Financiële opvoeding: kinderen & leren omgaan met geld - Nibud

Financiële opvoeding: kinderen & leren omgaan met geld
Door aandacht te besteden aan geldzaken en omgaan met geld, bereiden ouders hun
kinderen voor op financiële zelfstandigheid. Uit onderzoek van het Nibud (Nationaal
Instituut voor Budgetvoorlichting) blijkt dat veel ouders daarbij een steuntje in de rug
kunnen gebruiken.
Veel schulden bij jongeren ontstaan als jongeren op zichzelf gaan wonen. Een goede financiële
opvoeding kan dit voorkomen. Wanneer al op jonge leeftijd (vanaf 6 à 7 jaar) aandacht besteed
wordt aan geld en het omgaan met geld, heeft dit een positief effect op het financiële gedrag als
volwassene.
Financiële opvoeding: het wat en waarom
Jong geleerd is oud gedaan
Het Nibud heeft als doel de financiële zelfredzaamheid van consumenten te verhogen. Financiële
opvoeding is daarbij één van de speerpunten. Want wat zeker ook op geldgebied geldt: jong geleerd
is oud gedaan.
Ouders spelen vanzelfsprekend een grote rol in de financiële opvoeding. Maar ook klasgenoten, de
school en andere opvoeders kunnen een belangrijke bijdrage leveren.
Financiële opvoeding: steeds belangrijk
In de samenleving hebben zich allerlei verandering voorgedaan waardoor het steeds belangrijk is om
al vroeg te leren omgaan met geld:
Je hebt een toenemende keuze uit ingewikkelde financiële producten
Je moet veel zelf regelen op financieel gebied: inkomensvoorzieningen zijn niet altijd
automatisch geregeld via de overheid; er wordt uitgegaan van eigen verantwoordelijkheid.
Commercie steeds meer invloed.
De digitalisering: geldtransacties zijn minder zichtbaar en tastbaar en rekeningen verlopen
steeds vaker via het digitale netwerk.
© Nibud, 2011 Nibud, partner van Stichting Opvoeden.nl 1

Financiële opvoeding: wat kunt u doen
Veelgestelde vragen van ouders over geld
Hoeveel zakgeld geef ik mijn kind Hoe leer ik mijn kind sparen Help, mijn kind wil alleen
merkkleding…
Ouders hebben allerlei vragen hoe zij hun kind het beste met geld kunnen leren omgaan. Heeft u in
uw werkveld regelmatig met dergelijke vragen te maken Op nibud.nl/weekvandeopvoeding vindt u
op deze en meer vragen een uitgebreid antwoord.
Hoeveel zakgeld geef ik mijn kind
Een paar euro per week is voldoende als het zakgeld is bedoeld voor kleine dingen als snoep en speelgoed. Als
uw kind van het zakgeld ook moet sparen of zelf cadeautjes of abonnementen moet betalen, dan is een hoger
bedrag nodig. Bij zakgeld vindt u ook een tabel met gemiddelde zakgeldbedragen in Nederland.
Voorlichtingsmateriaal van het Nibud
Het Nibud biedt allerlei informatie en producten aan die bijdragen aan financiële opvoeding. U kunt
dit materiaal via (D)CJG’s, scholen en gemeenten verspreiden. Ouders vinden dit aanbod zelf op
nibud.nl.
Goed met Geld! Hoe financiële opvoeding loont
Een praktisch financieel opvoedboek dat ouders helpt en inspireert om hun
kinderen optimistisch, zelfverzekerd en trefzeker te begeleiden naar financiële
zelfstandigheid.
De nieuwste inzichten rond het puberbrein en de verleidingstechnieken van Cialdini
komen aan bod. En verder:
- Gedragstypen van kinderen
- Opvoedstijlen van ouders
- Handige checklists om bij te houden wat uw kind al wel en niet kan
- Zak- en kleedgeldbedragen
- Nuttige vragen & antwoorden op veel gestelde vragen
Korting tijdens de Week van de Opvoeding
Het boek ‘Goed met geld, hoe financiële opvoeding loont’ is van 10 t/m 17 oktober voor € 12,50 te
bestellen (normaal € 15,95) in de Nibud webwinkel op nibud.nl.
Producten en advies op maat
Wilt u zelf iets aan opvoeders of kinderen en/of scholieren aanbieden rondom het thema omgaan
met geld Het Nibud denkt graag met u mee. We bieden producten en advies op maat aan die
aansluiten bij uw specifieke wensen. Neem daarvoor contact op met Anne-Mart Kuipers via 030-
2391365 of akuipers@nibud.nl.
© Nibud, 2011 Nibud, partner van Stichting Opvoeden.nl 2

Ouderavond: Financieel opvoeden, hoe doe je dat
Het Nibud biedt CJG’s, scholen, kindercentra, buurthuizen een ouderavond aan met als centrale
thema: Financieel opvoeden, hoe doe je dat
Een spreker van het Nibud vertelt een uur over kinderen en geld, waarbij ouders praktische tips
krijgen om zelf mee aan de slag te gaan. De volgende onderwerpen komen aan bod:
-zak- en kleedgeld
-omgaan met reclame
-uitkomen met je geld
-lenen en sparen
-klusjes in huis (basisschool)
-bijbaantjes (voortgezet onderwijs)
-bankzaken (voortgezet onderwijs)
Tijdelijk in prijs verlaagd
Deze ouderavond kan het Nibud tijdelijk voor € 350 aanbieden. Hiervoor dient u uw interesse vóór
11 november 2011 kenbaar te maken. Na deze datum wordt de reguliere prijs van € 500 gehanteerd.
Vraag de ouderavond aan via nibud.nl of neem contact op met de afdeling Opleidingen van het
Nibud via 030-2391392 of opleidingen@nibud.nl .
Aanbod aan voorlichtingsmateriaal van het Nibud
Hieronder vindt u een overzicht van het aanbod van het Nibud voor opvoeders. Het één is meer
geschikt voor ouders, het andere meer om op school in te zetten.
Kijk voor meer informatie over de verschillende producten op nibud.nl kennis & diensten
educatie en opvoeding.
Goed met Geld! Hoe financiële opvoeding loont: een praktisch financieel
opvoedboek voor ouders
De financiële opvoedtest: online test waarmee ouders hun financiële
opvoedingskwaliteiten kunnen testen.
De test staat op nibud.nl.
Ouderavond: Financieel opvoeden, hoe doe je dat: een informatieavond
voor ouders over kinderen en (omgaan met) geld
Meneer Beer: een voorleesboek voor kinderen van 6 t/m 8 jaar; een lesbrief is
beschikbaar
Poppentheatervoorstelling Meneer Beer: interactieve voorstelling voor
kinderen van 6 t/m 8 jaar n.a.v. het boek Meneer Beer
De Geldkoffer: modulair lespakket voor groep 7 en 8 om op speelse manier met geld bezig te
laten zijn.
© Nibud, 2011 Nibud, partner van Stichting Opvoeden.nl 3

Het Nibud Geldexamen: een geïntegreerde aanpak voor financiële educatie, bedoeld voor
groep 7 en 8. Kinderen leren bewust met geld om te gaan, met afsluitend examen.
In & Out: lesmateriaal (2 magazines) over omgaan met geld voor de
onderbouw en de bovenbouw van het voortgezet onderwijs
Jouw Geld!: een lespakket over omgaan met geld voor het praktijkonderwijs
Theatervoorstelling Uitv€rkocht: een theatervoorstelling waarin
middelbare scholieren op allerlei manieren uitgedaagd om na te
denken over hun eigen geldgedrag. Het sluit inhoudelijk aan op
In&Out.
Nibud.nl/scholieren
De Nibudsite voor jongeren zelf. Hier kunnen ze alles op geldgebied zelf uitzoeken.
Voor boven de 18, alles wat je weten wilt over geld: een praktisch boekje over
geldzaken voor 18-jarigen, met korte, bondige informatie en checklists.
MoneyMindsets, alles wat je moet weten over jongeren en geld: dit
boekje helpt professionals, ouders en voorlichters meer inzicht te
krijgen in jongeren en hun houding ten aanzien van geld.
Nibud leerdoelen-en competenties
Leerdoelen en competenties per leeftijdscategorie over omgaan met geld. Zo weet men wat
een kind en een jongere op welke leeftijd zou moeten weten en kunnen op geldgebied.
De leerdoelen zijn op nibud.nl te downloaden.
Feiten en cijfers over kinderen & omgaan met geld
Het Nibud doet regelmatig onderzoek naar het geldgedrag van kinderen en jongeren. Inkomsten,
uitgaven, sparen, lenen en omgaan met geld komen hierin aan bod. De onderzoeken zijn terug te
vinden op nibud.nl kennis&diensten onderzoek onderzoeksrapporten.
6- en 7-jarigen (Zakgeld=leergeld, financieel gedrag van 6-en 7-jarigen, Nibud, 2009)
Kinderen die zakgeld krijgen:
herkennen euromuntjes beter
weten de waarde van die muntjes beter in te schatten
spelen ze meer met geld
tellen vaker hun geld
8-en 9 jarigen (Financieel Inzicht van 8 tot 18-jarigen, Centiq Wijzer in Geldzaken, 2008)
35 % verdient geld met klusjes of een bijbaantje
65 % krijgt ook wel op een andere manier geld (bij speciale gelegenheden, rapport,
verjaardag et cetera)
© Nibud, 2011 Nibud, partner van Stichting Opvoeden.nl 4

10- en 11-jarigen (Financieel Inzicht van 8 tot 18-jarigen, Centiq Wijzer in Geldzaken, 2008)
83 % van de 10-jarigen krijgt zakgeld, gemiddeld is dat een bedrag van € 2,35
86 % krijgt zakgeld op een vaste dag
90% heeft een eigen bankrekening; 1 procent weet het niet
Middelbare scholieren (Nibud Scholierenonderzoek, Nibud, 2011)
• 42% heeft een bijbaantje.
• 35% heeft kleedgeld.
• 58% van de jongeren leent wel eens geld. Circa 2 euro per keer
• Populairste uitgavenpost zijn en blijven snoep en snacks, cadeautjes, persoonlijke verzorging,
uitgaan en kleding.
• Bijna iedereen heeft mobiele telefoon. Gemiddeld verbellen scholieren 12 euro per maand.
• De meeste jongeren sparen: 88 %.
• 20% vertoont risicovol financieel gedrag . Zij lenen vaker, komen vaker geld tekort en hebben
ze meer moeite verleidingen te weerstaan en overzicht te houden over hun inkomsten en
uitgaven.
MBO’ers (MBO’ers in geldzaken, Nibud, 2011)
Zij hebben veel geld te besteden: gemiddeld 550 euro per maand. Veel geld gaat naar vrije
tijd en de mobiele telefoon. Desondanks komt 2/3 geld tekort.
1 op de 6 leent op dit moment geld, gemiddeld: 1265 euro.
Daarbij is er een groot verschil te zien tussen jongeren die nog thuis wonen en jongeren die
al op zichzelf wonen.
Terwijl ze vaak geld tekort komen , blijken MBO’ers vaak geld te laten liggen:
Vanaf 18 jaar kunnen ze zorgtoeslag aanvragen: 60 % maakt daar geen gebruik van.
25% weet niet dat je belasting kunt terugvragen
Studenten HBO en universiteit (Studentenleenonderzoek, Nibud, 2009)
Bijna de helft van de studenten leent: gemiddeld 400 euro per maand
Van alle studenten staat 19% regelmatig of altijd rood, gemiddeld bedrag van 652 euro.
45 % van de respondenten wist dat zij ook tijdens hun studie al rente betalen over hun lening
bij DUO.
Een kwart geen idee hoeveel rente ze over hun studielening betaalt
7 % zegt zelfs dat je helemaal geen rente betaalt
© Nibud, 2011 Nibud, partner van Stichting Opvoeden.nl 5