kans op financiele problemen

Inhoudsopgave
Samenvatting en conclusies
1. Inleiding
2. De schuldenaar en zijn
omgeving
3. Voorgaande onderzoeken
4. Risico op financiële
problemen
5. Samenhang tussen
betalingsachterstanden en
afzonderlijke kenmerken
Literatuurlijst
automatiseren. Onbewust gedrag kenmerkt zich door automatische handelingen. Een voorbeeld is autorijden; daarbij
verricht je heel wat handelingen waar alleen onervaren bestuurders nog bewust over nadenken (in de spiegels kijken,
starten, koppeling intrappen, etc.).
Er zijn veel theorieën over het ontstaan van gedrag en gewoontes, elk met een eigen invalshoek en focus. De bekendste en
meest gebruikte modellen zijn de theorie van gepland gedrag (Ajzen, 2011; Van Geuns e.a., 2011) en de sociaal cognitieve
theorie van Bandura (Van Geuns e.a., 2011; Lechner e.a., 2009). Deze theorieën hebben veel raakvlakken. Gedrag is geen
statisch gegeven, maar wordt beïnvloed door de omgeving. Ook de eigen socialisatie en persoonlijkheid zijn van invloed op
het gedrag. Uit de theorieën kunnen we eigenlijk drie – sterk samenhangende – dimensies afleiden, waarbinnen
verschillende factoren spelen die het (financiële) gedrag van personen kunnen verklaren, namelijk:
1. persoonlijk gedrag (de rol van motivatie en vaardigheden daarbinnen);
2. omgevingsfactoren;
3. persoonskenmerken.
Hieronder gaan we op deze drie dimensies nader in.
2.2.1 Persoonlijk gedrag
Volgens de theorie van gepland gedrag (Ajzen, 1991) wordt gedrag het best voorspeld door de intentie van personen om dat
gedrag te vertonen: de gedragintentie. De algemene regel is hoe sterker iemands intentie om bepaald gedrag te verton en,
hoe groter de kans dat hij dat daadwerkelijk uitvoert. Deze gedragsintentie wordt bepaald door de eigen opvatting van een
persoon over het gedrag, de opvattingen van anderen, ofwel de subjectieve norm, en de inschatting van de eigen
mogelijkheden om het gedrag daadwerkelijk te kunnen uitvoeren. Dit laatste wordt ‘de waargenomen gedragscontrole’
genoemd. De mate waarin een persoon zichzelf in staat acht om bepaald bedrag te vertonen, hangt onder andere af van
tijd, geld, medewerking van anderen, de vaardigheden en kennis waarover de persoon beschikt en van de ervaringen die hij
in het verleden heeft opgedaan.
De intentie van een persoon is een equivalent voor de motivatie van een persoon. De intentie geeft de motivatie van een
persoon weer. Vertaald naar de praktijk van de schuldenaar betekent het dat zijn motivatie voor ‘nieuw’ gedrag bepaald
wordt door de manier waarop hij tegenover het ‘oude’ en ‘nieuwe’ gedrag staat (attitude). Als iemand zich niet prettig voelt
bij het hebben van schulden, zal hij meer geneigd zijn om van zijn schulden af te komen. Ook de sociale norm over het
12