jaarrapport 2006 - Ghapro

GH@PRO vzw
Gezondheidshuis Antwerpse
Prostitutie
JAARVERSLAG 2006
Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie
Verversrui, 3
2000 Antwerpen
03-293 95 91
03-294 33 70
ghapro@telenet.be
www.ghapro.be

Het team van Gh@pro vzw wenst eerst en vooral haar dank te betuigen aan de stad
Antwerpen, de Vlaamse Gemeenschap administratie gezondheidszorg, en de Universiteit
Antwerpen, voor de financiering en ondersteuning van haar werking. Tevens wil Gh@pro de
CERA bank bedanken voor haar financiële steun in 2006.
Hartelijk dank ook aan alle organisaties en particulieren die in 2006 meewerken aan het
welslagen van de werking van Gh@pro vzw. In het bijzonder bedanken we de vrijwilligers
Geert van der Borght die als boekhouder ondersteuning geeft en Katrien Vanhalle die als
advocate juridisch advies verleent aan het team van Gh@pro en de sekswerkers, en Hilde
Desloovere voor de layout van het jaarverslag.
Tot slot gaat onze oprechte dank uit naar de sekswerkers van de provincie Antwerpen voor
het vertrouwen dat zij in onze organisatie stellen.
2

INHOUDSTAFEL
1. Samenvatting ........................................................................................................................................ p 6
2. Voorstelling Gh@pro ........................................................................................................................... p 8
3. Situering .................................................................................................................................................. p 9
4. Financiering............................................................................................................................................ p 9
5. Doel ......................................................................................................................................................... p 9
6. Werkwijze ............................................................................................................................................... p 10
7. Reden van bestaan ............................................................................................................................ p 10
8. Hulpverleningsaanbod ........................................................................................................................ p 11
9. Resultaatsgebied outreach................................................................................................................ p 12
Opdracht I:
het preventie aanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en
minimaal een keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken
contacten leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen
onderhouden.
Opdracht II: het aanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal 1
keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten
leggen met nieuwkomers en contacten met gekende personen
onderhouden.
Opdracht III:
Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken
contacten met gekende personen onderhouden en hen
stimuleren om nieuwkomers aan te brengen.
• Indicator 1: Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd...........p 12
• Indicator 2: Beschrijving van aantal, aard, en ligging van de bezochte en .....................p 12
geïdentificeerde werkplaatsen
• Indicator 3: Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro, ............p 14
bij wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale
problemen in het beroep.
• Indicator 4: Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en ................p 14
gekende werkplaatsen samen)
• Indicator 5: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, ................p 14
werkvorm, verloop en andere relevante data
3

10. Resultaatsgebied Informatie geven ................................................................................................. p 16
Opdracht IV:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en
correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen
• Indicator IV.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ................................. p 16
• Indicator IV.2: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en de ...... p 16
juiste strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende
en nieuwe personen)
Opdracht V:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van anticonceptief
middel
• Indicator V.1: beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt................................... p 17
• Indicator V.2: Aantal personen dat de juiste strategie op vlak van anticonceptie .......... p 17
gebruikt (opsplitsing tussen nieuwe en gekende personen)
Opdracht VI: Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en
bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats
• Indicator VI.1: beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt ................................ p 17
• Indicator VI.2: het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het .... p 18
eigen hulpverleningsaanbod
• Indicator VI.3: aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal .................. p 18
contacten per jaar.
• Indicator VI.4: beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en............... p 19
kwantitatief)
11. Resultaatsgebied vaardigheidsontwikkeling .................................................................................. p 20
Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en
anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen
• Indicator: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste ........ p 20
strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en
nieuwe personen)
12. Resultaatsgebied ondersteunen van implementatie door middel van netwerking, ............. p 21
samenwerking en advocacy
• Indicator: Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling .............. p 21
van het netwerk, frequentie en aard van het contact
4

13. Resultaatsgebied screening en vaccinaties................................................................................... p 24
Opdracht VIII: het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake
beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief
handelen, inzonderheid de screenig SOI en cervixkanker.
• Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen ......... p 24
• Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet ....................... p 24
(bevraging bij nieuwe en gekende personen)
• Indicator VIII.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal.................................. p 24
verschillende personen (nieuwe en gekende opgesplitst)
Opdracht IX: het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake
beroepsgeboden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief
handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitiis B.
• Indicator IX.1: beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethodes .............................. p 25
• Indicator IX.2: Aantal gevaccineerde personen in vergelijking met het .............................. p 25
aantal kandidaten na screening
14. Resultaatsgebied Evaluatie van interventies .................................................................................. p 26
• Indicator 1: jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant................................ p 26
voor zelfevaluatie, voor beleid en voor expertise ontwikkeling
15. Specifiek medisch aanbod ................................................................................................................ p 28
16. Planning 2007 ...................................................................................................................................... p 28
17. Bijlagen ...................................................................................................................................... p 29
5

1. SAMENVATTING
Sekswerkers zijn blootgesteld aan gezondheids- en andere risico’s, waaronder Seksueel
Overdraagbare Infecties (SOI), geweld, ongewenste zwangerschap, alcohol- en
druggebruik. Vaak zijn er barrières om beroep te doen op de reguliere gezondheidszorg en
andere hulpverlening. Er is dus nood aan specifieke (medische en psychosociale)
hulpverlening voor deze kwetsbare doelgroep.
Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse prostitutie, biedt preventieve medische en sociaal
georiënteerde hulp voor problemen gerelateerd aan het beroep. Het accent ligt vooral op
het geven van een preventieboodschap, gezondheidsvoorlichting en –opvoeding.
Daarnaast behoort vroegtijdige opsporing en behandeling van SOI tot de prioriteiten.
Door de sekswerkers te benaderen vanuit het beroepsrisico en hen op anonieme wijze de
kans te bieden zich te laten onderzoeken, heeft de werking van vzw Gh@pro een niet te
onderschatten impact op de seksuele gezondheid van de algemene bevolking van de
provincie. Door de sekswerkers te beschermen en behandelen indien nodig, worden immers
ook de klanten gevrijwaard van SOI en indirect hun partners thuis. In dezelfde context blijven
we aandringen op het concipiëren en implementeren van een campagne gericht naar
klanten van prostitué(e)s.
Gh@pro vzw werkt met een ‘mobiele equipe’, een multidisciplinair team, bestaande uit een
arts, een sociaalverpleegkundige en een outreacher. Er wordt consultatie gehouden in alle
verschillende sectoren van prostitutie: raamprostitutie in het Schipperskwartier, privé-huizen
en bars in de provincie Antwerpen en jongensprostitutie in de buurt van het Stadspark.
Verder is er de mogelijkheid tot consultatie in de consultatieruimte van het gezondheidshuis
in het Schipperskwartier, waar ook mensen zonder vaste werkplaats terecht kunnen.
Sinds de start van het pilootproject in 1999 tot einde 2006 werden in totaal 2466 mensen
bereikt. In 2006 werden 469 nieuwe sekswerkers gezien. 3343 individuele medische
consultaties werden uitgevoerd bij een totaal van 1054 sekswerkers, nieuw en in follow-up. Er
waren 1017 contacten met sekswerkers voor andere dan medische problemen. De nieuw
bereikte personen zijn van 53 verschillende landen afkomstig. Het aantal gekende personen
die verder werden opgevolgd, steeg van 494 in 2005 naar 585 in 2006. Additioneel werden
1017 niet medische consulten geregistreerd.
Het aantal SOI dat werd gediagnosticeerd lag in 2006 erg laag, vergelijkbaar met de
algemene bevolking. Het is duidelijk dat met een specifiek aanbod van gezondheidszorg
goede resultaten kunnen bekomen worden. Meer dan de helft van de vrouwelijke
sekswerkers laat ook het preventief gynaecologisch onderzoek bij Gh@pro vzw uitvoeren.
Slechts 42% immers van de sekswerkers hebben een eigen huisarts waarvan maar 20% op de
hoogte is van het beroep. Voor de eerste keer werd In 2006 een reeks lessen gegeven aan
hulpverleners die met Gh@pro vzw contact hebben of bij Gh@pro vzw werken over SOI en
prostitutie en over druggebruik en prostitutie.
Naast de medische hulpverlening, is er in de loop der jaren ook een stevig sociaal netwerk
uitgebouwd met eigen dienstverlening of efficiënte doorverwijzing voor problemen rond
illegaliteit, mutualiteit, sociale zekerheid enzovoort. Dit jaar is duidelijk de psycho-sociale
hulpverlening erg uitgegroeid binnen de vzw. Er werden 1017 consulten genoteerd voor
andere dan medische problemen! De aard van de consulten is zeer uiteenlopend. Gh@pro
vzw probeert nu om deze vraag zo goed mogelijk te beantwoorden en een uitbreiding van
dit aspect is dan ook mogelijks aan de orde in het volgende werkingsjaar. De Stad
Antwerpen biedt met het voorstel om een bijkomend sociaal luik aan Gh@pro vzw te
koppelen een oplossing voor deze toch wel nijpende nood.
6

Wegens het stijgend aantal doorverwijzingen en de intense netwerking, werd in 2006 een
brochure gemaakt over de werking van Gh@pro vzw ter informatie voor andere
professionele hulpverleners.
Uit onze ervaring is duidelijk dat er momenteel in de provincie Antwerpen geen ander
gelijkaardig hulpverleningsaanbod bestaat. Bovendien is het potentieel van de te bezoeken
werkplaatsen nog steeds groter dan wat het team met de huidige mensen en middelen kan
realiseren. Voor 2007 zal verder een evenwicht moeten worden gezocht tussen vraag en
aanbod op maat.
7

2. VOORSTELLING GH@PRO VZW
Gh@pro vzw, Gezondheidshuis Antwerpse Prostitutie
Verversrui 3
2000 Antwerpen
03/293 95 91
03/294 33 70
0474/98 57 66
ghapro@telenet.be
www.ghapro.be
Team
Anne Vercauteren:
Leen Lettany:
Micheline Manfroid:
sociaal verpleegkundige en coördinator (100% FTE)
sociaal verpleegkundige (50% FTE)
outreacher (60% FTE)
Dalyia Karagula: arts (60% FTE) van 01/01/2006 tot 29/02/2006
Elke Leuridan: arts (60% FTE) tot 30/09/2006
Catherine Schodts: arts (50% FTE) vanaf 15/09/2006
Karen Smets: arts (60% FTE) vanaf 15/04/2006
Pierre Van Damme:
voorzitter
8

3. SITUERING
In 1999 werd een pilootproject opgestart vanuit de dienst Epidemiologie en Sociale
Geneeskunde van de Universiteit Antwerpen op initiatief van Prof. Dr. Pierre Van Damme en
Mevr. Anne Vercauteren, in samenwerking met de vzw Payoke. Aanvankelijk was het
hoofddoel een vaccinatie campagne tegen hepatitis B (geelzucht) te implementeren.
Hepatitis B is één van de levensbedreigende infecties waar personen met wisselende
seksuele partners een belangrijk risico op lopen via seksueel contact.
Het project werd stilaan aangewend om een vertrouwensrelatie met sekswerkers op te
bouwen en aanvullende informatie over gezondheid en gezondheidsrisico’s te geven;
kortom, de hepatitis B vaccinatie paste in een breder Gezondheidsvoorlichting en
Opvoeding (GVO)project. Daarom werd in mei 2002 de vzw Gh@pro opgericht ten behoeve
van de sekswerkers in de Provincie Antwerpen met als doelstelling een “geïntegreerde
preventieve hulpverlening aan sekswerkers aan te bieden, zowel op gebied van gezondheid,
als op psychisch, sociaal en juridisch vlak”. We baseren ons hiertoe op het model van de
arbeidsgeneeskunde.
4. FINANCIERING
De vzw Gh@pro ontving van de stad Antwerpen 194.000 € subsidies voor 2006 via het
Grootstedenbeleid. In het kader van de steun door Stad Antwerpen werd ook het
gezondheidshuis gebouwd in het Schipperskwartier waar Gh@pro vzw vanaf maart 2005
onderdak kreeg.
Voor de periode 2006-2010 werd het project opnieuw goedgekeurd en ondersteund door de
Vlaamse Gemeenschap via een convenant. Voor 2006 ontvingen we van de Vlaamse
Gemeenschap 82.916 € subsidies.
Van de CERA bank ontving Gh@pro vzw een eenmalige financiering van 1500 € voor de
uitbreiding van het computerpark.
5. DOEL VAN VZW GH@PRO
De vereniging heeft tot doel:
- Het bevorderen van de preventieve gezondheidszorg en hulpverlening voor sekswerkers:
mannen en vrouwen.
- Het uitwerken van een doorverwijssysteem voor juridische en/of sociaal/psycho-sociale
hulpverlening.
- Het oprichten en verder uitbouwen van een geïntegreerde zorg voor sekswerkers op
preventief medisch, sociaal, juridisch en psycho-sociaal vlak.
- De implementatie en evaluatie van een hepatitis B vaccinatieprogramma voor
sekswerkers in Antwerpen.
9

6. WERKWIJZE
De sekswerkers worden benaderd via hun beroep. SOI worden gezien als professionele
risico’s en aandoeningen. Via een ‘mobiele equipe’ worden de sekswerkers bereikt op of in
de buurt van hun werkplaats. Bovendien is er bijna dagelijks mogelijkheid tot raadpleging in
onze eigen consultatieruimte.
De ‘mobiele equipe’ is een multidisciplinair team, bestaande uit een arts en een sociaal
verpleegkundige. Voor sommige subpopulaties wordt het team aangevuld met een
outreacher die het voorbereidende werk doet en contacten legt met de doelgroep. De kern
van deze werkwijze, is het hulpverleningsaanbod actief naar de doelgroep brengen, waarbij
de sekswerker benaderd wordt vanuit zijn/haar ‘beroepsrisico’. Door de hulpverlening te
organiseren op de werkplaats, vallen er barrières weg. Er kan gesproken worden in een
vertrouwelijke sfeer, over de specifieke problemen verbonden aan het beroep.
Outreachers-activiteit is van cruciaal belang voor het welslagen van het project op langere
termijn. De outreachers gaan sekswerkers opzoeken op hun werkplek. Ze geven hen
informatie en voorlichting en organiseren contacten met de arts, al dan niet in het
gezondheidshuis. Zonder dit arbeidsintensieve werk kunnen niet dezelfde resultaten bereikt
worden. De 'mobiele equipe' past in een flexibel model dat kan inspelen op de typische
lokale noden van bepaalde steden en/of buurten.
Belangrijk is dat anonimiteit en vertrouwelijkheid worden gewaarborgd. Alle contacten
worden zodanig geregistreerd dat een goede opvolging mogelijk is, zonder dat aan de
anonimiteit van de sekswerker geraakt wordt. De gegevens van het vaccinatie- en
screeningsprogramma worden nauwgezet bijgehouden en opgevolgd.
De aangeboden diensten worden gratis georganiseerd. De reden hiervoor is tweeërlei:
sommige sekswerkers kunnen zich geen testen veroorloven via de reguliere preventieve
dienstverlening. En het systeem waarborgt de onafhankelijkheid van de werking.
Indien nodig zal het team actief doorverwijzen en desgewenst zelf de contacten maken met
de bestaande reguliere hulpverlening.
In de praktijk wordt getracht de prestaties te meten aan de hand van een lijst van
doelstellingen en indicatoren waarvan onze organisatie gebruik maakt voor rapportering
aan de Vlaamse Gemeenschap.
7. REDEN VAN BESTAAN
Zowel de preventieve als de curatieve reguliere gezondheidszorg, zijn vaak moeilijk
bereikbaar voor sekswerkers en kunnen dikwijls niet specifiek ingaan op hun noden. Voor
sommigen zijn de werkomstandigheden zodanig, dat ze niet in de bestaande
gezondheidszorg passen (lange werkdagen, soms zeven dagen per week, de
onmogelijkheid om de werkplaats te verlaten, onbekendheid met het lokale hulpverleningsaanbod,
taalproblemen, ed.). Bovendien is er vaak een negatieve houding bij de reguliere
hulpverleners waardoor sekswerkers hun beroep niet meedelen. Daardoor kunnen ze
beroepsspecifieke problemen niet bespreken.
Ongeveer 42% van de personen die gekend zijn bij Gh@pro vzw, vermelden een eigen
huisarts en deze is slechts in 20% van de gevallen op de hoogte van het beroep.
Buiten de gediagnosticeerde SOI, zijn ook vele andere gezondheidsproblemen aanwezig,
zoals een groot aantal abortussen door moeilijke toegang tot anticonceptie, verwondingen
door fysiek geweld, alcohol- en druggebruik,... Het is van groot belang deze personen een
specifieke hulpverlening aan te bieden, waarbij rekening gehouden wordt met al deze
problemen.
10

8. HULPVERLENINGSAANBOD
Alle sekswerkers worden ingelicht over SOI, over het belang van vaccinatie tegen hepatitis B,
over overdracht van infectieziekten en risico’s, over veilig vrijen en het gebruik van
condooms en glijmiddel in hun professionele seksuele relaties.
Geïnteresseerden kunnen zich laten screenen (via een bloed- en een urinestaal) op Hepatitis
B, hiv, Syfilis, Gonorroe en Chlamydia. Ook gratis gynaecologisch onderzoek is mogelijk
(kankeruitstrijkje en opsporing van infecties). Er wordt in de mate van het mogelijke
(taalproblemen, tijdsnood,…) een vragenlijst afgenomen met vragen over demografie,
medische voorgeschiedenis, professionele infectierisico’s en aard van seksuele contacten.
Tijdens deze gesprekken ligt het accent vooral op het geven van een preventieboodschap
en gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Er wordt over verschillende mogelijkheden van
anticonceptie gesproken.
Tijdens een tweede medische visite worden de resultaten overlopen. In geval van
afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B krijgt men de kans zich te laten vaccineren.
Indien andere SOI worden vastgesteld, wordt een behandeling ingesteld als er geen verdere
gespecialiseerde hulp noodzakelijk blijkt. Er is ook ruimte om in te gaan op vragen, eventueel
door te verwijzen naar andere professionele instanties (psychosociaal, juridisch,...) of de
tweede lijn gezondheidszorg en aandacht te besteden aan algemene GVO-aspecten
(hygiëne, condoomgebruik, SOI, veilig werken,…).
Er volgen nog visites voor de tweede en de laatste vaccinatie, 1 maand en 4 tot 6 maanden
na de eerste vaccinatie. Een maand na de toediening van het laatste vaccin wordt
opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de immunologische respons na te gaan. Tevens
wordt er, indien gewenst, opnieuw gescreend op de verschillende infecties. Wanneer het
hele schema is afgelopen, kan men steeds terugkomen voor een nieuwe controle: bloed,
urine of gynaecologisch onderzoek. Er wordt aangeraden om de zes maanden een controle
te laten uitvoeren, of eerder bij risico (vb. klapcondoom, …).
De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen tegen hepatitis B. In 2006 werd
opnieuw gekozen voor Engerix B ® . Een deel van de vaccinaties werden de voorbije jaren
uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting van het hepatitis B vaccinatie
schema. De analyse van de gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even
hoge couverture van vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt
toegepast dan wel het langere schema. Meer uitleg over deze studie in de bijlagen.
11

9. RESULTAATSGEBIED OUTREACH
Opdracht I ∗ : het preventie aanbod aanbieden op nieuwe werkplaatsen en minimaal een
keer per jaar contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen
met nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.
Opdracht II:
het aanbod aanbieden op gekende werkplaatsen en minimaal 1 keer per jaar
contacteren. Tijdens de werkplaatsbezoeken contacten leggen met
nieuwkomers en contacten met gekende personen onderhouden.
Opdracht III: Permanentie verzekeren in het inloopcentrum. Tijdens de bezoeken contacten
met gekende personen onderhouden en hen stimuleren om nieuwkomers aan
te brengen.
• Indicator 1: Beschrijving van hoe nieuwe werkplaatsen worden gecontacteerd
De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in 4 grote werkvormen: raamprostitutie (R), bars
(B), privé huizen (P) en straat- en café- prostitutie (S). Escorte (E) is nog een aparte sector die
eerder moeilijk bereikbaar is. Voor iedere sector bestaat een aparte manier om nieuwe
werkplaatsen te bereiken of te contacteren. Algemeen kunnen we stellen dat met de
groeiende bekendheid van Gh@pro vzw, de mond-aan-mond reclame toeneemt tussen de
sekswerkers onderling. Voor sommige sectoren wordt gebruik gemaakt van outreachers die
informatie geven over Gh@pro vzw en geïnteresseerde personen naar een afgesproken
consultatie of naar de consultatie van Gh@pro vzw zelf brengen of sturen.
Bars en privéhuizen worden gevonden en gecontacteerd via het internet en via lokale
krantjes. Medewerkers van Gh@pro vzw bekijken deze informatiebronnen regelmatig en
nieuwe werkplaatsen worden telefonisch gecontacteerd. Bij interesse voor het aanbod,
wordt een folder opgestuurd en nadien wordt een afspraak gemaakt om een eerste bezoek
te brengen aan de nieuwe bar of privé.
• Indicator 2: Beschrijving van aantal, aard en ligging van de bezochte en
geïdentificeerde werkplaatsen
De werkplaatsen kunnen opgedeeld worden in voornoemde 4 grote werkvormen.
Figuur:
alle sekswerkers per sector, die in 2006 door Gh@pro vzw werden bezocht of in het
gezondheidscentrum kwamen, nieuw en follow-up (N=1054).
∗
Opdrachten en indicatoren zoals in de convenant met de Vlaamse Gemeenschap vastgelegd.
12

a/ Raamprostitutie
De outreacher van Gh@pro vzw gaat de sekswerkers in de ramen opzoeken en informeren
over het gezondheidsproject. De mobiele equipe bezoekt de ramen elke vrijdagnamiddag
en tweemaal per maand woensdagavond. Verder is er mogelijkheid tot raadpleging op
afspraak meerdere malen per week in het gezondheidshuis.
Er kwamen 161 sekswerkers uit de raamprostitutie van het Schipperskwartier voor het eerst op
raadpleging bij Gh@pro vzw in 2006, waaronder 11 mannen (deze mannen zijn travestie of
transseksueel). 208 personen die al vroeger gekend waren, werden verder opgevolgd in
2006. In totaal werden dus 369 sekswerkers uit de raamprostitutie door Gh@pro vzw
onderzocht in 2006.
De outreacher voor het schipperskwartier had contact met 427 gekende sekswerkers bij
Gh@pro vzw. Er werden 138 nieuwe personen aangesproken over het aanbod van Gh@pro
vzw door de outreacher.
b/ Bars
Een of twee maal per maand wordt ’s avonds een bezoek aan bars in de provincie
georganiseerd. Gedurende 2006 werden 16 dergelijke avonden georganiseerd, met bezoek
van verschillende bars per avond.
In de bars werden 65 mensen voor het eerst bereikt in 2006 en 73 personen in follow-up
gevolgd in 22 verschillende bars, waarvan 11 nieuwe bars in 2006. In totaal werden dus 138
personen in deze sector gezien door Gh@pro vzw in 2006.
Ongeveer alle meisjes in deze bars laten zich testen, vaccineren en verder opvolgen in
verband met SOI screening en andere. Deze bars zijn gelegen in de stad Antwerpen, Groot-
Antwerpen en de gemeenten Turnhout, Beerse, Geel, Grobbendonk, Herentals, Nijlen,
Rijkevorsel, Schilde, Schoten, Wijnegem en Waarloos.
c/ Privé-huizen
Eén dag per week wordt gereserveerd voor bezoek aan privé-huizen en massagesalons met
de mobiele equipe, gegroepeerd volgens geografische bereikbaarheid in de volledige
provincie.
In 2006 werden 40 verschillende privé-huizen bezocht waarvan 8 nieuwe huizen. Daarnaast
werden 12 verschillende massagesalons bezocht, waaronder 4 nieuwe plaatsen.
Ze zijn gelegen in Antwerpen (stad), Aartselaar, Antwerpen Linkeroever, Berchem, Boom,
Borsbeek, Bouwel, Deurne, Geel, Grobbendonk, Kontich, Mechelen, Merksem, Mol, Mortsel,
Poederlee, Rumst, Sint Job, Wijnegem, Wommelgem, Zoersel en Zwijndrecht.
In deze sector werden 165 sekswerkers voor het eerst in 2006 onderzocht en 144 in follow-up,
in 52 verschillende privé’s en massagesalons. In totaal werden in deze sector dus 309
personen gevolgd door Gh@pro vzw.
Vijf personen werden gezien die in escorte werken. Deze personen zijn vaak verbonden aan
een privé-huis. Zij komen ook vaak op de raadpleging in het gezondheidshuis zelf.
d/ Straat en café
In totaal kwamen 78 sekswerkers waaronder 26 mannen, die tippelen in het stadspark of
werken in een café, voor het eerst in contact met Gh@pro vzw in de loop van 2006. Velen
van hen komen zelf op consultatie bij Gh@pro vzw of ze worden aangebracht door
outreachers. In opvolging werden 155 mensen van deze sector in 2006 terug gezien; in totaal
dus 233 mensen in 2006 uit deze sector.
13

De meeste mannen komen naar de consultatie van vzw Boysproject. Gh@pro vzw heeft een
samenwerkingscontract met hen om tweewekelijks een raadpleging te houden in hun
aanloophuis in de Quellinstraat 56. De straathoekwerking gebeurt door hen. Gedurende het
jaar 2006 werd op 25 avonden een consultatie georganiseerd. Er werden 154 individuele
consultaties uitgevoerd. In totaal werden sinds oktober 2001 al 152 mannen door Gh@pro
vzw op de consultatie in het Boysproject gezien.
• Indicator 3: Aantal personen dat een arts of hulpverlener kent buiten Gh@pro vzw, bij
wie men terecht kan voor gezondheidsproblemen en psychosociale problemen
in het beroep.
42% van de totale populatie van Gh@pro vzw vermeldt een vaste arts te hebben. Op de
vraag of deze arts hun beroep kent, antwoordt 20% positief!
• Indicator 4: Aantal gerealiseerde contacten met de doelgroep (nieuwe en gekende
werkplaatsen samen)
In 2006 had Gh@pro vzw in totaal 3343 medische contacten met 1054 prostitué(e)s. Er
startten 469 nieuwe sekswerkers in het project, en 585 sekswerkers die voordien al gekend
waren, werden verder opgevolgd. Een onderscheid maken tussen welke mensen op de
raadpleging werden gezien en wie op verplaatsing, is quasi onmogelijk omdat dezelfde
mensen zowel op verplaatsing als op het gezondheidshuis worden gezien. Zeker voor de
raamprostitutie is dit onmogelijk gezien de centrale ligging van het gezondheidshuis en dus
de lage drempel om ook daar op consultatie te komen. Voor de privéhuizen en bars gaat
het voornamelijk over outreach consultaties.
Voor andere dan medische problematiek werden 1017 contacten geregistreerd.
• Indicator 5: Beschrijving van de doelgroep naar geslacht, leeftijd, herkomst, werkvorm,
verloop en andere relevante data: met onderscheid nieuwe sekswerkers
bij Gh@pro en gekende sekswerkers
Geslacht:
Tabel 1: Verdeling naar geslacht en werkvorm: alle personen nieuw en follow-up in
2006 (N=1054)
Man Vrouw Transseksueel Totaal
Nieuw Follow up Nieuw Follow up Nieuw Follow up
Bar 1 63 73 1
Escort 3 2
Privéhuis en
massagesalon 3 1 162 143
Raam 10 19 150 186 1 3
Straat en café 35 34 43 121 0
Totaal 49 57 418 525 2 3 1054
14

Leeftijd:
De gemiddelde leeftijd van de bereikte sekswerkers (nieuw en follow-up samen) is
29,8 jaar (mediaan 28, modus 26). In de follow-up groep is de gemiddelde leeftijd 30
jaar (mediaan 28, modus 26). In de groep van de nieuwe personen is de gemiddelde
leeftijd 29 jaar (mediaan 28, modus 23). De oudste prostitué(e) die in het programma
werd geïncludeerd in 2006 is 55 jaar. De oudste prostitué(e) uit de follow-up groep is
63 jaar. De jongste, voor het eerst gezien in 2006, is 14 jaar oud. De jongste uit de
follow-up groep is 16 jaar. Minderjarigen worden in overleg met de jeugdbrigade van
de politie opgevolgd.
Herkomst (geboorteland):
In totaal werden 1054 sekswerkers op consultatie gezien bij Gh@pro vzw in 2006. Zij zijn
van 67 verschillende landen afkomstig.
Tabel 2: Personen gezien in 2006, verdeling naar herkomst als de herkomst gekend is
Herkomst Nieuw Follow up Totaal
België 162 189 351 33,0%
EU 2006 136 118 254 24,0%
Europa buiten EU 37 58 95 8,9%
Afrika 64 141 205 19,0%
Amerika 38 55 93 8,8%
Azië 34 23 57 4,8%
Rusland 8 8 16 1,5%
De werkvorm wordt beschreven onder indicator 2.
15

10. RESULTAATGEBIED INFORMATIE GEVEN
Opdracht IV:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van condoom en
correct glijmiddel en juiste strategie bij condoomfalen
• Indicator IV.1: Beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Aan iedere nieuwe persoon wordt een voorstellingsbrochure meegegeven over veilige seks,
nuttige informatie over de SOI en enkele nuttige telefoonnummers. Gh@pro vzw ontwikkelde
ook posters met summiere informatie over SOI in verschillende talen. Deze posters werden
gemaakt op vraag van de sekswerkers van het schipperskwartier, die een manier zochten
om klanten duidelijk te maken wat de risico’s zijn van onveilig vrijen. De posters worden gratis
uitgedeeld in elke werkplaats.
Momenteel worden nieuwe folders ontwikkeld door de teams van Pasop vzw en Gh@pro vzw
samen over ‘pil vergeten’, strategie bij klapcondoom en de risico’s van ‘pijpen zonder
condoom’. Deze folders zullen klaar zijn in 2007.
Aan alle sekswerkers die bereikt worden door Gh@pro vzw, wordt mondelinge informatie
gegeven over correct condoom- en glijmiddelgebruik. Bij iedere consultatie is er mogelijkheid
om te praten over veilige seks. De sociaal verpleegkundigen en de outreacher verschaften
buiten de medische consultaties, specifieke informatie rond correct condoom gebruik aan 25
mensen, rond correct glijmiddel gebruik aan 27 mensen en rond correcte strategie bij
condoomfalen aan 11 mensen.
• Indicator IV.2: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en de juiste
strategie toepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en
nieuwe personen)
28% van de ondervraagde sekswerkers zegt geregeld geen condoom te gebruiken bij orale
seks. Meestal zijn zij zich bewust dat dit risico’s inhoudt. 8% van de ondervraagde sekswerkers
hebben soms of vaak vaginaal contact met hun klanten zonder condoom. Er zijn heel wat
redenen voor sekswerkers om toch seks te hebben zonder condoom. Meestal is dit omwille
van vertrouwen in de klant die al lang komt (het begrip “vaste klant”). Regelmatig is het
echter omdat het verwacht wordt op bepaalde werkplekken, of omdat de andere vrouwen
het ook doen. Bovendien brengt seks zonder condoom meer geld op dan met. Er moet hier
wel worden bijgevoegd dat vaak antwoorden gegeven worden die voldoen aan wat
verwacht wordt, maar niet altijd waarheidsgetrouw zijn.
37% van de ondervraagde vrouwen gebruikt geen glijmiddel. Van de mannen gebruikt 90%
altijd glijmiddel bij anaal contact.
54% de ondervraagden had in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom gehad. Heel
vaak weet men niet wat te doen bij klapcondoom. Slechts enkelen kennen de juiste
strategie. Bij condoomfalen is het belangrijk stil te staan bij het risico op ongewenste
zwangerschap en infectierisico. Gh@pro vzw raadt iedereen aan om na onveilig contact
een SOI-screening te doen en naast het condoom nog een andere vorm van anticonceptie
te gebruiken.
Bevraging bij gekende personen rond deze onderwerpen geven sterk vertekende
antwoorden aangezien ze weten meestal weten welk antwoord wordt verwacht.
16

Opdracht V:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond gebruik van anticonceptief
middel
• Indicator V.1: beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Bij iedere consultatie is er mogelijkheid om informatie te geven over anticonceptie. Bij ieder
gynaecologisch onderzoek wordt gepeild naar het gebruik van anticonceptie. Bij iedere
eerste consultatie wordt vermeld dat anticonceptie wordt aangeraden en voorgeschreven
indien gewenst. Bij ieder vermoeden van ongewenste zwangerschap wordt een voorstel voor
verdere anticonceptie voorgesteld en opgevolgd.
Momenteel worden folders ontwikkeld door het team van Pasop vzw en Gh@pro vzw rond
anticonceptie en ‘pil vergeten’. Deze folders zullen klaar zijn in 2007.
• Indicator V.2: Aantal personen dat de juiste strategie op vlak van anticonceptie
gebruikt (opsplitsing tussen nieuwe en gekende personen)
Anticonceptie is een belangrijk aspect in het gezondheidsproject. 63% van de ondervraagde
vrouwen heeft minstens éénmaal in haar leven een abortus ondergaan.
Van de vrouwen die ondervraagd werden in verband met anticonceptie (N= 549), gebruikt
38,6% (N=212) enkel het condoom. Dit betekent dat ze geen afdoende vorm van
anticonceptie gebruiken. Bij deze vrouwen waren er enkelen met kinderwens. Van de
vrouwen die anticonceptie gebruiken, gebruikt 33,3% (N= 183) de pil en 8,7% (N= 48) de
prikpil. 6,9% (N= 38) van de vrouwen is gesteriliseerd en 4,9% (N= 27)heeft een spiraaltje. 2,9%
(N= 16) onderging een hysterectomie en 1,5% (N= 8) is in menopauze.
In 2006 werd aan 371 vrouwen anticonceptie voorgeschreven, al dan niet voor de eerste
maal: 72 % kreeg de pil voorgeschreven, 16% de prikpil en verder werd Evra ® en Nuvaring ® in
de juiste indicatie voorgeschreven. 2 vrouwen werden doorverwezen om een implantaat te
laten plaatsen en 8 vrouwen voor het plaatsen van een spiraal.
Buiten de medische consultatie werd 22 keer anticonceptie advies gegeven.
Opdracht VI:
Informatie aanreiken aan de doelgroep rond eigen hulpverlening en
bestaande hulpverlening in de regio van de werkplaats
• Indicator VI.1: beschrijving van hoe de informatie wordt aangereikt
Mondelinge informatie wordt gegeven door alle hulpverleners bij persoonlijke contacten in of
buiten het gezondheidshuis. De voorstellingsbrochure die aan iedere nieuwe sekswerker
wordt gegeven, bevat veel info rond eigen en andere bestaande hulpverlening.
Gh@pro vzw ontwikkelt GVO- materiaal om counseling over beroepsgebonden risico’s te
ondersteunen. Een deel van het GVO- materiaal werd overgenomen van andere
organisaties zoals Sensoa, PASOP, Espace P, Stichting SOA-bestrijding in Nederland.
Materiaal ontworpen door Gh@pro vzw:
- Voorstellingsbrochure van Gh@pro vzw: vernieuwd in 2005. Deze wordt verspreid in
een Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse, Poolse en Spaanse versie. De brochure
geeft een voorstelling van het project en de aangeboden diensten, en tegelijkertijd
informatie over SOI en condoomgebruik en strategie bij klapcondoom. Tevens vindt
de sekswerker er relevante adressen en telefoonnummers (drugslijn, soa lijn,
abortuscentra).
- Poster met informatie over SOI, de symptomen, preventie en behandeling. De poster
wordt verdeeld aan de sekswerkers, met de bedoeling deze op te hangen op een
zichtbare plaats, zowel voor de sekswerkers als voor de klanten.
17

- ‘Safe sex’ stickers voor de ramen van het schipperskwartier werden ontworpen in
overleg met Sensoa en Pasop.
- In 2004 ontwierp Gh@pro vzw haar eigen website. Informatie over de werking, is te
verkrijgen in het Nederlands, Frans en Engels. Voor professionele hulpverleners en
studenten is de verkorte versie van het jaarverslag in te kijken. In 2006 werd de
voorgestelde informatie uitgebreid. Er zijn ook links naar andere
hulpverleningsorganisaties waar de cliënten kunnen beroep op doen.
Sinds augustus 2004 kunnen de sekswerkers verschillende zaken ook aankopen (condooms,
glijmiddel, sponsjes, vrouwencondoom), aan democratische prijs.
• Indicator VI.2: het aantal bereikte personen inzake informatieverstrekking over het
eigen hulpverleningsaanbod)
Alle nieuwe personen kregen een brochure van Gh@pro vzw en deze liggen ook in de
wachtzaal en worden regelmatig meegenomen, ook door reeds gekende personen.
In 2006 gaf de straathoekwerkster van Gh@pro vzw informatie aan 138 nieuwe vrouwen en
transseksuelen/travesties in het schipperskwartier over de werking van Gh@pro vzw. 427
sekswerkers (in follow-up) deden daarnaast beroep op de outreacher voor uiteenlopende
problemen. Ze deelde 314 condooms uit bij kennismaking. Condooms kunnen ook
meegenomen worden bij consultatie (per visite 5 condooms) of worden uitgedeeld via de
outreacher. 1575 condooms werden verspreid voor café prostitutie.
Gh@pro vzw ontwikkelde in 2006 een brochure voor andere professionele hulpverleners, om
bij een doorverwijzing duidelijk te informeren over de werking van Gh@pro vzw.
CPSA (Coordination Provinciale Sida Assuétudes) bestelde 50 posters voor de provincie
Namen.
• Indicator VI.3: aantal doorverwijzingen in vergelijking met het totaal aantal contacten
per jaar.
Doorverwijzingen Aantal doorverwijzingen Totaal aantal contacten
Medisch 233 3343
Andere 269 1017
4360
Intermediaire functie bij doorverwijzing zonder persoonlijk begeleiding door de sociaal
verpleegkundigen werd uitgevoerd in 139 gevallen, MET persoonlijke begeleiding in 167
gevallen.
18

• Indicator VI.4: beschrijving van de aard van de doorverwijzing (kwalitatief en kwantitatief)
Het informeren over het bestaande hulpverleningsaanbod in de eerste, tweede of derde
lijn, valt samen met de doorverwijzingen en begeleidingen aangezien de informatie
wordt gegeven voor concrete vragen.
Wanneer mensen met algemene medische klachten, niet gerelateerd aan het beroep,
consulteren, wordt wel steeds gepeild naar een eigen huisarts en er wordt actief
geholpen bij het zoeken naar een huisarts in de buurt.
Aard van de
doorverwijzing
Doorverwijzing naar:
totaal
Medische waarborg,
leefloon
OCMW 34
Medisch Gynaecologie, senologie, oncologie, dagkliniek
chemotherapie, radiologie, huisartsen, ITG,
spoeddienst, psychiatrie, huisarts, andere specialisten
116
Juridisch
Advocatenlijn, Advocaat pro deo, advocaat,
33
justitiepaleis, vreemdelingenpermanentie, advies
dienst vreemdelingenzaken
Statuut Sociale verzekering, ondernemingsloket 27
Politie Cel prostitutie 12
Zelfhulpgroepen Drugslijn 1
Werkaanbiedingen VDAB, interimbureau’, privé, RVA 6
Administratie
Financiële dienst ziekenhuis, sociale dienst ziekenhuis,
ambassade, OCMW, kinderbijslag, pensioenfonds,
belastingen, Dienst bevolking, opleiding
avondschool
Abortuscentra Dr. Willy Peerscentrum, Labyrinth 19
Niet doelgroep (klantenpartners
ivm SOI )
Vermoeden
mensenhandel
Niet beroepsgebonden
klachten
Helpcentrum, huisarts 5
Payoke 1
Artsen zonder grenzen
Huisarts
Ziekteverzekering Mutualiteit 8
Inburgering Huis van het Nederlands 1
Huisbezoek Huisbezoek cliënt 8
Preventie
gezondheidszorg
sekswerkers
Motiveren tot TBC onderzoek 89
Voedselbedeling Voedselbank, Sociaal restaurant 9
Huisvesting Huurdersbond, sociale woning, onderdak
crisisopvang
Hulporganisaties Parochie, Le Nid 2
Gewenste zwangerschap Kind en Gezin 2
37
4
8
19

Persoonlijke gesprekken
Opvang/problemen huisvesting 2
Relationele problemen 13
Financiële problemen 11
Problemen met eigenaar raam 5
Intra-familiaal geweld 1
Stoppen met prostitutie 2
Over statuut 2
Hulpvraag ivm mishandeling pooier 1
Precair verblijfstatuut 20
Mutualiteit 2
Informatie medische problematiek 15
Info verloop zwangerschap 4
Info verloop ongewenste zwangerschap 10
OCMW 6
11. RESULTAATSGEBIED VAARDIGHEIDSONTWIKKELING
Opdracht VII: Aanzetten tot juiste gebruik van condoom, correct glijmiddel en
anticonceptief middel en de juiste strategie bij condoomfalen
• Indicator: Aantal personen dat condoom en correct glijmiddel gebruikt en juiste
strategie toegepast bij condoomfalen (opsplitsing tussen gekende en nieuwe
personen)
Extra aandacht en aanzet tot condoom- en correct glijmiddelgebruik werd in 72
consultaties gegeven over anticonceptie en 34 keer over safe sex. De sociaal
verpleegkundigen en de outreacher verschaften buiten de medische consultaties,
specifiek informatie rond correct condoomgebruik aan 25 mensen, rond correct
glijmiddelgebruik aan 27 mensen en rond correcte strategie bij condoomfalen aan 11
mensen. Verder gelden ook hier de reeds vernoemde gegevens. Bijna elke consultatie
van de 3343 bevatte een aspect van counseling.
20

12. RESULTAATSGEBIED ONDERSTEUNEN VAN IMPLEMENTATIE DOOR MIDDEL VAN NETWERKING,
SAMENWERKING EN ADVOCACY
• Indicator: Overzicht van de genomen initiatieven hiertoe met samenstelling van
het netwerk, frequentie en aard van het contact
Gevolgde en georganiseerde vergaderingen ivm netwerking:
Tweewekelijks wordt een teamvergadering gehouden met alle medewerkers van Gh@pro
vzw, ieder kwartaal een algemene vergadering en driemaandelijks met de ambtenaar voor
prostitutie van de Stad Antwerpen, de Heer H. Willems.
Op regionaal en nationaal niveau
• Sinds het ontstaan van Gh@pro vzw is er samenwerking met vzw PASOP in Gent. Het
model van de mobiele equipe is geïnspireerd op hun werking. Er zijn regelmatig
vergaderingen met hen en contacten op conferenties. Bovendien is het idee
gegroeid om samen een lijn van informatiebrochures uit te werken die uniform is in
Vlaanderen voor alle sekswerkers. De eerste brochures zullen klaar zijn in 2007.
• Er werd een nationale overlegvergadering opgericht met andere prostitutieorganisaties.
Er zijn enkele malen per jaar vergaderingen met PASOP vzw, Espace P
(Brussel, Luik, Charleroi, Namen) en Icar Luik. Samen met een aantal van deze
instellingen werd een medische studie dit jaar afgerond rond het toedienen van een
volledige hepatitis B vaccinatie volgens een korter schema. Het resultaat van deze
studie is gepubliceerd in een internationaal medisch tijdschrift: zie bijlage en
resultaatsgebied Evaluatie van Interventies.
• Deelname aan de werkgroep ‘Ongeplande Zwangerschappen bij problematische
druggebruikers’ (samen met andere organisaties) uitgaande van het preventieteam
bijzondere jeugdbijstand Antwerpen.
• Overleg met de stad Antwerpen en de dienst prostitutie van de stad gebeurt op
regelmatige basis.
• Overleg met het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, administratie
Gezondheidszorg gebeurt ook op regelmatige basis.
• Overleg met andere organisaties die met prostitutie te maken hebben in Antwerpen:
vzw Boysproject, Free Clinic/MSOC, stad Antwerpen, politie, vzw de Terp,…
vergadering netwerking frequentie
Werkgroep ongewenste
zwangerschappen bij
professionele druggebruikers
- Preventieteam bijzondere jeugdbijstand
Antwerpen
- Spuitenruil Antwerpen
- MSOC Antwerpen
- Dagcentrum De Sleutel
- Inloopteam Pothoek – Kind en Gezin
- Labyrinth (abortuscentrum St. Erasmus)
- Willy Peerscentrum
- Activeringsproject
3
- Bubbels en Babbels
- Sensoa
21
- ODD-project (opvang dakloze druggebruikers)

Op internationaal niveau
• Ook internationaal probeert Gh@pro vzw netwerking uit te breiden. In dat kader
nodigde de heer Jan Visser van het Europees netwerk Correlation, Gh@pro vzw uit
voor deelname aan het netwerk en informeerde over de verschillende congressen en
workshops die in dat kader Europees worden georganiseerd.
• Verder kreeg Gh@pro vzw geïnteresseerd bezoek van de GGD in Amsterdam en van
Pro Vejle, een Deens project voor sekswerkers. Tijdens beide bezoeken werden
interessante ervaringen en werkmethodologie uitgewisseld.
• Ook was er bezoek uit Nederland vanuit beleidsmatige interesse, onder begeleiding
van Mevrouw Patsy Sörensen.
• Gh@pro kreeg bezoek van de organisatie Euromed: Het studieobject van het
Europees project was "Let's meet the three cultures" in Antwerpen. 25 jeugdwerkers uit
Europa en de Mediterrane regio kwamen samen om op ontdekking te gaan, om te
werken, te leren rond de unieke samenleving van deze drie culturen in Antwerpen.
Hun taak: zich vormen in intercultureel leren met als specificiteit de drie culturen;
Christianisme, Jodendom en Islam. De vorming kadert in het Jeugdprogramma van
Euromed.
Vergadering netwerking frequentie
Werkvergadering/uitwisseling
ervaringen
Info over prostitutie, contact
met prostituee, werking Gh@pro
Werking Gh@pro en uitnodiging
Correlation, EU project
Werkvergadering/uitwisseling
ervaringen
Pro vejle Denemarken 1
Euromed, 1
Correlation Jan Visser 2
GGD Amsterdam 1
Voorstelling werking Gh@pro
Beleidsmedewerkers Nederland + Patsy
Sörensen
1
22

13. RESULTAATGEBIED SCREENING EN VACCINATIES
Opdracht VIII:
het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake
beroepsgebonden risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het
preventief handelen, inzonderheid de screening SOI en cervixkanker.
• Indicator VIII.1: Beschrijving van de gehanteerde screeningsmethoden en adviezen
PAP onderzoek
In 2006 lieten 57% van de nieuwe vrouwen in het project minstens 1 maal een
gynaecologisch onderzoek uitvoeren bij Gh@pro vzw. Er werden 266 uitstrijkjes voor kankeronderzoek
afgenomen en 78 testen waren afwijkend (29%). De vrouwen met afwijkende
resultaten worden opgevolgd en zo nodig doorverwezen naar de gynaecoloog. We stellen
aan alle vrouwen voor om zich jaarlijks te laten screenen (in overeenstemming met de
internationale richtlijnen voor sekswerkers). In follow-up werden 291 uitstrijkjes afgenomen en
hiervan waren er 64 afwijkend (22%).
Ongeveer de helft van de nieuwe vrouwen en ook van de vrouwen in opvolging laten dit
preventief onderzoek dus uitvoeren bij Gh@pro vzw.
Infecties
In totaal werden 1137 testen uitgevoerd voor Chlamydia trachomatis op urine of cervicaal
onderzoek. Chlamydia kwam in 2006 voor in 5,3% van al de testen: 27 testen in follow-up
(27/670=4%) en 33 testen (33/461=7%) in de groep van de nieuw bereikte mensen. Het
percentage Chlamydia infecties is dus beduidend lager in de groep die door de vzw wordt
opgevolgd.
In totaal werden 1134 testen uitgevoerd voor gonorroe. 1% van de testen was positief: 4
testen bij de nieuwe mensen en 7 testen in de groep in follow-up.
Als screening voor syfilis gebeurden 448 testen, waarvan er 2 positief waren. In follow-up
bleken 5 personen syfilis te hebben en er werden 612 testen uitgevoerd.
Bij nieuwe sekswerkers gebeurden 446 hiv testen, waarvan er 1 positief was. Van de personen
in follow-up werd 1 persoon besmet met hiv.
• Indicator VIII.2: Aantal personen dat jaarlijks een preventief onderzoek doet (bevraging
bij nieuwe en gekende personen)
Deze gegevens worden niet routinematig genoteerd tijdens de consultaties.
• Indicator VIII.3: Aantal uitgevoerde screeningsonderzoeken op aantal verschillende
personen (nieuwe en gekende opgesplitst)
Nieuw (N=469 Follow-up (N=585) Totaal
PAP 266 291 557
HIV 446 609 1055
Gonorroe 459 675 1134
Chlamydia 461 676 1137
Syfilis 448 612 1060
23

Hepatitis B 406 406
Cervicale culturen 174 273 447
5796
Opdracht IX: het voorzien van een aangepast gezondheidsaanbod inzake beroepsgeboden
risico’s van de doelgroep, waarbij de nadruk ligt op het preventief
handelen, inzonderheid de vaccinatie tegen hepatitiis B.
• Indicator IX.1: Beschrijving van de gehanteerde vaccinatiemethoden
Sekswerkers kunnen zich laten screenen via een bloedstaal op o.a. hepatitis B. In geval van
afwezigheid van bescherming tegen hepatitis B kan men zich laten vaccineren. De keuze ligt
vanzelfsprekend bij de persoon zelf. De vaccinatie bestaat uit het toedienen van 3 dosissen
vaccin tegen hepatitis B op 0, 1 en 4 tot 6 maanden (zie artikel in bijlage). Een maand na de
toediening van het laatste vaccin wordt opnieuw een bloedafname uitgevoerd om de
immunologische respons na te gaan.
Voor het hepatitis B vaccin werd in 2006 opnieuw gekozen voor Engerix B ® . Een deel van de
vaccinaties werden de voorbije jaren uitgevoerd in het kader van een studie rond verkorting
van het hepatitis B vaccinatieschema in een hoog risico populatie. De analyse van de
gegevens bevestigt dat een even goede bescherming en even hoge couverture van
vaccinatie wordt bekomen indien een verkort schema wordt toegepast dan wel het langere
schema. Studie in annex.
• Indicator IX.2: Aantal gevaccineerde personen in vergelijking met het aantal
kandidaten na screening
Aantal nieuwe sekswerkers gescreend in 2006 406 100%
Immuun na doorgemaakte infectie 75 18.5%
HBsAg drager 5 1.2% van de doorgemaakte infecties
Immuun door vroegere vaccinatie 98 24%
Te vaccineren 233 57%
Vaccin 1 in 2006 146 63% van de te vaccineren
Vaccin 1 en 2 in 2006 91 39% van de te vaccineren
Vaccin 1, 2 en 3 in 2006 18 8% van de te vaccineren
Vaccin 4 in 2006 2
Serologisch onderzoek leert ons dat 43 % van de gescreende sekswerkers antistoffen bezit
tegen hepatitis B door vroeger doorgemaakte infectie of vroegere volledige vaccinatie.
Bij deze tabel dient vermeld te worden dat het 4 tot 6 maanden duurt alvorens de derde
vaccinatie kan toegediend worden. Theoretisch kan dus op het einde van 2006, alleen maar
vaccinatieschema’s vervolledigd zijn, indien ze startten voor juli 2006.
Additioneel werden in 2006 bij de mensen in follow-up nog eerste en/of tweede en/of derde
en/of vierde vaccinaties toegediend van schema’s die gestart waren in 2005 of vroeger, bij
Gh@pro vzw of elders. Zo werden 100 schema’s afgewerkt met een of twee vaccins. 52
schema’s werden opgestart met 1 of 2 vaccinaties bij mensen die in follow-up kwamen en
waarbij de voorgaande jaren geen vaccinatieschema werd opgestart en 9 onder hen
maakten het schema af in 2006.
24

14. RESULTAATSGEBIED EVALUATIE VAN INTERVENTIES
• Indicator: jaarlijks rapport met vermelding van gegevens relevant voor
zelfevaluatie, voor beleid en voor expertise ontwikkeling
Dit verslag is een weergave van de jaarlijkse activiteiten van de vzw Gh@pro.
A. Wetenschappelijk werk
Aangezien de vzw is ontstaan vanuit de UA, blijft het wetenschappelijke aspect binnen
Gh@pro vzw belangrijk. Om de beste zorg te kunnen verlenen, is wetenschappelijk op de
hoogte blijven een minimum vereiste. Daarom engageert Gh@pro vzw zich ook om mee te
doen aan wetenschappelijke studies waarvan de resultaten van belang zijn voor de
doelgroep.
• Gh@pro vzw nam zelf het initiatief om een studie op te zetten rond verkorting van het
hepatitis B vaccinatieschema. Dit zou ons moeten toelaten om meer mensen volledig
te kunnen vaccineren op kortere tijdspanne. De studie wordt samen met Pasop Gent
en Espace P, Brussel, Luik, Namen en Charleroi uitgevoerd, en Gh@pro vzw
coördineert deze multicenter studie. De studie brengt de verschillende Belgische
organisaties regelmatig samen rond de tafel in een structureel, wetenschappelijk
overleg. De resultaten zijn geanalyseerd en een artikel is gepubliceerd bij een
internationaal medisch tijdschrift: in bijlage.
Wouters K, Leuridan E, Van Herck K, Van ardenne N, Roelofs I, Mak R, Prévost C,
Guérin P, Denis B, Van Damme P. ‘Compliance and immunogenicity of two hepatitis B
vaccination schedules in Belgium’. Vaccine (2006), doi:10.1016/j.vaccine.2006.09.073.
• Naar aanleiding van een voordracht op de SOA transmissiedag 13/05/2005
georganiseerd door de Gezondheidsinspecteurs van de verschillende Vlaamse
provincies getiteld: ‘Gh@pro vzw en Pasop vzw: preventieve gezondheidszorg voor
sekswerkers’, werd een poster gemaakt waar deze gegevens werden gebundeld. De
poster werd goedgekeurd en getoond op het internationale congres IUSTI in
Versailles, Oktober 2006. In bijlage.
Preventive health care for sex workers in Flanders 2001-2005. E. Leuridan , K. Smets, A.
Vercauteren, A. Traen, M. Claeyssens, L. Bingé, R. Mak, P. Van Damme.
• Een bijdrage werd geleverd aan de jaarrapporten HIV/AIDS en SOA van het
Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid: ‘Epidemiologie van HIV bij
sekswerkers in de provincie Antwerpen: resultaten van de preventieve screening van
Gh@pro voor het jaar 2005’. In bijlage.
• Een bijdrage werd geleverd naar aanleiding van de hepatitis week in Het medisch
Weekblad 28/09/2006: p6: ’Twee derden van de gescreenden zijn niet immuun tegen
hepatitis B’. In bijlage.
• Een dossier werd ingediend naar aanleiding van de projectoproep rond oncologie
van Johnson&Johnson Fonds voor gezondheid: ‘Preventie en opsporing van
baarmoederhalskanker bij prostituees in Antwerpen: frequentie en typering van
infecties door het kankerverwekkend Humaan Papilloma Virus (HPV), versus
onderzoek via uitstrijkje’. Het antwoord in februari 2006 was negatief. Het protocol zal
opnieuw worden gebruikt om financiering voor dit onderzoek te vinden in 2007.
• Al onze bloedstalen worden bijgehouden in een serotheek, zodat deze later
eventueel voor bijkomende onderzoeken kunnen gebruikt worden.
25

• In samenwerking met het AML wordt gewerkt aan een studie rond het voorkomen
van Chlamydia trachomatis in de algemene populatie in vergelijking met sekswerkers.
• In het kader van de opleiding van artsen aan de UA faculteit Geneeskunde, biedt
Gh@pro vzw ook de kans aan enkele studenten geneeskunde om stage te lopen voor
hun opleiding (wetenschappelijke lijn, curriculum geneeskunde). Zij werken ook mee
aan de publicatie van artikels. Deze studenten waren in 2006: Julie Leysen en Kristien
Vuylsteke, Nora van Ardenne en Inge Roelofs.
• In het kader van de opleiding sociaal verpleegkundige liepen de studenten Evelien
Claes van de Hogeschool Vesalius in Gent en Britt Cornelis van de Karel de Grote
hogeschool in Antwerpen in 2006 enkele maanden stage bij Gh@pro vzw.
• In het kader van de oriëntatie stage maatschappelijke gezondheidsleer is er een
samenwerking met de Karel de Grote hogeschool om de studenten verschillende
malen per jaar te informeren over de werking van Gh@pro vzw. In 2006 informeerde
de coördinator van Gh@pro vzw de studenten 4 keer tijdens een hoorcollege.
• Gh@pro vzw ontving geregeld studenten maatschappelijk werk, sociaal
verpleegkunde, orthopedagogie en criminologie om over gezondheidszorg en
hulpverlening aan prostituees te praten. In 2006 werden 23 zulke bezoeken gebracht.
Voor andere geïnteresseerden, bvb studenten middelbaar onderwijs, werd op de
website een bundel informatie en links naar gespecialiseerde websites geplaatst.
B. Bijscholingen
Verschillende teamleden volgden studiedagen en hielden een bespreking ervan in de
teamvergaderingen:
• 08/02/2006: Valentijnsymposium rond vaccinatie georganiseerd door CEV-UA
• 19-21/10/2006: Deelname aan het IUSTI (International Union against Sexually
Transmitted Infections) congres met poster met resultaten: Versailles,.
• 11/2006-03/2007: Cursus HIV/AIDS, de multidisciplinaire aanpak, ITG.
• 15/06/2006: SOA-HIV seminarie aan het ITG.
• 17/10/2006: avondseminarie "XVI international AIDS conference" ITG.
• 22/09/2006: Geneeskundige dagen van Antwerpen: symposium gynaecologie "het
einde van baarmoederhalskanker?"
• 25/11/2006: "Symposium on Aids in the third world" Koninklijke Academie voor
Geneeskunde van Belgie
• Bijscholingen op Gh@pro vzw zelf voor hulpverleners:
Bijscholing drugs door MSOC/ free-clinic medewerker
Bijscholing drugs door anesthesist Erasmus MC, Rotterdam
Bijscholing SOI door arts Gh@pro vzw
• Studiedag begeleiding op vreemde maat, opvang asielzoekers Rode kruis 22/11/2006
• Kind en preventie, vernieuwde prenatale werking Kind en Gezin inloophuis
pothoekstraat 09/03/2006
• Vernieuwde website, voorstelling Willy Peerscentrum
• Algemeen medisch labo
• Studiemiddag anticonceptie voor hulpverleners ongewenste zwangerschappen bij
professionele druggebruikers
26

• Gh@pro vzw bouwt verder aan een eigen bibliotheek waarin zowel fictieve als nonfictieve
literatuur ivm prostititutie en mensenhandel wordt aangekocht en uitgeleend.
15. SPECIFIEK MEDISCH AANBOD
Voor de zesde maal werd een actie opgezet ter controle van tuberculose. Sinds enkele jaren
stelt men in België, net zoals in de andere Europese landen, opnieuw een stijging vast van het
aantal tuberculose gevallen. Tuberculose is in de Westerse landen hoofdzakelijk een
aandoening van personen die in een omgeving vertoeven waar ze een verhoogd risico
lopen om besmet te worden. Het gaat voornamelijk om personen uit landen met een hoge
prevalentie, sociaal marginalen, gedetineerden, personeel uit de gezondheidssector,
contactpersonen van een besmettelijke tuberculosepatiënt. Immigranten van landen met
een hoge prevalentie hebben een grote kans om tuberculose te hebben, zeker wanneer ze
een verhoogd gezondheidsrisico hebben omwille van een immuunsuppressieve ziekte of
therapie (HIV, IV-druggebruiker, chronisch alcoholisme, asielzoekers, daklozen,…).
Nieuwkomers in ons land worden dus best gescreend op tuberculose.
In de populatie van Gh@pro vzw is het aangewezen om geregeld een controle te doen.
Gh@pro vzw nodigde in 2006 de VRGT- bus opnieuw uit voor screening. 89 personen lieten
een RX-foto van de longen maken in het Schipperskwartier. In 2006 werd geen enkele
diagnose van actieve TBC gesteld naar aanleiding van deze actie.
Griepvaccinatie wordt aangemoedigd bij risicopatiënten zonder dat een echte
vaccinatiecampagne wordt gevoerd.
16. PLANNING 2007
Binnen de werking zelf gaat de aandacht vooral naar de continuïteit. Gezien de tendens van
de laatste jaren, voorzien we om in 2007 ongeveer 500 nieuwe sekswerkers te bereiken, en
tenminste 500 in follow-up. De nadruk zal in 2007 verder gelegd worden op accurate
anticonceptie, op maat van elke vrouw, en op correct condoomgebruik. Het percentage
klapcondomen is erg hoog: 54% verklaart in de laatste 6 maanden minstens 1 klapcondoom
te hebben gehad.
De uitbouw van een gestructureerde samenwerking met de 2de lijn, zowel op medisch, als
op niet-medisch vlak (psychosociale opvang, juridische opvang, …) blijft een prioriteit.
In het kader van het Exit project van de Stad Antwerpen, werd aan Gh@pro vzw de kans
geboden om parallel met de bestaande sociale hulpverlening, ook de hulpverlening in
verband met een eventuele stopvraag te behandelen. Daarom zal een interne
herstructurering met uitbreiding van de taken van sociale hulpverleners op Gh@pro vzw zich
opdringen.
Een project zal worden ingediend omtrent Humaan Papilloma Virus en baarmoederhalskanker
bij sekswerkers, samen met onderzoekers van de UA en het UZA.
Samen met de vzw Pasop uit Gent worden brochures rond veilige seks gemaakt en in gebruik
genomen in 2007.
27

17. BIJLAGEN
• Bijlage 1: Artikel: Wouters K, Leuridan E, Van Herck K, Van ardenne N, Roelofs I, Mak R,
Prévost C, Guérin P, Denis B, Van Damme P.
‘Compliance and immunogenicity of two hepatitis B vaccination
schedules in Belgium’
Vaccine(2006),doi:10.1016/j.vaccine.2006.09.073.
• Bijlage 2: Poster: E. Leuridan , K. Smets, A. Vercauteren, A. Traen, M. Claeyssens, L. Bingé,
R. Mak, P. Van Damme. Preventive health care for sex workers in
Flanders 2001-2005.
IUSTI congres Versailles, 19-21 Oktober 2006.
• Bijlage 3: Het medisch Weekblad 28/09/2006: p6: ’Twee derden van de
gescreenden zijn niet immuun tegen hepatitis B’.
• Bijlage 4: WIV bijdrage
• Bijlage 5: brochure voor professionele hulpverleners
28