TSWATER-Brochure-A5-4e-druk-007

WATER
WERKT!
TOPSECTOR WATER

WATER WERKT!
+
+
=
In het adviesrapport ‘Water verdient het’ wordt de volgende ambitie
voor de watersector geformuleerd: “Het Topteam ziet de internationale
waterproblematiek als één van de grootste uitdagingen
voor de toekomst. De Nederlandse watersector heeft cruciale
kennis en kunde in huis om een antwoord te helpen geven op deze
problematiek. De wereld heeft ons nodig. De Nederlandse watersector
kan samen met andere sectoren en internationale partners
aansprekende, duurzame oplossingen voor de komende generaties
realiseren. Deze oplossingen vormen een krachtige impuls voor de
Nederlandse economie. De internationale markt is groot en groeit
sterk: het streven is de toegevoegde waarde van de Nederlandse
watersector in de periode tot 2020 te verdubbelen. Deze ambitie en
de internationale concurrentie dwingen ons om tempo te maken en
krachten te bundelen. Juist op de raakvlakken tussen de Maritieme
sector, Deltatechnologie en Watertechnologie liggen grote kansen.
Om die kansen te verzilveren zal de sector boven zichzelf uit moeten
stijgen, verantwoordelijkheid moeten nemen en leiderschap moeten
tonen. Wenkend perspectief is dat Nederland in 2020 het ‘centre of
excellence’ van de internationale watersector kan zijn.” Ik ben zeer
gemotiveerd deze ambitie voor de prachtige watersector te helpen
realiseren. Dat doen we met vele gemotiveerde betrokkenen. Water
werkt!
Hans Huis in ‘t Veld
INHOUD
1. GOUDEN DRIEHOEK .......................................................... 3
2. WERKWIJZE TOPSECTOR WATER ........................................ 5
3. MARITIEME TECHNOLOGIE ................................................. 6
4. DELTATECHNOLOGIE ......................................................... 10
5. WATERTECHNOLOGIE ....................................................... 16
6. HUMAN CAPITAL .............................................................. 20
7. EXPORT & PROMOTIE ........................................................ 24
8. MKB-LOKET ....................................................................... 27
9. FINANCIERING ................................................................. 27
10. CROSS SECTORAAL ........................................................ 27
1. GOUDEN DRIEHOEK
Samenwerking, kennisuitwisseling en het afstemmen van programma’s
zijn vitale processen in de ontwikkeling van innovatie. Dit soort
ontwikkelingen vinden plaats in wetenschappelijke netwerken,
maar vaak ook in netwerken met ondernemers, ambtenaren, politici
en eindgebruikers. De verschillende partijen overleggen met
elkaar over belangen en behoeften, onderhandelen over middelen
en opbrengsten, besluiten over strategie, beleid en uitvoe ring. Dat
is precies wat het Topsectorenbeleid beoogt: samenwer king door
overheid, onderzoeksinstellingen en het bedrijfsleven. Alle Top- en
Kernteams van Topsector Water hebben een vertegenwoordiger
van één van de drie bovengenoemde partijen.
3
Vierde druk, mei 2014

ORGANOGRAM TOPTEAM
BOEGBEELD BEDRIJFSLEVEN OVERHEID ONDERZOEKSINSTELLINGEN SECRETARIAAT
Hans Huis in ‘t Veld
Willem Buijs
Hatenboer Water
Jan Hendrik Dronkers
Rijkswaterstaat
Karel Luyben
TU Delft
Lennart Langbroek
Ministerie IenM
lennart.langbroek01@minienm.nl
2. WERKWIJZE TOPSECTOR WATER
In het rapport ‘Water verdient het’ van Topsector Water van
juni 2011 heeft toenmalig boegbeeld Koos van Oord verschillende
adviezen en actiepunten geformuleerd. Deze zijn tot stand
gekomen door een grootschalige consultatie van vele partijen in
de watersector. De sector heeft onder leiding van het Topteam
het initiatief genomen om invulling aan de actiepunten te geven.
De innovatiecontracten van de drie deelsectoren geven duidelijk
rich ting in het prioriteren van de marktonderdelen. Gevormde Topconsortia
voor Kennis en Innovatie (TKI’s) van de Delta-, Water- en
Maritieme technologie hebben een kennis- en innovatieagenda
samengesteld aan de hand van inhoudelijke consultatie van de
sector. Verschillende initiatieven vanuit de markt hebben aanslui ting
gevonden bij de gekozen thema’s.
Deze worden verduidelijkt in de komende hoofdstukken. Overigens
betekent het prioriteren van de innovatiethema’s niet dat projecten
buiten deze thema’s, buitengesloten worden. Innoveren wordt gedaan
met een open blik. Hans Huis in ‘t Veld, het boegbeeld van
de Topsector, en zijn team springen in op verschillende manieren
om processen te starten en te versnellen en om communicatielijnen
te verkorten. Elke deelsector heeft een Kernteam met daarbinnen
de eerder genoemde TKI’s en, afhankelijk van de wensen, verschillende
werkgroepen. Door de samenwerking binnen de gouden
driehoek over de gehele breedte van de sector heeft Nederland
een concurrentievoordeel. Deze werkwijze werkt als katalysator
en is uniek in de wereld. Wanneer u als waterpartij niet direct
betrokken bent, dan hoort u evengoed bij Topsector Water. Dit
zijn wij namelijk allemaal.
5
René Berkvens
DAMEN
Peter Heij
Ministerie IenM
Jacob Fokkema
NWO
Patrick Polman
Ministerie EZ
p.h.polman@minez.nl
AANDEEL TOPSECTOREN VAN TOTAAL NEDERLAND VOOR DE KERNINDICATOREN
Bedrijven
Productie
Totaal topsectoren
Toegevoegde waarde
INFO@TSWATER.NL
Karin Sluis Witteveen+Bos
Hendrik Postma
Boskalis
Hendrik@TsWater.nl
BOEGBEELD BEDRIJFSLEVEN OVERHEID ONDERZOEKSINSTELLINGEN SECRETARIAAT
Topteamleden hebben verschillende portefeuilles, te weten: verbinding met eU, MKB, regionale inbedding, financieringsregelingen en cross-sectorale ontwikkeling.
Uitvoer van goederen
R&D-uitgaven
(eigen onderzoek)
Werkzame
personen
10 20 40 60 80 100%
Overige sectoren
Monitor topsectoren. Methodebeschrijving tabellenset. CBS september 2012

3.
MARITIEME
TECHNOLOGIE
“NEDERLAND: DE MARITIEME WERELDTOP”
Nederland is het maritieme centrum van Europa en bezit één van
de sterkste en meest complete maritieme clusters ter wereld. Die
sterke positie is mogelijk door een veelzijdige maritieme industrie,
een zeer diverse vloot van zeeschepen, de grootste binnenvaartvloot
van Europa en grootste havencapaciteit van de wereld.
Daarnaast is Nederland wereldwijd toonaangevend op het gebied
van offshore dienstverlening en ontwikkeling van complexe maritieme
systemen.
3.1 THEMA’S
Baanbrekende maritieme producten en diensten van de toekomst,
daar gaat de motor van de maritieme sector harder van draaien.
Het Maritiem Kennis Centrum is een eerder ontstaan voorbeeld
waarbij de gouden driehoek innovatief en inventief is geweest om
zodanig de internationale markt te verovereren. Dit centrum speelt
ook in de huidige uitwerking van het topsectorenbeleid een stevige
rol om de verbinding tussen kennis en kassa tot stand te brengen.
MKB’ers zijn belangrijke spelers vanwege hun specfieke expertise
en creatieve inbreng. Economische en maatschappelijke uitdagingen
zijn gecombineerd in vier prioritaire innovatiethema’s, te weten:
Winnen op zee richt zich op technologische oplossingen om
op zee energie en grondstoffen te winnen. De mondiale markt
bedraagt enkele tientallen miljarden euro’s en groeit. Nederland
heeft een sterke positie in de waterbouw, de scheepvaart en de
offshore en blinkt uit in operaties op de bodem van de zee en in
winning van olie, gas en duurzame energie op zee. De concurrentie
is relatief beperkt. In de aanleg en het beheer en onderhoud
van windparken op zee is Nederland sterk.
Schone schepen worden met de toenemende maatschappelijke
druk steeds belangrijker. Er worden verschillende opties onderzocht
en gebouwd met betrekking tot brandstofbesparing, emissieverlaging
en materiaalbezuiniging. Verschillende alternatieve
brandstoftoepassingen worden bekeken en getest, wat leidt tot
commercialisering. Geluidreductie onder en boven water valt
onder dit thema. En de ‘schoon falen’ en ‘end-of-life’ aspecten
mogen zeker niet vergeten worden.
Slim en veilig varen gaat over de reductie van bemanning, toename
van de operationele inzetbaarheid, het handhaven en verhogen
van het veiligheidsniveau van varen en werken op zee via het ontwerp
van speciale schepen en slimme systemen voor scheepvaart
NAVIGABLE INLAND WATERWAYS
QUALITY OF WATER TRANSPORTATION (2012)
DENMARK ........................................................ 9,26
NETHERLANDS ...................................................... 9,26
FINLAND ........................................................... 9,18
ICELAND .......................................................... 9,15
SINGAPORE ..................................................... 9,11
HONG KONG, CHINA ...................................... 9,02
GERMANY ........................................................ 8,78
NORWAY ......................................................... 8,68
CANADA ......................................................... 8,66
SWEDEN .......................................................... 8,59
Source: IMD, 2012
7
The Netherlands has a good physical infrastructure, with the worldclass mainports and the navigable inland waterway system being prime examples. The extensive network of inland
waterways has excellent connections to the waterways in the rest of Europe. After Denmark, the Netherlands has the best water transport infrastructure in the world. It also has an
extensive road network and is third in the world with regard to road network density. According to IMD (2012), the Dutch energy infrastructure also scores well, taking fifth place overall.

Innovatie = onderzoek
In 1932 ontstaat het Nederlands Scheepsbouwkundig Proefstation
in Wageningen door een samenwerking van het
bedrijfs leven en de overheid. Anno 2013 is MARIN ‘s werelds
leidende instelling op het gebied van Maritiem onderzoek. Kort
gezegd is MARIN’s doel: ‘Schepen schoner, slimmer en veiliger
maken’. Dat doet MARIN door het ontwikkelen en toepassen
van kennis en het stimuleren van innovatie en samenwerking.
www.Marin.nl
en marine. Om de internationale toppositie te behouden moet de
maritieme cluster ontwikkelingen starten waarmee de bemanning
verder kan worden gereduceerd en het rendement verder kan worden
verhoogd (bv meer baggerproductie, toename van de operationele
inzetbaarheid van offshore schepen). Ook het handhaven en
verhogen van het veiligheidsniveau van het varen en werken op zee
en het verminderen van kwetsbaarheid vraagt aandacht. Om complexe
schepen en systemen te kunnen blijven bouwen in Nederland,
moet daarnaast het ontwerp‐ en bouwproces vernieuwd worden.
Effectieve infrastructuur betekend een optimaal ontwerp en systeemintegratie
voor communicatie, bouw en aanleg van systemen
voor schepen en de infrastructuur van havens en vaarwegen. De
algehele economische positie van Nederland wordt in grote mate
ondersteund en beïnvloed door de Nederlandse havens en vaarwegen,
met Rotterdam als grootste Europese haven voorop. Om
die positie verder te versterken, dienen havens, vaarwegen en de
schepen optimaal op elkaar worden afgestemd. Dat vereist integratie
van kennis en systemen. Minimale behandelingstijden en
‐kosten, verbeterd gebruik van de infrastructuur en een belangrijke
rol voor de binnenvaart zijn hierin sleutelonderwerpen.
3.2 MARITIEME TECHNOLOGIE IN ACTIE
De afkorting JIP staat voor ‘Joint Industry Project’. In de andere
deelsectoren wordt gesproken over innovatieprojecten. Deze JIP’s
hebben in het verleden bewezen MKB’ers makkelijker te kunnen
betrekken bij internationale projecten. Dit sluit naadloos aan op het
huidige Topsectorenbeleid. Het Kernteam heeft vijf doelstel lingen
ORGANOGRAM KERNTEAM MARITIEME TECHNOLOGIE
ONDERZOEKSINSTELLING
VOORZITTER
SECRETARIAAT
Bas Buchner
Marnix Krikke
Marin
Scheepsbouw Nederland
mkr@scheepsbouw.nl
BEDRIJFSLEVEN
Peter van Terwisga
Moritz Krijgsman
DAMEN
Alewijnse
OVERHEID
Rob Huyser
Ministerie IenM
EXTRA (WERK)GROEPEN
TKI Maritieme technologie
voor 2020 omschreven op het gebied van transport, energie
en grondstoffen, duurzaamheid, concurrentie en veiligheid. Internationaal
zal Nederland bij het behalen van deze doelen een
toonaangevende rol spelen op al deze punten.
9

4.
DELTA-
TECHNOLOGIE
“BRING IN THE DUTCH”
Deltatechnologie maakt het mogelijk te leven, te wonen en te
werken in laag liggende deltagebieden, zoals Nederland.
Wij hebben een sterke internationale reputatie als het gaat om
Deltatechnologie. Het aanleggen van de zandmotor en de tweede
Maasvlakte zijn geweldige showcases voor het buitenland. Maar
de rest van de wereld weet de Nederlandse technologie goed
te vinden, bijvoorbeeld bij het het ‘waterproof’ maken van New
Orleans, de bouw van een stormvloedkering in St. Petersburg of
het advies na de orkaan ‘Sandy’ in New York.
4.1 THEMA’S
De maatschappij vraagt om integrale en duurzame oplos singen
voor het beheer van het watersysteem zoals de kwantiteit en kwaliteit
van ons oppervlaktewater en de hoogwaterbescher ming.
De Deltatechnologiesector heeft ervoor gekozen om de kennisontwikkelingen
en innovaties te clusteren in drie thema’s, te weten:
Waterveiligheid staat voor integraal, verstandig en risicogestuurde
hoogwaterbescherming of ook wel ‘meerlaagse veiligheid’.
Preventie, duurzame inrichting en goede rampenbeheersing zorgen
samen voor optimale veiligheid tegen de laagst mogelijke
kosten. Het nieuwe innovatieprogramma Flood Control 2100, de
opvolger van Flood Control 2015, speelt binnen dit thema een
belangrijke rol.
Waterbeheer is de duurzame zoetwatervoorziening, leven met
zout, waterverdeling, slim beheren van watertoevoer en watergebruik,
duurzame mariene ecosystemen Duurzame aanleg, beheer
en onderhoud: kostenefficiënt, duurzaam en klimaat- bestendig
inrichten van deltagebieden en steden en duurzaam ontwerp van
watergerelateerde infrastructuur. Maar ook de innovatieprogramma’s
‘Digitale Delta’ en ‘Energiedijken’ vallen binnen dit thema.
Bedragen Maritiem in Miljard Euro
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0
1997 2002 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013**
• Maritiem*
• Watertechnologie
• Deltatechnologie
* Deze cijfers representeren de gehele maritieme cluster, inclusief de baggersector
maar exclusief transport.
** Cijfers Water- en Deltatechnologie voor 2013 betreffen prognoses.
Bron:
Maritieme technologie: De Nederlandse Maritieme cluster - Monitor 2012, Stichting
Netherlands Maritime Technology
Water- & Deltatechnologie: Panteia, De Water Export Index (Wex) - prognose 2013,
NWP
5
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
Bedragen Watertechnologie & Deltatechnologie in Miljard Euro
11

Nederland = deltaland
Nederland is een zeer dichtbevolkte delta met vele uitdagingen.
De ontwikkelaars zoeken duurzame manieren om met economisch
competitieve prijzen het welzijn van de Nederlandse
burger te waarborgen. Innovatieve projecten zijn beter verkoopbaar
wanneer verwezen kan worden naar bestaande en goed
werkende oplossingen. Deze projecten noemen we showcases.
Heel Nederland is een uitstalling van innovatief vernuft. Ooit
Nederland als een groot deltagebied bekeken Buitenlanders
zeker wel!
Ecologisch ontwerpen draagt bij aan bereiken van zowel economische
doelen als doelen op het gebied van natuur en leefomgeving.
Het is ontwerpen en bouwen in synergie met natuurlijke krachten,
ecosystemen en ruimtelijke functies, innovatieve deltaproductiesystemen.
Dit concept is in de afgelopen vijf jaar succesvol ontwikkeld
binnen het innovatieprogramma ‘Building with Nature’. Het
stelt de waterbouwsector nu al in staat om concurrerend te blijven
NEDERLAND OP VIERDE POSITIE VAN DE WERELDWIJDE
INNOVATIE INDEX
1. SWITZERLAND .......................................... 66,59
2. SWEDEN .................................................. 61,36
3. UNITED KINGDOM .................................... 61,25
4. NETHERLANDS .............................................. 61,14
5. UNITED STATES OF AMERICA ...................... 60,31
6. FINLAND .................................................. 59,51
7. HONG KONG, CHINA .............................. 59,43
8. SINGAPORE ............................................... 59,41
9. DENMARK ................................................ 58,34
10. IRELAND ................................................... 57,91
Source: INSEAD, 2013
Nederland scoort op de Global Innovation Index (GII) 2013 van INSEAD en de
World Intellectual Property Organisation. Voor de volledige index en meer informatie:
http://www.globalinnovationindex.org/userfiles/file/reportpdf/GII-2013.pdf.
in de internationale markt. De ambitie is om het ‘ecodynamisch
ontwerpconcept voor ruimtelijke ontwikkeling’ overal ter wereld
geaccepteerd, toegepast en doorontwikkeld te zien worden.
4.2 DELTATECHNOLOGIE IN ACTIE
Het unieke karakter van Deltatechnologie is dat de concrete projecten
altijd onderdeel zijn geweest van innovaties en kennisontwikkeling
binnen de sector. In het korte bestaan van Topsector
Water heeft het Kernteam een aantal projecten voor dit doel benoemd
om beter gebruik te maken van de kansen die er binnen de
sector zijn. Tevens heeft de verbetering van ontwikkeling van duurzame
en economisch competitieve onderzoeken een hoge prioriteit.
Ter ondersteuning hiervoor zijn verschillende actieve werkgroepen
ingesteld, waarbij het Kernteam fungeert als de oren en
ogen. Zij signaleren op proactieve wijze, bieden hulp, verbinden
en vernieuwen. De experts zijn gegroepeerd in de werkgroepen:
En er is een commissie opgesteld:
Proeftuin NL heeft als doel om in projecten te inventariseren
waar ruimte is voor innovaties en kennisontwikkeling. Indien er
belemmeringen zijn om Proeftuin NL projecten mogelijk te maken
heeft het Kernteam zich gecommitteerd om actief te bemiddelen
om deze belemmeringen weg te nemen. Meer informatie:
ProeftuinNL@TsWater.nl
13

ORGANOGRAM KERNTEAM DELTATECHNOLOGIE
Taskforce Deltatechnologie is opgericht om een extra impuls te
geven aan Proeftuin NL door het bedrijfsleven (Vereniging van
Water bouwers, NL Ingenieurs en Bouwend Nederland). Deze
experts zullen concrete voorstellen ontwikkelen om een zo gunstig
mogelijk ‘speelveld’ te creëren waarbinnen het bedrijfsleven de
mogelijkheid krijgt om innovaties te realiseren. Verder zal de
Taskforce de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in het
VOORZITTER
SECRETARIAAT
Kernteam Deltatechnologie ondersteunen. Voor aanmelding:
ProeftuinNL@TsWater.nl
Peter van der Linde
Boskalis
Felix Wolf
Ministerie IenM
Felix.wolf@rws.nl
14
De Programmacommissie bestaat uit alle kennisontwikkelaars
binnen de sector Deltatechnologie. Dit is noodzakelijk omdat,
anders dan in vele anderen sectoren, de projectrealisatie niet enkel
technische maar tevens o.a. ecologische, sociologische en maatschappelijke
ONDERZOEKSINSTELLINGEN
Maarten Smits
Deltares
15
aspecten bevatten. De overlappende grensgebieden
BEDRIJFSLEVEN
binnen één project bieden veel uitdagingen voor de verschillende
Maarten Reijgersberg
Frank Goossensen
kennis instellingen. De Programmacommissie heeft onder meer tot
GMB
Arcadis
doel om de relevantie van wetenschappelijk onderzoek te toetsen en te
borgen voor de sector.
OVERHEID
Jan Hendrik
Dronkers
Stefan Kuks
Waterschap
Bart van der Hurk
KNMI
Ministerie IenM Regge & Dinkel
EXTRA (WERK)GROEPEN/COMMISSIE
TKI Deltatechnologie
Proeftuin NL Taskforce Deltatechnologie
Programmacommissie

5.
WATER -
TECHNOLOGIE
“KENNIS VAN WATER, KASSA VOOR LATER”
De sector Watertechnologie levert schoon water van de beste
kwaliteit én houdt daarbij de druk op onze leefomgeving zo laag
mogelijk. De Nederlandse kennis en technologie, die is ontwikkeld
om drink- en industriewater van het hoogste niveau te produceren,
wordt wereldwijd toegepast en verkocht. Dit geldt ook voor
onze kennis en technologie rond het zuiveren en hergebruiken
van afvalwater.
5.1 THEMA’S
De internationale markt voor Watertechnologie is groot en biedt
vooral kansen voor lokale en integrale oplossingen voor de watervoorziening
en voor technologie voor (her)gebruik van zoetwater
en het gebruik van alternatieve bronnen. Rond alle onderdelen
van de sector Watertechnologie zijn een viertal innovatiethema’s
geformuleerd, te weten:
Water for All omvat de productie van drink- en industriewater en
de zuivering van afvalwater tegen minimale kosten. De omvang
van deze markt wordt wereldwijd geschat op € 50 - 60 miljard
per jaar. De sterke groei van de markt volgt uit de stijgende
mondiale behoefte aan zoetwater als bron voor drink‐ en industriewater.
Nieuwe afvalwaterzuiveringtechnologie is nodig om duurzaam
water van goede kwaliteit te kunnen leveren waarbij het
milieu niet wordt belast. De vraag naar deze technologie wordt
mede gedreven door meer en strengere regelgeving en hogere
kwaliteitsstandaarden.
More Crop per Drop stelt een hoogwaardige zoetwatervoorziening
voor de productie van voedsel centraal. Door de inzet van
innovatieve en duurzame technologieën en integrale oplossingen
voor het sluiten van waterkringlopen en hergebruik in de land‐ en
tuinbouwsector is veel te winnen. In het verlengde van de land‐
en tuinbouwsector ligt binnen de voedingsmiddelenindustrie een
uitdaging voor het efficiënt omgaan met schaarse grondstoffen en
de verduurzaming van processen als voorwaarde voor de ‘license
to produce’.
Water & Energie richt zich op de verduurzaming van processen
voor de energieproducerende industrie en op nieuwe vormen van
schone energie op basis van Watertechnologie. Het waterverbruik
in de energiesector blijft toenemen en met de groei van de wereldbevolking
en de vraag naar energie moet deze trend gekeerd
worden. De verwachting is dat alternatieve vormen van energieopwekking
op basis van Watertechnologie een bijdrage zullen
gaan leveren aan de energietransitie van ‘fossiel’ naar ‘schoon’.
Water & ICT richt zich op het vergroten van de efficientie van
Watertechnologie door gebruik te maken van automatische
sensing & monitoring van de waterkwaliteit en het optimaal
kunnen regelen van de waterketen (process control). Dit biedt
mogelijkheden voor een sterke verbetering van de procesvoering
van installaties waar water behandeld wordt en voor decentrale
waterbehandeling ‘fit‐for‐use’.
5.2 WATERTECHNOLOGIE IN ACTIE
Watertechnologie heeft een ongelooflijke potentie aan marktmogelijkheden.
Voor de TKI-toeslag van 2013, een financieringsregeling
voor innovatieve projecten tot stand gekomen door
het Topsectorenbeleid waarbij de gouden driehoek actief moet
zijn, is een bedrag van € 3,5 miljoen aangevraagd. Er worden
17

Duurzaamheid = toekomst
Nog voordat het Topsectorenbeleid uitgeschreven was werkten
de gouden driehoek samen in de nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallaties
van Nereda in Ede. Het resultaat is een duurzame
en innovatief hoogstaande waterzuivering waar geld verdiend
wordt voor de kennisinstellingen door duurzame wetenschap te
ontplooien.
technieken ontwikkeld die een bestaande markt verder kunnen
uitdiepen. In Nederland is men gewend geraakt aan nimmer
falende schoonwaterfaciliteiten maar dat geldt niet voor de
gehele wereld. Nederlandse drinkwaterbedrijven zijn daarom
actief in verschillende ontwikkelingslanden. In het hoofdstuk
Export & Promotie leest u hier meer over.
ORGANOGRAM KERNTEAM WATERTECHNOLOGIE
VOORZITTER
SECRETARIAAT
Roelof Kruize
Anne Reitsma
Waternet
Ministerie EZ
a.m.reitsma@mineleni.nl
In het TKI [Topconsortia Kennis en Innovatie] komen alle
initiatieven uit de innovatiecontracten samen waar bedrijven en
kennisinstellingen ook echt gezamenlijk in investeren en projecten
opzetten. De TKI’s hebben een belangrijke functie om deze
onderzoek en innovatie inspanningen goed op elkaar af te
stemmen en te verbinden met andere initiatieven uit regio’s of
Europese programma’s. De consortia hebben een financieringsregeling
ter stimulering. In 2013 is totaal € 11,6 miljoen aan
TKI aangevraagd: Deltatechnologie € 0,62 miljoen, Watertech -
nologie € 3,8 miljoen en Maritieme Technologie € 2,9 miljoen
(deze laatste deelsector heeft nog een potentieel van € 4,25 miljoen
voor ‘business to business’ research).
Wim van Vierssen
ONDERZOEKSINSTELLING
Cees Buisman Huib de Vriend
KWR Water
Wetsus
NWO
BEDRIJFSLEVEN
Rob Heim
Tom Vereijken
Paques
NL Ingenieurs
OVERHEID
Luc Kohsiek
Ruud Cino
Unie van Waterschappen
Ministerie IenM
EXTRA (WERK)GROEPEN
TKI Watertechnologie
19

6.
HUMAN
CAPITAL
“NEDERLAND WERKT MET WATER”
De Nederlandse watersector heeft volop groeikansen, maar daarvoor
zijn wel voldoende goed geschoolde mensen nodig. Het vinden
van gekwalificeerde mensen die in de sector willen werken, is echter
niet zo eenvoudig. Tot 2020 heeft de watersector 40.000 vacatures
te vervullen, deels veroorzaakt door vergrijzing en uitstroom. De
opdracht van dit team is helder.
6.1 THEMA’S
De vacatures in de watersector kunnen maar gedeeltelijk worden
gecompenseerd door instroom vanuit de opleidingen. Een instroom
die bovendien steeds minder kiest voor een carrière in de techniek
of in de watersector. Niet omdat de watersector oninteressant is,
maar wel omdat ze de watersector niet kennen. Onbekend maakt
onbemind. Om te zorgen dat de watersector in de toekomst over
voldoende gekwalificeerd personeel kan beschikken heeft het
Kernteam Human Capital een viertal thema’s benoemd:
Imago & Instroombevordering wordt gestimuleerd door jongeren
op jonge leeftijd bekend te maken met de veelzijdigheid van
water en techniek. Een voorbeeld hiervan is de gastlessen water
estafette. Van begin november 2012 tot eind maart 2013 hebben
waterprofessionals 732 gastlessen water gegeven met een bereik
van 20.000 jongeren. Daarnaast wordt ingezet op het versterken
van het imago van de watersector als een aantrekkelijke sector.
Onderwijs & Onderzoek is een apart thema voor een duidelijke
profilering van wateropleidingen (mbo, hbo, wo). Werkgevers en
onderwijsinstellingen vormen partnerships waarbij de werkgevers
nauw betrokken zijn bij de onderwijstrajecten. Netwerkvorming
in wateropleidingen met betrekking tot specialisaties en uitwisseling
van curricula wordt gestimuleerd. Zij helpt opleidingen bij
het vormen van actuele en boeiende opleidingen waar actuele
vraagstukken worden ingebracht.
Human Resources zorgt voor het behoud van menselijk kapitaal
door in de huidige mensen te investeren. Zij blijven langer inzetbaar
door hen voor te bereiden op toekomstige ontwikkelingen
in het vakgebied. Tevens wordt ingezet op het stimuleren van
kennisuitwisseling op het gebied van HR en personeelsuitwisseling
tussen werkgevers in de sector. Daarnaast is het vergroten van zijinstroom
in de watersector een belangrijke bouwsteen.
OPLEIDINGSCLUSTERS MARITIEME, WATER- EN DELTA-
TECHNOLOGIE
NOORD NEDERLAND
TWENTE
ZUID-HOLLAND
GELDERLAND
ZUIDWESTELIJKE DELTA
MBO
HBO
WO
21

Internationalisering heeft als doel (toekomstige) professionals
voorbereiden op werken in internationale context en internatio
nale talenten werven en behouden voor de Nederlandse
arbeidsmarkt.
ORGANOGRAM KERNTEAM HUMAN CAPITAL
6.2 HUMAN CAPITAL IN ACTIE
Als rode draad door alle activiteiten loopt de samenwerking tussen
werkgevers en onderwijsinstellingen. In de vorm van zogenaamde
VOORZITTER
SECRETARIAAT
regionale Human Capital netwerken. Uitgangspunt daarbij is dat
Thecla Bodewes
Leon Maas
werkgevers krachten bundelen en in een regio verbindingen leggen
Scheepswerf
Leon Maas Management
met onderwijsinstellingen. In deze netwerken worden afspraken
De Kaap
leon.maas@live.nl
gemaakt over o.a. gastdocenten, de inbreng van casuïstiek, stages,
ONDERZOEKSINSTELLING
studiebeurzen en traineeships. Tevens heeft de voorzitter van het
Ron Kooren
Kernteam Human Capital Thecla Bodewes een actieve functie
22 STC-group
23
binnen het masterplan ‘Beta en Techniek’ en het Techniekpact.
Dit zijn onafhankelijke netwerk- en projectenorganisaties, kennisautoriteiten
BEDRIJFSLEVEN
en samenwerkingspartners bij het duurzaam oplossen
Isolde Struijk
van arbeidsmarktvraagstukken.
Van den Herik-Sliedrecht
Eddy Vlijm
Werkgroep Human Capital ondersteunt de vertegenwoordigers in
Hellebrekers
het bedrijfsleven in het Kernteam. De deelnemers bestaan onder
meer uit brancheorganisaties van de drie deelsectoren.
OVERHEID
Mischa van Akkeren
Adviesraad Human Capital bestaat uit belangrijke werkgevers, onderwijsvertegenwoordigers
Weterskip Fryslan
en kennisinstellingen uit de watersector.
De raad geeft advies aan het kernteam over de uitvoering van de
EXTRA (WERK)GROEPEN
human capital agenda en de leden verbinden hun netwerk voor
Werkgroep Human Capital
afstemming en betrokkenheid bij de uitwerking van de agenda.
Adviesraad Human Capital

7.
EXPORT &
7.1 THEMA’S
Het Kernteam Export & Promotie heeft als doel de Nederlandse
Watersector wereldwijd bekendheid te geven als Center of
Expertise. Het springt direct in op kansen en bedreigingen uit de
sector. Activiteiten kunnen worden onderverdeeld in vier thematische
hoofdonderwerpen:
versimpeling van en verbeterde toegankelijkheid tot financiële
mogelijkheden voor export.
Samenwerking in de Keten wordt op verschillende manier gevonden.
VNO-NCW heeft het initiatief genomen om de prioritaire
landen en bijbehorende marktbewerkingsstrategiën van de negen
Topsectoren bij elkaar te brengen. Het Kernteam Export &
Promotie heeft deze marktbewerkingsstrategie opgesteld in
samenspraak met en namens de watersector. Ook de integratie
van hulp en handel biedt nieuwe kansen voor samenwerking.
PROMOTIE
“NEDERLAND WATEREXPERTS”
De Nederlandse watersector heeft zichzelf als doel gesteld om
de toegevoegde waarde in de periode tot 2020 te verdubbelen.
Het kernteam Export & Promotie draagt bij aan deze ambitie
door de samenwerking tussen overheid en bedrijven op het vlak
van internationaal ondernemen te versterken en door (de inzet
van) instrumenten voor exportpromotie en internationale handelsbevordering
te verbeteren. Het Kernteam functioneert daarbij als
een klankbordgroep, een schakel tussen overheid en de sector.
Business Cases op een succesvolle wijze invullen vraagt om een
vergaande samenwerking in de gouden driehoek samen met
NGO’s. De internationale trend is dat projecten steeds meer integraal
-van ontwerp tot uitvoering- op de markt worden gezet. Dat
vraagt om integrale oplossingen en innovatieve financieringsconstructies.
Het Kernteam speelt hier onder andere op in door de
samenwerking tussen publieke en private partijen op de internationale
markt te stroomlijnen via ‘Rembrandt Water’.
Economische Diplomatie is essentieel om in te kunnen spelen op
op veranderende economische verhoudingen in de wereld. Een
groot deel van de wereldwijde economische groei zal ontstaan
uit opkomende markten zoals India, Brazilië, Vietnam en China.
Om de potentie van deze markten te kunnen benutten is het
belangrijk om handelsbarrières weg te nemen. Dat vraagt om een
sterk postennetwerk dat in staat wordt gesteld om het bedrijfs leven
optimaal te ondersteunen. Daarnaast werkt het Kernteam aan
Landenaanpak is gepubliceerd in de internationaliseringsstrategie
voor de watersector. Hierin worden nadere suggesties en aanbevelingen
gegeven om de doelstelling van Topsector Water te
realiseren. Per land is een marktbewerkingsstrategie opgesteld
waarin staat wie er al actief is, waar kansen liggen, wat belemmeringen
zijn en welke ondersteuning gevraagd wordt van de
overheid. Hiervoor hebben zij een accentuering gemaakt in de
vorm van een aantal prioritaire landen. De landen zijn:
Rusland
Turkije
India
China
Golfstaten
Vietnam
Singapore
Brazilie
Zuid Afrika
25

Angola Kenia
Mozambique
Bangladesh
Indonesie
ORGANOGRAM KERNTEAM EXPORT & PROMOTIE
8. MKB-LOKET
Het MKB-loket, ondergebracht bij de Kamer van Koophandel, is
voor kleine en middelgrote ondernemingen het toegangsportaal
voor direct advies en contact met Topsector Water. Het loket richt
watermensen en katalyseert innovatieprocessen zowel binnen
Nederland als buiten ons land. Het is geen instelling waar aangeklopt
kan worden voor fondsen. Wel heeft de overheid verschillende
stimuleringsregelingen waardoor een bedrijf geprikkeld wordt om
zich op netwerkvorming, kennisopbouw en kennisverspreiding
te innoveren. AgentschapNL en het Ministerie van Economische
onder het MKB en andersom het doorgeleiden van de behoeften
Zaken heeft een brochure gemaakt met allerlei mogelijkheden.
Al deze landen hebben een potentiële groei binnen de drie deelsectoren
van Topsector Water. De focus wordt elk jaar bekeken en
VOORZITTER
SECRETARIAAT
vanuit het MKB naar de Topsector. U krijgt direct informatie en
advies over hoe u de mogelijkheden die Topsector Water biedt,
Deze is te vinden op www.rijksoverheid.nl, onder het hoofdstuk
‘documenten en publicaties’ vult u als trefwoord ‘bespaar en
aangescherpt. De vijf prioritaire ontwikkelingslanden zijn:
William van Niekerk
Lennart Silvis
kunt benutten. Wilt u weten welke innovatiethema’s of business
innoveer’ in. Voor de Topsectoren zijn er, naast de eerder genoemde
Koninklijke BAM groep
NWP
cases een rol spelen, wat een TKI is of wat precies bedoeld wordt
TKI-regeling, de MKB Innovatiestimulering Topsectoren ‘MIT-
l.silvis@nwp.nl
met een TKI-toeslag Wilt u kennis ontwikkelen met andere onder-
regeling’ en de Dutch Disaster Risk Reduction Facility. Een aantal
26
7.2 EXPORT & PROMOTIE IN ACTIE
Op dit moment worden er door het Kernteam verschillende initiatieven
gevormd en verder uitgewerkt. Een voorbeeld hiervan is
ONDERZOEKSINSTELLING
Cees Slingerland
WUR/Alterra
nemers U kunt dan niet alleen de kosten delen, maar ook elkaars
expertise benutten. Het MKB-loket kan u in contact brengen met
ondernemers die op zoek zijn naar dezelfde kennis als u en met
ondernemers, kennis- en zakelijke partners die over deze kennis
verschillende financieringsbronnen die het Topteam graag gebruikt:
Export kredietfinanciering, Revolving Fonds, NWO en EU.
10. CROSS SECTORAAL
27
‘Rembrandt Water’. De kern van Rembrandt Water betreft de
bundeling van de krachten van de Nederlandse waterketen zodat
de concurrentiepositie op de internationale markt voor de drinken
afvalwaterdiensten wordt versterkt. Uitdaging hierbij is om
optimaal gebruik te maken van het samenspel van publieke en
Martin Bloem
Bloem Doze
Nienhuis
BEDRIJFSLEVEN
Robert de Bruin
Van Oord
Paul Buijs
Berson UV
beschikken.
Om uw vragen zo goed mogelijk te kunnen beantwoorden en u
door te kunnen verwijzen naar de juiste partijen werkt het MKBloket
samen met (branche)organisaties, overheden en kennisinstellingen
die actief zijn in de watersector. Ook worden nauwe
Overlappingen met andere Topsectoren is niet vreemd. Voor het
innnovatiethema ‘More Crop per Drop’ bijvoorbeeld zijn er samenwerkingsverbanden
met Topsector Tuinbouw en Uitgangs materialen,
Agri&food, Life Sciences & Health. Maritieme technologie
overlapt met Transport en Topsector Chemie. De Topsectoren
private partijen. Een andere recente ontwikkeling is de “Dutch
OVERHEID
banden onderhouden met regionale initiatieven waar u mogelijk
High Tech en Energie worden ingezet bij de drie deelsectoren
Disaster Risk Reduction Facility”. Deze faciliteit heeft als doel om
verkennende missies en studies in geval van een waterramp in
het buitenland te faciliteren. Kernteam voorzitter Bertrand van Ee
Pex Langenberg
Ministerie I&M
bij kunt aansluiten. Kortom: wij helpen u graag verder! Voor direct
contact belt u met: 088 585 2214 of stuur uw vraag per e-mail
naar MKBloket@TsWater.nl.
van Top- sector Water: Effectieve infrastructuur, Waterbeheer en
Water & Energie. Afspraken op overheidsniveau worden voor
alle Topsectoren samen gegroepeerd en besproken bij de hoogste
is actief binnen het Dutch Trade Board (DTB). Het publiek-private
bewindslieden van zo wel Nederland als als buitenlandse over-
samenwerkingsverband op het gebied van internationaal onder-
9. FINANCIERING
heidsorganen.
nemen werkt aan het versterken van de positie van Nederlandse
Topsector Water is een netwerk van mensen op allerlei niveaus in
ondernemingen in het buitenland.
alle doelgroepen binnen de gouden driehoek. Het boeit en verbindt

28
Beeldmateriaal mede mogelijk gemaakt door:
Marin, Van Oord, Boskalis, Damen, NWP, Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders,
Vereniging van Waterbouwers, SNV, Ecoshape, Rijkswaterstaat, Scheepsbouw Nederland en KWR.
Topsector Water
Bezuidenhoutseweg 12
Malietoren 18e etage
Den Haag
T 070 3490 144
info@TsWater.nl
www.TopsectorWater.nl