Verantwoordelijkheid en schaarste in de zorg - Verpleegkundigen ...

10
het eten snel naar binnen werkt. De zorgverleners kijken niet hoe ze het eten en drinken
kunnen laten aansluiten bij de gewoontes, rituelen en mogelijkheden van de zorgvraagster. 14
5. Schaarste en het aanstellingsbeleid
Een van de redenen voor een teveel aan taken van verpleegkundigen en verzorgenden
(dominantie van het functionele perspectief) is een tekort aan voldoende en/of voldoende
opgeleid personeel. Voor kwalitatief goede zorgverlening is het niet alleen van belang dat er
voldoende verpleegkundigen en verzorgenden zijn. Het opleidingsniveau van de
verpleegkundigen en verzorgenden moet ook aansluiten bij de zorgbehoeften van de
zorgvragers, die aan hun zorg zijn toevertrouwd.
Dit tekort of deze schaarste aan voldoende en/of goed opgeleid personeel kan twee oorzaken
hebben. Aan de ene kant kan een instelling te kampen hebben met een (te) krap budget,
waardoor zij zich voor de vraag geplaatst ziet hoeveel en welk personeel zij moet aannemen.
Aan de andere kant kan er op de arbeidsmarkt een te gering aanbod zijn van goed opgeleid
personeel, zodat het voor de instelling onmogelijk is om zorgverleners met het vereiste
opleidingsniveau aan te stellen.
Indien instellingen te maken hebben met een beperkt budget, moeten zij de afweging maken
wat voor personeel zij aannemen: goed opgeleide zorgverleners en/of laag of niet-geschoolde
mensen. Kiezen voor de aanstelling van goed opgeleide zorgverleners, betekent dat de
instelling zorgverleners met een bepaalde deskundigheid in huis heeft. Daaraan zijn echter de
nodige (loon)kosten verbonden. De noodzaak of de verleiding om te kiezen voor (meer) laag of
niet-geschoold personeel kan groot zijn. Voor dezelfde prijs kan de instelling meer mensen
aanstellen en heeft daarmee ‘meer handen aan het bed’. Of de instelling houdt ruimte over voor
andere dingen. Aandacht voor vooral financieel-economische waarden kan de neiging om laag
of niet-opgeleid personeel aan te stellen versterken.
In haar Agenda Ethiek 2004-2006 schreef de Commissie Ethiek dat de verwachting is dat er de
komende jaren een kloof blijft bestaan tussen de vraag naar en het aanbod van
verpleegkundigen en verzorgenden. Een eventuele groei van het aanbod lijkt vooral te komen
door de aanstelling van laag of niet-geschoold personeel. Bij een toename van de complexiteit
van de zorgvraag dreigt er dan niet alleen een kwantitatieve kloof, maar ook een kwalitatieve
kloof. 15
Een recent advies van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) bevestigt het
dreigende tekort aan personeel in de gezondheidszorg voor zowel de korte als de langere
termijn. De tekorten zullen het nijpendst zijn in de care-sector. Het is volgens de RVZ maar de
vraag of op lange termijn het personeelstekort in de zorg wel op te lossen is als de
14 Gastmans, Ch. (2002) Ode aan het alledaagse: maaltijdzorg als ethische casus. In: Gastmans, Ch. &
Dierickx, K., Ethiek in witte jas. Zorgzaam omgaan met het leven. Leuven: Uitgeverij Davidsfonds, 141-
164.
15 AVVV (2004) Agenda Ethiek AVVV 2004-2006 (zie www.venvn.nl over V&VN organisatie
centrale commissies Ethiek)
19-6-2007