Vissen vangen en Bevers ontwijken in de monding van de Swalm

Natuurhistorisch Maandblad6J A A R G A N G 1 0 0 • N U M M E R 6 • J U N I 2 0 1 1Beschermingsmaatregelenvoor de HazelmuisSikkelgoudschermingeburgerd in Zuid-Limburg?Vissen vangen en Beversontwijken in de monding vande Swalm

98 juni 2011 jaargang 100 | 6 natuurhistorisch maandbladVissen vangen en Bevers ontwijken in de mondingvan de SwalmE. Binnendijk, Waterschap Peel en Maasvallei, Postbus 3390, 5902 RJ VenloEr zijn plannen om de uitwisseling tussen Maas en Swalmvoor vissen en andere diersoorten te verbeteren (TakenLandschapsplanning, 1998). In de huidige situatie mondt deSwalm uit in een oude, vrijwel stagnante, Maasarm diebenedenstrooms in verbinding staat met de Maas. De uitwisselingvan vissen tussen Swalm en Maas is waarschijnlijkonvoldoende door het ontbreken van een lokstroom inde Maas. Het verbeterplan behelst het opnieuw activerenvan de Maasarm door er een meestromende nevengeul vante maken. Om de daadwerkelijke uitwisseling van vis vastte kunnen stellen is er gekozen voor nader onderzoek. Eenprobleem in dit onderzoek is dat in het gebied ook Bevers(Castor fiber) actief zijn.huidige situatieDe Swalm is een vrij natuurlijk snelstromend riviertje in Midden-Limburg. Het Swalmdal is aangewezen als speciale beschermingszoneonder de Habitatrichtlijn, het Natura2000-gebied Swalmdal (Ministerie van Landbouw,Natuur en Voedselkwaliteit, 2006). Hierbijzijn de Zeggekorfslak (Vertigo moulinsiana),de Bever en de Rivierdonderpad (Cottus gobio)aangewezen als habitatrichtlijnsoorten.In de historische situatie mondde de Swalmuit in een bocht van de Maas. Tijdens de normalisatiein de jaren zestig van de vorige eeuwis deze bocht van de Maas afgesneden. Hierbijis de monding van de Swalm in de genormaliseerdeMaas gelegd. In het nieuwe rechtlijnigemondingstraject trad echter sterke verzandingop wat een negatief effect had op de migratievan vissen tussen Maas en Swalm. Terbevordering van de migratiemogelijkheden isde monding in 2006 terug in de Maasarm ge-legd. De Swalm mondt nu uit in een één kilometer lange stagnanteMaasarm en pas daarna in de Maas [figuur 1].In de huidige situatie is de verbinding van de Swalm met de Maasniet optimaal. De afvoer van de Swalm is te klein in verhouding totde Maasarm. Hierdoor is er bij de Maas geen lokstroom merkbaarwaardoor de uitwisseling van vissoorten met de Maas (en indirectmet andere in de Maas uitmondende waterlopen) vermoedelijkwordt beperkt. Deze uitwisseling is voor veel vissoorten noodzakelijkvoor het voltooien van hun levenscycli, (her)kolonisatie van bekenen instandhouding van genetische diversiteit.onderzoeksmethodeOm een beeld te krijgen van de uitwisseling van vissen tussenSwalm en Maas moet het aanbod op de Maas en de visstand vande Swalm en de dode Maasarm bekend zijn. Daarnaast moet gekekenworden naar de daadwerkelijke uitwisseling van vis tussen deMaas, de oude Maasarm en de Swalm. Een benadering van het aanbodop de Maas is gebaseerd op in 2009 verzamelde visstandgegevens(ATKB, 2009; van Kessel et al., 2009; Kranenbarg et al., 2009).Deze soortenlijst is echter beperkt door de minimale inspanning engebruikte monstermethoden. Voor een betere benadering van devisstand zijn deze gegevens aangevuld met gegevens van een onderzoeknaar de vismigratie tussen Maas en Roer in de vispassagebij de ECI-centrale (Gubbels, 2010). Een benadering van het visaan-FIGUUR 1Schets van de huidige situatie van de monding van deSwalm in de oude Maasarm (bron: Waterschap Peelen Maasvallei).

100 juni 2011 jaargang 100 | 6 natuurhistorisch maandbladrooster1 e en 2 e ontsnappingsluik3 e kieltjeFIGUUR 4Zijaanzicht van de definitieve fuikopstelling(schematisch weergegeven) zoals dit tweeweken in de monding van de Swalm heeftgestaan.men. Hierbij zijn de touwtjes die het kieltje strak houdt gebroken.De Bever is doorgezwommen naar het laatste compartiment en blijvensteken achter het los gebroken derde kieltje en daar verdronken.Na melding bij en overleg met verschillende instanties en de betrokkenexperts is besloten om verder te gaan met een verbeterd ontwerp.Aan het einde van de fuik is een extra ontsnappingsluik geplaatsten de opening van het laatste kieltje is flink vergroot, zodatde Bever gemakkelijk tot bij het tweede ontsnappingluik kan komen[figuur 4]. Middels een klein stukje plastic dat op de gazen klepjesligt kan worden gevolgd of een Bever of een ander dier door hetrooster en het ontsnappingsluik zwemt. De opstelling is op de dagvan aanpassen getest met een Beverrat (Myocastor coypus) die doorde rattenbestrijding levend in een vangkooi was gevangen. De Beverratzat binnen enkele seconden bij het tweede ontsnappingsluiken kon onbeschadigd de fuik verlaten. In de twee maanden die volgdenzijn er in de fuik geen andere dieren dan vissen gevangen. Hetwas wel duidelijk dat er bijna elke avond Bevers langs de fuik passeerden.Aan de fuik, touwen, drijvers, ontsnappingluiken en boompjesin de directe omgeving werd vrijwel dagelijks geknaagd. Daarnaastbleek dat er meerdere keren iets door de fuik en het tweedeontsnappingsluik is gegaan. Het eerste ontsnappingsluik is gedurendehet onderzoek door geen enkel dier gebruikt. Na de aanpassingfunctioneerde de fuik prima.vangstresultatenNederlandse naam Wetenschappelijke naam Swalmnajaar 2009Maasarmvoorjaar 2010Monding Swalmvoorjaar 2010Alver Alburnus alburnus 1 5Baars Perca fluviatilis 1012 183 90Barbeel Barbus barbus 136Beekforel Salmo trutta fario 40 2Bermpje Barbatula barbatula 28 2 2Bittervoorn Rhodeus sericeus 1 4Blankvoorn Rutilus rutilus 209 609 919Blauwband Pseudorasbora parva 2 1Brasem Abramis brama 29 180 21Driedoornige stekelbaars Gasterosteus aculeatus 17 1Elrits Phoxinus phoxinus 1Europese meerval Silurus glanis 9Giebel Carassius auratus gibelio 1 1Karper Cyprinus carpio 3Kleine modderkruiper Cobitis taenia 2Kolblei Abramis bjoerkna 4Kopvoorn Leuciscus cephalus 143 2 4Kroeskarper Carassius carassius 1Marmergrondel Proterorhinus semilunaris 1Paling Anguilla anguilla 148 19 11Pos Gymnocephalus cernuus 13 22 19Rivierdonderpad Cottus perifretum 9Riviergrondel Gobio gobio 150 1 128Roofblei Aspius aspius 19 4Ruisvoorn Scardinius erythropthalmus 2 2Serpeling Leuciscus leuciscus 439 14Sneep Chondrostoma nasus 22 5Snoek Esox lucius 14Snoekbaars Stizostedion lucioperca 4 10Winde Leuciscus idus 47 6Zeelt Tinca tinca 11 3Zonnebaars Lepomis gibbosus 6 1De SwalmDe visstand van de Swalm is door het snelstromende karakter vande beek, haar natuurlijke morfologie en de aanwezigheid van grindbankenredelijk divers. In totaal zijn tijdens de visstandbemonsteringin het najaar van 2009 24 vissoorten in de Swalm aangetroffen[tabel 1].Een groot deel (41%) van de vissoorten is geheel of gedeeltelijkstroomminnend. De visstand wordt gedomineerd door kleine Baarsjes(Perca fluviatilis)(40%). Het aandeel vissoorten dat voornamelijkpaait op grindbanken zoals Barbeel, Sneep, Kopvoorn, Serpeling enBeekforel (Salmo trutta fario) is relatief hoog. Barbeel, Kopvoorn, Serpelingen Beekforel planten zich ook voort in de Swalm en/of zijbeken.Van deze vissen zijn alle leeftijdsklassen aangetroffen. Voortplantingvan kritische soorten als Beekforel, Barbeelen Serpeling duidt op een relatiefgezond beeksysteem. Als gevolg van desterk toenemende meervalpopulatiein de Maas wordt de Europese meerval(Silurus glanis) steeds vaker in de Swalmwaargenomen. Rivierprik, Zalm, Zeeforelen Zeeprik (Petromyzon marinus)zijn, afgezien van één Zalm, in de afgelopen20 jaar nooit in de Swalm waargenomen.Van de Sneep zijn slechts enkelejuveniele exemplaren (tot 20 cm lengte)aangetroffen. De Sneep paait voornamelijkin de Grensmaas. Een deel van dejuveniele exemplaren laat zich stroomafwaartsafzakken om benedenstroomsop te groeien. Soorten die voor het voltooienvan hun levenscyclus de zee of deMaas nodig hebben worden nauwelijksin de Swalm gevangen.De MaasarmDe visstand in de Maasarm bestaat voortabel 1Vangstsamenstelling van de visstandbemonsteringin Swalm, Maasarm en de fuikmonitoringin de monding van de Swalm.

natuurhistorisch maandbladjuni 2011 jaargang 100 | 6 101FIGUUR 5De Elrits (Phoxinus phoxinus) die in 2010 in de monding van deSwalm werd gevangen. Het betreft een mannetje in paaikleed (foto:E. Binnendijk).het grootste deel uit weinig kritische vissoorten van stilstaandemilieus [tabel 1]. De aangetroffen soorten kunnenhet gehele jaar in de Maasarm verblijven, uitgezonderd dePaling die voor de voortplanting naar zee moet. De weinigestromingsminnende soorten Kopvoorn, Riviergrondel (Gobiogobio) en Bermpje (Barbatula barbatula) zijn direct voorde monding van de Swalm gevangen. De visbiomassa in deMaasarm is erg laag en de Maasarm vormt geen aantrekkelijkbiotoop voor beek- en riviervissen.De MaasDe visstand van de Maas in de buurt van de Swalm bestaat grotendeelsuit weinig kritische vissoorten als Blankvoorn, Baars, Bermpje,Pos (Gymnocephalus cernuus), Snoekbaars, Winde, Brasem, Kolblei,Rivierdonderpad (Cottus perifretum), Riviergrondel en Europesemeerval. Soorten als Roofblei (Aspius aspius), Snoek (Esox lucius),Karper (Cyprinus carpio), Kopvoorn en Winde komen algemeen voor,zij het in lage aantallen. Sneep, Serpeling, Zalm, Zeeforel, Zeeprik, Rivierprik,Vlagzalm en Elrits zijn in zeer lage aantallen waargenomen.De visstand van de Maas in de buurt van de Swalm is dus behoorlijksoortenrijk, maar veruit het grootste deel bestaat uit algemene enweinig kritische vissoorten. (ATKB, 2009; guBBels, 2010; Van kessel etal., 2009; kranenBarg et al., 2009).visoptrek maas-swalmDe optrek van typische beek- en riviervissen van de Maas naar deMaasarm lijkt op basis van de visstandbemonstering in de Maasarmzeer beperkt. De Maasarm vormt geen aantrekkelijk habitatvoor typische beek- en riviervissen waardoor de trefkans tijdens eeneenmalige bemonstering laag is.Tijdens de fuikmonitoring in april en mei 2010 zijn 1244 vissen en 21vissoorten in de fuik gevangen [tabel 1]. De vangst bestaat voor 91%uit algemene en weinig kritische soorten als Blankvoorn (Rutilus rutilus)(74%),Riviergrondel (10%) en Baars (6%). De (regionaal) migrerendevissoorten Sneep, Serpeling, Kopvoorn, Winde en Paling makenslechts een zeer klein deel van de vangst uit. Blankvoorn is de enigesoort waarbij een duidelijke trek van enige proportie van paairijpemannetjes en vrouwtjes is geconstateerd. Van het totale aantal gevangenBlankvoorns (74%) was ongeveer één derde deel paairijp.Een verrassing was de vangst van een Elritsmannetje in paaikleed[figuur 5]. De Elrits is voor zover bekend de afgelopen 20 jaar slechtséén keer eerder waargenomen in de Swalm. Het betrof een hengelvangstuit 2009 (guBBels et al, 2011).conclusiesIn vergelijking met enigszins vergelijkbare waterlopen zoals deRoer, blijkt de optrek van migrerende vissoorten van de Maas naarde Swalm op basis van bovenstaande gegevens beperkt. Het ontbrekenvan een lokstroom en het onaantrekkelijke stagnante biotoopvan de Maasarm zorgen er waarschijnlijk voor dat de Maasarmeen barrière vormt voor de uitwisseling van typische beek- en riviervissentussen Maas en Swalm (Binnendijk, 2010).Gezien de matige optrek in het voorjaar en de kleine vangkans vande soorten waarop de najaarsmonitoring was gericht, is er voor gekozenom deze najaarsmonitoring niet uit te voeren. Vermoedelijkzouden de uitkomsten van de voorjaarsmonitoring alleen maar bevestigdworden.De aanpassingen aan de fuikopstelling voor de Bever werken goed.Verdere verbeteringen zijn echter zeker mogelijk. In plaats van eenontsnappingluik aan het einde van de fuik zou een grote bak meteen trap voor de Bever nog beter werken. Door de hoge stroomsnelheiden de geringe breedte van de Swalm zou deze constructie in deSwalm echter voor te veel opstuwing zorgen. In andere situaties lijkteen dergelijke oplossing bevervriendelijker.dankwoordDe vrijwilligers van hengelsportvereniging de Swalm wil ik bedankenvoor hun hulp bij het legen en schonen van de fuik. Verder wil ik Bramvan Wijk van Visserijservice Nederland, Gijs Kurstjens en de rattenvangersvan het Waterschap Peel en Maasvallei bedanken voor het meedenkenbij het ontwerpen van een “bevervriendelijke” visfuik.SummaryCATCHING FISH AND AVOIDING BEAVERSAT THE MOUTH OF THE SWALMThis article describes the monitoring of theupstream migration of fish from the riverMeuse to the river Swalm in spring 2010.The Swalm flows into a stagnant Meusemeander before flowing into the Meuse.The stagnant meander causes the problemthat there isn’t any noticeable stream inde Meuse that attracts (regional) migratoryfish. In spring the upstream migratingfish have been caught by means of a bownet in the mouth of the Swalm. The resultsshow a limited upstream migration fromthe stagnant meander to the river Swalm.Because of the lack of a noticeable stream inthe Meuse and the stagnant and unattractivemeander it is likely that the meander

102 juni 2011 jaargang 100 | 6 natuurhistorisch maandbladcreates a barrier for the exchange of riverand brook fishes between the Meuse andthe Swalm. Adjustments (escape hatch)to the bow net were necessary because ofthe presence of Beavers (Castor fiber). Theescape hatch worked well.Literatuur● ATKB, 2009. Visstandbemonstering hoofdstroomen zijwateren Zandmaas, ATKB, Geldermalsen.● BINNENDIJK, E., 2010. Monitoring visoptrekSwalm, Waterschap Peel en Maasvallei, Venlo.● GUBBELS, R.E.M.B, 2010. Rapportage Monitoringstroomopwaartse en stroomafwaartse vismigratiein 2009 bij de ECI-centrale te Roermond. WaterschapRoer en Overmaas, Sittard.● GUBBELS, R.E.M.B., E. BINNENDIJK & W. ZWEEP, 2011.Opmerkelijke opmars van de Elrits in Limburg, NatuurhistorischMaandblad 100(5):80-85● KESSEL, N. VAN, M. DORENBOSCH, F. SPIKMANS, J. KRA-NENBARG & B. CROMBAGHS, 2009. Jaarrapportage actievevismonitoring zoete Rijkswateren. Samenstellingvan de visstand in de grote rivieren gedurendehet winterhalfjaar 2008-2009. Natuurbalans-LimesDivergens BV & Stichting RAVON,Nijmegen.● KRANENBARG, J., A. DE BRUIN, F. SPIKMANS, M. DOREN-BOSCH, N. VAN KESSEL, R. LEUVEN & W. VERBERK, 2009.Kansen voor riviervissen. Een onderzoek naar hetfunctioneren van oeverbiotopen langs de Maasvoor juveniele vis. Stichting Bargerveen/RadboudUniversiteit Nijmegen/Stichting RAVON/Natuurbalans-LimesDivergens, Nijmegen.● MINISTERIE VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWA-LITEIT, 2006. Natura 2000 doelendocument. Ministerievan Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,Den Haag.● TAKEN LANDSCHAPSPLANNING, 1998. InrichtingsplanSwalm inclusief Teutebeek en Eppenbeek.Rapport 1434-A. Taken Landschapsplanning, Roermond.● WIJMANS, P.A.D.M., 2009. Rapport VisserijkundigOnderzoek De Swalm te Swalmen. SportvisserijNederland, Bilthoven.

144 augustus 2011 jaargang 100 | 8 natuurhistorisch maandblad● ZATERDAG 27 EN ZONDAG 28 AUGUSTUSorganiseert de MolluskenstudiegroepLimburg een meerdaagse excursienaar het Muschelkalkgebiedin de omgeving van het Gutland ende Südeifel (D). Meer informatie bijStef Keulen via tel. 045-4053602,biosk@home.nl.● DINSDAG 30 AUGUSTUS houdt dePlantenwerkgroep Weert een streepexcursienaar de IJzeren Rijn. Vertrekom 13.00 uur vanaf de parkeerplaatsbij de spoorwegovergang aan deTrancheeweg te Weert. Opgave bijJacques Verspagen (tel. 0495-520282,weert@nhgl.nl).● DONDERDAG 1 SEPTEMBER verzorgtKring Maastricht een varia-avondwaarbij de leden hun speciale vondstenen ontdekkingen kunnen latenzien. De bijeenkomst vindt plaats inhet Natuurhistorisch Museum, Bosquetplein6 te Maastricht. Aanvang20.00 uur.● VRIJDAG 2 SEPTEMBER houden Paulvan Hoof en Ben Crombags voor deHerpetologische Studiegroep eenlezing over het Reddingsplan Knoflookpad.Aanvang om 20.00 uur inhet GroenHuis, Godsweerderstraat 2te Roermond.● ZATERDAG 3 SEPTEMBER leidt Joris vanAlphen (familievanalphen@home.nl) een excursie voor de Plantenstudiegroepnaar Chateau de Grimonster(B). Vertrek om 10.00 uur vanafcamping ‘Dieupart’, gelegen achterde Delhaize tussen Remouchampsen Aywaille.● VRIJDAG 9 SEPTEMBER is er een bijeenkomstvan de Studiegroep OnderaardseKalksteengroeven in hetNatuurhistorisch Museum te Maastricht.Aanvang 19.30 uur.● ZONDAG 11 SEPTEMBER houdt dePlantenstudiegroep een Euregionalebijeenkomst rond de Grensmaas.Aanvang is om 9.30 uur in het MaascentrumDe Wissen, Maaspark, 3650Dilsen-Stokkem. Meer info en aanmeldenvia http://botanie.nhgl.nl/.● ZONDAG 11 SEPTEMBER verzorgt deMolluskenstudiegroep Limburg insamenwerking met Kring Venlo eenexcursie naar Barbaraweerd en omgevingin Arcen. Verplichte opgavebij Stef Keulen via tel. 045-4053602,biosk@home.nl. Aanvang 10.30uur vanaf de parkeerplaats “Aan deSchans” te Arcen.C o l o f o nadresGodsweerderstraat 2, 6041 GH Roermond,tel. 0475-386470, kantoor@nhgl.nl.www.nhgl.nl.dagelijks bestuurH. Tolkamp (voorzitter), D. Frissen (secretaris),R. Geraeds (ondervoorzitter) & L. Horst (penningmeester).kantoorO. Op den Kamp, J. Cuypers, S. Teeuwen,K. Letourneur & R. Steverink.NATUURHISTORISCH MAANDBLADredactieO. Op den Kamp (hoofdredactie), H. Heijligers,J. Her mans, M. Lejeune, A. Lenders, A. Ovaa,G. Verschoor & J. Willems, redactie@nhgl.nl.richtlijnen voor kopij-inzendingDiegenen die kopij willen inzenden, dienen zich tehouden aan de richtlijnen voor kopij-inzending.Deze kunnen worden aangevraagd bij de re dactieof zijn te bekijken op www.nhgl.nl.lay-out & opmaakVan de Manakker, Grafi sche communicatie,Maas tricht, mvandemanakker@xs4 all.nl.editing summariesJ. Klerkx, Maastricht.drukSHD Grafimedia, Swalmen.copyrightAuteursrecht voorbehouden. Overname slechtstoegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemmingvan de redactie.ISSN 0028-1107Het uitgeven van het Natuurhistorisch Maand bladwordt mede mogelijk gemaakt door een financiëlebijdrage van de provincie Limburg.lidmaatschap€ 27,50 p/j. Leden t/m 23 j. & 65+ € 13,75; bedrijven,verenigingen, instellingen e.d. € 82,50.O. Weinreich, ledenadministratie@ nhgl.nl.Rekeningnummer: 159023742.BIC: RABONL2U, IBAN: NL73RABO0159023742.België: 000-1507143-54.bestellingen/publicatiebureauPublicaties zijn te bestellen bij het publicatiebureau,M. Lenders, publicatiebureau@nhgl.nl.Losse nummers € 4,–; leden € 3,50 (incl. porto),thema nummers € 7,–. ING-rekening: 429851.BIC: INGBNL2A, IBAN: NL31INGB0000429851.België: 000-1616562-57.STICHTINGENstichting natuurpublicaties limburgUitgever van publicaties, boeken en rapporten,snl@nhgl.nl.stichting de liereleiProjectbureau voor onderzoek van natuur enlandschap in Limburg, lierelei@nhgl.nl.stichting natuurbank limburgStichting voor het beheer van de waarnemingsgegevensvan het NHGL, natuurbank@nhgl.nl.Waarnemingen doorgeven: www.natuurbank.nlstichting ir. d.c. van schaïkStichting voor het beheer van onderaardse kalksteengroevenin Limburg. Postbus 2235, 6201 HAMaastricht, vanschaikstichting@nhgl.nl.STUDIEGROEPENfotostudiegroepB. Morelissen, Agrimonie 14,5931 ST Tegelen, foto@nhgl.nl.herpetologische studiegroepS. de Jong, Madoerastraat 3,6214 XL Maastricht, herpetofauna@nhgl.nl.libellenstudiegroepJ. Hermans, Hertestraat 21,6067 ER Linne, libellen@nhgl.nl.mollusken studiegroep limburgS. Keulen, Mesweg 10,6336 VT Hulsberg, mollusken@nhgl.nl.mossenstudiegroepP. Spreuwenberg, Kleikoeleweg 25,6371 AD Landgraaf, mossen@nhgl.nl.paddenstoelenstudiegroepH.J. Henczyk, Schachtstraat 41,6432 AR Hoensbroek, paddestoelen@nhgl.nl.plantenstudiegroepO. Op den Kamp, Canisiusstraat 40,6462 XJ Kerkrade, planten@nhgl.nl.plantenwerkgroep weertJ. Verspagen, Biest 18a,6001 AR Weert, weert@nhgl.nl.sprinkhanenstudiegroepW. Jansen, Wilhelminalaan 85,6042 EM Roermond, sprinkhanen@nhgl.nl.studiegroep onderaardse kalksteengroevenH. Ogg, Kreugelstraat 37,5616 SE Eindhoven, sok@nhgl.nl.vissenwerkgroepV. van Schaik, Sint-Luciaweg 20,6075 EK Herkenbosch, vissen@nhgl.nl.vlinderstudiegroepJ. Queis, Spaanse singel 2,6191 GK Beek, vlinders@nhgl.nl.vogelstudiegroepR. van der Laak, Bethlehemstraat 34,6418 GK Heerlen, vogels@nhgl.nl.werkgroep driestruikW. Jansen, Wilhelminalaan 85,6042 EM Roermond, driestruik@nhgl.nl.zoogdierenwerkgroepJ. Regelink, Papenweg 5,6261 NE Mheer, zoogdieren@nhgl.nl.KRINGENkring heerlenJ. Adams, Huyn van Rodenbroeckstraat 43,6413 AN Heerlen, heerlen@nhgl.nl.kring maastrichtB. Op den Camp, Ambiorixweg 85,6225 CJ Maastricht, maastricht@nhgl.nl.kring roermondM. de Ponti, Parklaan 10,6045 BT Roermond, roermond@nhgl.nl.kring venloF. Coolen, La Fontainestraat 435924 AX Venlo, venlo@nhgl.nl.kring venrayH. Alards, Dokter Kortmannweg 24,5804 BA Venray, venray@nhgl.nl.