vscd-cabaretprijzen-2012def

Poelifinario en Neerlands Hoop zijn een schot in de roos
In een ver verleden heeft Freek de Jonge wel eens gezegd dat de entreeprijs de
enige prijs is waarin hij werkelijk is geïnteresseerd. Misschien kan een enkeling zich
nog de vreugde op het gelaat van Neerlands grootste cabaretier ooit herinneren toen
hij in 2004 de Annie M.G. Schmidtprijs in ontvangst nam voor het lied Vergeet mij
niet, dat hij samen met Robert Jan Stips heeft geschreven. Freek de Jonge heeft nog
nooit de Poelifinario gewonnen, ondanks zijn constante hoge niveau dat hij al decennialang
volhoudt. Maar hij is nog steeds zo ongelooflijk productief - als hij de geest
krijgt maakt hij twee of meerde voorstellingen per jaar - dat die mogelijkheid er nog
zeker in zit.
In het verleden werd een prijs nog wel eens geweigerd, maar er wordt in cabaretkringen
absoluut niet meer minachtend gedaan over het winnen van cabaretprijzen in het
algemeen en de Poelfinario en Neerlands Hoop in het bijzonder. Het wordt als een
eer ervaren om te worden vereeuwigd door fotograaf Corbino. De foto’s in de twee
trappenhuizen van De Kleine Komedie in Amsterdam, hét kleinkunsttheater bij uitstek
in Nederland, vormen inmiddels een indrukwekkende eregalerij.
De Poelifinario is dus een schot in de roos en het is niet minder dan bespottelijk dat
deze prijs pas tien jaar bestaat. Eigenlijk hadden Jean Louis Pisuisse, Koos
Speenhoff en Eduard Jacobs, om alleen maar even ter illustratie van mijn punt de
drie pioniers van het Nederlandse cabaret te noemen, deze onderscheiding al een
eeuw geleden in ontvangst moeten nemen. Maar dan wel met een andere naam
natuurlijk. Een Chat Noir bijvoorbeeld.
Tsja, de naam Poelifinario. Hoe kom je erop om de hoogste cabaretonderscheiding te
vernoemen naar een denkbeeldige vogel uit het brein van een man die zich nooit een
cabaretier wilde noemen. Toon Hermans was een clown, een humorist, een groot
komiek, meer een feestneus dan een wijsneus. Maar goed, over tien jaar weet het
gemiddelde cabaretpubliek helaas waarschijnlijk niet meer wie Toon Hermans is, en
is de Poelifinario alleen nog maar die felbegeerde cabaretprijs.
En als we het toch over culturele amnesie hebben. Hoeveel toneelliefhebbers weten
welke Louis wordt bedoeld in de belangrijkste toneelprijs? Louis Quatorze? Louis
Davids? Louis van Gaal?
Voor het Poelifinario-tijdperk hebben we nog een blauwe maandag De Hofnar en De
Nar gehad om cabaretiers mee te eren. Een van de drijvende krachten achter die
cabaretprijs was Joost Nuissl, lange tijd directeur van De Kleine Komedie. Nuissl
vond het vreemd dat de Vereniging van Schouwburgen- en Concertgebouwdirecties
(VSCD) al wel tientallen jaren alom gewaardeerde prijzen uitdeelde aan acteurs, dansers,
en artiesten uit het jeugdtheater en de mime, maar dat cabaretiers op dit terrein
als stiefkinderen werden behandeld. Daarom besloot hij als een cabaret-Cato elke
vergadering van de VSCD met de opmerking: ‘En verder ben ik van mening dat er
een cabaretprijs moet worden ingesteld.’
Een deel van de directeuren aarzelde. Men meende dat een acteur van Toneelgroep
Amsterdam ten slotte toch een ander verhaal te vertellen heeft dan een grappenmaker
in een vestzaktheatertje in Naaldwijk of zo. Cabaret werd als een geintje, een aardigheidje
gezien. Nuissl herinnert zich nog zijn eerste VSCD-jaarvergadering in 1988.
Alle directeuren waren in galakostuum verschenen, er werd een copieus diner geserveerd.
Tussen de gangen door traden beginnende cabaretiers op. Die minivoorstellingen
waren voor de meeste directeuren geen reden om hun conversatie te
onderbreken. Nuissl verloochende zijn eigen kleinkunstachtergrond niet (‘Ik ben blij
dat ik je niet vergeten ben’), en is toen demonstratief met zijn rug naar de tafel gaan
zitten, met het gezicht naar de artiesten.
Maar ook een deel van de producenten was aanvankelijk niet zo enthousiast. Want
zo’n prijs betekent ook nominaties en dan zijn er altijd verliezers, en dat is wellicht
niet zo goed voor het ego van de cabaretier.
3