Bijlage toelichting 2 cultuurhistorie CVN - Gemeente Apeldoorn

24
Afb. 14. Eekschillers
Rond 1840 kwam er vanuit Zuid-Amerika Quebrachohout naar Nederland. Het looizuurgehalte van
dit hout was driemaal hoger dan dat van de eiken op de Veluwe. Vanaf die tijd verloor de eikenhakhoutindustrie
langzaam haar positie. Eind 19e eeuw gingen de leerlooierijen daarnaast ook
over op nieuwe, synthetische looistoffen die beter en sneller werkten. De markt voor de eek zakte
hierdoor verder in elkaar. Eikenhakhoutbossen werden daarna nog wel gebruikt als productie voor
brandhout, maar de opkomst van steenkool, cokes en petroleum maakt definitief een einde aan het
nut van eikenhakhout. Veel eikenhakhoutbossen zijn dan ook verdwenen en omgevormd naar veelal
grove-dennenbos. Hiervoor werden zelfs premies uitgekeerd van 50 gulden per hectare.
De resterende eikenhakhoutpercelen bestaan vandaag de dag uit spaartelgen. De eiken werden
tijdens de laatste kap op éénen gezet die mochten doorgroeien tot volwaardige bomen.
4.1.2 Oude loofbossen en ingestoven randwallen
Opgaand loofhout was na de middeleeuwen zeldzaam geworden op de Veluwe. Deze bossen waren
belangrijk voor bouw- en sprokkelhout en konden in het bezit zijn van het koninklijk huis, kapittelen
of omwonenden, maar dan in de vorm van een maalschap. Maalschappen waren gemeenschappen
van omwonenden die gezamenlijk bos bezaten. De leden van een maalschap werden maalmannen
genoemd en deze kozen gezamenlijk het bestuur van holtrichters. Holtrichters bepaalden welke
gronden omgespit werden, welke gronden opnieuw ingepoot werden en welke bomen gekapt of
gesnoeid werden.