Bijlage toelichting 2 cultuurhistorie CVN - Gemeente Apeldoorn

4.1.9 Ugchelen
Het dorp Ugchelen ligt precies op de grens van het Centraal Veluws Natuurgebied. De hoogteverschillen
in Ugchelen zijn dan ook behoorlijk groot. Op de voormalige heide en in het Ugchelse Bos
komen hoogtes voor tot 85 meter boven N.A.P. De Ugchelse enk lag ongeveer op 40 meter boven
N.A.P. en het dorp zelf beneden de 30 meter boven N.A.P. Ugchelen is dan ook een klassiek voorbeeld
van een enkdorp dat gesticht is op de overgang van de hogere gronden van de Veluwe naar
de lagere gronden richting de IJsselvallei. De voormalige heide, het Ugchelse Bos en het westelijke
gedeelte van de Ugchelse enk vallen binnen de begrenzing van het Centraal Veluws Natuurgebied.
Het oostelijke gedeelte van de enk en het dorp zelf vallen er buiten.
40
Afb. 28. De grens van het Centraal Veluws Natuurgebied loopt precies door Ugchelen.
Het grote hoogteverschil zorgde ervoor dat Ugchelen met behulp van sprengenbeken een grootschalige
papierindustrie kon opzetten binnen de dorpsgrenzen. In de negentiende eeuw waren
er zelfs tien papiermolens en sommige bronnen geven aan dat er op het hoogtepunt zelfs elf zijn
geweest. Een enorm aantal voor die tijd. Geen van de papiermolens lag echter binnen het Centraal
Veluws Natuurgebied, omdat er enige afstand nodig was om genoeg verval te creëren voor een waterval
waar de watermolen op kon draaien. De meeste papiermolens zijn later wasserijen geworden.
Over sprengenbeken is meer terug te vinden in paragraaf 4.4.1.