Dubbele CITO toets

Researchcentrum voor Onderwijs en
Arbeidsmarkt
CITO eindtoetsen op twee niveaus
Jaap Dronkers
www.roa.unimaas.nl/cv/dronkers/nw_dronkers.htm

Ongelijkheid
Verbreding van de splitsing in een VMBO-­‐ en AVO-­‐variant;
-­‐ van alleen een aparte toets voor vmbo-­‐p naar een aparte toets voor vmbo-­‐p tot
vmbo-­‐k
-­‐ veel meer dan een test-­‐technische operaBe van computer-­‐ naar papieren toets
Voorafschaduwing van gedifferenBeerde toets in lagere
groepen door verschillend leesaanbod en verschillende eisen
-­‐ Milieugevoelig informeel proces: inschaFng van leerpotenBeel van leerling op
grond van ouderlijke achtergrond, etnische herkomst en gezinssituaBe (scheiding);
-­‐ uiteenlopende interpretaBe van hoge en lage scores (bij de ene leerling is een
hoge of lage score een toevalstreffer, bij de andere een betrouwbare indicator).
Door benadrukking VMBO-­‐AVO verschil, versterking van
etnische stereotypering en segregaBe

Klassieke onderwijssociologische inzichten
F. van Heek (1968) Verborgen talent; milieu, schoolkeuze en
schoolgeschiktheid van (“geen verborgen talent onder jongens na oordeel
van onderwijzer en eindtoets”) versus J.A. van Kemenade & J.A. Kropman
(1972) in Sociologische Gids (“milieugevoeligheid van onderwijzers oordeel
maskeert de omvang verborgen talent, gebaseerd op eindtoets”).
A. A. Van der Hoeven-­‐Van Doornum (1990) Effecten van leerlingbeelden
en steefniveaus op schoolloopbanen. “Ongelijke onderwijskansen als gevolg
van sociaal milieu kunnen ten dele verklaard worden als een effect van de
verwachBngen die leerkrachten van hun leerlingen hebben”.
P. Jungbluth (2003) De ongelijke basisschool. “Kansenongelijkheid komt
binnenschools vooral tot stand via aanpassing van het aanbodniveau aan
veronderstelde capaciteiten van leerlingen. In de prakBjk blijken
leerkrachten de sociaal-­‐etnische achtergrond van leerlingen in het
aanbodniveau te verdisconteren”.

Niveau
Gestandaardiseerde centrale toetsen verhogen het
eindniveau van leerlingen;
Centrale examens verkleinen kans dat aan de lager
presterende leerlingen minder eisen worden gesteld:
-­‐ J. Bishop (1997) The Effect of NaBonal Standards and Curriculum-­‐Based
Exams on Achievement. American Economic Review, 87(2), pp. 260-­‐264.
-­‐ L. Wößmann (2003). Central exit exams and student achievement:
InternaBonal evidence. In M. West & P. Peterson (Eds.), No Child LeF Behind
The poliJcs and pracJce of school accountability (pp. 292-­‐323). Washington,
DC: Brookings InsBtuBon Press
Eindtoets basisschool en centraal eindexamen als deel-­verklaring
van de hoge score van Nederland in
internaBonale vergelijkingen:
-­‐ T. Prokic-­‐Breuer & J. Dronkers (2012). The high performance of Dutch and
Flemish 15-­‐year-­‐old naBve pupils: Explaining country differences in math
scores between highly straBfied educaBonal systems. EducaJonal Research
and EvaluaJon 18: 749-­‐777

F-,,"#"&#+*8G#;HHI@8#
De internaTonale rangorde van slecht en goed presterende Nederlandse
THE DUTCH SKILL DISTRIBUTION
leerlingen
Figuur 2 Beste Nederlandse leerlingen blijven achter bij hun internationale colle 15
#
-'"#
-'"#
Figure 3.3 Dutch ranking on four literacy domains among 30 OECD members, PISA 2003
-'"$
-'"#E
48(+0+&
A&.&',/-.
Q+(N6-.&
M&>&-
ranking
-'"$
-'"#E
48(+0+&
A&.&',/-.
-'"RE
top 5
top 10
top 20
Q+(N6-.&
&-
Bron:
CPB
Policy
Brief
2011/
5
# ,&&',+-1&-
,&&',+-1&-
,&&',+-1&-
,&&',+-1&-
# Source: Own calculations based on PISA 2003
#
!
(,&)*0(0"
4'&(0&'&-.&"
3&(0"
4'&(0&'&-.&""
(,&)*0(0"
4'&(0&'&-.&"
"#$%&!'()*#+,-%&!-+,-%!.-/-#0+%,-%!1*2*!3*%!45677!899:!3$$#!/+;07!899@!3$$#!A-B-%C!DE()*#+,-%&!=57F!899'C D@ !!
3&(0"
percentile
4'&(0&'&-.&"
1st 25th 50th 75th 99th
mathematical literacy reading literacy science literacy problem solving
Als er een probleem met de huidige eindtoets is, ligt
the left-hand side of the distribution. This lead is however lost at the right-hand side, except for
mathematical literacy. In reading literacy the Netherlands has a significant lag at the 99 th
percentile.
die bij de hoog-­‐presterende leerlingen, niet bij de laag-­‐
#
The ranking of the Netherlands at various percentiles
presterenden: te laag en/of te weinig uitdaging.
!"#+15&")%&+,(#-,#%12)"%#0+,#("#$"%&"#'"(")*+,(%"#*"")*-,.",#2>#5"&#$"%&#>)"%&")",("#*+,(#-%#%4$%&+,&-""*8#
We have determined the ranking of the Netherlands among the 30 OECD members at several
percentiles of the distribution. This ranking is based on the test score values at these percentiles
for all OECD members. Figure 3.3 shows the Dutch ranking for the four PISA literacy domains.

Moderne scholen
Vereniging van openbare en algemeen toegankelijke scholen (werkgevers
organisaTe): “Het standpunt van hoogleraar Jaap Dronkers over de veranderingen in de
Cito-­‐toets is gebaseerd op een ouderwetse denkwijze. Basisscholen van nu kijken allang
niet meer naar het ouderlijk milieu van kinderen, maar beoordelen hun werkelijke
capaciteiten en prestaBes.”
COOL
meBng
in
2010/11
Groep 8
Kinderen van hoger geschoolde ouders en uit twee-­oudergezinnen
krijgen hogere adviezen, ook bij gelijke CITO-­score.
Scholen die wel deelnemen aan CITO adviseren hoger.

Conclusies I
Splitsing van eindtoets in VMBO-­‐ en AVO-­‐variant
vergroot door voorafschaduwing sociale ongelijkheid in
basis onderwijs.
Invoering van eenvoudiger toets voor VMBO-­leerlingen
zal leiden tot lagere plaats van Nederland in
internaBonale rangorde.
Als er differenBaBe in eindtoets nodig is, dan is die
nodig voor potenBële VWO-­‐leerlingen, die vooral
Bjdens basisschool onderpresteren.
Verschuiving van CITO toets naar mei vergroot
ouderlijk milieu effect op schoolkeuze, doordat
milieugevoeliger advies daarbij te zwaar gewicht krijgt.

Conclusies II
CITO verloochent met gesplitste eindtoets zijn
sBchters; A.D. De Groot (“Vijven en Zessen”).
Ontkenning van invloed van ouderlijk milieu op
gedrag en opvaFngen van leerkrachten wijst op
ernsBge vorm van wensdenken bij
onderwijsbestuurders en diskwalificeert ze.
Invloed van ouderlijk milieu op gedrag en opvaFngen
van leerkrachten is begrijpelijke uitdrukking van
maatschappelijke ongelijkheid, waarvan onderwijs
ruggengraat vormt (J. Dronkers, 2007. Ruggengraat van
ongelijkheid. Beperkingen en mogelijkheden om
ongelijke onderwijskansen te veranderen).