Toegankelijkheid van buitenschrijnwerk (deel 1)

Projecten – Studies
Ö
Afb. 3 Voorbeeld van een bi-vouwdeur.
4.2.1 Normering
Zowel in de normen voor buitenschrijnwerk
als voor deurdrangers wordt een onderscheid
gemaakt tussen verschillende gebruiksklassen
met elk hun maximale bedieningkrachten en
koppels.
4.2.1.1 Deuren en ramen
Voor deuren en ramen zijn de gebruiksklassen
respectievelijk opgenomen in :
• de norm NBN EN 13115 ‘Ramen. Classificatie
van mechanische eigenschappen. Verticale
belasting, torsie en bedieningskrachten’
(zie tabel 3, p. 8)
• de norm NBN EN 12217 ‘Deuren. Bedieningskrachten.
Eisen en classificatie’.
In Katern nr. 5 van de WTCB-Dossiers 4/2004
[7], werd reeds voorgesteld om een onderscheid
te maken tussen bezoekbare, aanpasbare
en aangepaste woningen. Een analoge
redenering zou kunnen worden toegepast op
buitenschrijnwerk. In dit kader zou men voor
een bezoekbare woning een minimale vrije
opstelruimte naast de deur van 30 cm kunnen
vooropstellen (op basis van de Britse norm
BS 8300 [5]) en van 50 cm voor een aangepaste
woning (volgens de documenten van de
NVHPH [14]).
4 Bedienbaarheid van het
schrijnwerk
4.1 Minimale vrije doorgang
Naast het voorzien een voldoende grote opstelruimte
voor en achter de deur moet men tevens
waarborgen dat de maatvoering van het deurgeheel
zelf correct wordt uitgevoerd. Ook hier
wijken de verschillende referentiedocumenten
van elkaar af. Tabel 2 (p. 7) geeft weer hoe
de maatvoering van de ruwbouwopening, van
de minimale vrije doorgangsbreedte en van de
opstelruimte naast de deur door de verschillende
documenten wordt geïnterpreteerd.
Uit de tabel blijkt dat vele richtlijnen de noden
van de eindgebruiker centraal stellen, maar
dat vaak vergeten wordt de nodige informatie
door te spelen naar de bouwprofessionelen
toe. Zo moet men dikwijls vaststellen dat er
geen duidelijke afspraken bestaan omtrent de
maatvoering van voornoemde elementen.
De Britse norm benadrukt meer dan alle andere
richtlijnen de noodzaak om de vrije doorgangsbreedte
te koppelen aan de gangbreedte.
Bij een smallere gangbreedte kan de toegankelijkheid
bij dwarse benadering toch nog
gewaarborgd worden door een bredere deur te
voorzien. De rolstoelgebruiker kan in dit geval
immers de deuropening gebruiken om nog een
deel van het afdraaien te voltooien.
Op de grondplannen zou ook moeten worden
aangegeven welke maten prioritair zijn met
het oog op de toegankelijkheid. Zodoende kan
men vermijden dat doorgangen te smal en opstelruimten
te klein gedimensioneerd worden.
4.2 Bedieningskracht
Bij de evaluatie van het buitenschrijnwerk en
zijn toegankelijkheid mag ook de vereiste bedieningskracht
niet uit het oog verloren worden.
Personen met beperkte armkracht, rolstoelgebruikers
of ouderen met een rollator
ondervinden immers niet zelden moeilijkheden
bij het openen of sluiten van de deur. De kracht
die moet worden uitgeoefend om de deur open
te houden, mag evenmin onderschat worden.
Daar staat tegenover dat deuren tegenwoordig
vaak worden voorzien van drangers om ze
zelfsluitend te maken met het oog op de inbraak-
en brandveiligheid van de woning (zie
afbeelding 4). Indien dergelijke deuren een te
grote bedieningskracht vergen en/of te snel
sluiten, heeft dit een negatieve invloed op het
gebruikscomfort.
4.2.1.2 Deurdrangers
Wat deurdrangers betreft, zijn de gebruiksklassen
weergegeven in de norm NBN EN 1145
‘Hang- en sluitwerk. Deurdrangers. Eisen en
beproevingsmethoden’ (zie tabel 4, p. 8).
4.2.2 Aanbevelingen
Afb. 4 Typisch momentverloop voor een deurdranger.
100
Koppel (Nm)
80
60
40
20
0
Openingshoek
Uit de tabellen 3 en 4 (p. 8) blijkt dat deuren,
voorzien van een hydraulische deurdranger,
een openings- en sluitmoment hebben dat
vaak hoger ligt dan de bedieningkracht die kan
worden opgebracht door ouderen en personen
met beperkte armkracht :
• voor laatstgenoemde personen zou de vereiste
kracht niet hoger mogen zijn dan 30 N
en zou het maximale koppel beperkt moeten
blijven tot 5 Nm
• bij plaatsing van een hydraulische deurdranger
op een deurblad van 850 mm breed,
moet het maximale openingsmoment tussen
0° en 60° beperkt worden tot 36 Nm en bedraagt
het minimale sluitmoment tussen 0°
en 4° 13 Nm.
Openingsmoment
Sluitmoment
0° 20° 40° 60° 80° 100° 120° 140° 160° 180°
Het openingsmoment bij het openen van de deur ligt aanvankelijk zeer hoog, maar vermindert
daarna sterk. Dit laatste komt de toegankelijkheid van de deur ten goede.
WTCB-Dossiers – Nr. 4/2006 – Katern nr. 4 – pagina