Sandra Brouwer - TIER
Sandra Brouwer - TIER
Sandra Brouwer - TIER
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Arbeidsparticipatie van oudere werknemers:<br />
stand van zaken op het gebied van duurzame<br />
inzetbaarheid<br />
<strong>Sandra</strong> <strong>Brouwer</strong>, Sijrike van der Mei, Wendy Koolhaas, Ineke Bakker, Ute Bültmann,<br />
Jac van der Klink ‐ Universitair Medisch Centrum Groningen<br />
Annet de Lange, Marjolein Wessels, Hannah Untiedt, Lucy Wang, Beatrice van der Heijden<br />
Universiteit Nijmegen
Doelstelling<br />
Het maken van een overzicht van de huidige stand van zaken op het<br />
gebied van duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers.<br />
<br />
<br />
het in kaart brengen van onderliggende determinanten om langer<br />
door te kunnen werken (werknemers), en om deze doelgroep langer<br />
in dienst houden (werkgevers).<br />
het in kaart brengen van bestaande instrumenten en interventies die<br />
zijn ontwikkeld om de inzetbaarheid van oudere werknemers te<br />
vergroten.<br />
Er wordt vanuit zowel de sociaal geneeskundige, arbeidspsychologische,<br />
juridische als vanuit de bedrijfskundige invalshoek informatie verzameld.
Definitie<br />
”Duurzame inzetbaarheid betekent dat medewerkers in hun arbeidsleven<br />
doorlopend over daadwerkelijk realiseerbare mogelijkheden alsmede over de<br />
voorwaarden beschikken om in huidig en toekomstig werk met behoud van<br />
gezondheid en welzijn te (blijven) functioneren.<br />
Dit impliceert een werkcontext die hen hiertoe in staat stelt, evenals de<br />
attitude en motivatie om deze mogelijkheden daadwerkelijk te benutten”<br />
(Van der Klink e.a.; 2010)
Onderzoeksmethodiek<br />
1. Expertmeeting<br />
2. Veldraadpleging<br />
3. Literatuuronderzoek<br />
4. Verdiepende projecten<br />
<br />
<br />
Visie werknemer en werkgever<br />
Perspectieven: sociaal geneeskundig, arbeidspsychologisch,<br />
bedrijfskundig/HRM en juridisch<br />
Start: januari 2011 (12 maanden)
Expertmeeting ‐ Opzet<br />
Doel: Delen van kennis met experts op het gebied van duurzame<br />
inzetbaarheid van oudere werknemers.<br />
Deelnemers: deskundigen uit kennisinstituten met expertise op het terrein<br />
van werk en ouder worden en vanuit bepaalde invalshoeken (sociaal<br />
geneeskundig, arbeidspsychologisch, juridisch en bedrijfskundig).<br />
Kennis betreft:<br />
1. Kennis over determinanten, interventies en instrumenten op terrein<br />
van duurzame inzetbaarheid en oudere werknemer<br />
2. Kennisleemte ten aanzien van duurzame inzetbaarheid
Expertmeeting ‐ Deelnemers<br />
• Dr. Daan Andriessen, Lectoraat Intellectual Capital, Hogeschool INHolland;<br />
• Prof. dr. Lex Burdorf, Maatschappelijke GezondheidsZorg, Erasmus MC, Rotterdam;<br />
• Dr. Goedele Geuskens, Arbeid TNO Kwaliteit van Leven;<br />
• Dr. Mark Heemskerk, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Vrije Universiteit Amsterdam;<br />
• Prof. dr. Paul Jansen, Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, Vrije<br />
Universiteit Amsterdam;<br />
• Dr. Albert Kampermann, Loopbaanuniversiteit, Open Universiteit;<br />
• Dr. Dorien Kooij, Department of Human Resource Studies, Universiteit van Tilburg;<br />
• Prof. dr. Peter Leisink, Bestuurs‐ en Organisatiewetenschap, Universiteit van Utrecht;<br />
• Dr. ing. Irene de Pater, Arbeids‐ en Organisatiepsychologie, Universiteit van Amsterdam;<br />
• Drs. Francel Vos, Arbeid TNO Kwaliteit van Leven;<br />
• Prof. dr. Tinka van Vuren, Strategisch Human Resource Management, Open Universiteit en<br />
Loyalis Consult.
Expertmeeting ‐ Resultaat<br />
Determinanten<br />
Sociaal geneeskundig:<br />
‐ sterke effecten van ziekte/gezondheid op arbeidsparticipatie (verklaart 25%)<br />
‐ gezondheidsmanagement levert naar schatting circa 1½ jaar langer doorwerken op<br />
‐ determinanten van uitval uit het arbeidsproces :<br />
1. arbeidsomstandigheden; 2. leefstijl; 3. subjectief ervaren gezondheid<br />
Arbeidspsychologisch:<br />
‐ leeftijd voorspeller voor doorwerken: hangt samen met verschillen in<br />
motieven tussen jong en oud<br />
‐ vervroegd uittreden: pull factoren (vrije tijd, familie, hobby); push factoren<br />
(ervaringsconcentratie en obsoletie, steun leidinggevende).
Expertmeeting ‐ Resultaat<br />
Bedrijfskundig:<br />
‐ context van de medewerker is van invloed op de intentie en motivatie tot<br />
doorwerken:<br />
• relatie leidinggevenden – medewerker;<br />
• organisatiekenmerken en het beleid van de organisatie, leerklimaat, HRMtools<br />
Juridisch:<br />
‐ leeftijdsdiscriminatie<br />
‐ randvoorwaarden moeten zodanig zijn dat werknemers gefaciliteerd worden en<br />
de gelegenheid hebben om door te werken<br />
‐ belemmeringen in context ‐ rol voor overheid
Expertmeeting ‐ Resultaat<br />
Meetinstrumenten:<br />
• Duurzame inzetbaarheid: meten met proxies/afgeleide variabelen<br />
• Veelheid aan variabelen leidt tot omvangrijk instrumentarium<br />
• Goed instrumentarium is ondersteunend in een aanpak rondom duurzame<br />
inzetbaarheid en geeft werkgever en werknemer concrete informatie<br />
• Geen gouden standaard<br />
Interventies:<br />
• Juridisch perspectief:<br />
• ontziemaatregelen afgeschaft ivm Wet Gelijke Behandeling<br />
• Belemmeringen in arbeidsrechtelijke procedures en pensioenregelingen<br />
• Heffingskorting ‘doorwerkbonus’<br />
• Overige perspectieven:<br />
• Interventies gericht op communicatie tussen leidinggevende‐werknemer<br />
• Levensfasebewust personeelsbeleid, arbo‐ en verzuimbeleid, loopbaanbeleid
Expertmeeting ‐ Resultaat<br />
Kennisvragen<br />
• effect “bepaalde maatregelen” (bijv scholing, juridische maatregelen) op doorwerken?<br />
• verschil determinanten duurzame inzetbaarheid tussen leeftijds‐ en opleidingsgroepen?<br />
• kennis/expertise perspectieven combineren voor ontwikkelen meetinstrumentarium?<br />
• mogelijkheden kwetsbare groepen gezien de ontbrekende arbeidsmarkt voor 50+ers?<br />
• effect langer doorwerken op gezondheid en participatie (o.a. mantelzorg?)<br />
• consequenties veranderend beleid van langer doorwerken in maatschappelijk<br />
perspectief (kosten‐baten)?
Veldraadpleging ‐ Opzet<br />
Doel: inzicht verkrijgen in de stand van zaken in Nederland op<br />
het gebied van duurzame inzetbaarheid van oudere werknemers.<br />
Deelnemers: professionals vanuit de overheid, verzekeraars,<br />
adviesorganisaties, bedrijven, werkgevers‐ en werknemersorganisaties<br />
Kennis betreft:<br />
ervaringen, best practices en behoeften vanuit het veld rondom het thema<br />
duurzame inzetbaarheid en oudere werknemers.
Veldraadpleging ‐ Deelnemers<br />
• Kees Akkerman, GITP;<br />
• Sonja Bleuland, Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid;<br />
• <strong>Sandra</strong> Bonte, Akzo Nobel;<br />
• Paul Van den Boom, Federatie Nederlands Vakverbond;<br />
• Jos Breit, Verbond Verzekeraars;<br />
• Betty Dalhoeven, Gerritsen Adviesgroep;<br />
• Josje Frietman, Achmea Silver Pool;<br />
• Paul Van der Gaag, Ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid;<br />
• Ko Henneman , Healthy Ageing Network Northern Netherlands;<br />
• Henk Oderkerk, Buitenlandse Zaken Waterstaat;<br />
• Tom Plug, Koninklijke Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie Nederland;<br />
• Els Schakenbos, Rabobank;<br />
• Lidy Schilder, Blik op Werk;<br />
• Aqualine Schulte, Factor 5;<br />
• Hanna Van Solinge, Nederlands interdisciplinair Demografisch instituut;<br />
• Koos Van der Spek, Koos Van der Spek advies (t/m december 2010 Siemens);<br />
• Martijn de Wildt, Qidos;<br />
• Conny Zwikker, Uitzendbureau 65plus.
Veldraadpleging ‐ Resultaat<br />
Ervaringen huidige praktijk:<br />
• Oudere werknemers hebben niet kunnen anticiperen op de huidige<br />
veranderingen tav langer doorwerken<br />
• Bedrijven worden gedwongen om met levensfase bewustbeleid bezig te<br />
gaan, is makkelijker voor grote dan kleine bedrijven.<br />
• Herintreders grote afstand tot arbeidsmarkt<br />
• Arbeidsmarkt 55+ is zwak, komen moeilijk aan het werk<br />
• Mentaliteitsomslag noodzakelijk:<br />
• geen betutteling van oudere werknemers.<br />
niet de leeftijd zou het criterium moeten zijn maar de ontwikkeling<br />
van de werknemer;<br />
• investeren in alle leeftijdsgroepen – opleiding etc<br />
• demotiebeleid
Veldraadpleging ‐ Resultaat<br />
Kennisvragen<br />
• Hoe definiëren we duurzame inzetbaarheid?<br />
• Wat is juiste mix van beleidsinstrumenten om zo hoog mogelijke inzetbaarheid te<br />
verwezenlijken?<br />
• Hoe kunnen we oudere werknemers die zelf niet meer willen toch stimuleren om<br />
binnen hun baan of binnen het bedrijf inzetbaar te blijven?<br />
• Hoe financiële component betrekken in de discussie over duurzame inzetbaarheid?<br />
• Hoe groep uitvallers aan het werk krijgen en houden?
Literatuuronderzoek ‐ Selectie<br />
Wetenschappelijke literatuur<br />
• beroepsbevolking OF gepensioneerden indien retrospectieve<br />
dataverzameling/rapportage<br />
• leeftijd ≥ 40 jaar (totale groep of data van subgroep) OF term ‘older worker’ OF<br />
pre/early retirement<br />
• uitkomstmaat:<br />
o indicator of determinant van arbeidsparticipatie<br />
o indicator of determinant van duurzame inzetbaarheid<br />
Grijze literatuur<br />
• websites/zoekmachines<br />
• zoektermen gebruikt die voortkwamen uit de definitie van duurzame<br />
inzetbaarheid<br />
• selectie op relevantie voor rapport op grond van titel en samenvatting
Literatuuronderzoek ‐ Resultaten
Voorlopige conclusies<br />
• veel kennis beschikbaar op terrein van ouderenbeleid en duurzame<br />
inzetbaarheid<br />
• determinanten zijn bekend, maar specifieke informatie beperkt<br />
(mate, interaktie, groepsverschillen)<br />
• gebrek aan evidence‐based interventies en instrumenten<br />
• kennis gefragmenteerd, beperkt toegankelijk
Dank voor uw aandacht
Change language