft mogelijk met twee keer
twee mensen een pand in te gaan voor een
blussing of redding. De veiligheid komt dus
in geen enkel opzicht in gevaar. Dat gegeven
alleen al levert een grote bijdrage aan de
positieve motivatie van de collega’s.”
Meer informatie:
Frans Hoeksma
(f.hoeksma@brw.vrhz.nl)
2010

58
GENOMINEERD
2010
Meer ruimte voor zelfredzaamheid
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland
Project Benutten en versterken van zelfredzaamheid
Initiators Barry van ’t Padje en Jelle Groenendaal
Wetenschappelijk is al een jaar of dertig
bekend dat burgers en organisaties tijdens
noodsituaties zichzelf en elkaar helpen. Dit
inzicht is echter tot nu toe maar mondjesmaat
doorgedrongen in de werkwijze van de
brandweer en de crisisbeheersing. Terwijl (zelf)
redzaamheid allerlei mogelijkheden biedt
om het werk effectiever en efficiënter te
organiseren.
In het proefproject ‘Benutten en versterken
van (zelf)redzaamheid’ van de Brandweer
Amsterdam-Amstelland zijn operationele
werkafspraken gemaakt over de manier
waarop burgers betrokken kunnen worden bij
de hulpverlening en de crisisbeheersing. Er is
een beeld geschetst van de zelfredzaamheid
benuttende professional en een training
ontwikkeld om daar invulling aan te geven.
Ook is een manier ontwikkeld om het
thema zelfredzaamheid te verankeren in
de planvorming, oefeningen en evaluaties.
De kern van de aanpak is operationeel
leidinggevenden in de gelegenheid te stellen
om op vakinhoudelijke gronden te kunnen
beslissen om wel of niet met burgers samen te
werken.
Publiekscampagne
Tegelijkertijd is op het gebied van preventie
de vernieuwende publiekscampagne ‘Wat
doe je’ ontwikkeld, die als doel heeft
mensen enthousiast te maken om te
investeren in hun (zelf)redzaamheid. De
eigen verantwoordelijkheid van burgers
staat centraal en er is veel aandacht
voor de kwaliteit van de geboden
handelingsperspectieven. In het kader van de
campagne heeft de Brandweer Amsterdam-
Amstelland ook twee cursussen ontwikkeld.
Met het Rode Kruis en het Oranje Kruis de
cursus ‘Wat doe je in nood’, en met het
bedrijf Fylgjur de cursus ‘Urban Survival’.
Kwetsbare mensen en organisaties
Hoewel de meeste Nederlanders (zelf)
redzaam zijn, is er een kleine groep die
zichzelf tijdens nood niet altijd zelf kan
redden. Voor deze groep, die voor een
deel zelfstandig woont en voor een deel in
tehuizen, is een aparte aanpak ontwikkeld. De
kern van deze aanpak is het stimuleren van
eigen verantwoordelijkheid. Want, zo blijkt
uit onderzoek en de pilot, deze kwetsbare
groep neemt minder initiatief om hun eigen
veiligheid te versterken dan mensen die in
principe wel in staat zijn zichzelf te redden in
nood.
Het proefproject ‘Benutten en versterken
van zelfredzaamheid’ is binnen het korps
Amsterdam-Amstelland geëvalueerd.
De verwachting is dat de bestuurlijke
besluitvorming erover medio september 2010
zal plaatsvinden.
Meer informatie:
Barry van ’t Padje
(b.vantpadje@brandweeraa.nl)
2010

60
Snelle en effectieve noodhulp
Categorie Organisatie
Korps Brandweer Flevoland
Project Multidisciplinaire First Response Unit
Initiator Peter Heere
Hoe bereiken we dat mensen in nood snel
worden geholpen Die vraag stelde Brandweer
Flevoland zichzelf. Zij bedacht dat niet alleen
in de eigen kolom moet worden gekeken,
maar dat het beter is als de partners in de
hulpverleningsketen hun krachten bundelen.
Een oplossing: een Multidisciplinaire First
Response Unit. Hiervoor werd Peter Heere
ingeschakeld om dat verder vorm te geven.
Peter Heere: “Je hebt drie
hulpverleningsdiensten, brandweer, politie
en ambulance, die alle drie noodhulp bieden.
Ieder voor zich rukken ze vaak uit naar de plek
des onheils. Zelfs bij de kleinste incidenten zie
je soms dat alle drie de hulpverleningsdiensten
aanwezig zijn. Volledig onnodig. Waarom
kiezen we niet voor een Multidisciplinaire
First Response Unit in Een klein, wendbaar
voertuig met een bezetting van maximaal drie
personen. Volgens mij is dat een veel betere
oplossing.”
Op weg
Het multidisciplinaire voertuig in de ogen
van Peter Heere is een auto die dagelijks op
de weg is om te patrouilleren (gelijk aan de
politie) en die terstond kan uitrukken als
noodhulp is vereist. Er gaat geen tijd verloren
en als de auto arriveert kan het personeel
direct een goede inschatting maken van de
aard van het incident.
Peter Heere: “Stel dat iemand een hartstilstand
heeft. Twee medewerkers kunnen direct
beginnen met het reanimeren, terwijl de derde
zo nodig extra noodhulp inroept. Op deze
manier wordt snel en effectief gehandeld
en is de overlevingskans voor het slachtoffer
groot. Ik denk dat veel kleine incidenten door
het team van een First Response Unit kunnen
worden verholpen zonder dat meerdere
hulpdiensten uitrukken. Effectiever, sneller en
goedkoper.”
Inventaris auto
Goed gekeken zal moeten worden naar de
inventaris van de auto. Een Multidisciplinaire
First Response Unit kan niet een complete
tankautospuit en ambulance in één zijn. Het
voertuig is bedoeld voor noodhulp en moet als
zodanig worden uitgerust. Peter Heere heeft
inmiddels een conceptinventaris samengesteld.
Ook de deskundigheid van de inzittenden
behoeft nadere uitwerking. De opvatting
van de bedenker is dat een multidisciplinair
voertuig het best bemand kan worden door
multidisciplinair opgeleid personeel.
Peter Heere: “Hoe langer ik over het idee
nadenk hoe meer mogelijkheden ik zie. Ik
merk ook dat er weerstand is. Veel mensen
denken in problemen in plaats van in kansen.
Ik blijf er in ieder geval in geloven. Wie weet
gaat het er van komen.”
Meer informatie:
Peter Heere
(p.heere@brandweerflevoland.nl)
2010

62
Loos alarm terugdringen met speciale prijs
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Zeist
Project Gouden Rookmelder
Initiator Brandweer Zeist
Loos alarm, in de wereld van de brandweer
kent iedereen het. Aan loos alarm zitten alleen
maar vervelende kanten. Het uitrukken van
de brandweer kost (weggegooid) geld, het
doet de motivatie van vrijwilligers en hun
werkgevers geen goed, er zijn verkeersrisico’s
mee gemoeid (zeker bij een uitruk met spoed),
de beschikbaarheid voor andere noodhulp is
tijdelijk minder en loos alarm zorgt ook nog
eens voor geluidsoverlast voor omwonenden
van een kazerne.
Redenen genoeg om te proberen het aantal
meldingen terug te dringen. Brandweer
Zeist heeft daarom een jaarlijkse prijs in het
leven geroepen voor de instantie die er het
best in slaagt het aantal loze meldingen
terug te dringen. Er is een toepasselijke en
aansprekende naam voor de onderscheiding
bedacht: de Gouden Rookmelder.
De praktijk is dat op basis van het aantal
rookmelders dat bij een pand hangt, een
aantal loze meldingen wordt geaccepteerd.
Gaat het alarm toch vaker onnodig af, dan is
er sprake van een overschrijding en volgt een
officiële waarschuwing met de mededeling
dat een dwangsom kan worden opgelegd.
Verschillende keren is dat ook gebeurd.
Aanpak effectief
Maar dan het positieve nieuws. In 2009 is
de lange termijndoelstelling met betrekking
tot het beperken van de overschrijding
gehaald. Met andere woorden: de aanpak van
handhaving in combinatie met een speciale
prijs is effectief. De Gouden Rookmelder blijkt
een positieve stimulans te zijn voor instellingen
om het aantal meldingen binnen de perken te
houden of helemaal te voorkomen.
Uiteraard wordt van de jaarlijkse uitreiking van
de Gouden Rookmelder een feestje gemaakt.
De burgemeester is van de partij en de media
wordt attent gemaakt op de uitreiking. Met als
gevolg dat de bekendheid zienderogen ogen
toeneemt.
Financieel rendabel
Onderzoek van het Nederlands Instituut
Fysieke Veiligheid (NIFV) heeft inmiddels
aangetoond dat de aanpak van Brandweer
Zeist effectief en financieel rendabel is. Tijdens
een symposium over het onderwerp in maart
2010 werd bekend dat Zeist volgens de
landelijke trend 805 loze meldingen gehad zou
moeten hebben in de periode 1999-2008. In
werkelijkheid waren het er ‘slechts’ 490.
Meer informatie:
Herman Wesseling,communicatiemedewerker
Brandweer Zeist
(h.wesseling@zeist.nl)
2010

64
Workshops zelfredzaamheid schudden mensen
wakker
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Zeist
Project Workshop zelfredzaamheid
Initiator Brandweer Zeist
In de media was in het voorjaar van 2010 veel
aandacht voor het congres ‘Brandweer over
morgen’. Ruim 500 bestuurders, partners en
brandweermensen maakten de start mee van
een ‘reis naar de toekomst’. Een speerpunt de
komende jaren, in het kader van die reis, is de
zelfredzaamheid van burgers. Brandweer Zeist
gaf daar op eigen initiatief een vervolg aan
met een workshop over dat onderwerp voor
inwoners van de gemeente.
De workshop bestaat uit een presentatie en
een praktijkonderdeel. Uitgangspunt is de
opkomsttijd van de brandweer. Eerst wordt
met een filmpje duidelijk gemaakt hoe snel
brand zich kan ontwikkelen. Bij de aanwezigen
dringt dan gelijk het besef door dat het
belangrijk is op tijd te worden gewaarschuwd
(rookmelders!) en dat verantwoord moet
worden omgegaan met huishoudelijke
apparatuur en open vuur (denk aan kaarsen en
brandende sigaretten).
Presentatie
Aansluitend wordt een presentatie gehouden
met veel beeld- en filmmateriaal, waarin
wordt ingegaan op brandonveilige situaties,
preventieve maatregelen en wat te doen bij
brand. De workshops worden afgesloten
met een praktijkonderdeel. Door met gebruik
van een handblusser een vloeistofbrand te
blussen en met een blusdeken een vlam in de
pan te doven, wordt het geleerde in praktijk
gebracht.
René Timmerman, toezichthouder
brandveiligheid bij Brandweer Zeist: “We
krijgen positieve reacties op de workshop
zelfredzaamheid. Je ziet dat deelnemers na
afloop even blijven hangen om ervaringen
uit te wisselen. Dan komen ook vragen over
waar ze terecht kunnen voor bijvoorbeeld
rookmelders en blusmiddelen.”
Arbeidsintensief
René Timmerman erkent dat een aanpak met
workshops arbeidsintensief is met slechts 20
deelnemers per sessie. Daar staat volgens hem
tegenover dat op deze manier veel informatie
kan worden gegeven. “We zien deelnemers
die nog dezelfde avond iets aan gevaarlijke
situaties in hun huis willen doen. Dat is toch
prachtig. In het algemeen gesproken vormen
de workshops een mooie aanvulling in het
hele informatietraject.”
De toezichthouder van Brandweer Zeist
zou het een goede zaak vinden als meer
korpsen vergelijkbare workshops inzetten als
voorlichtingsinstrument. “In het verleden is
de aandacht voor burgers er een beetje bij in
geschoten, terwijl de meeste doden nota bene
vallen door brand in woningen. Daar kunnen
we met deze aanpak wat aan doen.”
Meer informatie:
Herman Wesseling,communicatiemedewerker
Brandweer Zeist
(h.wesseling@zeist.nl)
2010

66
MBT-box: het gemak dient de mens
Categorie Techniek
Korps Brandweer Zeist
Project Mobiele Data Terminal (MDT)
Initiator Brandweer Zeist
Het digitaal ontsluiten van gegevens wordt
steeds meer de norm. Denk alleen maar
aan bereikbaarheidskaarten, waterwinning,
gevaarlijke stoffen en routenavigatie. In het
kader van die ontsluiting en om te voorkomen
dat in alle voertuigen dure randapparatuur
moet worden ingebouwd, heeft Brandweer
Zeist de Mobiele Data Terminal BOX (MDT)
ontworpen. Hierop kan apparatuur (pc’s,
antenne’s en ontvangers) worden aangesloten
die het mogelijk maakt te beschikken over
opgeslagen data.
De MDT-box bestaat uit een accesspoint
van Cisco, een omvormer (24V > 12V), een
battery-guard (die ervoor zorgt dat de accu’s
niet worden leeg getrokken als een voertuig
zonder walspanning en draaiende motor
staat), een versterker (routebegeleiding
chauffeur), een P2000-ontvanger en P2000-
interface (voor de ‘vertaling’ van data naar
bruikbare gegevens voor de pc).
Borgingen
Al deze onderdelen hebben een plaatsje
gekregen in een kunststof kastje van 30 x
25 x15 centimeter, dat is voorzien van alle
benodigde aansluitingen. Er zijn borgingen
aangebracht zodat apparatuur niet los kan
trillen en uiteraard bevat het kastje de nodige
ventilatieopeningen.
De voertuigen van Brandweer Zeist zijn
inmiddels geschikt gemaakt voor de MDT en
in de praktijk zijn de verwachte voordelen tot
uiting gekomen. Marc Bokhove, medewerker
Preperatie en Crisisbeheersing Brandweer
Zeist, hierover. “Het gemak waarmee systemen
kunnen worden uitgewisseld is enorm. Het
ombouwen naar een ander voertuig neemt
hooguit vijf minuten in beslag. Iedereen
ervaart het ook als heel prettig dat alle
componenten van de terminal zijn ingebouwd
in een kast. Je hebt geen losliggende
onderdelen die kwijt kunnen raken. Ook bij
storingen is dat makkelijk. In de MDT-box zijn
die snel op te sporen.”
Eis
Het advies van Marc Bokhove aan andere
korpsen luidt dan ook: “Neem de MDT-box op
als eis bij het inbouwen van een MDT.”
Meer informatie
Herman Wesseling,
communicatiemedewerker Brandweer Zeist
(h.wesseling@zeist.nl)
2010

68
Snel schakelen met de opstartbox
Categorie Techniek
Korps Brandweer Zeist
Project Opstartbox
Initiator Brandweer Zeist
Alle voertuigen van Brandweer Zeist zijn
sinds begin 2010 voorzien van een speciale
opstartbox en in de regio Zeist/Utrecht wordt
de box tegenwoordig meegenomen als eis
in voertuigbestekken. Dat is het concrete
resultaat van een ontwikkeltraject van
Brandweer Zeist.
De opstartbox is een voorziening die het
mogelijk maakt snel en zonder problemen
te schakelen tussen apparatuur met een
verschillend voltage. Bij het gebruik van de
opstartbox blijft de aangesloten apparatuur
functioneren en data kan onverminderd snel
worden verzonden.
Standaardbepakking
Moderne brandweervoertuigen
zitten tegenwoordig overvol met de
standaardbepakking en vaak ook nog de
nodige aanvullingen daarop. Daarnaast
worden de voertuigen volgebouwd
met ondersteunende voorzieningen,
zoals communicatieapparatuur, digitale
informatiesystemen en routenavigatie.
De aansturende componenten voor deze
systemen worden meestal ingebouwd in
het voertuig op elke plaats die nog enige
ruimte biedt. Het nadeel echter van het niet
gegroepeerd inbouwen van componenten
is dat het opsporen en onderzoeken van
storingen vaak een groot probleem is.
Verzoeken
Om dit probleem te tackelen heeft Brandweer
Zeist de opstartbox voor het inbouwen van
communicatieapparatuur ontwikkeld. De
ontwikkeling is in gang gezet op basis van
twee verzoeken vanuit de brandweermarkt.
Enerzijds de wens om de randapparatuur voor
de aansturing van communicatiemiddelen te
groeperen, en anderzijds het verzoek tot het
opstarten van de communicatiemiddelen bij
het ontnemen van het 230V-laadsnoer uit het
voertuig.
De opstartbox heeft zijn waarde binnen het
korps Brandweer Zeist bewezen en inmiddels
hebben andere korpsen belangstelling
getoond. Een innovatie met grote voordelen
die daarom terecht een plaatsje heeft
gekregen in dit boekwerk.
Meer informatie:
Herman Wesseling,communicatiemedewerker
Brandweer Zeist
(h.wesseling@zeist.nl)
2010

70
GENOMINEERD
2010
Vergroten van veiligheidsbewustzijn bij kinderen
Brááánd!!!
Jij, de brandweer en veiligheid
Categorie Maatschappelijk belang
Organisatie Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost
Project ‘Brááánd!!! Jij, de brandweer en veiligheid’
Initiator Wally Paridaans
De vraag zou kunnen luiden: wat wil de
burger anno 2010 van de brandweer weten
Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost gaf er
een eigen draai aan en vroeg zich wat als
brandweer aan de burger gemeld móet
worden. Vanuit de gedachte dat mensen ook
een eigen verantwoordelijkheid hebben. Om
dat besef te stimuleren, in eerste instantie bij
kinderen, werd het project ‘Brááánd!!! Jij, de
brandweer en veiligheid’ ingericht.
Het project is gericht op basisschoolleerlingen
van groep 7 (10-11 jaar). Het lespakket
bestaat uit een leerlingenboekje en een
docentenhandleiding, met ter ondersteuning
een interactief spel op internet (www.
brandweer.nl/billybrandkraan). Behandeld
worden onder meer het ontstaan van brand,
een vluchtplan, rookmelders, 112-bellen
en het werk van de brandweer. Ook buiten
de schooluren om wordt van de kinderen
een bijdrage verwacht. Zo is er een reeks
opdrachten die ze thuis samen met hun ouders
kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld het maken van
vluchtplan en het checken van rookmelders.
Eigen verantwoordelijkheid
Wally Paridaans van Veiligheidsregio Brabant-
Zuidoost: “De basisgedachte achter het
project is die eigen verantwoordelijkheid. We
trekken nu eens niet op met onze ‘natuurlijke’
partners, maar richten ons rechtstreeks tot een
groep die we tot voor kort alleen als klanten
beschouwden. Een andere manier van denken,
waarmee we naadloos aansluiten bij de
‘strategische reis’ van de brandweer.”
Gekozen is voor een professionele aanpak.
Hilde van Asveldt: “Eerst zijn doelstellingen
bepaald en die zijn daarna door een in
onderwijs gespecialiseerd bureau vertaald
naar didactisch verantwoorde teksten
en opdrachten. De leerdoelen van het
lespakket sluiten aan bij de kerndoelen van
het basisonderwijs en het is zo opgezet dat
scholen het helemaal zelfstandig kunnen
draaien.”
Hilde van Asveldt benadrukt dat dat niet
betekent dat de brandweer na het afleveren
van het lespakket buitenspel staat. “In de
docentenhandleiding staat dat met de lokale
brandweer kan worden overlegd welke rol het
korps kan spelen. Daarmee bieden we ruimte
voor maatwerk.”
Overnemen
De ontwikkelkosten van het project zijn
betaald door de Veiligheidsregio Brabant-
Zuidoost, dat het pakket kosteloos aanbiedt
aan basisscholen. Omdat de landelijke
huisstijl is gebruikt, kan het pakket één op
één door andere regio’s en korpsen worden
overgenomen. Alleen de drukkosten worden
in rekening gebracht.
Wally Paridaans: “De enige voorwaarde
die we stellen is dat die drukkosten niet
worden doorberekend aan de scholen. Als
ontwikkelaar van het pakket willen we de
drempel zo laag mogelijk houden.”
Meer informatie:
Hilde van Asveldt (hildevanasveldt@vrbzo.nl)
of Wally Paridaans (wallyparidaans@vrbzo.nl)
2010

72
Met één hand een zware aanvalsslang bedienen
Categorie Techniek
Korps Brandweer Wierden
Project RUPA-standaard
Initiators Patrick Kuipers en Rudie Beldman
Bij een grote brand wordt het vuur vaak met
een grote aanvalsslang (52 mm) bestreden.
Het hanteren van de slang is een zware klus
voor de aanvalsploeg en om de slang ‘in
bedwang’ te houden lossen brandweerlieden
elkaar dan ook regelmatig af. Dat kan anders
dachten Patrick Kuipers en Rudie Beldman van
de blusgroep Enter van Brandweer Wierden. Zij
ontwierpen een standaard waarin het uiteinde
van de slang kan worden vastgezet.
Eenmaal geklemd in de standaard is de lage
drukslang eenvoudig door één persoon
te hanteren. Het spreekt voor zich dat de
standaard, die het midden houdt tussen een
straatwaterkanon en een hoge drukstraal,
het blussen aanzienlijk vergemakkelijkt. Het
streven van Patrick Kuipers en Rudie Beldman
is om het hulpstuk zo te maken dat één
persoon de slang met één hand kan bedienen.
Prototype
Patrick Kuipers: “Wij hebben een prototype
gemaakt en tijdens een test bleek zelfs een
slang van 75 mm nog goed door één persoon
te bedienen. Ook toen we de druk opvoerden
tot 10 bar. Voor ons het bewijs dat we dit idee
verder moeten uitwerken.”
Zover is het nog niet. Wel is er een naam
verzonnen: de RUPA-standaard (de eerste twee
letters van beider voornamen). Als het aan de
twee bedenkers ligt wordt de doorontwikkelde
uitvinding in de toekomst standaard toegepast
op de voertuigen van het Wierdense korps.
Rudie Beldman: “Arbo-technisch wordt de
RUPA-standaard zeer verantwoord, omdat
brandweerlieden enorm worden ontlast. Een
effect dat groter wordt naarmate er langer
moet worden geblust. Wij denken dat dit zeer
praktische hulpstuk in de toekomst standaard
op iedere tankautospuit aanwezig moet zijn.
Bij voorkeur naast de aanvalskorf. Daarnaast
moet het gebruik ervan worden opgenomen in
de lesstof voor brandwachten.”
Kritisch
Wie de voordelen van de RUPA eenmaal heeft
ervaren, wil niet meer anders is de overtuiging
van Patrick Kuipers en Rudie Beldman, die op
het idee kwamen tijdens de uitruk bij twee
grote branden. Ondertussen blijven ze kritisch.
“Pas als we er helemaal tevreden over zijn
komt de RUPA op het voertuig.”
Meer informatie:
Patrick Kuipers of Rudie Beldman
(patrickrenate@home.nl, r.beldman@home.nl)
2010

74
Maatschappelijke stage in teken van brandveiligheid
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland
Project maatschappelijke stage Brandveilig leven
Initiator Bernadette Sourbag
Vanaf het schooljaar 2011-2012 is de
maatschappelijke stage verplicht voor alle
middelbare scholieren. De stage houdt in
dat jongeren vrijwilligerswerk doen tijdens
hun middelbare schoolperiode. Dat is goed
voor anderen en voor hun persoonlijke
ontwikkeling. Veel scholen hebben de
maatschappelijke stage inmiddels al
opgenomen in het onderwijsprogramma
en ook Brandweer Amsterdam-Amstelland
speelt op het fenomeen in. Met een
maatschappelijke stage Brandveilig leven.
Jong geleerd…
Regisseur Brandveiligheid Bernadette Sourbag
van Brandweer Amsterdam-Amstelland: “Ook
hier geldt: jong geleerd is oud gedaan. Daarom
zoeken we op scholen naar maatschappelijke
stagiaires die hun steentje bij willen dragen aan
het brandveiliger maken van hun school en
andere scholen, van de buurt waarin hun school
staat en van de eigen thuissituatie. Bijkomende
voordelen van de stage zijn dat jongeren hun
sociale vaardigheden vergroten en in brede zin
kennis maken met het begrip brandveiligheid.”
Amsterdam-Amstelland en een geel hesje van
de brandweer met het logo erop.
Stageverslag
De stage bestaat normaliter uit het maken
van een inspectie in de eigen school, het
bezoeken van bewoners in de wijk waar de
school staat en het informeren van kinderen
in de groepen 1, 2 of 3 van basisscholen over
brandveiligheid. Het verslag dat leerlingen van
de stage maken komt ook in het bezit van
Brandweer Amsterdam-Amstelland.
Doel van de stage is mensen weerbaarder
te maken als het gaat om brandveilig leven.
Dat kan door ze te waarschuwen voor de
gevaren van brand en ongevallen, ze te
informeren over wat ze zelf kunnen doen
om brand en ongevallen te voorkomen, en
mensen te wijzen op wat ze kunnen doen als
er onverhoopt toch brand uitbreekt of zich een
ongeval voordoet. Het resultaat moet zijn een
veiliger samenleving.
De maatschappelijke stage Brandveilig leven
kan continu worden gedraaid met een in
beginsel ongelimiteerd aantal stagiairs.
De inhoudelijk deskundige ondersteuning
verzorgt uiteraard de brandweer, die bij
de uitvoering van het project samenwerkt
met de stagecoördinator van de school. De
eerste activiteit is altijd een introductieles.
Leerlingen die daarna geïnteresseerd zijn en
een stage willen volgen, krijgen ter legitimatie
een introductiebrief mee van Brandweer
Bernadette Sourbag: “Wij denken dat het
een leuke manier is om middelbare scholieren
bekend te maken met brandveiligheid. En via
die jongeren ook anderen. Het project bevindt
zich nog in de pilotfase, maar de kans dat we
het breed uitrollen is groot.”
Meer informatie:
Bernadette Sourbag
(b.sourbag@brandweeraa.nl)
2010

76
Helmsteun ‘gewoon een handig ding’
Categorie Techniek
Korps Brandweer Nederweert
Project helmsteun
Initiator Piet Slaats
Piet Slaats is bij Brandweer Nederweert
chauffeur van een brandweervoertuig. Er is
hem alles aan gelegen zijn ploeg veilig naar
een incident te brengen. In het verleden stuitte
hij daarbij keer op keer op een probleem: waar
laat ik tijdens het rijden mijn helm Eén keer
raden wat vrijwilliger Piet Slaats bedacht; juist,
een helmsteun.
Piet Slaats: “Je hebt niet alleen te maken met
de veiligheid op de weg, maar ook met de
veiligheid in het voertuig. In de richtlijnen voor
brandweerchauffeurs staat duidelijk dat de
helm tijdens het rijden moet worden afgezet.
Daar kan ik me in vinden, maar een helm die
gewoon maar ergens in de cabine ligt is ook
niet echt veilig. Voor je het weet vliegt hij alle
kanten op.”
Aluminium
De helmsteun die Piet Slaats heeft ontwikkeld
is gemaakt van aluminium en helemaal
geanodiseerd (een oppervlaktebehandeling
waarmee metalen worden voorzien van
een harde en slijtvaste oxidelaag). De pilaar
waar de helm op steunt en het drukstuk zijn
van kunststof. Beide onderdelen (pilaar en
drukstuk) zijn aan te passen aan de vorm van
de helm. Het drukstuk wordt bediend door
een gasveer, zodat er een constante druk op
de helm aanwezig is. De helm blijft daardoor
op z’n plaats tijdens het rijden en als een
noodstop gemaakt moet worden. Er is ook
een helmsteun die zwenkbaar is.
Piet Slaats: “In overleg met de commandant
hebben we de helmsteun ingebouwd voor een
proefperiode. Nadelen bleken er niet te zijn
en inmiddels is de steun bij ons korps en bij
een aantal andere korpsen hier in de regio in
gebruik genomen. De reacties die ik krijg zijn
zonder uitzondering positief.”
Handig ding
Piet Slaats zou het leuk vinden als de
helmsteun bredere bekendheid krijgt. “Ik denk
dat iedere chauffeur van een brandweerauto
blij is met de steun. Het is gewoon een handig
ding. Met de helmsteun is je helm tijdens het
rijden altijd gefixeerd en altijd op een vaste
plaats.”
Meer informatie:
Piet Slaats
(p.slaats@tiscali.nl)
2010

78
Dataterminal op telescopische arm
Categorie Techniek
Korps Brandweer Nederweert
Project MDT-steun
Initiator Piet Slaats
Wat zijn ogen zien, kunnen zijn handen
maken. Dat gaat op voor Piet Slaats van
Brandweer Nederweert. In dit boekje komt
hij twee keer aan bod. Met een helmsteun
(pagina ..) en op deze pagina’s met een steun
voor de Mobiele Data Terminal. Dankzij de
steun, in de vorm van een telescopische arm,
kan iedereen in een brandweerauto eenvoudig
van de terminal gebruik maken.
Steeds meer korpsen beschikken
tegenwoordig over een mobiele data terminal
in de auto. Op weg naar een incident kunnen
de brandweerlieden in de cabine op een
scherm belangrijke informatie inwinnen. In
veel gevallen echter moet de autogordel los
worden gemaakt om de computer te kunnen
bedienen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling
en daarom ontwikkelde Piet Slaats een speciale
MDT-steun voor de manschappencabine achter
in het voertuig.
Scharnieren
De steun bestaat uit een telescopische arm
met scharnieren die horizontale bewegingen
mogelijk maken. De scharnieren (en daarmee
de arm) zijn verstelbaar. Het scherm wordt
gemonteerd op de arm, die wordt vastgezet
op een centrale plaats in het voertuig. De
telescopische arm maakt het vervolgens
mogelijk het scherm te draaien in de richting
van degene die van de computer gebruik wil
maken. De arm zwenkt niet tijdens het rijden
omdat de scharnierpunten vastgezet kunnen
worden. Door een constructie in de koker kan
ook de telescoopfunctie worden geblokkeerd.
De MDT-steun is inmiddels in gebruik bij
diverse korpsen in Noord-Limburg.
Zitpositie
Piet Slaats: “Zonder de MDT-steun kan
niet iedereen in zitpositie bij het scherm
komen. Met de steun kan dat wel, terwijl de
heupgordel of ademluchtbeugel waar iemand
in zit gewoon vast kan blijven zitten.”
Meer informatie:
Piet Slaats
(p.slaats@tiscali.nl)
2010

80
Snellere inzet met ladderduikstoel
Categorie Techniek
Korps Brandweer Elburg
Project ladderduikstoel
Initiator Gerrit Pleiter
De veiligheid van het duiken houdt veel
betrokkenen logischerwijs bezig. Ook Gerrit
Pleiter van Brandweer Elburg. In de strijd tegen
de risico’s ontwikkelde hij een ladderduikstoel.
Een woord dat nog niet in het woordenboek
of bij Google is terug te vinden. Wat het
precies is, is trouwens niet zo moeilijk te raden:
een ladder-duik-stoel dus. De vinding vergroot
de veiligheid doordat veiligheidsduikers sneller
inzetbaar zijn.
Gerrit Pleiter werd aan het denken gezet
door landelijke beschouwingen, waarin wordt
gesteld dat een duiker vanaf het noodsignaal
binnen één minuut bij de duiker in nood moet
zijn. In het gebied waar hij werkt (Elburg en
omgeving) zijn veel hoge kades en uit testen
bleek dat het daardoor onmogelijk is om in
zo’n korte tijd hulp te kunnen bieden.
Steun
De brandweerman, die tevens lid is van het
duikteam, ontwikkelde daarom een speciale
stoel. Deze kan door de veiligheidsduiker aan
de ladder worden bevestigd, waarna hij er zelf
op gaat zitten. De stoel biedt voldoende steun
om comfortabel te kunnen zitten en zo zit de
veiligheidsduiker compleet gemaskerd klaar in
afwachting van wat eventueel komen gaat.
Gerrit Pleiter: “In geval van nood hoeft hij
alleen zijn automaat aan te koppelen en hij
kan in actie komen. Als de temperatuur hoog
is kan hij met de stoel ook in het water gaan
zitten, zodat de kans op hittestuwing afneemt.
Een ander voordeel is dat de veiligheidsduiker
de reddingsduiker zo nodig kan helpen bij het
bergen van een slachtoffer. En als de ladder
gebruikt moet worden door anderen, kan de
stoel eenvoudig in worden geklapt en aan de
ladder worden gehangen. Veel ruimte neemt
hij dan niet in.”
Zoek geraakt
Op de foto’s is de stoel en de werking te
zien. Gerrit Pleiter tekent er bij aan dat deze
stoel nog geen oppervlaktebehandeling heeft
gehad. “Daarom ziet het er wat minder fraai
uit. We hadden een mooiere stoel, maar die is
bij de verzinkerij zoek geraakt.”
Aan het idee doet het weinig af, vindt
ook Gerrit Pleiter. “Ik ben er zeker van dat
de ladderduikstoel kan bijdragen aan een
snellere inzet van de veiligheidsduiker bij hoge
walkades.”
Inmiddels is Gerrit Pleiter bezig een extra
steun te ontwikkelen, zodat de stoel ook aan
wal te gebruiken is. De nieuwe stoel moet
comfortabeler worden dan de exemplaren
die momenteel veel worden gebruikt. Gerrit:
“Daar hoor ik veel klachten over. Nog even en
de duikladderstoel is in meerdere situaties te
gebruiken.”
Meer informatie:
Gerrit Pleiter
(gpleiter@solcon.nl)
2010

82
Slachtoffers afvoeren wordt een stuk makkelijker
Categorie Techniek
Korps Brandweer Nijmegen
Project matje voor afvoeren slachtoffer
Initiator Brandweer Nijmegen
Veel innovatieve ideeën raken aan de
doelstellingen van de ‘strategische reis’ van
de brandweer, het toekomstperspectief voor
de komende decennia dat door de NVBR in
een rapport is geschetst. Zo ook het idee van
brandwachten van Brandweer Nijmegen om
een zeil te gebruiken als matje waarop een
slachtoffer kan worden afgevoerd. Het klinkt
simpel (en dat is het ook), maar zijn dat niet
vaak de beste innovaties
Henk van Haalen van de Nijmeegse brandweer
legt uit hoe het idee is ontstaan. “In maart
hadden we een oefendag. Onderdeel van het
programma was het omgaan met slachtoffers.
Compleet uitgerust en onder begeleiding van
ambulancepersoneel moesten we iemand van
100 kilo via een smalle steile trap omhoog
brengen. We liepen prompt tegen allerlei
obstakels aan. Het ademluchtapparaat dat je
beperkt in je bewegingsvrijheid bijvoorbeeld
en in dit geval ook het gewicht van het
slachtoffer. Het lukte ons de man naar boven
te slepen, maar makkelijk ging het niet.”
Zeil
Kan dit niet anders Die vraag stelden de
Nijmeegse brandweerlieden zich direct na
de oefening en de oplossing werd bijna à la
minute geboren. Henk van Haalen weer. “We
deden de oefening samen met de Regionale
Ambulancevoorziening en die hadden voor
andere doeleinden een zeil op de grond
liggen. Dat zeil zijn we gaan gebruiken als een
soort matje en dat werkte wonderwel.”
De goede ervaringen werden uitgewerkt
in een prototype, waarmee testen werden
uitgevoerd. Die pakten positief uit en
inmiddels (zomer 2010) is de ontwikkeling in
een afrondende fase terechtgekomen.
Het gaat om een kunststofzeil waar in
een noodsituatie een slachtoffer op kan
worden gelegd, kan worden gefixeerd en
getransporteerd. Het matje heeft handgrepen
zodat meerdere personen tegelijk kunnen tillen
en slepen zonder zich in bochten te hoeven
wringen, het matje heeft ‘arbo-technisch’
veel voordelen, het zorgt voor minder direct
contact met het slachtoffer waardoor de
kans op besmetting kleiner is, het is klein en
compact en dus makkelijk mee te nemen, en
voor de kosten hoeft geen korps de aanschaf
te laten.
Dé oplossing
Henk van Haalen: “Ik denk dat collega’s in het
hele land bij het verslepen van slachtoffers
tegen dezelfde problemen aan lopen. Wij
werken nu aan dé oplossing, dus ik zou
zeggen: maak er gebruik van als het zeil straks
beschikbaar is.”
Meer informatie:
Henk van Haalen
(h.vanhaalen@brandweer.nijmegen.nl)
2010

84
GENOMINEERD
2010
De toegevoegde waarde van onbemand
vliegende waarnemingssystemen
Categorie Techniek
Korps Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland
Project Fire-Fly
Initiator Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland
Met de inzet van dit soort systemen wordt de
Brandweer en politie hebben tijdens incidenten
en evenementen sterk behoefte aan een
real-time overzicht van alles wat er gebeurt.
Informatie die bij voorkeur gedeeld moet
kunnen worden met andere veiligheidspartners.
Bij de bestrijding van grote branden, de
opsporing van personen en de handhaving
van de wet kan het soms handig zijn als er
mogelijkheden zijn om vanuit de lucht zaken
waar te nemen.
Met het project Fire-Fly wil de Veiligheidsregio
Noord- en Oost-Gelderland (VNOG)
onderzoeken op welke manier en onder
welke condities kleine, onbemand vliegende
waarnemingssystemen geïntegreerd kunnen
worden in de commandovoeringketen.
De gedachte is dat dergelijke systemen
een bijdrage kunnen leveren aan een
betere beeldvorming bij grote branden en
afhandeling van incidenten. Bijvoorbeeld
door het doorsturen van luchtfoto’s en
hittebeelden en informatie over de chemische
samenstelling van (rook)gassen. Ook kunnen
live videobeelden worden doorgestuurd naar
commandovoeringsystemen en crisisruimten.
Gebruiksconcept
Projectleider Gerben Seevinck: “We zijn
begonnen met het uitwerken van het
gebruiksconcept van luchtwaarneming. We
kijken naar de luchtwaarnemingsinstrumenten
die beschikbaar zijn, naar command- en
controlprocessen, en naar informatiesystemen
en trainingsbehoeften. Naar aanleiding van
tests worden er aanpassingen gedaan. De
bedoeling is in het tweede kwartaal van 2011
een kant en klare business case te presenteren.”
Fire-Fly moet een eerste stap zijn op weg naar
de aanschaf van geïntegreerde vliegende
waarnemingssystemen door de brandweer.
Het project verschaft de brandweer inzicht in
de eisen, processen en mogelijkheden van dit
soort systemen. Daarnaast is er spin-off naar
andere spelers in de veiligheidssector, zoals
het KLPD en de politiekorpsen. Ook zij zouden
in de toekomst van geïntegreerde vliegende
waarnemingssystemen gebruik kunnen maken.
Systemen
De Fire-Fly-projectgroep is overtuigd van de
toegevoegde waarde van laagdrempelige
waarnemingssystemen in de lucht en de
integratie daarvan met informatiesystemen
tijdens de operationele uitvoering bij
incidenten. Gerben Seevinck: “Hoe meer
‘real-time’ informatie, hoe sterker je staat.
besluitvorming rond hoe te handelen versneld.
Voor hulpverleners op alle niveaus en in de
verschillende kolommen. Hulpverleners zelf
kunnen ook veiliger worden ingezet en je
mag verwachten dat incidenten beter kunnen
worden afgehandeld. Daarmee beperk je ook
economische schade.”
De VNOG voert het project uit samen met het
Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium,
Nieuwland BV, Delft Dynamics en Geodan. Het
Fire-Fly-project loopt van 1 januari 2010 tot 1
juli 2011.
Meer informatie:
Gerben Seevinck
(g.seevinck@vnog.nl)
2010

86
Digitale Brandweermarkt voorkomt verspilling
Categorie Organisatie
Korps/organisatie Veiligheidsregio Utrecht
Project
Brandweermarkt
Initiator
Adriaan Buitink
Bezuinigingen zijn aan de orde van de dag en
ook de brandweer ontkomt er niet aan. Maar
wat de één graag wil hebben ligt bij de ander
misschien al jaren ongebruikt op een plank.
Dat gegeven inspireerde medewerkers van de
Veiligheidsregio Utrecht tot het opzetten van
een soort Marktplaats voor brandweerspullen:
de digitale Brandweermarkt.
Woordvoerder Adriaan Buitink: “Het
ministerie van Financiën kent het agentschap
Domeinen Roerende Zaken. Op die site (www.
domeinenrz.nl, red.) worden roerende zaken
te koop aangeboden. Voornamelijk spullen die
door Justitie of andere opsporingsinstanties in
beslag zijn genomen. Ook worden goederen
van het rijk zelf die overtollig zijn aangeboden.
Als Veiligheidsregio Utrecht komen wij nu met
een voor de brandweer vergelijkbaar concept
met de site www.brandweerverkoop.nl.”
Voor een habbekrats
De Brandweermarkt zou best eens een
gat in de markt kunnen dichten. Nieuwe
investeringen doen is vaak moeilijk in deze tijd,
maar voor een habbekrats materialen kopen
die elders overbodig zijn geworden, dat kan
misschien in veel gevallen wel. Ieder korps
kan op de site spullen te koop aanbieden
en het aanbod kan door iedereen worden
bekeken en gekocht. Adriaan Buitink wil
niet teveel grenzen stellen. Wat de Utrechtse
brandweerman betreft kan alles worden
aangeboden; van schoenveters tot een
tweedehands tankautospuit.
Het spreekt voor zich dat met de site de
kans groter wordt dat spullen een ‘tweede
leven’ krijgen. Bovendien wordt verspilling
tegengegaan. Adriaan Buitink: “Waarom iets
nieuw kopen, bijvoorbeeld gereedschap, als
je het voor veel minder ook via de site kunt
kopen De toegankelijkheid van internet is
enorm, dus daar kan het niet aan liggen.
Hergebruik is bovendien milieuvriendelijker
dan alles maar nieuw kopen.”
Online
Bij het ter perse gaan van dit boekje was de
website www.brandweerverkoop.nl nog
niet online. De verwachting was dat dit medio
… wel het geval zal zijn. Vanaf dat moment
kan het voor iedereen aantrekkelijk zijn eerst
even op de site te kijken als een aankoop
wordt overwogen.
Meer informatie:
Adriaan Buitink
(a.buitink@vru.nl)
2010

88
Onderzoek naar voordelen ontgassen bluswater
Categorie Techniek
Korps Brandweer Midden en West Brabant
Project Innovatief met water
Initiator Alfred Hamers
Cluster Tilburg van de Brandweer Midden
en West Brabant heeft samen met Pathema
in Goirle het project ‘Innovatief met water’
opgestart. De bedoeling is om uit te zoeken
wat de voordelen zijn van het ontgassen van
bluswater. Pathema is een groothandel die
producten levert gebaseerd op de Vortex
Process Technology ® . Een technologie met als
pijlers energiebesparing, kwaliteitsverbetering
en duurzaam investeren.
In leidingwater zitten micro- en nanobubbels
van ongebonden gassen die met het blote oog
niet zichtbaar zijn. Door in een Vortex-generator
(een gepatenteerd product van Pathema) een
krachtige onderdruk te creëren, kunnen deze
gassen aan het water worden onttrokken.
Doordat de gasbellen verdwijnen krijgen de
watermoleculen een andere schikking. Het
behandelde water heeft een lagere viscositeit
(minus 20%), een lagere oppervlaktespanning,
een verbeterde warmtecapaciteit en is minder
gevoelig voor kalkafzetting.
Voordelen
De vraag is wat de voordelen daarvan zijn voor
het bluswater van de brandweer. Testen van het
Tilburgse korps met behandeld en onbehandeld
water bij binnen- en buitenbranden, hebben
uitgewezen dat er met name bij binnenbranden
een positief effect is. Zoals:
– Minder stoomontwikkeling, ook bij
‘verkeerde’ blussing
– Een grotere afkoeling van de
omgevingstemperatuur
– Een snellere temperatuurdaling van de
brandhaard
– Een minder snelle opwarming met als gevolg
een beter blussend vermogen
– Een lager waterverbruik
Waarnemingen die volgens de onderzoekers
goed zijn te rijmen met de theorie. De eerste
testen wijzen derhalve in de richting dat de
brandweer met gebruikmaking van de Vortextechnologie
in de toekomst met minder water,
veiliger, sneller en daardoor effectiever kan
werken.
Kinderschoenen
“Maar we zijn er nog lang niet”, trapt
Alfred Hamers van de cluster Tilburg van
de Brandweer Midden en West Brabant op
de rem. “De ontwikkeling staat nog in de
kinderschoenen. PTG, een onderdeel van TU
Eindhoven, is nu bezig met nader onderzoek,
waarna er waarschijnlijk een proefmodel
generator gebouwd gaat worden voor in
voertuigen. Pas als het zover is kunnen we de
praktische toepasbaarheid gaan uitvinden.”
Optimistisch is Alfred Hamers wel. “Onze
testen wijzen uit dat ontgassing van bluswater
een positief effect heeft bij de bestrijding
van binnenbranden. De veiligheid is ermee
gediend en bovendien is het een, naar het
zich laat aanzien, milieuvriendelijke (er worden
geen chemicaliën gebruikt, red.), goedkope
en eenvoudig toepasbare techniek. Met deze
bewerking kan water in de toekomst nog
effectiever gebruikt gaan worden.”
Meer informatie:
Alfred Hamers
(alfred.hamers@brandweermwb.nl)
2010

90
Brandweerscholendag unieke happening
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Hoogeveen
Project Brandweerscholendag
Initiator Promotieteam Brandweer Hoogeveen
Op maandag 7 juni 2010 kreeg Brandweer
Hoogeveen (een onderdeel van Brandweer
ZuidWest Drenthe) bezoek van 1.800
leerlingen uit de groepen 5 tot en met 8 van
bijna alle Hoogeveense basisscholen.
Het was Brandweerscholendag. Een
uniek evenement, dat dankzij een goede
voorbereiding door het Promotieteam
Hoogeveen op rolletjes liep.
In 2007 waren er zoveel aanvragen van
scholen om de brandweerkazerne te
bezoeken, dat de korpsleiding besloot
een open dag te organiseren. Bijna
1.400 leerlingen maakten destijds van
de gelegenheid gebruik. Begin 2010
inventariseerde Brandweer Hoogeveen
opnieuw of er belangstelling was voor een
scholendag, en die interesse was er. Meer dan
dertig scholen reageerden. De vele honderden
kinderen vermaakten zich opperbest tijdens de
Brandweerscholendag en tegelijkertijd leerden
ze van alles over brandgevaar.
Gevarieerd programma
Het Promotieteam had veel werk gemaakt van
het evenement. Tientallen vrijwilligers van de
brandweer, aangevuld met beroepskrachten,
stonden op 7 juni klaar om de leerlingen
een leuke en informatieve dag te bezorgen.
Een dag die volledig was afgestemd op de
speelse belevingswereld van kinderen. Enkele
andere korpsen in Drenthe hadden aanvullend
materieel beschikbaar gesteld.
Districtscommandant Ike Kortleven: “We
hadden een gevarieerd programma met actie
en spektakel, maar ook met een educatieve
kant. Uiteindelijk was het doel van de dag
kinderen zo jong mogelijk bewust te maken
van brandgevaar, de gevolgen van brand en
ze te wijzen op de mogelijkheden om brand
te voorkomen. Ze werden er ook voortdurend
op gewezen om er thuis over te praten. Zo
bereiken we een grotere bewustwording van
brandgevaar bij de ouders en mogelijk een
gedragsverandering. Hierdoor is onze aanpak
dubbel effectief!”
Improvisatietoneel voor kinderen
Een voorbeeld van de speelse aanpak was
improvisatietoneel door twee acteurs,
waarmee het gevaar van brand onder de
aandacht werd gebracht. Het stuk draaide om
de 10-jarige Lotte en aan de spanning op de
gezichten van de kinderen was te zien dat ze
helemaal verdwaalden in de belevingswereld
van hun fictieve leeftijdsgenoot. De
brandwondenstichting speelde hierop in met
onder meer een brandwondenquiz.
De kinderen konden dertig voertuigen
bezichtigen, zoals tankautospuiten,
hoogwerkers en de veetakels. De vrijwilligers
gaven ook demonstraties met deze voertuigen.
Daarnaast kregen de leerlingen uitleg over
de duikgroep en het redgereedschap van de
brandweer en konden ze zelf een brandje
blussen. Na afloop ontving de schooljeugd
een brandweertasje met een lesbrief over
brandveiligheid en een gadget.
Meer informatie:
Harmieke Paters
(h.paters@dewolden.nl)
2010

92
Prioriteit voor brandveiligheid in studentenhuizen
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Enschede
Project Brandveiligheid Studentenhuizen
Initiator afdeling Risicobeheersing Brandweer Enschede
Brandweer Enschede wil met een eigentijdse
benadering het veiligheidsbewustzijn van
de ongeveer 30.000 studenten die een
kamer huren in de stad vergroten, en de
zelfredzaamheid van studenten in geval
van calamiteiten verbeteren. Daartoe is een
campagne ontwikkeld die moet leiden tot een
gedragsverandering. Een afgeleid doel is het
opsporen en aanpakken van onveilige situaties
in studentenhuizen.
In het kader van de actie worden alle
180 studentenhuizen en units van
kamerverhuurbedrijven die bij de gemeente
bekend zijn bezocht door inspecteurs van de
afdeling Risicobeheersing. Tijdens de bezoeken
wordt gekeken naar de brandveiligheid
en meer specifiek naar de aanwezigheid
van rookmelders en een vluchtplan, de
doorgangsmogelijkheden op vluchtwegen
en de belasting van elektriciteitsgroepen. De
controle wordt uitgevoerd in aanwezigheid van
de studenten. Bij de kamerverhuurbedrijven
wordt ook de naleving van het Gebruiksbesluit
van de gemeente gecontroleerd.
Verschillende zienswijzen
Anne-Marie Kok, Hoofd Risicobeheersing
van Brandweer Enschede: “Door samen
de brandveiligheid te bekijken en
ontruimingsoefeningen te houden, komen
ook verschillende zienswijzen op veiligheid
aan het licht. Daar kan dan gelijk over
worden gesproken. De brandveiligheid van
studentenhuizen heeft voor ons momenteel
een hoge prioriteit. Om de doodeenvoudige
reden dat die veiligheid in veel gevallen te
wensen overlaat. Door actief in contact te
treden hopen we daar verandering in te
brengen.”
Brandweer Enschede beperkt zich niet tot het
afleggen van huisbezoeken. Ook de campagne
‘Ken je vluchtplan’ van 2009 krijgt een vervolg.
Deze campagne beoogt studenten te prikkelen
en uit te dagen, en tegelijkertijd aan het
denken te zetten. Er wordt gebruikt gemaakt
van verschillende kanalen om de student te
bereiken.
Coördinator Brandveilig Leven Joost
Nijenhuis: “We beginnen aan het begin
van het studiejaar met het sturen van een
uitdagende email naar alle studenten van
de Saxion Hogeschool en de Universiteit
Twente. Daarnaast plaatsen we banners op
studentensites en op Hyves en verspreiden
we posters. Ook de mogelijkheden voor free
publicity grijpen we zoveel mogelijk aan.”
Ogen openen
Het effect van het project is moeilijk te meten,
maar Anne-Marie Kok gelooft zeker dat het
helpt. “Door studenten met hun neus op de
feiten te drukken open je hun ogen. Dat is al
in veel gevallen gebeurd. Het bijzondere van
het project Dat is denk ik de brede aanpak
in combinatie met het integrale concept. De
complete actie gaan we om het jaar uitvoeren,
de communicatiecampagne jaarlijks.”
Meer informatie:
Anne-Marie Kok (am.kok@enschede.nl) en
Joost Nijenhuis (jnijenhuis@enschede.nl),
of www.kenjevluchtplan.nl
2010

94
Small-Pack een licht alternatief voor het aanvalskrat
Categorie Techniek
Korps Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond
Project Small-Pack
Initiator Mario Klijn
Ze zijn een crime voor veel brandlieden:
de zware aanvalskratten waar soms mee
moet worden gewerkt. Mario Klijn van de
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond bedacht
met de Small-Pack een alternatief. De Small-
Pack-draagtas met schouderband weegt nog
geen 11 kilo en bevat toch een 20 meter
lange hoge drukslang, een koppeling voor de
overgang van de stijgleiding naar de slang, en
een hoge drukstraalpijp. In eenzelfde tas die
nummer twee mee naar boven neemt, zit nog
eens 30 meter slang.
Mario Klijn: “In plaats van het aanvalskrat naar
boven slepen, kan nu de Small-Pack worden
meegenomen. Als de aansluiting op de droge
stijgleiding is gemaakt, kan ‘gewoon’ met
ongeveer 135 liter water per minuut worden
geblust. De belasting voor de brandweerman
of -vrouw is met deze tas veel en veel minder.”
Hoogbouw
De Small-Pack is bedoeld voor objecten
met een stijgleiding, zoals hoogbouw,
parkeergarages, ziekenhuizen en
verzorgingsflats. De meeste korpsen werken in
die gevallen nog met de zware aanvalskratten.
De inzet van de Small-Pack kan in de praktijk
afhangen van de hoogte en inzetdiepte. Een
combinatie met de Hosemaster is mogelijk.
Bij de uitwerking van zijn idee kreeg Mario
Klijn hulp van drie vrienden: Cees de Groot
van Brandweer Sliedrecht en Hugo Hartman
en Sjaak Kortekaas van Brandweer Heemskerk.
Klijn: “Zonder hun inspanningen was dit
resultaat niet mogelijk geweest. Brandweer
Sliedrecht bijvoorbeeld is nauw betrokken
geweest bij het testen van de Small-Pack.
Testen die hebben uitgewezen dat het
blussend vermogen vergelijkbaar is met hoge
druk-blussing.”
In gebruik
De korpsen in Zandvoort en Sliedrecht
werken inmiddels met de Small-Pack, Dit tot
groot genoegen van de gebruikers. Bij de
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond lopen
de lijnen net even anders dan bij Zandvoort,
Heemskerk en Sliedrecht, maar Mario Klijn
heeft er alle vertrouwen in dat de Small-Pack
ook in zijn eigen korps in gebruik wordt
genomen.
Om iedere twijfel weg te nemen zet Mario
Klijn de voordelen van de Small-Pack nog
eens op een rij: “Compact, licht in gewicht,
eenvoudig te dragen, snel inzetbaar, ruimte
besparend en te gebruiken in combinatie
met de Hosemaster. Optioneel zijn een
extra hoge drukslang van 30 meter en
een tweewegkoppeling voor het blussen
met twee stralen. De Small-Pack is in alle
opzichten een aanwinst voor de uitrusting van
brandweerkorpsen.”
Meer informatie:
Mario Klijn
(mario.klijn@vgnoord.nl)
2010

96
Brandweerman Cor populair bij Utrechtse kinderen
Categorie Maatschappelijk belang
Korps Brandweer Utrecht
Project ‘Brandmeester’
Initiator Brandweer Utrecht
“Mag je spelen met vuur”, luidt de vraag van
brandweerman Cor. “NEEEEEEE, schreeuwen
de kinderen zo hard als ze kunnen.
Brandweerman Cor heeft de kinderen net
laten ruiken aan een verbrande sportschoen.
Zo leert hij de kinderen spelenderwijs hoe
belangrijk het is om voorbereid te zijn op
brand. Niet alleen bij de buitenschoolse
opvang, maar ook thuis.
Deze situatieschets is onderdeel van het
project ‘Brandmeester’ van Brandweer Utrecht.
In het kader van het project krijgen kinderen
in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar op de
Buitenschoolse Opvang (BSO) bezoek van een
ervaren brandweerman. Op speelse wijze legt
hij de kinderen uit wat brand is, wat er kan
gebeuren als er in huis brand uitbreekt en
wat je dan moet doen. Brandweerman Cor is
inmiddels razend populair. In de weken na de
introductie maakten gelijk tientallen BSO’s hun
belangstelling kenbaar.
Ezelbruggetjes
Om ervoor te zorgen dat de informatie
blijft hangen, gebruikt brandweerman Cor
eenvoudige ezelsbruggetjes. “Wat moet je
doen als je kleren vlam hebben gevat”,
vraagt hij. “Niet hollen maar…”, “ROLLEN!”,
roepen de kinderen. En: “Eerst water en
de rest komt…”, “LATER!”, schreeuwen
ze uit volle borst. Ook het onthouden van
het alarmnummer is makkelijk met een
ezelsbruggetje: 1+1=2.
Afdelingshoofd Proactie & Preventie
Gerda Bouma van Brandweer Utrecht:
“Met ‘Brandmeester’ doen we aan
preventievoorlichting bij kinderen en via die
kinderen bereiken we ook hun ouders. Zo
bevorderen we het veiligheidsbewustzijn in
de samenleving. Kinderen zijn enthousiast
en leren snel. Tijdens het bezoek van
brandweerman Cor maken ze bijvoorbeeld zelf
een vluchtplan, dat is gebaseerd op de indeling
van hun eigen huis. Het is een interactieve
bijeenkomst waarbij kinderen worden
uitgedaagd hun mening te geven.”
Totaalbenadering
‘Brandweerman Cor’ heeft een
jarenlange carrière als brandweerman
en preventievoorlichter achter de rug.
Hij krijgt bij het project hulp van andere
preventiedeskundigen en brandweermensen,
zowel huidige collega’s als collega’s die al
met pensioen zijn. Met deze aanpak kunnen
objectverkenning en preventieve checks
gecombineerd worden met voorlichting. Een
totaalbenadering.
De verwachting is dat het project het
begrip bevordert voor het werk van de
brandweer bij kinderen, hun ouders en
leerkrachten. Het leert kinderen en hun
omgeving om brandveiligheid te zien als
een verantwoordelijkheid van ‘ons allemaal’.
Gerda Bouma: “Juist kinderen voelen die
verantwoordelijkheid.”
Meer informatie:
San Peeters
(brandweercommunicatie@utrecht.nl)
2010

98
Brandweer als professioneel risicoadviseur
Categorie Organisatie
Korps Brandweer Limburg-Noord
Project advisering gemeentebestuur
Initiator Erik Verbugt
Volgens de letter van de wet heeft
de brandweer een adviestaak bij de
verantwoording van groepsrisico. Brandweer
Limburg-Noord neemt die taak serieus. Ze
adviseert het bestuur waar het gaat om de
afweging tussen enerzijds wenselijkheid
en anderzijds de noodzaak tot het treffen
van maatregelen om risico’s bij ruimtelijke
ontwikkelingen te voorkomen of te beperken.
“Die afweging is door een gemeentebestuur
vaak lastig te maken”, weet Erik Verbugt,
adviseur Proactie & Preventie bij Brandweer
Noord-Limburg. “Een gemeente kijkt altijd
naar het grote geheel en heeft vaak weinig
grip op de term ‘risico’. Wij gaan ‘dieper’ met
ons advies en sluiten daarmee beter aan bij de
belevingswereld en behoeften van het bestuur.
De impact van een incident met gevaarlijke
stoffen is in een stadscentrum anders dan in
het buitengebied. Pas als je de totale impact
overziet komen zaken duidelijker te liggen en
kan er een goede afweging door het bestuur
worden gemaakt.”
Kwaliteitsverbetering
Met de advisering-nieuwe-stijl die hij
voorstaat, realiseren gemeentebesturen
volgens Erik Verbugt een belangrijke
kwaliteitsverbetering. Verbugt: “Het bestuur
blijft eindverantwoordelijk en behoudt
maximale vrijheid bij het maken van keuzes,
maar met een gerichte impactbeoordeling
geeft de brandweer invulling aan haar
adviestaak. Als zodanig treden we op als
professioneel risicoadviseur. Een belangrijke
toegevoegde waarde lijkt me van een modern
korps.”
Volgens de bedenker van de nieuwe
adviseringsaanpak wordt het bestuur in de
situatie die hij schetst optimaal gefaciliteerd.
En daar is zeker behoefte aan volgens
Erik Verbugt, niet alleen in Noord- en
Midden-Limburg. “Er komt zoveel op
gemeentebestuurders af dat een goed
afgewogen advies altijd welkom is. Omdat
we het hebben over een verbeterde vorm
van advisering is er automatisch ook meer
draagvlak. Dat leidt normaal gesproken tot
meer maatregelen die de veiligheid van de
burger ten goede komen. En meer veiligheid is
uiteindelijk wat we allemaal willen.”
Uitwerken
De innovatie is nog niet in het korps
Brandweer Limburg-Noord geïntroduceerd.
De methodiek om de impact te beoordelen
moet nader worden uitgewerkt en daarbij
wordt samengewerkt met een gespecialiseerd
bureau. Vooruitlopend op de invoering
stelt Erik Verbugt: “Treed als brandweer als
eenheid naar buiten en laat zien dat je graag
en vroegtijdig een bijdrage levert aan de
advisering van het bestuur. De kennis van de
lokale situatie die bij de brandweer aanwezig
is, vormt absoluut een toegevoegde waarde in
het adviestraject.”
Meer informatie:
Erik Verbugt
(e.verbugt@brandweerln.nl)
2010

100
Ruim baan voor talentontwikkeling
Categorie Organisatie
Korps Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond
Project TalentManager
Initiator meerdere korpsen
Als het gaat om ontwikkeling ligt de nadruk
bij de brandweer meestal op de operationele
ontwikkeling van de medewerkers. Veel
minder wordt stilgestaan bij het werken
aan persoonlijke groei en het ontwikkelen
van strategisch leren denken. De korpsen
Rotterdam-Rijnmond, Haaglanden, Hollands-
Midden, Zuid-Holland-Zuid en Midden-West
Brabant doorbreken dit patroon en hebben het
ontwikkeltraject TalentManager in het leven
geroepen.
De doelstelling van het traject is
brandweertalenten bij te staan in hun
persoonlijke ontwikkeling en ze zo fris, scherp
en kritisch te houden. De talenten worden
een jaar lang ondersteund door een extern
begeleidster (Els van Noorduyn). Zijdelings
betrokken, naast de korpsen die meedoen, zijn
de Academie van Leiderschap en het Landelijk
en Regionaal Management Development van
politie en brandweer.
Nieuwe visie
Het idee voor het ontwikkeltraject
TalentManager komt voort uit de behoefte
van de leiding van de korpsen aan een
nieuwe visie op talentontwikkeling. Renée
Oprel, HR Beleidsadviseur Management
Development, Loopbaanontwikkeling
en Competentiemanagement bij de
Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond: “In
een veranderende arbeidsmarkt moeten we
proberen een aantrekkelijke werkgever te
blijven. Dat betekent dat je ambitieuze, jonge
mensen moet prikkelen en uitdagen. Met
TalentManager doen we dat.”
De kracht van het programma zit volgens
Renée Oprel in de diversiteit van de
deelnemers, zowel wat betreft functie en
achtergrond als spreiding over de regio.
Een belangrijk element bij TalentManager
is het leren van elkaar. Een sterk punt is
ook dat de inhoud van het programma
organisch is. Hoewel er een aantal
managementonderwerpen aan bod komt, is
het de groep die bepaalt waar het over gaat.
Hierdoor worden de deelnemers gedwongen
anders te leren denken (‘out of the box’) en
bepaalde vaste patronen en structuren los te
laten.
Leuk en leerzaam
In 2009 heeft een gevarieerd samengestelde
groep van twaalf deelnemers TalentManager
doorlopen. De conclusie is dat het voor de
deelnemers een leuk en leerzaam traject
is geweest op diverse vlakken. Naast een
persoonlijke groei hebben de talenten zich ook
in hun werk ontwikkeld.
Renée Oprel: “De manier waarop we het
programma hebben neergezet is zeker
innovatief te noemen. Niet alleen breed, maar
ook met veel ruimte voor eigen initiatief.
De deelnemers houden een belofte in voor
de organisatie en dus voor de toekomst van
Brandweer Nederland. Alleen daarom al zou
het goed zijn als ons initiatief door andere
korpsen wordt opgepakt.”
Meer informatie:
Renée Oprel
(r.oprel@veiligheidsregio-rr.nl)
2010

102
‘Aanvullende werkelijkheid’ voor meer informatie
Categorie Techniek
Korps Brandweer Amsterdam-Amstelland
Project Augmented Reality
Initiator Richard Jansen
Augmented reality noemt Richard Jansen
zijn vinding. Vrij vertaald betekent dat zoiets
als ‘aanvullingen op de werkelijkheid’.
Augmented reality is een term die wordt
gebruikt in het vakgebied dat zich bezighoudt
met het toevoegen van gegevens aan
rechtstreekse, reële beelden van een locatie.
Dat is ook wat Richard Jansen met zijn idee
voorstaat: het koppelen van een datalaag
aan het bestaande beeld dat je ziet door de
camera van je telefoon.
Om te laten zien wat hij bedoelt, heeft de
officier bij het korps Brandweer Amsterdam-
Amstelland een demo gemaakt. Alle
smartphone-gebruikers in Amsterdam
kunnen dankzij een speciale datalaag de
dichtstbijzijnde brandweerkazerne in de stad
vinden, waarbij je direct ziet in welke richting
je moet lopen en hoe ver het is. Daarnaast heb
je via de laag direct toegang tot de website of
kan je direct de brandweer bellen.
Ondersteunende media
Richard Jansen: “Ik denk dat augmented
reality een meerwaarde heeft voor de
brandweer. De mogelijkheden zijn enorm
en de manier van informatie onsluiten is
enorm simpel. Augmented reality is de
techniek voor de toekomst en we worden er
al dagelijks mee geconfronteerd. Neem de
eerste de beste voetbalwedstrijd op tv. Om
te kunnen beoordelen of het wel of geen
buitenspel is, wordt gewoon een lijn op het
scherm geprojecteerd. Een mooie vorm van
beslissingsondersteunend bezig zijn.”
Als pilot is het korps Amsterdam-Amstelland
bezig om de informatie over waterdieptes te
koppelen. De camera van een smartphone kan
data die eraan is gekoppeld op het scherm
projecteren, zoals de aanwezigheid van
objecten onder water, de diepte van het water
en de stroming. Met die informatie zijn de
operationele risico’s beter in te schatten en kan
sneller worden bepaald hoe te handelen. Voor
bedrijven kan ook gebouwinformatie worden
gekoppeld aan een locatie. Dan wordt in één
oogopslag zichtbaar of een gebouw gevaarlijk
is, of er brandpreventieve voorzieningen zijn
en minder zelfredzame personen, of hoe
brandwerend de hoofddraagconstructie is.
Richard Jansen: “Met mijn eigen bedrijf en
zakenpartners hebben we al lagen gemaakt
en geïmplementeerd voor onder meer
National Geographic, Rabobank, ID&T en
Walt Disney. De opgedane kennis en ervaring
wil ik graag met de brandweer delen om
de beeld-, oordeels en besluitvorming bij
incidenten te ondersteunen met ‘aanvullende
werkelijkheid’.”
Meer informatie
Richard Jansen (r.jansen@brandweeraa.nl) of
kijk op de website www.safetytagging.com
Openingsscherm Data toegevoegd aan het beeld van je camera Koppel acties aan locaties
Lijstweergave en gesorteerd op afstand /
Locatie op de kaart
dichtstbijzijnde kazerne
2010

104
De mogelijkheden benutten van scannen
op afstand
Categorie Techniek
Korps Brandweer Roermond
Project Scannen op afstand
Initiator Roel Beurskens
Roel Beurskens, medewerker Opleiden &
Oefenen bij Brandweer Roermond, kwam op
het idee toen hij een tijdschrift zat te lezen.
Zijn oog viel op een artikel over ‘scannen op
afstand’. Na lezing ervan borrelde de vraag op
waarom niet op veel bredere schaal van die
mogelijkheid gebruik zou worden gemaakt.
Roel Beurskens: “Voorzie iedere gevaarlijke
stof, iedere container, iedere tankwagen en
ieder gebouw van een barcode die op afstand
kan worden gescand. Bij een incident kan
de brandweer of politie dan vanaf veilige
afstand alle informatie tevoorschijn halen
die via de barcode van het betreffende
object is opgeslagen. Dat kan variëren van
adresgegevens tot een omschrijving van
goederen en van fysische eigenschappen tot
bijzondere kenmerken en nog veel meer.”
Lange weg
Invoering van het idee is niet zo eenvoudig
beseft Roel Beurskens, maar dat mag volgens
hem geen belemmering zijn. “Het heeft pas
zin als het idee landelijk in samenwerking
met het bedrijfsleven wordt toegepast. Dus is
er nog een lange weg te gaan. Maar omdat
niemand de grote voordelen kan ontkennen,
lijkt het me een goed idee te proberen een
begin te maken.”
Als andere korpsen het idee overnemen
kan het zich mogelijk via het landelijk
brandweeroverleg als een olievlek over het
land verspreiden, is de verwachting van de
initiatiefnemer. “Met scannen op afstand kan
veel onduidelijkheid worden weggenomen
omdat heel snel relevante informatie
beschikbaar is. Bovendien sluit ik niet uit dat
een barcode nog meer mogelijkheden biedt.
Dat zou nader onderzocht moeten worden.”
Meer informatie:
Roel Beurskens
(roelbeurskens@roermond.nl
2010

Colofon
Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR)
Kemperbergerweg 783
Postbus 7010
6801 HA Arnhem
t (026) 355 2455
f (026) 351 5051
info@nvbr.nl
www.nvbr.nl
Tekst en redactie: Daan Appels, Appels Communicatie
Vormgeving: Carlo Polman, Oud.Zuid Ontwerp
Drukwerk: Drukkerij Roos en Roos
© NVBR, september 2010