L'avenue d'Auderghem, un boulevard urbain à ... - Brussel Mobiliteit

RAPPORT D’INCIDENCES
L’avenue d’Auderghem,
un boulevard urbain à Etterbeek
EFFECTENRAPPORT
De Oudergemlaan,
een groene stadsboulevard in Etterbeek

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
RAPPORT D’INCIDENCES
COMMUNE D’ETTERBEEK
L’avenue d’Auderghem, un boulevard urbain à Etterbeek,
entre les carrefours ‘Chasse’et rue Belliard, avenue des Nerviens’.
1 Présentation du projet
Le projet concerne le réaménagement de l’avenue d’Auderghem entre le carrefour avec l’avenue de la
Chasse et le carrefour ‘rue Belliard/avenue des Nerviens’ sur le territoire de la commune d’Etterbeek.
Cette voirie régionale est caractérisée comme ‘habitat’, et, venant de la rue Louis Hap, allant vers le
Cinquantenaire, comme ‘zone d’intérêt culturel, historique ou esthétique’.
C’est un axe particulièrement bruyant, en raison notamment de la charge du trafic. Toutes les mesures
qui viseraient à modérer les vitesses et à calmer le trafic diminueront les nuisances sonores. Ce projet
vise une vitesse de maximum 50km/h sur tout l’axe.
L’objectif du projet est l’amélioration générale de l’espace public par la création d’un boulevard
urbain donnant de la place au transport en commun.
La poursuite de cet objectif se fait en premier lieu par une augmentation de la sécurité routière:
• en adaptant les carrefours et les passages pour piétons ;
• en offrant aux cyclistes une position sécurisée sur la bande bus et en aménageant
l’avenue dans le but d’améliorer le confort des cyclistes.
Une attention particulière sera portée à l’amélioration de la qualité de service des transports en
commun:
• par l’amélioration du confort des arrêts de bus ;
• par une augmentation de la vitesse commerciale grâce à l’aménagement d’une bande
bus (accessible aux taxis) et l’effet positif de cet aménagement sur la ponctualité des bus.
Finalement, l’habitabilité du tissu urbain augmentera :
• par la plantation d’arbres d’alignement et la réduction du bruit grâce à cette zone
tampon ;
• par une réduction de la vitesse de la circulation motorisée.
Le projet consiste à la réalisation d’une zone de stationnement le long des trottoirs de l’avenue
d’Auderghem, à une bande bus ouverte aux cyclistes et aux taxis ainsi qu’à la réalisation d’une bande
de voirie pour la circulation motorisée, et ce dans les deux sens de circulation.
Le projet intègre également deux points noirs à sécuriser et des abords d’écoles.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 1

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
2 Incidences positives du projet
Amélioration sensible de la vitesse commerciale de la ligne de bus 36 de la STIB, des lignes de bus E
et E/ du TEC et des lignes de bus 344-345 de De Lijn en aménageant une bande bus. Les bandes bus
seront décentralisées et seront positionnées le long des trottoirs.
Limitation de la vitesse du trafic automobile en supprimant une bande de circulation et en aménageant
une seule bande de largeur limitée, et ce dans les deux sens de circulation.
Amélioration de la sécurité des cyclistes en les intégrant dans la bande bus et en prévoyant des sas
vélos aux carrefours.
Augmentation de la sécurité routière aux carrefours en aménageant des plateaux ralentisseurs et des
oreilles de trottoir.
Embellissement de l’espace public par la plantation d’arbres d’alignementdans des fosses plus
grandes.
3 Incidences négatives du projet
Il y aura une réduction d’une soixantaine de places de parkings, principalement en raison de
l’aménagement des plateaux ralentisseurs, mais également à cause de l’embellissement de l’espace
public par la plantation des arbres supplémentaires. Le nombre de places de stationnement s’élève
actuellement à plus ou moins 220. Après projet, il y aura 154 places, dont 4 handicapés et 2 CD.
4 Mesures visant à remédier aux incidences négatives du projet
Circulation automobile: amélioration sensible de l’axe de l’avenue d’Auderghem et des deux extrémités.
A hauteur du carrefour de la rue Belliard: l’aménagement prévoit une large bande de tourne-à-gauche. A
la hauteur du carrefour de l’avenue de la Chasse: maintien de la capacité en prévoyant deux bandes de
circulation direction rue Belliard, car la bande bus ne commence que plus loin.
Poids lourds: pas de changements significatifs. Le passage des poids lourds est autorisé et reste
possible. Les plateaux ralentisseurs aux carrefours seront prévus avec des pentes adaptées aux poids
lourds.
La circulation à deux sens sur une largeur de 3m favorisera une modération sensible des vitesses (50
km/h maximum).
Convois exceptionnels: pas d’application.
Transports publics – bus :
Création de bandes bus afin d’améliorer la vitesse commerciale et la ponctualité des bus.
Amélioration des arrêts en les avançant, permettant la pose d’abribus.
Les arrêts seront systématiquement positionnés après les carrefours permettant d’appliquer le système
de télécommande des feux routiers.
Transports publics – trams : pas d’application.
Cyclistes: amélioration importante de leurs conditions de circulation en les plaçant dans la bande bus.
Pose d’arceaux pour stationner les vélos. Marquages de sas vélos aux carrefours.
La traversée de l’ICR A à hauteur du carrefour rue Champ du Roi/rue Sneessens sera sécurisée par des
feux de circulation (cycle intégré).
Piétons: amélioration importante de la sécurité routière.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 2

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
La longueur des passages pour piétons sera réduite en créant des oreilles de trottoirs.
Si nécessaire, un îlot central est prévu de sorte que la traversée peut se faire en deux fois. Ces îlots
auront une largeur confortable de 2m. Recul de 5 m de la zone de stationnement par rapport aux
passages pour piétons comme recommandé par les Etats généraux de la sécurité routière. Toutes les
traversées seront adaptées aux personnes à mobilité réduite. Réaménagement de trois carrefours en
plaçant des dispositifs surélevés pour la traversée des piétons (sécurisation des abords d’école et
modération de la vitesse). Aménagement de plateaux ralentisseurs dans les rues latérales aboutissant
dans l’avenue d’Auderghem en vue de créer une zone 30.
Abords d’écoles : dispositifs systématiques en vue d’une augmentation de la sécurité. Elargissement des
trottoirs à hauteur des écoles. Pose de barrières croix de St. André afin de canaliser les flux de piétons
vers les traversées, qui seront gérées par des feux à bouton poussoir. Pose d’un plateau ralentisseur à
hauteur de l’école de la rue du Cornet. Pose de parkings vélo à proximité des différentes écoles situées le
long de l’avenue d’Auderghem.
Modération de la vitesse : Aménagement de plateaux ralentisseurs afin de limiter la vitesse de la
circulation motorisée à des endroits stratégiques (abords d’école et d’édifices publics comme la maison
communale), limitation de vitesse par la suppression d’une bande de circulation au profit de la bande bus.
Les plateaux ralentisseurs dans les rues avoisinantes fonctionnent comme des portes zone 30.
Flux : il n’y aura pas de modifications sensibles de la situation existante aux deux extrémités de l’axe; les
carrefours intermédiaires devraient pouvoir reprendre les flux en jeu.
Bruit : l’avenue d’Auderghem n’a pas été reprise dans le Plan Bruit 2000-2005 comme étant un point noir
en matière de bruit routier. Néanmoins, le cadastre du bruit de la circulation routière démontre que
l’avenue d’Auderghem est un axe très bruyant à cause de la circulation dense.
Les solutions apportées en vue de la réduction de la vitesse ont également pour but de réduire les
nuisances sonores.
Les solutions apportées varient entre la réduction des vitesses, l’éloignement de la source sonore des
immeubles, un meilleur revêtement et le réaménagement de l’environnement urbain incitant les
automobilistes à adapter leur vitesse.
Les deux bandes bus éloigneront le gros du trafic des façades, les plateaux limiteront les vitesses à 50
km/h environ, l’aspect de l’avenue sera fortement modifié en réduisant les largeurs des voies de
circulation et en prévoyant des arbres qui réduiront l’espace visuel.
Revêtement : le revêtement de la chaussée (asphalte) ne changera pas. Les oreilles de trottoirs auront le
même revêtement qu’habituellement utilisé pour les trottoirs de la Région, des pavés en béton grises
20x20x8. Les réparations des trottoirs auront lieu en même temps que ces travaux.
Stationnement : La situation actuelle compte 231 places de parking. Le projet prévoit au total 172 places
de stationnement. C’est à dire, une réduction d’une cinquantaine de places de stationnement, compte
tenu des emplacements de parkings pour les moins valides, les bus scolaires, les services de polices et
avec les zones de livraison, pour lesquels le projet reproduit ou améliore la situation existante.
Esthétique et embellissement des lieux : Le projet prévoit l’abattage de 15 arbres et la plantation de 37
arbres à haute tige. Une plantation de 22 arbres supplémentaires. Les arbres sont de la même
essence que ceux déjà présents dans l’avenue d’Auderghem (Tilia ou tilleul). Ceux-ci nécessitent une
taille pour les maintenir à l’écart des façades et leur donner un port fastigié au lieu d’un port en boule.
L’écartement entre les arbres est de …m environ, égal à l’écart entre les arbres existants.
Eclairage public : un nouvel éclairage public sera placé sur les façades, comme c’est le cas pour
l’éclairage existant.
Feux de circulation: les feux pourront être pourvus d’un système de détection pour bus.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 3

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
La traversée de l’ICR A à hauteur du carrefour rue Champ du Roi/rue Sneessens sera sécurisée par des
feux de circulation (en une phase).
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 4

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
5 Résumé des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet
eu égard à son objectif
L’option d’un site bus axial a été rejetée car elle pose des problèmes pour la gestion des arrêts et n’offre
pas de solutions pour les cyclistes. De plus, cette solution maintient la principale source de bruit, le trafic
automobile, plus près des façades.
Les pistes cyclables unidirectionnelles marquées dans chaque sens ont été rejetées car l’espace résiduel
serait sans utilité (bandes de 4m dans les deux sens). Vu que l’avenue d’Auderghem est un axe important
pour les transports publics, on a cherché une solution qui est utile tant pour les transports publics que
pour les cyclistes.
Le maintien de 4 bandes de circulation a été rejeté à cause des excès de vitesse, de l’insécurité pour les
cyclistes et des problèmes liés à la vitesse commerciale des bus.
6 Le chantier : durée, époque, accessibilité
Remarque importante :
Il faut signaler qu’avant le début des travaux, les riverains recevront un bulletin d’information leur
communiquant différentes précisions sur le chantier (durée et planning des travaux).
Ce bulletin mentionne un numéro de téléphone leur permettant de contacter l’entrepreneur pendant toute
la durée des travaux, pour obtenir, le cas échéant, des renseignements sur le déroulement du chantier.
La durée prévue pour le chantier est de 80 jours ouvrables. Le début des travaux a lieu théoriquement 3
mois après l’octroi du permis d’urbanisme.
Les conditions de circulation et d’accessibilité pendant le chantier doivent obéir aux principes généraux
suivants :
La circulation au cours des travaux devra être organisée suivant les impositions suivantes qui seront
reprises au cahier spécial des charges :
"L'entrepreneur soumet, en temps opportun, à l'approbation de l'Administration, avant le début des travaux et
à l'occasion de chacune des phases d'exécution partielles successives ainsi qu'à chaque demande du
fonctionnaire-dirigeant, des plans de signalisation et de balisage des chantiers successifs.
La signalisation routière doit être conforme à l'Arrêté Ministériel relatif à la signalisation des chantiers et
obstacles et à la circulaire générale relative à la signalisation et ses annexes.
Les plans, dont question ci-dessus, doivent d'autre part, conformément à la législation en vigueur, être
soumis d'initiative par l'entrepreneur aux services de police territorialement compétents, dont les remarques
ou impositions devront être respectées sur le terrain. Un exemplaire des plans, signé par la police pour
accord, sera maintenu à tout moment sur le chantier, ainsi que l'autorisation correspondante."
Principe général :
L'entrepreneur est tenu d'assurer la circulation sur les voies publiques. Il construit par priorité toutes les
déviations, soit définitives, soit temporaires, de ces voies.
Les déviations temporaires réservées aux véhicules doivent être recouvertes d'un revêtement hydrocarboné
dont les dénivellations, durant toute la durée de l'entreprise, ne peuvent dépasser trois centimètres mesurés
sous une règle de trois mètres posée sur la chaussée.
Circulation des transports en commun
L'entrepreneur est tenu d'avertir, s'il y a lieu, par écrit et huit jours à l'avance, la S.T.I.B. et DE LIJN des travaux
en précisant leur nature et leur durée présumée, ainsi que les diverses phases de circulation prévues en
mentionnant clairement les diverses déviations éventuelles envisagées après accord de la police et du
fonctionnaire-dirigeant.
Circulation des piétons
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 5

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
La circulation des piétons doit être assurée en tous temps sur les trottoirs, passerelles ou bandes de
circulation pour piétons d'au moins 1,2 m de largeur utile, sauf dérogations aux plans de circulation approuvés.
Les passerelles sont munies de garde-corps. Trottoirs, passerelles ou bandes de circulation pour piétons sont
antidérapants et maintenus dans un état de propreté suffisant pendant toute la durée des travaux. Les bandes
de circulation pour piétons devront être dûment signalées et balisées.
Accès pour les riverains
L'accès des piétons et des véhicules aux immeubles riverains et voies de desserte locale doit se faire, en
accord avec les polices communales conformément aux plans de circulation approuvés, dans les meilleures
conditions, pendant toute la durée des travaux.
Circulation automobile et cycliste
Selon les phases de travaux en cours, la circulation automobile et cycliste doit être maintenue suivant les
plans de circulation approuvés. L'adjudicataire doit tenir compte du fait que les travaux pourront devoir être
exécutés en différentes phases successives compatibles avec les plans de circulation provisoires.
Pour chaque phase, l'entrepreneur soumet à l'approbation préalable du fonctionnaire- dirigeant les plans
d'organisation de la circulation établis en tenant compte des instructions précédentes.
Ces plans renseignent d'autre part, l'implantation et la nature des signaux routiers à mettre en oeuvre aux
abords et dans la zone du chantier, et ce, pour chaque phase de circulation.
Cependant, même dans une zone temporairement interdite, l'accès des véhicules utilitaires aux immeubles
riverains, commerces, parkings, ... doit être maintenu conformément aux plans de circulation approuvés, de
manière à ne pas entraver l'activité professionnelle des occupants.
Ces dispositions de nature à minimiser l'incidence des travaux sur la circulation automobile, peuvent être
adaptées, modifiées ou complétées par le fonctionnaire-dirigeant, en accord avec les services de police
territorialement concernés. Des pistes provisoires pour cyclistes seront créées si nécessaire en marquages.
Les déviations pourraient être différentes de celles pour le trafic automobile.
Pénalités
En cas de non-observation des dispositions précédentes, une amende, conforme au Cahier Général des
Charges et au Cahier des Charges Type 2000, peut être appliquée d'office pour chaque heure ou partie
d'heure pendant lesquelles les chaussées, voies de circulation, trottoirs, traversées de piétons, accès
d'immeubles, parkings, ... n'auront pas été maintenus en service suivant les stipulations qui précèdent.
7 Description détaillée de l’avenue d’Auderghem
Ci-dessous suit une description du réaménagement de l’avenue d’Auderghem, de carrefour en carrefour.
La description est à lire à partir du carrefour rue de la Chasse jusqu’à la rue Belliard.
7.1. Entre carrefour rue de la Chasse et carrefour rue
Sneessens/rue des Platanes
Déplacement de l’arrêt de bus vers le carrefour rue de la Chasse.
Renouvellement et déplacement du passage pour piétons vers les
immeubles n°303-305 et 324 et réalisation d’îlots centraux de 2m
afin de sécuriser les piétons.
Plantation de 4 arbres à haute tige.
Abattage de 2 arbres à haute tige.
7.2. Carrefour rue Sneessens/rue des Platanes avec feux existants
Réalisation d’un accès zone 30 dans les rues avoisinantes par la
création d’un plateau ralentisseur.
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Marquage sas vélos.
Plantation de 4 arbres à haute tige.
7.3. Carrefour rue Champ du Roi avec nouveaux feux
Réalisation d’un accès zone 30 dans la rue avoisinante par la
création d’un plateau ralentisseur.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 6

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Renouvellement du passage pour piétons avec marquages de sas
vélo.
Plantation de 3 arbres à haute tige.
Abattage de 1 arbre à haute tige.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 7

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
7.4. Carrefour rue Fétis avec feux à supprimer + plateau à
réaliser
Réaménagement complet du carrefour avec un plateau dans l’avenue
d’Auderghem et dans la rue Fétis.
Suppression des feux tricolores.
Suppression du plateau existant dans la rue Fétis.
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Renouvellement et déplacement du passage pour piétons vers les
immeubles n° 209/232.
Plantation de 3 arbres à haute tige.
Abattage de 3 arbres à haute tige.
7.5. Carrefour rue Louis Hap avec feux existants
Réalisation accès zone 30 dans les rues avoisinantes par la
création d’un plateau ralentisseur.
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Marquage sas vélo à l’hauteur des feux.
Dans la bande bus direction Chasse: aménagement d’un arrêt de bus
à l’hauteur du carrefour.
Plantation de 5 arbres à haute tige.
Abattage de 2 arbres à haute tige.
7.6. Carrefour chaussée Saint-Pierre + réalisation plateau
Réaménagement complet du carrefour avec un plateau dans l’avenue
d’Auderghem et dans la chaussée Saint-Pierre.
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Renouvellement du passage pour piétons avec îlots.
Plantation de 5 arbres à haute tige.
Abattage de 2 arbres à haute tige.
7.7. Carrefour rue Général Leman avec feux
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Renouvellement du passage pour piétons.
Dans la bande bus direction Chasse: aménagement d’un arrêt de bus
après le carrefour.
Dans la bande bus direction Belliard: aménagement d’un arrêt de
bus après le carrefour.
Pas de réalisation d’accès zone 30, compte tenu de la ligne de
bus 80 circulant dans la rue G Leman.
La phase verte la rue G. Leman sera renforcée.
Plantation de 3 arbres à haute tige.
Abattage de 1 arbre à haute tige.
7.8. Carrefour rue du Cornet + réalisation plateau
Réaménagement complet du carrefour avec un plateau dans l’avenue
d’Auderghem et dans la rue du Cornet.
Aménagement d’oreilles de trottoirs.
Renouvellement du passage pour piétons avec îlots.
Plantation de 7 arbres à haute tige.
Abattage de 3 arbres à haute tige.
7.9. Entre le carrefour rue du Cornet et le carrefour rue
Belliard
Dans la bande bus direction Jacht, déplacement de l’arrêt de bus
vers le carrefour avec la rue du Cornet afin de libérer l’accès
aux immeubles.
Dans la bande bus direction Belliard, renouvellement et
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 8

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
déplacement du passage pour piétons vers les immeubles n° 59/68
et réalisation d’îlots centraux de 2m afin de réaliser une bande
de préselection sufissament longue
Plantation de 3 arbres à haute tige.
Abattage de 2 arbres à haute tige.
7.10. Carrefour Belliard/Nerviens avec feux existants
Prolongation de la phase verte dans l’avenue des Nerviens afin de
créer une bande de préselection à droite.
Légère adaptation de la bande bus.
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 9

RAPPORT D’INCIDENCES - Aménagement de l’avenue d’Auderghem à Etterbeek -
8. Résumé non technique des éléments précédents
L’objectif du projet est l’amélioration générale de l’espace
public par la création d’un boulevard urbain en donnant de la
place aux piétons, cyclistes et au transport en commun.
A plusieurs endroits la situation des piétons et des cyclistes
sera améliorée ponctuellement, e.a. par des passages sécurisés
pour piétons, ainsi que des sas vélos aux carrefours gérés par
des feux.
Les bus pourront profiter de sites propres et d’arrêts
confortables. Un système de détection à hauteur du carrefour rue
de la Chasse sera installé afin de faciliter l’intégration des
bus dans la circulation avant le carrefour.
Et finalement, l’habitabilité de l’environnement urbain sera plus
agréable grâce aux 22 arbres supplémentaires.
****************************************************
Bruxelles Mobilité - A.E.D. - D.P.T. novembre 2008 10

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
EFFECTENRAPPORT
GEMEENTE ETTERBEEK
De Oudergemlaan, een groene stadsboulevard
in Etterbeek,
tussen de kruispunten ‘Jacht’ en Belliardstraat met Nerviërslaan.
1 Voorstelling van het project.
Het project betreft de herinrichting van de Oudergemlaan tussen de kruispunten ‘Jacht’ en
‘Belliardstraat/Nerviërslaan’ op het grondgebied van de gemeente Etterbeek. Deze gewestweg
doorkruist typisch woongebied dat vanaf de Louis Hapstraat richting Jubelpark in het Gewestelijk
Bestemmingsplan gekarakteriseerd staat als ‘gebied van culturele, historische of esthetische waarde’.
Druk verkeer maakt deze as bijzonder lawaaierig en verkeersonveilig. Om de verkeersveiligheid te
verhogen en de geluidshinder af te nemen, streeft dit project een regelmatige snelheid na van maximum
50km/u over gehele Oudergemlaan.
Het streefdoel van het project is de algemene verbetering van de publieke ruimte door het creëren
van een stadsboulevard.met plaats voor het openbaar vervoer.
Dit gebeurt in de eerste plaats met een verhoging van de verkeersveiligheid:
• door aanpassingen aan de kruispunten en aan de oversteekplaatsen voor voetgangers;
• en door de fietsers een veilige plaats te geven in de busbaan en de weg in te richten met
oog voor het comfort van de fietsers.
Daarenboven gaat er extra aandacht uit naar de verbetering van de dienstkwaliteit van het openbaar
vervoer:
• met het verhogen van het comfort van de bushaltes;
• door een toename van de commerciële snelheid met de aanleg van een busbedding
(toegankelijk voor taxi’s) en het positief effect hiervan op de stiptheid van de bussen.
Tenslotte verbetert de leefbaarheid van de stadsomgeving:
• door de aanplanting van 22 bijkomende laanbomen en het reduceren van het
geluidsoverlast door deze groene buffers;
• en door de lagere snelheden van het gemotoriseerd vervoer.
Concreet betekent dit dat er in beide richtingen van de Oudergemlaan langs de voetpaden een
parkeerstrook komt, vervolgens een voor fietsers en taxi’s toegankelijke busbaan en daarlangs een
rijbaan voor het gemotoriseerd verkeer.
Het project integreert eveneens twee zwarte punten en de beveiliging van schoolomgevingen.
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 1

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
2 Positieve effecten van het project
Gevoelige toename van de reissnelheid van de bussen op lijn 36 van de MIVB, op de lijnen E en E/ van
de TEC en op 344-345 van de De Lijn door de aanleg van een busbaan. De busbanen zijn
gedecentraliseerd en komen aan weerskanten van de voetpaden.
Beperking van de verkeerssnelheid door het terugbrengen van twee rijstroken naar één rijstrook met
beperkte breedte en dit in beide richtingen.
Verbetering van de veiligheid van de fietsers door hen toe te laten op de busstrook en door fietssluizen
te voorzien aan de kruispunten.
Verhoging van de verkeersveiligheid aan de kruispunten door de aanleg van verkeersremmende
plateaus en door voetpadverbredingen aan te brengen.
Verfraaiing van de openbare ruimte door bijkomende aanplanting van 22 hoogstammen in grotere
boomspiegels.
3 Negatieve effecten van het project
Er is een vermindering van een 60-tal parkeerplaatsen, hoofdzakelijk door de aanleg van
verkeersplateaus en door de verfraaiing van de openbare ruimte door de aanplanting van de bijkomende
bomen om van de Oudergemlaan een volwaardige stadsboulevard te maken.
Momenteel telt de laan zo’n 220 laanbomen. Na het project zullen er 154 plaatsen zijn, waarvan 4 voor
mindervaliden en 2 CD’s.
4 Maatregelen om de negatieve effecten van het project te verhelpen
Autoverkeer: gevoelige verbetering van de as van de Oudergemlaan en van de twee uiteinden.
Ter hoogte van het kruispunt met de Belliardstraat: inrichting met ruime linksafslagstrook. Ter hoogte van
het kruispunt met de Jachtlaan: behoud van capaciteit door twee rijstroken te voorzien in de richting van
de Belliardstraat, want de busbaan begint pas op een bepaalde afstand.
Vrachtwagens: geen gevoelige wijzigingen. De doortocht voor vrachtwagens is toegelaten en blijft
mogelijk. De verkeersplateaus aan de kruispunten zijn voorzien van aangepaste hellingen voor zwaar
verkeer.
Het verkeer in beide richtingen op rijstroken van telkens ongeveer 3m zal een gevoelige
snelheidsmatiging van het verkeer in de hand werken (maximum 50 km/u).
Uitzonderlijk vervoer: niet van toepassing.
Openbaar vervoer – bus :
Creëren van busstroken om de reissnelheid en de regelmaat van de bussen te verhogen. Verbetering van
de haltes door deze naar voor te schuiven. Hierdoor is de plaatsing van schuilhuisjes mogelijk. De haltes
worden, indien mogelijk, na het kruispunt geplaatst zodat verkeerslichtbeïnvloeding’ mogelijk wordt.
Openbaar vervoer – trams : niet van toepassing.
Fietsers: gevoelige verbetering van de verkeersomstandigheden voor de fietsers door hen te plaatsen in
de busstrook. Plaatsing van fietsbeugels. Markering van fietssluizen aan de kruispunten.
De oversteek van de GFR A ter hoogte van het kruispunt Koningsveldstraat/ Sneessenstraat wordt
beveiligd door verkeerslichten (geïntegreerde cyclus).
Voetgangers: aanzienlijke verbetering van de verkeersveiligheid. De lengte van de oversteekplaatsen
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 2

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
voor voetgangers wordt ingekort door het creëren van uitstekende voetpaden. Waar nodig wordt een
middeneiland thv het zebrapad voorzien zodat de oversteek in twee keer kan gebeuren. De
middeneilanden hebben een comfortabele breedte van 2m. Oversteekplaatsen van 5 meter zoals
aanbevolen door de Staten-Generaal voor de verkeersveiligheid. Alle oversteekplaatsen zijn aangepast
aan personen met beperkte mobiliteit. Herinrichting van drie kruispunten met drie verhoogde inrichtingen
voor de oversteek van voetgangers (beveiliging van een schoolomgeving en snelheidsmatiging). Aanleg
van verkeersplateaus in de zijstraten uitkomend op de Oudergemlaan voor de inrichting van een zone 30.
Schoolomgevingen : systematisch voorzieningen ter verhoging van de verkeersveiligheid. Verbredingen
van de voetpaden ter hoogte van de scholen. Plaatsing van Sint-Andrieskruisbarrières om de
voetgangersstroom te leiden naar de oversteekplaatsen. De oversteekplaatsen worden geregeld door
verkeerslichten op aanvraag. Plaatsing van een verkeersplateau ter hoogte van de school aan de
Hoornstraat. Plaatsing van fietsparkings in de nabijheid van de verschillende scholen in de
Oudergemlaan.
Snelheidsmatiging : Inrichting van verkeersplateaus om de snelheid van de auto’s te beperken op
strategische plaatsen (omgeving van scholen en van publieke gebouwen zoals gemeentehuis),
snelheidsbeperking door het schrappen van één rijstrook ten gunste van de busstrook.
De verkeersplateaus in de aanpalende straten functioneren als zone 30-poorten.
Stroom : geen gevoelige wijzigingen van de huidige toestand aan de twee uiteinden van de as; de
tussenliggende kruispunten zouden de verkeersstromen moeten kunnen opvangen.
Geluid : De Oudergemlaan werd niet opgenomen in het Geluidsplan 2000-2005 als zwart punt op vlak van
wegverkeerslawaai. Niettemin toont het kadaster van het wegverkeerslawaai aan dat de Oudergemlaan
een bijzonder lawaaierige as is, te wijten aan het drukke verkeer.
Verkeersremmende maatregelen hebben de vermindering van de geluidsoverlast tot doel.
Onder de aangebrachte oplossingen vindt men de snelheidsbeperking, het vergroten van de afstand
tussen de geluidsbron en de gebouwen, de verbetering van het wegdek en de heraanleg van een
stedelijke omgeving die aanzet tot het rijden met gepaste snelheid.
De twee busstroken liggen langs de parkeerstroken, zodat het grootste deel van het gemotoriseerd
verkeer verder van de gevels ligt. Verkeersplateaus beperken de snelheid tot maximum 50 km/u. Het
uitzicht van de straat wijzigt sterk door de rijvakken te versmallen en door de aanplanting van bomen die
het gezichtsveld vernauwen.
Wegdek : het wegdek blijft onveranderd voor de rijbaan (asfalt). De uitstekende voetpaden en de
voetpaden krijgen de typische bedekking van het Gewest, de grijze betonklinker 20x20x8. Herstellingen
aan de voetpaden worden gelijktijdig met deze werken uitgevoerd.
Parkeren : De huidige toestand telt 231 parkeerplaatsen. Het project voorziet 172 parkeerplaatsen in
totaal, een vijftigtal minder. Hierbij werd wel rekening gehouden met parkeerplaatsen voor mindervaliden,
schoolbussen, plaatsen voor de politiediensten en met de laad- en loszones.
Esthetiek en verfraaiing van de ruimte: Het project voorziet 15 te vellen bomen en 37 aan te planten
hoogstammen. In totaal zijn er dus 22.bijkomende laanbomen t.o.v. de huidige toestand. De bomen zijn
dezelfde als deze reeds aanwezig in de Oudergemlaan (Tilia of linde). Plaatsing in grotere boomspiegels
dan de bestaande.
De bomen vereisen een snoeiing om ze op afstand van de gevels te houden en een zuilvorm (fastigiaat)
te geven in plaats van een bolle vorm. De afstand tussen de bomen bedraagt minimum 6 meter.
Openbare verlichting : net zoals de bestaande, zal de nieuwe openbare verlichting tegen de gevels
geplaatst worden.
Verkeerslichten: aan de verkeerslichten kan een detectiesysteem voor bussen geïnstalleerd worden.
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 3

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
De oversteek van de GFR A ter hoogte van het kruispunt Koningsveldstraat/ Sneessenstraat wordt
beveiligd door verkeerslichten met geïntegreerde cyclus (in één fase).
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 4

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
5 Samenvatting van de verschillende geplande oplossingen die ten grondslag
hebben gelegen aan de keuze van het project, gelet op de doelstelling
De optie van een axiale busbedding werd verworpen aangezien ze problemen zou leveren voor het
beheer van de haltes en geen oplossing biedt voor de fietsers. Bovendien zou met deze oplossing de
belangrijkste geluidsbron, het autoverkeer, het dichtst bij de gevels blijven.
Gemarkeerde éénrichtingsfietspaden in beide richten werden verworpen omdat de overblijvende ruimte
geen nut heeft (stroken van 4m in beide richtingen). Aangezien de Oudergemlaan een belangrijke
openbaar vervoersas is, werd een oplossing gezocht die zowel het openbaar vervoer als de fietsers ten
goede komt.
Het behoud van 4 rijstroken werd verworpen gezien de snelheidsoverschrijding, de onveiligheid van de
fietsers en de problemen betreffende de reissnelheid van de bussen.
6 De werken : duur, tijdstip, toegankelijkheid
Er dient te worden gemeld dat vóór de aanvang van de werken de omwonenden een informatiefolder
zullen ontvangen met uitleg over de aard en de fasering van de werkzaamheden.
Op dit formulier staat een telefoonnummer waardoor ze tijdens de volledige duur van de werken contact
kunnen opnemen met de aannemer om, in voorkomend geval, inlichtingen te vragen aangaande het
verloop van de werken.
De voorziene duur van de werken beloopt 80 werkdagen. In theorie worden de werken aangevat 3
maanden na de toekenning van de stedenbouwkundige vergunning.
De voorwaarden op het vlak van het verkeer en de toegankelijkheid tijdens de werken dienen te
beantwoorden aan de volgende algemene beginselen:
Het verkeer tijdens de werken dient georganiseerd te worden met inachtneming van de volgende
verplichtingen die in het bijzonder bestek zullen worden opgenomen:
“Te zijner tijd, voor de aanvang der werken en ter gelegenheid van iedere gedeeltelijke opeenvolgende
uitvoeringsfase, alsook op elk verzoek van de leidend ambtenaar, zal de aannemer de afbakenigsplannen
van de opeenvolgende bouwplaatsen ter goedkeuring aan het Bestuur voorleggen.
De wegbebakening moet conform het Ministerieel Besluit betreffende de bebakening van de
bouwplaatsen en hindernissen zijn, en conform de algemene omzendbrief betreffende de bebakening en
zijn bijlagen.
De plannen waarvan sprake hierboven dienen bovendien, in navolging van de vigerende wetgeving, door
de aannemer ambtshalve voorgelegd te worden aan de plaatselijke bevoegde politiediensten, waarvan de
opmerkingen of verplichtingen op het terrein dienen te worden nagevolgd. Een exemplaar van de
plannen, voor akkoord ondertekend door de politie, zal bestendig op de bouwplaats ter beschikking
blijven, alsook de bijgaande toelating.”
Algemeen principe :
De aannemer moet de doorgang verzekeren op de openbare wegen. Hij zorgt prioritair voor de aanleg
van elke definitieve of tijdelijke omleiding van voornoemde wegen.
De tijdelijke omleidingen voor voertuigen moeten voorzien worden van een bitumineuze verharding,
waarvan de hoogteverschillen, gedurende de volledige duur van de aanneming, niet hoger mogen zijn
dan drie centimeter, gemeten onder een lat met een lengte van drie meter geplaatst op het wegdek.
Verkeer van het openbaar vervoer
De aannemer moet, desgevallend, schriftelijk en acht dagen op voorhand, de MIVB en De Lijn verwittigen
van de werken, met vermelding van hun aard en hun vermoedelijke duur, alsook van de verschillende
verkeersfasen die worden voorzien, met duidelijke vermelding van de verschillende omleidingen die
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 5

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
eventueel na akkoord van de politie en van de leidend ambtenaar worden overwogen.
Voetgangersverkeer
Het voetgangersverkeer dient te allen tijde te worden verzekerd op de voetpaden, de voetgangersbruggen
of verkeersstroken voor voetgangers met minstens 1,2 m bruikbare breedte, behoudens afwijkingen van
de goedgekeurde verkeersplannen.
De voetgangersbruggen worden uitgerust met borstweringen.
De voetpaden, voetgangersbruggen of verkeersstroken voor voetgangers zijn slipvrij en worden
voldoende schoongemaakt tijdens de ganse duur van de werken.
De verkeersstroken voor voetgangers moeten behoorlijk aangegeven en bebakend worden.
Toegang voor de omwonenden
Tijdens de ganse duur van de werken dient de toegang voor de voetgangers en de voertuigen tot de
aanpalende gebouwen en lokale wegen, in overleg met de gemeentelijke politiediensten en in
overeenstemming met de goedgekeurde verkeersplannen, onder de best mogelijke voorwaarden te
geschieden.
Fiets- en autoverkeer
Naargelang de fasen van de in uitvoering zijnde werken, moet het auto- en fietsverkeer verzekerd blijven
volgens de goedgekeurde verkeersplannen.
De aannemer dient rekening te houden met het feit dat de werken mogelijk in verschillende
opeenvolgende fasen, in overeenstemming met de voorlopige verkeersplannen, dienen te worden
uitgevoerd.
Voor iedere fase, legt de aannemer de organisatieplannen van het verkeer, opgemaakt volgens de
hierboven vermelde onderrichtingen, voor aan de voorafgaande goedkeuring van de leidend ambtenaar.
Deze plannen vermelden bovendien de locatie en de aard van de wegbebakening die dient te worden
geplaatst in de omgeving en in de bouwplaatszone en dit voor iedere verkeersfase.
Maar zelfs in een zone die tijdelijk verboden is, moet de toegang voor bedrijfsvoertuigen tot de
aanpalende gebouwen, handelszaken, parkings, … mogelijk blijven, in overeenstemming met de
goedgekeurde verkeersplannen, zodat de beroepswerkzaamheden van de bewoners niet worden
gehinderd.
Deze bepalingen die het effect van de werken op het autoverkeer tot een minimum dienen te herleiden,
mogen worden aangepast, gewijzigd of vervolledigd door de leidend ambtenaar, na goedkeuring van de
plaatselijk bevoegde politiediensten.
Indien nodig kunnen er tijdelijke gemarkeerde fietspaden gecreëerd worden. De omleidingen kunnen
verschillen van deze voor het autoverkeer.
Boetes
In geval van niet-naleving van voornoemde bepalingen, en overeenkomstig de Algemene
Aannemingsvoorwaarden en het Typebestek 2000, mag ambtshalve een boete worden opgelegd voor
ieder uur of deel van een uur gedurende hetwelk de wegen, verkeersstroken, voetpaden,
voetgangersoversteekplaatsen, toegangen tot gebouwen, parkings, … niet in dienst werden gehouden
volgens de hierboven vermelde bepalingen.
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 6

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
7 Gedetailleerde bespreking van de Oudergemlaan
Hierbij volgt een bespreking van de heraanleg van de Oudergemlaan, met verdeling per kruisende straat.
De beschrijving dient gelezen te worden van het kruispunt Jacht tot aan de Belliardstraat.
7.1. Tussen het kruispunt Jacht en het kruispunt Sneessensstraat/Platanenstraat
In de busbaan richting kruispunt Jacht: verplaatsing bushalte richting kruispunt Jacht.
Vernieuwing en verplaatsing van oversteek voetgangers naar huisnummers 303-305 en 324 met
verkeerseilandjes van 2m breed ter bescherming van de voetgangers.
Planten van 4 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 2 hoogstammen.
7.2. Kruispunt Sneessensstraat/Platanenstraat met bestaande verkeerslichten
Realisatie toegang zone 30 in aanpalende straten door aanleg verkeersplateau.
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Markering fietssluizen.
Planten van 4 nieuwe hoogstammen.
7.3. Kruispunt Koningsveldstraat met nieuwe verkeerslichten
Realisatie toegang zone 30 in aanpalende straat door aanleg verkeersplateau.
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Vernieuwing oversteek voetgangers met markering fietssluis.
Planten van 3 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 1 hoogstam.
7.4. Kruispunt Fétisstraat met te verwijderen verkeerslichten + aanleg plateau
Volledige herinrichting van het kruispunt met verkeersplateau in de Oudergemlaan en de Fétisstraat.
Bestaand plateau in de Fétisstraat af te breken.
Verkeerslichten te verwijderen
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Verplaatsing en vernieuwing oversteek voetgangers t.h.v. huisnummers 209/232.
Planten van 3 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 3 hoogstammen.
7.5. Kruispunt Louis Hapstraat met bestaande verkeerslichten
Realisatie toegang zone 30 in aanpalende straten door aanleg verkeersplateau.
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Markering fietssluizen t.h.v. verkeerslichten.
In de busbaan richting Jacht: aanleg bushalte t.h.v. het kruispunt.
Planten van 5 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 2 hoogstammen.
7.6. Kruispunt Sint-Pieterssteenweg + aanleg plateau
Volledige herinrichting van het kruispunt met verkeersplateau in de Oudergemlaan en de Sint-
Pieterssteenweg.
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Vernieuwing oversteek voetgangers met eilandjes.
Planten van 5 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 2 hoogstammen.
7.7. Kruispunt Generaal Lemanstraat met verkeerslichten
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Vernieuwing oversteek voetgangers.
In de busbaan richting Jacht: aanleg bushalte net na kruispunt.
In de busbaan richting Belliardstraat: aanleg bushalte net na kruispunt.
Planten van 3 nieuwe hoogstammen.
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 7

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
Vellen van 1 hoogstam.
Er wordt geen toegang zone 30 gerealiseerd gezien buslijn 80 gebruik maakt van de Generaal
Lemanstraat. De groensfase van de G. Lemanstraat daarentegen, wordt verlengd.
7.8. Kruispunt Hoornstraat + aanleg plateau
Volledige herinrichting van het kruispunt met verkeersplateau in de Oudergemlaan en Hoornstraat.
Uitbreiding hoeken voetpaden.
Vernieuwing oversteek voetgangers met verkeerseilandjes.
Planten van 7 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 3 hoogstammen.
7.9. Tussen het kruispunt Hoornstraat en het kruispunt Belliardstraat
In de busbaan richting Jacht, verplaatsing van de bushalte dichter naar kruispunt met Hoornstraat om
gebouweninrit vrij te houden.
In de busbaan richting Belliard: ernieuwing en verplaatsing oversteek voetgangers ter verlenging van de
voorsorteerstrook.
Realisatie van verkeerseilandjes ter bescherming van de voetgangers.
Planten van 3 nieuwe hoogstammen.
Vellen van 2 hoogstammen.
7.10. Kruispunt Belliardstraat/Nerviërslaan met bestaande verkeerslichten
Verlenging groenfase in de Nerviërslaan ter creatie van voorsorteerstreek naar rechts
Lichte aanpassing aan busbaan.
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 8

EFFECTENRAPPORT - Inrichting van de Oudergemlaan te Etterbeek -
8. Niet-technische samenvatting van de voorgaande elementen
Het streefdoel van de herinrichting van de Oudergemlaan is de algemene verbetering van de
publieke ruimte door het creëren van een groene stadsboulevard met oog voor het openbaar
vervoer.
Het ontwerp geeft ruim plaats aan voetgangers, fietsers en de dienstkwaliteit van de bussen.
De toestand van de voetgangers wordt gericht verbeterd op verscheidene plaatsen. Er komen o.a.
veiligere oversteekplaatsen voor voetgangers, evenals fietssluizen aan de kruispunten met
verkeerslichten.
De bussen kunnen gebruikmaken van een eigen bedding en krijgen comfortabele haltes. Er wordt tevens
een detectiesysteem geïnstalleerd ter hoogte van het kruispunt ‘Jacht’ om de invoeging van de bus in het
verkeer voor het kruispunt te begunstigen.
Bovendien zullen 22 bijkomende bomen de leefbaarheid van de stadsomgeving aangenamer maken.
****************************************************
Mobiel Brussel - B.U.V. - D.P.W. november 2008 9