2.7 Frontotemporale dementie - StudieArena
2.7 Frontotemporale dementie - StudieArena
2.7 Frontotemporale dementie - StudieArena
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Inhoud<br />
<strong>Frontotemporale</strong> <strong>dementie</strong>:<br />
de grijze massa op drift<br />
Inge de Koning & Marianne van Tol<br />
Erasmus MC<br />
23 november 2010<br />
• Inleiding<br />
• <strong>Frontotemporale</strong> <strong>dementie</strong>: wat gebeurt er?<br />
• <strong>Frontotemporale</strong> <strong>dementie</strong>: waar gebeurt het?<br />
• <strong>Frontotemporale</strong> <strong>dementie</strong>: varianten<br />
• Kenmerken frontotemporale <strong>dementie</strong>; gedragsvariant<br />
• Omgangsadviezen: algemeen en specifiek<br />
• Zorg<br />
<strong>Frontotemporale</strong> <strong>dementie</strong><br />
De frontaalkwab<br />
! Eerste beschrijvingen: ziekte van Pick<br />
! 1994: frontotemporale <strong>dementie</strong><br />
! 1998: frontotemporale lobaire degeneratie<br />
! Gedragsvariant:<br />
! frontotemporale <strong>dementie</strong>-behavioural variant (FTD-bv)<br />
! Belangrijk voor het initieren,<br />
plannen, structureren,<br />
controleren van gedrag<br />
! ‘controlekamer’<br />
! Taalvarianten:<br />
! Progressive nonfluent aphasia (PNFA)<br />
! Semantische <strong>dementie</strong> (SD)<br />
<strong>Frontotemporale</strong> atrofie<br />
Epidemiologie<br />
• 3e oorzaak <strong>dementie</strong> (1. Alzheimer, 2 Lewy body <strong>dementie</strong>)<br />
• Aanvang
Gedragsveranderingen bij FTD-bv<br />
Taalkenmerken bij FTD-bv<br />
• verminderde betrokkenheid en emotionele vervlakking<br />
• initiatiefloosheid en apathie,<br />
• verminderd oordeels- en kritiekvermogen<br />
• overactiviteit en rusteloosheid<br />
• verhoogd afleidbaar<br />
• (sociale) ontremming en decorumverlies<br />
• sociaal inadequaat gedrag en negeren van sociale conventies<br />
• persoonlijke verwaarlozing<br />
• stereotiep en clichématig gedrag<br />
• inflexibel en houden vast aan routines<br />
! In het beginstadium: vloeiend met mogelijk echolalie en perseveraties<br />
! Daarna: economisch spraakgebruik (economy of speech).<br />
! Verminderd initiatief tot conversatie<br />
! Alleen vragen beantwoorden<br />
! In een laat stadium vaak met louter ja of nee.<br />
! Eindstadium: mutistisch<br />
Klinische subtypes FTD-bv<br />
Omgaan met frontotemporale <strong>dementie</strong><br />
Snowden 1996:<br />
! Gelden dezelfde omgangsadviezen als bij Alzheimer?<br />
• profiel met disinhibitie, verhoogde afleidbaarheid en overactiviteit,<br />
• profiel met apathie, initiatiefloosheid en teruggetrokkenheid<br />
! Welk gedrag geeft de meeste problemen?<br />
• profiel met stereotypie, clichématig en dwangmatig gedrag<br />
! Wat zijn de valkuilen?<br />
! - wat werkt, wat werkt niet<br />
Algemene omgangsadviezen<br />
Algemene omgangsadviezen<br />
Structuur in gedrag aanbrengen:<br />
• Vaste afspraken<br />
• Vaste dagindeling<br />
• Orde en regelmaat<br />
• Zorg voor voldoende activiteiten<br />
• Vermijd onverwachte gebeurtenissen<br />
• Afwijkingen van het patroon zorgen voor angst en onzekerheid<br />
• Zorg voor vast personeel, vaste begeleider per dag<br />
• Stel niet teveel eisen aan client<br />
• Word niet boos op de client, bedenk dat de client er zelf ook niets aan<br />
kan doen<br />
• Bespreek vast afspraken met familie<br />
• Let op taalgebruik: gesloten vragen en één vraag tegelijk<br />
• Ga geen discussie aan<br />
2
Omgangsadviezen bij dwangmatig gedrag<br />
! Vrouw 65 jaar<br />
! Kraamverzorgster<br />
! VG: blanco<br />
! Vanaf 61e jaar: dwangmatig, niet<br />
van eenmaal ingezette handelingen<br />
af te brengen.<br />
! Maakt ellenlange fotoreportages,<br />
vaak met dezelfde foto’s<br />
! Ook impulsief en ontremd: stelt<br />
ongepaste vragen, maakt<br />
opmerkingen over uiterlijk van<br />
anderen, en gaat volkomen haar<br />
eigen gang<br />
• Zorg voor orde en regelmaat om gevoel van veiligheid te verhogen<br />
• Niet storend dwangmatig gedrag zo houden (bijv. lopen)<br />
• Ga niet in discussie<br />
• Geef duidelijke grenzen aan<br />
• Wijs de client niet steeds af, maar zorg voor afleidingsmanoeuvres<br />
• Zoek geschikt materiaal wanneer clienten behoeft hebben om<br />
dezelfde bewegingen te maken<br />
Omgangsadviezen bij impulsief of ontremd gedrag<br />
• Zorg voor een rustige, prikkelarme omgeving<br />
• Maak gebruik van oude gewoontes<br />
• Stel regels op (bijv. omtrent eten of roken)<br />
• Ga geen discussie aan, maar herhaal de afspraken<br />
• Probeer de client niet te dwingen, maar probeer het later nog eens<br />
• Blijf rustig en vriendelijk<br />
• Probeer de client af te leiden<br />
• Vermijd uitlokkende factoren<br />
! Man 54 jaar<br />
! Pluimveehouder<br />
! VG: blanco<br />
! FTD komt in familie voor<br />
! Pt. Is alleenstaand en heeft<br />
familiebedrijf geleid. Door apathie,<br />
onverschiligheid en initiatiefloosheid<br />
is bedrijf failliet geraakt. Ook nu<br />
doet pt. helemaal niets.<br />
! Folders rondbrengen lukte niet<br />
omdat deze in de sloot gegooid<br />
werden.<br />
Omgangsadviezen bij apathie en initiatiefloosheid<br />
Zorg<br />
• Zorg voor een vaste dagstructuur<br />
• Geef enkelvoudige opdrachten en spoor aan indien nodig<br />
• Ga niet in discussie<br />
• Geef duidelijke grenzen aan<br />
! Diagnosestelling<br />
! Begeleiding en ondersteuning van client en omgeving<br />
! Moment van dagbehandeling<br />
! Moment van verpleeghuisopname<br />
! Nazorg<br />
3
Informatie over frontotemporale <strong>dementie</strong><br />
Het kan de besten overkomen……<br />
! Internetsites:<br />
! www.erasmusmc.nl/neurologie/<br />
! www.pick.nl<br />
! www.ftdexpertgroep.nl<br />
! www.alzheimer-nederland.nl<br />
! DVD<br />
! Ontregeld: een drieluik over FTD<br />
! Klaas Jansma; Pieter Wolswijk<br />
Dank voor uw aandacht!<br />
4
Change language