1.2 Ondersteunt bij persoonlijke basiszorg Antwoordmodellen

Een evenwichtig slaap- en waakritme bevorderen
Slapen en waken
(…). Toen Cnossen bij kennissen logeerde en een zoon, een geluidsfreak, een bandopname
maakte van zijn slaapgeluiden, schrok Cnossen toen hij het bandje afluisterde met zijn zware
slaapgeluiden die afgewisseld werden door lange periodes dat hij helemaal niet ademde.
Contact met artsen bracht hem uiteindelijk in het Martini Ziekenhuis, waar hij in één nacht van
zijn probleem werd afgeholpen.’ (Jan van Dijk, ‘Relaas van een lid’, in: N.V.S.A.P., Verademing
(1999-3), pp.17-18).
• Aan welk slaapproblemen lijdt Wiebe Cnossen volgens jou? Waarom denk je dat?
• Hoe is dit probleem waarschijnlijk opgelost? Waar blijkt dat uit?
Wiebe Cnossen lijkt te lijden aan hypersomnie (hij valt immers overal in slaap), samenhangend
met de ademhalingsstoornis slaapapneu (hij snurkt en zijn ademhaling stokt geregeld tijdens
de slaap). Dat hij in één nacht van zijn probleem werd afgeholpen, lijkt erop te wijzen dat hij
een CPAP-apparaat heeft gekregen: een apparaat waardoor een hoge druk in de keel wordt
gebracht en de apneulijder beter slaapt. Hypersomnie wordt door zo'n apparaat echter niet
opgelost.
5 Jolanda Scharrenburg is onlangs voor de eerste keer moeder geworden. 's Nachts slaapt ze
heel licht, omdat ze een aantal keren moet opstaan om haar baby de borst te geven. Toch
slaapt ze zeker zeven uur per nacht. Desondanks voelt ze zich 's morgens vaak fysiek gebroken.
Hoe kan dit? Gebruik in je antwoord het woord ‘slaapcyclus’.
Gedurende de slaap wisselen perioden van lichte en diepe slaap elkaar af. Tijdens deze
verschillende perioden, treden steeds dezelfde slaapfasen op. Samen vormen zij een
slaapcyclus. Het lijkt erop dat Jolanda Scharrenburg niet de kans heeft om deze slaapcyclus
geheel te doorlopen. Dat zij fysiek gebroken is, wijst erop dat ze te weinig diepe slaap
(deltaslaap) krijgt, waardoor haar lichaam zich niet voldoende kan herstellen van fysieke
inspanningen.
6 Verklaar waarom een slaapritueel van belang is voor kleine kinderen.
Een slaapritueel geeft houvast. Het kondigt aan dat het bedtijd is. Kinderen hebben veel
behoefte aan zo'n houvast, maar ook veel volwassenen hebben hun eigen slaapritueel.
7 Willem woont sinds kort op kamers in een studentenhuis. Hij heeft nog moeite daar zijn draai
te vinden. Hij eet vooral chips en friet, kijkt 's avonds veel televisie en begint vaak pas tegen
middernacht aan zijn huiswerk. Op de ochtenden dat hij niet vroeg op school moet zijn, blijft
hij regelmatig urenlang in bed liggen. Na een paar weken begint Willem zich steeds slechter
te voelen. Hij is moe en kan zich op school vaak nauwelijks meer concentreren. Wat is er met
Willem aan de hand? Wat kan hij doen om zich weer beter te voelen?
Het vertrouwde ritme van slapen, waken en eten, is verstoord bij Willem; hij is uit zijn evenwicht.
Waarschijnlijk slaapt hij structureel te weinig waardoor hij last krijgt van concentratiestoornissen
en vermoeidheid. Door regelmatiger te gaan leven, knapt Willem naar verwachting weer snel
op.
8 Stel je voor, je zit in een verzorgingshuis en denkt veel aan vroeger en aan overleden
familieleden en vrienden. Vaak voel je je somber en daardoor slaap je slecht. Je vertelt aan
de zorgverlener dat je slaapproblemen hebt. Hoe zou je willen dat zij hierop reageert? Wat
verwacht je van haar?
Waarschijnlijk zou je willen dat de zorgverlener begripvol en geïnteresseerd reageert. Je
psychische problemen kan de zorgverlener niet voor je oplossen, maar een luisterend oor kan
ook al veel goed doen. Misschien zou je het op prijs stellen als de zorgverlener je wat tips zou
geven, waardoor je beter kunt slapen.
© ThiemeMeulenhoff 95