2006: Samen sterker: Werken aan een beter Nederland
2006: Samen sterker: Werken aan een beter Nederland
2006: Samen sterker: Werken aan een beter Nederland
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Samen</strong> <strong>sterker</strong><strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong> <strong>beter</strong> <strong>Nederland</strong>Ontwerp-programma Kamerverkiezingen <strong>2006</strong>Pag. 2 Pag. 4 Pag. 7 Pag. 11 Pag. 14 Pag. 16 Pag. 18 Pag. 20 Pag. 22Het <strong>Nederland</strong>van morgen<strong>Werken</strong> <strong>aan</strong>het <strong>Nederland</strong>van morgen<strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong> sterk &sociaal<strong>Nederland</strong><strong>Werken</strong> <strong>aan</strong>de kracht vanmensen<strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong>ongedeeld<strong>Nederland</strong><strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong> veilig<strong>Nederland</strong><strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong> mooi enduurzaam<strong>Nederland</strong><strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong> veilig<strong>een</strong> solidairewereld<strong>Werken</strong> <strong>aan</strong><strong>een</strong> bindendbestuurPag. 23Financieelkader"Schrijf <strong>een</strong> verkiezingsmanifest dat voortborduurt op het werk dat de afgelopenjaren is verricht, en waarin ook ruimte is voor nieuwe accenten en ideeën. Hetprogramma straalt uit dat de PvdA vertrouwen heeft in de toekomst van<strong>Nederland</strong> en <strong>een</strong> einde wil maken <strong>aan</strong> <strong>een</strong> periode van doemdenken en onzekerheid.Met praktische voorstellen die <strong>aan</strong>sluiten bij de zorgen en wensen vanmensen betoont de PvdA zich de exponent bij uitstek van <strong>een</strong> nieuwe maniervan politiek bedrijven, die mensen weer perspectief biedt. Het programma bevat<strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal in het oog springende radicale voorstellen en wordt <strong>aan</strong>sprekendvormgegeven."Met die duidelijke opdracht van het partijbestuurging de programmacommissie ditvoorjaar <strong>aan</strong> de slag. Onder leiding van PaulDepla en Hans Spekman schreef de commissiein korte tijd <strong>een</strong> prachtig sociaal-democratischprogramma, met <strong>een</strong> inleiding doorRonald Plasterk. De commissie is daarbijniet over één nacht ijs geg<strong>aan</strong>. De 16 ledenvan de commissie hebben honderden gesprekkengevoerd. Verspreid over het heleland zijn grote bij<strong>een</strong>komsten georganiseerdover de belangrijkste thema's. Stapels posten email zijn doorgenomen. Leden en nietledenhebben via internet hun st<strong>een</strong>tje bijkunnen dragen. De 'Ideeëntrein' bleek <strong>een</strong>broedplaats voor creatieve, vernieuwendeplannen waarvan <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal in het programmaterug te vinden is.Dit programma is geschreven zoals de PvdApolitiek bedrijft: dicht bij mensen, in gesprekmet de samenleving. Met <strong>een</strong> duidelijke visieop de toekomst van ons land, maar altijdbereid te luisteren naar de opvattingen, dekritiek en de ideeën van anderen. Richtinggevend,maar niet betuttelend. Gedreven,maar niet dogmatisch. Idealistisch, maarniet naïef.Met dit programma zet de PvdA zich weer opde kaart als dé onderwijspartij. Niet omdatwe het onderwijs nog <strong>een</strong>s grondig op deschop nemen - integendeel. De onderwijswereldheeft juist behoefte <strong>aan</strong> mínder regels enméér ruimte. Maar omdat we fors investerenin de toekomst van onze kinderen. Kinderopvangwordt gratis voor ieder<strong>een</strong> en de kwaliteitgaat omhoog. Het onderwijs krijgt opalle niveaus <strong>een</strong> nieuwe impuls. We g<strong>aan</strong>schooluitval tegen en halen het beste uitieder kind.Zo st<strong>aan</strong> er nog veel meer ambitieuze plannenin dit programma. Daarmee laten wezien dat <strong>Nederland</strong> <strong>beter</strong> kan en moet.Sterker én socialer. Met die plannen trekkenwe dit najaar het land in. Maar eerst is hetwoord <strong>aan</strong> de partij. Op 9 september komthet Politiek Forum bij<strong>een</strong>. Op 16 septemberzijn er vier voorcongressen, verspreid overhet land. En op 30 september en 1 oktober ishet verkiezingscongres in Rotterdam. Daarwordt dit programma definitief vastgesteld.Rest mij de commissie te bedanken voor hetprachtige resultaat dat zij heeft geleverd. Eenprogramma om trots op te zijn!Michiel van Hultenvoorzitter@pvda.nlFoto: Bert Spiertz / Hollandse HoogteConcrete ambities: alle 13 goed!<strong>Nederland</strong> kan en moet <strong>beter</strong>. Het is tijd voorverandering. De PvdA wil <strong>een</strong> einde <strong>aan</strong> debezuinigingen op de gezondheidszorg en desociale zekerheid. We maken <strong>een</strong> begin metinvesteren in <strong>Nederland</strong>, zodat we de problemenvan ons land echt kunnen oplossen.Daarbij zorgen we er vanzelfsprekend voordat de overheidsfinanciën op orde zijn.In deze krant kunt u lezen wat de plannenvan de PvdA voor de komende vier jaar zijn.Hieronder alvast de belangrijkste voorstellenmet als motto: alle 13 goed!1. Kinderen eerst. Kinderen verdienen kansenen de samenleving heeft baat bij goedopgevoede kinderen. Daarom geldt voorde PvdA: Kinderen eerst! We willen kinderengelijke kansen bieden op ontwikkelingen hun ouders de keuze bieden om zorgte combineren met werk. Dat doen wedoor de kwaliteit van de kinderopvang tever<strong>beter</strong>en en de opvang voor ieder<strong>een</strong>gratis te maken voor drie dagen per week.2. Fors investeren in onderwijs. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong>het <strong>Nederland</strong> van morgen is investerenin het onderwijs van vandaag. Daaromtrekken we 2,1 miljard euro uit vooronderwijs. De kwaliteit van het onderwijsmoet omhoog en de uitval in het VMBOmoet drastisch omlaag. We pleiten voor<strong>een</strong> forse salarisverhoging (tot wel 10%)voor leraren, vooral in het basisonderwijsen in het VMBO.3. Werk voor ieder<strong>een</strong>. De PvdA wil meermensen <strong>aan</strong> het werk. Voor mensen die allang <strong>aan</strong> de kant st<strong>aan</strong>, investeren we inparticipatiebanen. We maken het voorwerkgevers goedkoper om mensen indienst te nemen. Werk moet lonen. Duskomt er <strong>een</strong> werkbonus van 500 euro.Jongeren tot 27 jaar zitten niet thuis,maar zijn op school of <strong>aan</strong> het werk.4. Verschillen tussen arm en rijk verkleinen.De verschillen tussen arm en rijk zijn deafgelopen jaren uit het lood geslagen. DePvdA wil dat rechtzetten. Daarom nemenwe maatregelen om de verschillen tussenarm en rijk te verkleinen. We draaien debezuinigingen op de huursubsidie terug.De nominale zorgpremie gaat omlaagnaar 400 euro en de onrechtvaardige noclaim regeling schaffen we af. We bestrijdenarmoede, zodat voedselbanken nietmeer nodig zijn.5. Noodplan verpleeghuiszorg. Er komt <strong>een</strong>noodplan voor de verpleeghuiszorg. Veelbewoners komen bijna niet buiten. Ookhet feit dat er ‘pyjamadagen’ best<strong>aan</strong>, isvoor ons on<strong>aan</strong>vaardbaar. De PvdA wilervoor zorgen dat verplegers weer tijdvoor mensen hebben. Daarom komen er2500 extra handen <strong>aan</strong> het bed.6. Respect voor elkaar: <strong>aan</strong>val op asociaalgedrag. Laten we weer samenleven metmeer respect voor elkaar. Daarom makenwe korte metten met vandalisme, onbeschoftheiden ander asociaal gedrag. Ofhet nu gaat om fraude en misbruik metuitkeringen of onbeschoft gedrag tegenambulancepersoneel: asociaal gedragwordt niet getolereerd en strengerbestraft. Met 2000 extra agenten pakkenwe overlast en criminaliteit <strong>aan</strong>.7. Ieder<strong>een</strong> ingeburgerd: wachtlijsten taallessenin 4 jaar weg. Teveel mensen in<strong>Nederland</strong> zijn onvoldoende ingeburgerden spreken de <strong>Nederland</strong>se taal niet.Daar wordt niemand <strong>beter</strong> van. Daaromwerken we de wachtlijsten bij de taallessenin 4 jaar weg.8. Een onbezorgde oude dag, nu en in detoekomst. Ieder<strong>een</strong> heeft recht op <strong>een</strong>onbezorgde oude dag. De afgelopenjaren zijn veel ouderen er in inkomen opachteruitgeg<strong>aan</strong>. Wij doen het anders. DePvdA wil dat de AOW altijd, van jaar totjaar, meestijgt met de lonen. Daarnaastdraaien we de bezuiniging op de huursubsidieterug, de no claim regeling in dezorg wordt afgeschaft en in de dalurenwordt openbaar vervoer voor ouderengratis.9. Investeren in schone energie. Wij willendat <strong>Nederland</strong> in 2020 over de schoonst<strong>een</strong> meest efficiënte energievoorzieningvan Europa beschikt. <strong>Nederland</strong>neemt dan <strong>een</strong> technologische en economischevoorsprong. Dat levert onsbanen op en zorgt ervoor dat we dewereld schoner achterlaten voor onzekinderen en kleinkinderen. Waar het huidigekabinet de subsidies hiervoor heeftafgeschaft, investeren wij in de ontwikkelingvan duurzame energie en energiebesparing.10. Meer betaalbare huur- en koopwoningen.De PvdA wil dat jaarlijks tot 100.000nieuwe woningen worden gebouwd. Hetmoet voor lagere- en middeninkomensmakkelijker worden om <strong>een</strong> woning tekopen. Starters krijgen daarom <strong>een</strong> koopbonus.De PvdA is tegen de huurliberalisatie.De huren zijn al hoog genoeg.11. Oude wijken worden kansenzones. Deverloedering van oude wijken moet stoppen.De PvdA wil veilige buurten voorbewoners. Daarom worden veelplegersvan straat gehaald en worden huisjesmelkersde pas afgesneden. We investeren1,8 miljard euro in oude wijken: we verlagende belasting voor kleine ondernemersen er komen buurtbudgetten diedoor de bewoners besteed kunnen worden<strong>aan</strong> het opknappen van de wijk.12. <strong>Nederland</strong> sterk en sociaal in Europa. Wemoeten in Europa <strong>beter</strong> met elkaarsamenwerken, bijvoorbeeld bij de bestrijdingvan terrorisme en grensoverschrijdendecriminaliteit. Maar Europa is g<strong>een</strong>superstaat. Brussel moet zich niet bemoeienmet onze gezondheidszorg,woningbouw en onderwijs.13. Bureaucratie <strong>aan</strong>pakken. Er is bij de overheid<strong>een</strong> omslag nodig: minder mensenachter <strong>een</strong> bureau en meer mensen in descholen, de zorg en op straat. Minderpolitici, bestuurders, ambtenaren enregels. Meer congiërges, zorghulpen,stadswachten en klassenassistenten.Pagina 1
Het <strong>Nederland</strong> van morgenGaat het nu goed of slecht met <strong>Nederland</strong>? Dat hangt er van af waar je naarkijkt. Ons land heeft al zestig jaar op eigen bodem g<strong>een</strong> oorlog meer gekend, weleven langer en gezonder dan onze overgrootouders, er is <strong>een</strong> behoorlijk systeemvan vrij en toegankelijk onderwijs, als je ziek bent word je behandeld en eris <strong>een</strong> oudedagvoorziening. Veel mensen zijn daarom redelijk positief als hetover hun eigen situatie gaat. Dat persoonlijk optimisme staat in contrast met degroeiende zorg en onzekerheid over de samenleving als geheel. Mensen makenzich zorgen over de kwaliteit van onze samenleving in <strong>Nederland</strong>. In wat voor<strong>een</strong> land laten we onze kinderen opgroeien? Houden we onze samenleving welbij elkaar? Of worden we <strong>een</strong> ieder-voor-zich maatschappij, waarin all<strong>een</strong> desterken het redden, en de rest maar moet zien?Mensen zien dat de tweedeling in de maatschappijis toegenomen. Tussen arm en rijken tussen verschillende bevolkingsgroepen.Het maakt voor je toekomstkansen nogal uitin welke buurt je wordt geboren. Een grotegroep mensen heeft problemen de eindjes<strong>aan</strong> elkaar te knopen: de huren en de kostenvan energie en zorg zijn flink gestegen in deafgelopen jaren. Een fatsoenlijk best<strong>aan</strong> isvoor grote groepen niet zeker: nu al leeft tienprocent van de mensen tussen 55 en 65 jaarbeneden de armoedegrens. Ondertussenkomen Polen hier werken en zullen China enIndia alles <strong>beter</strong>, sneller en goedkoper doen.De Europese Unie breidt uit, waardoor westeeds minder te zeggen krijgen in <strong>een</strong>Europa dat steeds meer over ons te zeggenkrijgt. Het Midden-Oosten is <strong>een</strong> brandhaarddie door zijn onvoorspelbaarheid dehele wereld lijkt te bedreigen. Er is dreigingvan terrorisme. New York, Bali, Casablanca,Madrid, Londen. Hoewel 9/11 gelukkig nietis gevolgd door 8/10 (de verijdelde <strong>aan</strong>slagenin Engeland), versterkt dit alles hetgevoel van onzekerheid, zeker omdat terroristischeorganisaties ook in eigen land ontst<strong>aan</strong>.De moord op Theo van Gogh wasdaarvan <strong>een</strong> gruwelijk resultaat. Er zijn spanningenrond de integratie van moslims. Debuurt is de buurt niet meer. Scholen, corporatiesen ziekenhuizen fuseren steeds vaker,waardoor de gebruikers de weg kwijtrakenen de professionals ondergeschikt zijn <strong>aan</strong>duurbetaalde managers die ver van heteigenlijke werk afst<strong>aan</strong>.Dit zijn allemaal feiten, en mensen zijnterecht bezorgd. En hoe heeft het kabinethierop de afgelopen jaren gereageerd: dezorg en onzekerheid zijn all<strong>een</strong> nog maargroter gemaakt. Als er ingeleverd moest wordenvielen de klappen bij de kwetsbare groepen,en als er <strong>een</strong>s wat extra was, kwam hetterecht bij wie het voor de wind ging. Wemoeten van het kabinet flexibiliseren, watbetekent dat je elk moment je b<strong>aan</strong> kunt verliezenterwijl de uitkeringen tegelijkertijdslechter worden. We worden <strong>aan</strong>gesprokenop “eigen verantwoordelijkheid”. Een mooistreven, maar in de praktijk van het CDA ende VVD betekent het vooral dat je alles maar<strong>een</strong> beetje zelf moet uitzoeken. Het betekentdat je zelf verantwoordelijk bent als je werkloos,ziek of oud bent, maar daarmee zijn dewerknemers van Nedcar of de ouderen diewachten op de thuiszorg niet geholpen. Inveel buurten is de veiligheid en leefbaarheidde laatste jaren verslechterd, de inburgeringvertraagd, het onderlinge begrip tussenautochtonen en allochtonen verminderd ende integratie stagneert. Ondertussen riep hetkabinet doembeelden op om mensen teovertuigen van het eigen gelijk. Het licht zouuitg<strong>aan</strong> als we niet voor de Europese grondwetzouden stemmen. De salarissen moestenmeer marktconform, wat kennelijk betekentdat topmanagers enorme salarissenkunnen verdienen, terwijl de mensen die hetwerk uitvoeren wordt gevraagd om met mindergenoegen te nemen. Omdat anders deeconomie naar de knoppen zou g<strong>aan</strong>.Mensen worden geconfronteerd met <strong>een</strong>wereld die voortdurend en steeds sneller verandert.Steeds meer dingen worden onzeker.Hierop kan de politiek op twee manieren reageren.Je kunt de mensen vertellen dat ditalles nu <strong>een</strong>maal de gang der dingen is, datdit is wat globalisering met zich mee brengt,dat we g<strong>een</strong> keus hebben, dat ieder<strong>een</strong> zichmaar moet <strong>aan</strong>passen. Mensen worden zobang gemaakt met doembeelden van wat erallemaal gebeurt als niet ged<strong>aan</strong> wordt watde politiek wil. Ieder<strong>een</strong> die iets anders wil,ziet het verkeerd en frustreert ‘noodzakelijke’maatregelen. Van deze benadering hebbenwe de laatste jaren veel voorbeelden gezien,dat heet ‘hervormingsbeleid’.Het kan ook anders, door samen te zoekennaar oplossingen. Door mensen te vertrouwenen te zorgen dat zij de politiek ook kunnenvertrouwen. Negativisme, angst enafkeer van anderen passen daar niet bij.Andersom: problemen ontkennen en allesrooskleurig afschilderen ook niet. Er zijn problemen,grote en complexe. Maar door tweekanten van de medaille te zien, het hoofdkoel te houden, problemen <strong>aan</strong> te pakkenzonder in paniek te raken of draconischeoplossingen te zoeken, kunnen we daar gezamenlijkuitkomen. Door te investeren inmensen via goed onderwijs, werk voor ieder<strong>een</strong>,emancipatie, bestrijding van criminaliteiten <strong>aan</strong>pak van asociaal gedrag. Door hetbieden van zekerheden, omdat mensen meerbereid zijn om risico’s te nemen als ze wetendat ze niet <strong>aan</strong> hun lot worden overgelatenals het mis gaat. Door altijd eerlijk te delen,in slechte en in goede tijden. En door nietvoor <strong>een</strong> ieder-voor-zich maatschappij te kiezen,maar voor <strong>een</strong> samenleving waarin westerk en goed voor elkaar zijn.Dat vereist <strong>een</strong> verstandig, betrouwbaar, eerlijken bindend leiderschap. De laatste drieregeringen stonden voor instabiliteit,onrust, wantrouwen, confrontatie en polarisatie.Nu is er behoefte <strong>aan</strong> <strong>een</strong>heid, vertrouwen,samenwerking en redelijkheid. Dieredelijkheid herkent niet all<strong>een</strong> bedreigingen,maar ziet ook de andere kant. Een paarvoorbeelden:Het is waar dat het vrije verkeer van personenin Europa werknemers bij ons onzekermaakt over hun b<strong>aan</strong>. Behoud ik mijn b<strong>aan</strong>nog wel als mensen uit Oost-Europa bereidzijn om voor <strong>een</strong> appel en ei te werken?Daarom wil de PvdA krachtige maatregelenom ervoor te zorgen dat <strong>Nederland</strong>se inkomensniet worden uitgehold door mensendie beneden de CAO-lonen werken. Maar datbetekent niet dat <strong>Nederland</strong> de slotbrugomhoog moet trekken. Op den duur zal datvrije verkeer twee kanten opg<strong>aan</strong>. Er zal meerwelvaart komen in Polen, zoals die ook kwamin Ierland en Portugal, en daar heeft<strong>Nederland</strong> als handelsland altijd van geprofiteerd.Het is waar dat er spanningen zijn omdat erbinnen <strong>een</strong> paar decennia grote groepenimmigranten zijn gekomen. Er zal krachtigmoeten worden opgetreden tegen groepenjongeren die grote ellende <strong>aan</strong>richten doorde straat onveilig te maken; streng toezicht,wangedrag niet tolereren en streng straffen.Maar we zullen de integratieproblemen uiteindelijkook structureel moeten oplossendoor goedwillende mensen niet uit te sluiten.Als <strong>Nederland</strong>ers horen zij er volledig bij.Het is waar dat China en India wereldmachtenin opkomst zijn, die onze economieonder druk zetten. Dat vereist <strong>een</strong> krachtigantwoord door goed onderwijs, <strong>een</strong> sterkbedrijfsleven en goede sociale zekerheid. Enwanneer <strong>een</strong> miljard mensen kunnenopkrabbelen uit de armoede is dat positief.Het is waar dat we de fossiele brandstoffenniet eindeloos kunnen blijven verbrandenen dat het milieu onder druk staat. Metminder gas en olie wordt energie niet all<strong>een</strong>duurder, er zal ook meer strijd ontst<strong>aan</strong> tussenlanden om het te bemachtigen. Maarwe hebben de afgelopen eeuw toch ooklaten zien dat we door technische vooruitgangschoner en efficiënter kunnen worden?Er zijn mogelijkheden om op schon<strong>een</strong>ergie over te g<strong>aan</strong> en minder afhankelijkte worden van olie en gas.En het is waar dat de vergrijzing ervoor zorgtdat er steeds minder werkenden komen inverhouding tot niet-werkenden. Een vergrijzendebevolking vraagt om <strong>aan</strong>passingenvan de economie en de financiering van deoude dag. Een verantwoordelijke politiek zietdat op tijd <strong>aan</strong>komen en doet daar geleidelijkwat <strong>aan</strong>. Maar de vergrijzing is vooral winstomdat we langer en gezonder leven! Wie wilniet langer gezond en zelfstandig blijvenleven, zo nodig met hulp? Vroeger gingenmensen vaak kort na hun vijfenzestigstedood, nu kunnen we onze opa’s en oma’smeestal langer bij ons houden.Ons land is er nu <strong>beter</strong> <strong>aan</strong> toe dan <strong>een</strong>eeuw geleden. Toen konden kinderen vanouders die niet hadden doorgeleerd ook nietdoorleren. Toen ging je dood <strong>aan</strong> <strong>een</strong> longontsteking.Toen hadden veel mensen g<strong>een</strong>behoorlijke schoenen, g<strong>een</strong> privacy in hunhuis en konden ze van de ene op de anderedag hun werk en inkomen verliezen. Toenmochten homoseksuelen niet ‘uit de kastkomen’, laat st<strong>aan</strong> trouwen. Toen hoefdenmeisjes niet te leren omdat dat niet nodigwas voor vrouwen. Het lijkt zo lang geledenmaar het is nog g<strong>een</strong> honderd jaar terug! Eris vooruitgang, maar die is niet vanzelfgeg<strong>aan</strong>. Die is gemaakt, bevochten doormensen die vooruit keken, die elkaar vonden,elkaar <strong>aan</strong>spraken op hun kracht enenthousiasme voor de toekomst.Die vooruitgang is ook niet vanzelfsprekend.En het is al helemaal niet vanzelfsprekenddat die vooruitgang eerlijk wordt verdeeld.Dat is het nooit geweest. De tijden veranderen,maar wat blijft is dat mensen in vooruitgangmoeten geloven, voor elkaar moetenst<strong>aan</strong>. Mensen werken niet all<strong>een</strong> voor zichzelf,maar voor elkaar, voor hun kinderen envoor de wereld die ze achterlaten. Er zijnforse problemen om op te lossen, het zal nietvanzelf g<strong>aan</strong>, er zal wat van mensen gevraagdworden, maar met elkaar weten wedat we het niet voor niets doen.Wij willen dat mensen de kracht hebben omzelf verantwoordelijkheid te dragen voor hunleven en toekomst. <strong>Samen</strong> kunnen we meervan <strong>Nederland</strong> maken. Zodat het <strong>een</strong> landwordt waarvan ieder<strong>een</strong> denkt: ja, in zo’nland wil ik wonen! Een sterk land, waar mensenniet all<strong>een</strong> maar goed zijn voor zichzelf,maar ook goed voor elkaar.Foto: Roger Dohmen/Hollandse HoogtePagina 2
<strong>Samen</strong> <strong>sterker</strong>. De PvdA wil werken <strong>aan</strong> <strong>een</strong><strong>beter</strong> <strong>Nederland</strong>. Daarom maakt dit programmazich er niet van af met <strong>een</strong> paarmooi leuzen; bij die ambitie hoort <strong>een</strong> programmadat veel om het lijf heeft. Zodat uprecies kunt vinden wat we op de diversegebieden willen, met concrete maatregelen.U zult het misschien niet met alles <strong>een</strong>s zijn,ieder mens maakt andere keuzes, maar als uhet totale pakket herkent als iets dat u <strong>aan</strong>staatdan hopen we op uw steun bij de verkiezingen.In het dikke pakket van voorstellenzult u <strong>een</strong> paar uitgangspunten herkennendie steeds terug komen en vertaald wordenin praktische voorstellen:1. Talent ontwikkelen en benutten. We gelovenin de kracht van de samenleving.Daarom willen we investeren in onderwijs,kennis, kunde, innovatie, en alletalenten in <strong>Nederland</strong> benutten. Onderwijsmet minder schooluitval en <strong>beter</strong>ezorg voor kinderen met problemen zodatg<strong>een</strong> grote groepen <strong>aan</strong> de kant blijvenst<strong>aan</strong>.2. Versterken economie. Het heeft g<strong>een</strong>enkele zin om over de verdeling van welvaartte spreken, als het geld niet eerstwordt verdiend. Als we willen werken <strong>aan</strong><strong>Nederland</strong>, dan is <strong>een</strong> sterke economie<strong>een</strong> voorwaarde. Dus willen we economischgroeien en kansen scheppen voorondernemen. Onder andere door de werkgeverslasten<strong>aan</strong> de onderkant van dearbeidsmarkt te verlagen. We nemenondernemen serieus, g<strong>aan</strong> nieuwe allianties<strong>aan</strong> met het bedrijfsleven en horenook zijn klachten. Economische groei isgoed voor <strong>Nederland</strong>, zeker als je deopbrengst eerlijk deelt tussen mensen.Met de groei betalen we de sociale voorzieningendie we belangrijk vinden.3. Ver<strong>beter</strong>en kwaliteit van publieke dienstverlening.Mensen verdienen waar voorhun belastinggeld. De overheid is er voorde mensen. De dienstverlening moet oporde zijn: niet van het kastje naar demuur of met anonieme ‘instanties’ communiceren.Contact met de overheidmoet contact met <strong>een</strong> vriendelijk gezichtzijn, dat je helpt in plaats van tegenwerkt.Minder regels en meer vertrouwen.De menselijke maat is weer uitgangspunt.4. Respect voor elkaar. We leven met elkaar.Mensen moeten goed met elkaaromg<strong>aan</strong>. Dat wordt niet bij wet geregeldmaar met respect voor elkaar.Respectloos gedrag kunnen we vaak wel<strong>aan</strong>pakken. Of het nu gaat om socialezekerheid, het openbaar vervoer of hetgedrag op straat: asociaal gedrag alsfraude en misbruik, en onbeschoftgedrag worden niet getolereerd. We willenveiligheid op straat, in de tram en opde weg. Radicalisering wordt <strong>aan</strong>gepakt.Buurten moeten leefbaar zijn: schoon,beg<strong>aan</strong>baar en vertrouwd. En ook deoverheid moet met respect omg<strong>aan</strong> metmensen.5. Oog voor morgen. De wereld moet noglanger mee. Dus we kunnen haar nietopbranden en uitleven, maar moeten zorgendat we ons land <strong>beter</strong> nalaten dantoen we het kregen. Daarom <strong>een</strong> schoonmilieu en schone en duurzame energie.De toekomst is van onze kinderen.Daarom st<strong>aan</strong> kinderen centraal en hebbenwe oog voor de vergrijzing.6. Eerlijk delen. De nadruk voor de PvdA ligtop het individu, de vrije mens die zijn ofhaar eigen leven inricht, maar die zichook geborgen weet in <strong>een</strong> samenlevingwaarin mensen zorgen voor elkaar. Zorgvoor elkaar in <strong>Nederland</strong>, maar ook internationaal.De ruimte voor het individu ende zorg voor elkaar moeten in balanszijn, dat biedt de beste kansen en zekerhedenin <strong>een</strong> veranderende wereld.Eerlijk delen is de solidariteit waarmeeonze samenleving uiteindelijk het verstekomt; samen st<strong>aan</strong> we <strong>sterker</strong>.Wat betekenen deze zes algemene uitgangspuntenin de praktijk? Hierboven zag u aldertien praktische punten die <strong>een</strong> voorproefjegeven. In de hierna volgende pagina’svindt u de rest van de plannen die de komendejaren in gesprek met de samenleving zullenworden uitgewerkt. Want all<strong>een</strong> samenkunnen we <strong>Nederland</strong> nu en in de toekomst<strong>sterker</strong> maken.De leden van de verkiezingsprogrammacommissiePaul Depla (41) is voorzitter van de verkiezingsprogrammacommissie.In het dagelijksleven is hij wethouder in zijn woonplaatsNijmegen. Paul studeerde Bestuurskund<strong>een</strong> werkte eerder voor onder meerFelix Rottenberg.Marl<strong>een</strong> Haage (26) is beleidsmedewerkerbij de politie in Utrecht, wat tevens haarwoonplaats is. Zij was bestuurslid van deJonge Socialisten en van de PvdA afdelingUtrecht.Ronald Plasterk (49) is bioloog, gespecialiseerdin moleculaire genetica en hoogleraarOntwikkelingsbiologie <strong>aan</strong> de Universiteitvan Utrecht. Daarnaast is hij directeur vanhet Hubrecht Laboratorium in Utrecht. Hijschrijft wekelijks <strong>een</strong> column in DeVolkskrant en presenteert om de week <strong>een</strong>column bij Buitenhof.Hans Spekman (40) is vice-voorzitter vande verkiezingsprogrammacommissie. Totvoor kort was hij wethouder in Utrecht vanonder meer sociale zaken, maatschappelijkeopvang en sport.Arnold Jonk (37) is lid van het PvdAPartijbestuur, met ideeënontwikkeling in zijnportefeuille. In het dagelijks leven is hij lidvan het directieteam van de EVD, <strong>een</strong>agentschap voor internationaal ondernemenen samenwerking.Monika Sie Dhian Ho (39) is stafmedewerkerbij de WRR. Zij doceerde <strong>aan</strong> deErasmus Universiteit Rotterdam bij de devakgroep Politicologie. Verder was zij o.a.werkzaam bij de Universiteit Leiden.Daarnaast is Monika voorzitter Zuid-Noord Commissie van de PvdA en was lidvan de beginselcommissie die het nieuwePvdA beginselmanifest schreef.Ahmed Aboutaleb (44) is sinds enkelem<strong>aan</strong>den <strong>aan</strong> zijn tweede periode als wethouderin Amsterdam begonnen. Hiervoorwas hij directeur van de sectorMaatschappelijke, Economische enCulturele Ontwikkeling (MEC) van deBestuursdienst van de gem<strong>een</strong>teAmsterdam en bestuurder van FORUM.Trude Maas-Brouwer (59) is voor de PvdAlid van de Eerste-Kamerfractie. Daarnaast iszij president van Hay Vision Society enbekleedt zij diverse commissariaten.Hiervoor was zij o.a. werkzaam bij Origin<strong>Nederland</strong> (de laatste jaren als lid van dedirectie), leidde zij diverse business units vanBSO en Origin en was zij adjunct-directeurvan CITO.Steve Stevaert (52) is gouverneur vanBelgisch Limburg en oud-leider van onzeBelgische zusterpartij, de SPa. Na <strong>een</strong> <strong>aan</strong>taljaren in de horeca te hebben gewerkt,kreeg hij <strong>een</strong> zetel in de provincieraad vanLimburg. Daarna was hij o.a. burgemeestervan Hasselt en Minister van Mobiliteit enRuimtelijke Ordening. In 2004 is hijbenoemd tot Minister van Staat.Ybo Buruma (51) is jurist en in het dagelijksleven hoogleraar strafrecht <strong>aan</strong> deRadboud Universiteit Nijmegen. In het verledenheeft hij o.a. meegewerkt <strong>aan</strong> de parlementair<strong>een</strong>quêtecommissieOnderzoeksmethoden (commissie VanTraa) en was hij adviseur bij het onderzoeknaar de Schiedammer Parkmoord.May-May Meijer (34) is adviseur bij ZeroKap, <strong>een</strong> vermogensfonds op het gebied vanmicrokredieten en daarnaast universitairdocent bij de werkgroep Filantropie <strong>aan</strong> deVrije Universiteit in Amsterdam. Ze is voorzittergeweest van het Promovendi Netwerk<strong>Nederland</strong> en heeft les gegeven voorAmnesty International over mensenrechtenop lage scholen.Hedwig Verhoeven (35) is directeur vanhet Munttheater in Weert. Zij studeerdeTheater-, Film en Televisie Wetenschappen.Hiervoor was zij werkzaam als beleidsmedewerkerbij de Vereniging vanSchouwburg- en Concertgebouwdirecties(VSCD) en seniorproducer bij de AVRO.Wim Derksen (54) is directeur van hetRuimtelijk Planbureau en hoogleraarBestuurskunde in Rotterdam. Hij woontin Den Haag. In het verleden was hij lidvan de WRR en hoogleraar Bestuurskundein Leiden.Marjan Minnesma (39) is directeur vanDutch Research Institute for Transitions(DRIFT) <strong>aan</strong> de Erasmus UniversiteitRotterdam. Zij was onder andere werkzaambij Gr<strong>een</strong>peace, Instituut voor milieuvraagstukken(VU) en NOVEM.Mattthijs Visser (34) is mededingingseconoombij RBB Economics in Den Haag.Hiervoor was hij onder meer werkzaam bijhet Ministerie van Economische Zaken, de<strong>Nederland</strong>se Mededingingsautoriteit(NMa) en DG Concurrentie van deEuropese Commissie.Louise Gunning-Schepers (55) is sindsjanuari 2001 voorzitter van de Raad vanBestuur van het Academisch MedischCentrum (AMC/UVA) in Amsterdam.Hiervoor was zij o.a. hoogleraar SocialeGeneeskunde, lid van de WRR en deGezondheidsraad.Michiel Mulder (26) is vastgoedeconoom bijde gem<strong>een</strong>te Zoetermeer en bestuurslid vanhet Alternatief voor Vakbond. Hij studeerdeEconomie <strong>aan</strong> de VU en was beleidsmedewerkervoor de Tweede-Kamerfractie in DenHaag. Michiel is sinds enkele m<strong>aan</strong>dengem<strong>een</strong>teraadslid in Amsterdam en vicefractievoorzitter.Ondersteuning:Lianne Raap, Michael Juffermans, Geke van Velzen,Madeleine de Vries en Marie Louise VerschureFotografie: Tessa Posthuma de BoerPagina 3
1. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> het<strong>Nederland</strong> van morgenKinderen eerst!We geloven in de toekomst van <strong>Nederland</strong>. We moeten daarom werken <strong>aan</strong> het<strong>Nederland</strong> van morgen. Dat betekent fors investeren in de kracht van de jeugd.Zij is onze toekomst. Daarom stelt de PvdA kinderen voorop.Als ouder wil je het beste voor je kind. Dat begint bij het moment dat je kind alsbaby in de wieg ligt en die zorg houdt eigenlijk nooit meer op. De opvoedingvan kinderen wordt steeds ingewikkelder. De druk op gezinnen neemt toe. Opstraat is er weinig ruimte voor kinderen om veilig te kunnen spelen. Ook kinderenworden geconfronteerd met de verruwing in de samenleving, en ze doendaar zelf vaak <strong>aan</strong> mee. Het pesten op scholen, het toegenomen alcoholgebruikonder tieners zijn zorgelijke ontwikkelingen die de kansen voor kinderen verminderen.De samenleving moet daarom kindvriendelijker worden.Opvoeden is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van ouders, en datgebeurt primair in het gezin. Dat betekent niet dat ouders maar <strong>aan</strong> hun lotmoeten worden overgelaten. Ouders moeten kunnen vertrouwen op goede zorgen opvang van hun baby’s en peuters. Ze moeten weten dat, ongeacht de opleidingdie wordt gevolgd, hun kinderen in <strong>een</strong> veilige omgeving goed onderwijskrijgen, en dat er na hun opleiding werk is. En in de – gelukkig zeldzame –gevallen dat ouders de opvoeding van hun kinderen niet zelf <strong>aan</strong>kunnen,krijgen ze – desnoods gedwongen – hulp.Goede opvang enzorg verzekerd‘Kinderen eerst’ begint bij het begin. En dat is de geboorte. Het geluksgevoel. Het inschrijvenbij de burgerlijke stand. Thuis of in het ziekenhuis zorgeloos genieten van de eerste dagen enweken. Maar dan houdt het kraamverlof op en moet je nadenken over hoe je alles gaat organiseren.Misschien zijn er ouders of schoonouders die kunnen helpen. Maar meestal ben je <strong>aan</strong>gewezenop kinderopvang. En die moet goed zijn. Want je kind draag je niet zo maar over. Jekind moet zich op zijn gemak voelen. Je moet je er als ouder goed bij voelen. Is dat nu altijd zo?Nee, lang niet altijd. Natuurlijk werken er in de kinderopvang prima mensen met hart voor kinderen.Maar de kwaliteit van de kinderopvang is nog niet goed genoeg. Veel ervaren krachtenstoppen, moegestreden van het met te weinig mensen <strong>aan</strong>dacht geven <strong>aan</strong> zoveel kinderen.Bovendien is het regelen van kinderopvang vaak <strong>een</strong> bureaucratisch gedoe. Het moet echtanders, <strong>beter</strong>. Andere landen laten dat zien dat dat kan. In <strong>Nederland</strong> hebben we nog <strong>een</strong> wereldte winnen. We willen <strong>een</strong> goede en toegankelijke kinderopvang. Dat draagt er toe bij dat kinderenecht gelijke kansen krijgen. En het is goed voor de ontwikkeling van het kind. Want kinderopvangvan goede kwaliteit geeft kinderen de kans om te kunnen spelen en leren met leeftijdsgenootjes.Maar het is ook goed voor ouders. Kinderopvang biedt hen meer kansen om zorgvoor hun gezin en werk te combineren.• De kwaliteit van de kinderopvang gaat omhoog.Huisvesting, veiligheid, het opleidingsniveauvan de beroepskracht en deinformatie <strong>aan</strong> de ouders moet de kwaliteithebben dat je als ouder je kind er met <strong>een</strong>gerust hart <strong>aan</strong> toevertrouwt. Deze eisenliggen hoger dan de huidige normen. Ookwordt er goed toezicht gehouden op deonderwijskundige kwaliteit.• Betaalbare kinderopvang. Kinderopvang isnu voor veel mensen veel te duur. Veelouders, in de praktijk vooral moeders, kunnenhet inkomen dat zij verdienen met<strong>een</strong>weer afst<strong>aan</strong> <strong>aan</strong> het kinderdagverblijf. DePvdA wil kinderopvang als basisvoorzieningvoor alle kinderen van 0-12 jaar. Driedagen opvang zijn gratis. Meer dagen kantegen bijbetaling naar draagkracht.• De tijden van kinderopvang worden flexibeler.Ook als je g<strong>een</strong> 9 tot 5 b<strong>aan</strong> hebt, moetje er iets <strong>aan</strong> hebben.• In de kinderopvang krijgen alle kinderen dekans zich van jongs af <strong>aan</strong> spelenderwijs teontwikkelen en te leren. Voor de ontwikke-Kinderen eerst! Drie dagen per week gratis en kwalitatief goede kinderopvang voor ieder<strong>een</strong>.ling van kinderen is het belangrijk datouders betrokken zijn en goed <strong>Nederland</strong>sspreken en schrijven. Daarom wordt <strong>aan</strong>gehaaktbij inburgering en opvoedingsondersteuning,daar horen taallessen en alfabetiseringstrajectenvoor ouders bij.• Moeders en vaders krijgen samen <strong>een</strong> kind.Terecht willen steeds meer ouders voor <strong>een</strong>belangrijk deel samen voor hun kinderenkunnen zorgen, zeker als ze nog erg kleinzijn. Daarom komt er <strong>een</strong> goede algemeneregeling voor ouderschapsverlof gedurendezes m<strong>aan</strong>den tegen 70% van het minimumloon,waarbij vaders en moeders zelfkunnen bepalen hoe ze dit verlof onderlingverdelen.• Er komen ouder- en kindcentra waarinouders en kinderen op één plek alle hulpkunnen vinden. Hier is <strong>aan</strong>dacht voor preventi<strong>een</strong> zorg, en wordt babysterfte voorkomen.Ouders kunnen hier ook terechtmet opvoedkundige problemen. Kinderendie hier niet komen worden niet vergeten:medewerkers van de ouder- en kindcentrag<strong>aan</strong> deze kinderen opzoeken en samenmet de ouders bekijken of zij ondersteuningnodig hebben.Foto: Pim Ras/ Hollandse HoogteKinderen beschermdGoede kinderopvang is van groot belang voor de kansen van kinderen. Maar daarmee zijn weer in de huidige samenleving niet. In veel steden is nauwelijks fysieke ruimte voor kinderen enzijn kinderen relatief vaak slachtoffer in het verkeer. Het is niet te accepteren dat kinderenslachtoffer worden van misbruik. Kinderen verdienen bescherming. De samenleving moet kindvriendelijkerworden. Dat betekent ook <strong>aan</strong>dacht voor kinderen die uit de band dreigen te springen;vroeg ingrijpen helpt. De toekomst van <strong>een</strong> kind mag niet worden verpest door bureaucratischerompslomp of h<strong>een</strong> en weer geschuif tussen instellingen. Tegelijkertijd moeten kinderendie zich asociaal gedragen ervaren dat dit ook van hen niet wordt geaccepteerd.• Het is onacceptabel dat elk jaar zo’n50.000 kinderen slachtoffer worden vanmisbruik. Er komt <strong>een</strong> meldingsplicht vanmisbruik voor mensen die vanuit hun werkmet kinderen te maken hebben. Na <strong>een</strong>melding moeten kinderen ook direct kunnenworden geholpen.• Teveel kinderen worden slachtoffer in hetverkeer. Buurten moeten verkeersveiligerworden gemaakt, bijvoorbeeld door hetcreëren van veilige routes. Kinderen moetenlekker buiten kunnen spelen. Er moetenvoldoende veilige en schone speeltuinenzijn.• Betere opvoedingsondersteuning engezinscoaching voor ouders die het all<strong>een</strong>niet redden. Als er signalen zijn dat het met<strong>een</strong> kind de verkeerde kant opgaat, moetworden ingegrepen. Ouders die weigerenmee te doen, kunnen daar toe wordengedwongen.• Als <strong>een</strong> kind spijbelt moet dit binnen <strong>een</strong>m<strong>aan</strong>d door de ‘spijbelrechter’ behandeldworden.• Gestrafte jongeren g<strong>aan</strong> overdag naarschool of werk en zitten ’s avonds hunstraf uit.• Aanpak van criminaliteit bij de jeugd vergt<strong>beter</strong>e coördinatie van betrokken instanties.Er moeten goede afspraken komenwelke instantie het initiatief heeft. Blijft datonduidelijk, dan mislukken projecten zoalsde ‘patserprojecten’ waarbij, als het goedwas geg<strong>aan</strong>, <strong>een</strong> slimme combinatie vanstrafrechtelijke, bestuursrechtelijke en fiscaledwangmiddelen het mogelijk hadgemaakt om effectief op te treden tegen leidersvan jeugdbendes.JeugdzorgJeugdzorg is van groot belang om achterstandenen problemen bij de jeugd te voorkomenen verhelpen. Wachtlijsten in dejeugdzorg kan de overheid zich niet permitteren.Er zijn toch ook g<strong>een</strong> wachtlijsten bij debrandweer? Ook vallen kinderen nu vaak tussenwal en schip door de onoverzichtelijkheidvan organisaties die zich met jeugdbezighouden. De PvdA vindt dat ontoelaatbaar.• De PvdA gaat de wachtlijsten in de jeugdzorgwegwerken door voldoende personeel<strong>aan</strong> te nemen en voor voldoende vervolgopvangte zorgen.• De organisatie van de jeugdzorg moetdrastisch versimpeld worden. Bureausvoor Jeugdzorg moeten lokaal <strong>aan</strong>gestuurdworden om te voorkomen dat kinderen deweg kwijt raken in het oerwoud van organisatiesen instellingen die allemaal op verschillendeniveaus actief zijn. De groterecentrumgem<strong>een</strong>ten krijgen de regiefunctieom alles wat met jeugd te maken heeftgoed te organiseren.• Er moet <strong>beter</strong>e opvang komen voor kinderenmet <strong>een</strong> combinatie van problemen. Zijmogen niet van de ene naar de andereinstelling worden geschoven.Pagina 4
Onderwijs: de basis van het <strong>Nederland</strong> van morgen<strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> het <strong>Nederland</strong> van morgen, betekentinvesteren in het onderwijs van vandaag.Het belang van goed en toegankelijkonderwijs kan moeilijk worden overschat.Daarmee wordt geïnvesteerd in de talentenvan onze jeugd. Vanaf het moment dat zevoor het eerst het schoolplein oplopen tothet moment dat ze met <strong>een</strong> diploma deschool vaarwel zeggen. Goed en toegankelijkonderwijs biedt de jeugd de beste garantievoor <strong>een</strong> kansrijke toekomst. Het is de emancipatiemotorbij uitstek. Dat was het 100 jaargeleden en dat is het nog steeds. Goedonderwijs vormt kinderen, in kennisvaardigheden,maar ook in sociaal-cultureel opzicht.Goed onderwijs draagt bij <strong>aan</strong> de vormingvan het <strong>Nederland</strong> van morgen.Goed onderwijs is ook in het belang van<strong>Nederland</strong>. De komende jaren wordt krapteop de arbeidsmarkt zichtbaar. Door de vergrijzingstromen velen uit. Tegelijkertijdvraagt de arbeidsmarkt om steeds <strong>beter</strong>opgeleid personeel door het wegvallen vanlaaggeschoolde arbeid en het toenemen vankennisintensieve arbeid. We kunnen g<strong>een</strong>enkel beschikbaar talent missen. Daaromzijn forse investeringen in het onderwijsnoodzakelijk.De afgelopen jaren is <strong>een</strong> onderwijsbeleidgevoerd van sluipende afbraak. Onderwijsinstellingenzijn er niet meer zeker van hoeveelgeld zij kunnen verwachten van Den Haag. Zijzijn daarmee afhankelijk geworden van de grillenvan Den Haag. Maar er is meer dat dekracht van het onderwijs ondermijnt. Dearbeidsmarktpositie en het carrièreperspectiefvan leraren zijn niet goed genoeg, waardoorervaren en kwalitatief goede mensen hetonderwijs vaarwel zeggen. Daarnaast hebbende fusies in het onderwijs de menselijke maat<strong>aan</strong>getast. Waar geborgenheid verdwijnt, ligtanonimiteit op de loer. Dat is niet goed voorkinderen, zeker niet op scholen waar veelwordt gespijbeld en de schooluitval groot is.Die trend wil de PvdA keren. De PvdA streeftnaar kleinere scholen. <strong>Nederland</strong> heeftbehoefte <strong>aan</strong> vakmensen. Ondertussen verspillenwe talent door uitval in het VMBO énhet MBO. Dat moet <strong>beter</strong>. Tegeng<strong>aan</strong> vanschooluitval verdient topprioriteit, terwijl doorstromingvan het ene naar het andere onderwijstypeweer wordt bevorderd. Tenslotte staatde toegankelijkheid van het onderwijs onderdruk door de snel stijgende schoolkosten.Geld is altijd schaars, ook voor het onderwijs.Er moeten keuzes worden gemaakt. De PvdAzet sterk in op investeringen waar het maat-schappelijk rendement het hoogst is en dezelfredzaamheid van mensen relatief laag.Dat betekent veel extra investeren in voorschoolseopvang, het primair onderwijs enhet VMBO. Daarnaast willen we voor dekomende jaren de scholen ruimte geven. Datbetekent g<strong>een</strong> grote stelselwijziging maarrust <strong>aan</strong> het front zodat mensen op <strong>een</strong>goede manier hun werk kunnen doen: namelijkhet onderwijzen en vormen van de talentenvan onze jeugd. Goed onderwijs zondergoede leerkrachten bestaat niet. Daarom vindenwe dat het leraarschap <strong>aan</strong>trekkelijkermoet worden. Leraren die lesgeven in kansarmewijken of dorpen of <strong>aan</strong> lastige kinderenzouden de waardering voor dat belangrijkewerk terug moeten zien op hun salarisstrook.Leraren worden steeds vaker geconfronteerdmet asociaal en agressief gedrag. Daarmogen we ons nooit bij neerleggen.Basisonderwijs: verankerd in de buurtVMBO/MBO: de vakmensen van morgenHet basisonderwijs is cruciaal voor de ontwikkelingvan <strong>een</strong> kind. Als je denkt <strong>aan</strong> de staatvan veel schoolgebouwen, en beseft dat insommige steden grote groepen kinderen nietmeedoen <strong>aan</strong> de Cito-toets omdat ze datniveau niet <strong>aan</strong>kunnen, weten we dat investeringenin het basisonderwijs <strong>een</strong> bittere noodzaakzijn.• Scholen verdienen <strong>een</strong> <strong>beter</strong> onderhoud. DePvdA vindt het niet toelaatbaar dat kinderenles krijgen in gebouwen die versleten zijn enniet beschikken over de voorzieningen vandeze tijd. Zo is het niet te verkroppen wanneerwc’s op scholen niet hygiënisch zijn.• Bij voorkeur zijn de leerlingen op scholen inhet primair onderwijs <strong>een</strong> afspiegeling vande buurt. Aanmelding voor primair onderwijsgebeurt vanaf twee jaar en ouders wordenhierover voorgelicht, zodat alle ouders<strong>een</strong> eerlijke kans krijgen op plaatsing op degewenste school.• Gem<strong>een</strong>ten en schoolbesturen komen in depositie om niet-vrijblijvende afspraken temaken over het realiseren van gemengdescholen in wijken waar dat mogelijk is. Devrijheid van ouders om de school te kiezenvoor hun kinderen staat daarbij voorop.• Scholen leveren <strong>een</strong> belangrijke bijdrage<strong>aan</strong> het voorkomen van asociaal gedrag.Leerkrachten krijgen de ruimte de overdrachtvan normen en waarden in te passenin het best<strong>aan</strong>de curriculum.• De leraar is de ware held van de kenniseconomie.In de arbeidsvoorwaarden van lerarenop de basisschool (en het VMBO) komt10% ruimte voor salarisverhoging, scholingen verlagen van het <strong>aan</strong>tal lesuren zodat ermeer ruimte ontstaat voor <strong>een</strong> grotere variatiein carrièremogelijkheden.• Jonge kinderen hebben vaak niet de ruimteom veel buiten te spelen, zeker niet in drukkesteden. Op vroege leeftijd ontstaat zobewegingsachterstand. Om dit te bestrijden,moet op de basisschool <strong>een</strong> goed enprofessioneel <strong>aan</strong>bod van sport zijn datwordt gegeven door vakleerkrachten. Ookleren alle kinderen op school weer zwemmen.• Weer <strong>Samen</strong> Naar School pakt niet voor allekinderen positief uit. In de groei van het<strong>aan</strong>tal leerlingen in het LWOO (LeerwegondersteunendOnderwijs) zien we teveel kinderendie naar het speciaal onderwijs haddenmoeten g<strong>aan</strong>. Dat levert in het voortgezetonderwijs <strong>een</strong> geweldige bron van uitvalop. Toegang tot speciaal onderwijs moetruimhartiger worden om latere problemente voorkomen. De indicatiestelling wordtver<strong>een</strong>voudigd: het advies van de schoolwordt opgevolgd en bij twijfel wordt degem<strong>een</strong>te belast met het uitvoeren van <strong>een</strong>professionele second opinion. Het belangvan het kind staat centraal.We hebben behoefte <strong>aan</strong> vakmensen. Nuwordt veel talent verspild omdat teveel jongerenvroegtijdig het VMBO verlaten. Dieschooluitval moet met de grootste spoedworden <strong>aan</strong>gepakt. Achterstanden in dekwaliteit van schoolgebouwen worden weggewerkt.Praktijklokalen van het VMBO/MBO moeten goed zijn en voldoen <strong>aan</strong> deeisen die in de praktijk buiten school wordenverlangd. Het VMBO verdient <strong>een</strong> forseinvestering.• Om uitval te voorkomen, pakken we denegatieve gevolgen van de grootschaligheid<strong>aan</strong>; er wordt gestreefd naar kleinere scholenbinnen grotere bestuurlijke <strong>een</strong>heden.• Een groot deel van de uitval na het VMBOop de ROC’s wordt veroorzaakt door <strong>een</strong>verkeerde keuze van de vervolgopleiding.Dat kan deels worden voorkomen door insamenspraak met ROC en CWI <strong>een</strong> zwaarwegendeberoeps- en opleidingskeuzetest<strong>aan</strong> te bieden. Binnen ROC’s moeten eropvangklassen komen voor die leerlingendie uitvallen omdat ze <strong>een</strong> verkeerde studiekeuzehebben gemaakt. Zo blijven ze inbeeld en kunnen ze worden geholpen bijhet maken van <strong>een</strong> nieuwe, <strong>beter</strong>e studiekeuze.Om scholieren goed te begeleidenin hun vervolgopleiding is het belangrijkdat in het VMBO echt invulling wordt gegeven<strong>aan</strong> het mentoraat.• Het koppelen van slagingspercentages<strong>aan</strong> budget en het maximaal <strong>aan</strong>tal leerjarenleidt ertoe dat kinderen steeds snellernaar <strong>een</strong> opleiding onder hun niveau wordengestuurd. Talent wordt zo niet benut.• Sommige jongeren vallen uit omdat zeniet kunnen voldoen <strong>aan</strong> de vaak theoretischeeisen van de startkwalificatie, terwijlze wel goede vakmannen of vakvrouwenzijn die hun weg binnen <strong>een</strong> bedrijf wetente vinden. Geef die jongeren de ruimte enhinder hen niet met die dwangmatigestandaard theoretische startkwalificaties,maar zorg voor <strong>een</strong> praktijkgericht diploma.Daarom moet er meer maatwerkkomen in het diplomasysteem van hetVMBO. Zodat de ambitie ´niemand vanschool zonder diploma´ recht doet <strong>aan</strong> demogelijkheden en toekomst van <strong>een</strong> kind.• Het VMBO is voor veel scholieren overigensallesbehalve het eindstation.Scholieren die willen doorleren moetendaartoe worden <strong>aan</strong>gemoedigd. Van hetVMBO naar het MBO of doorstromen naarde HAVO. Stapelen moet weer makkelijkerworden: het is <strong>een</strong> teken van succesvolleemancipatie.HAVO/VWO: rust <strong>aan</strong> het frontNa alle stelselwijzigingen van de afgelopenjaren is rust <strong>aan</strong> het front nodig. Rust omleraren de tijd en ruimte te geven om te werken<strong>aan</strong> de kwaliteit van het onderwijs. Rustom het best<strong>aan</strong>de systeem bij te sturen waarnuttig en nodig. Het voortgezet onderwijsmoet voor ouders betaalbaar blijven.• Omdat de kosten van schoolboeken de panuitrijzen, wil de PvdA dat scholen <strong>een</strong> boekenfondsinstellen waar ouders de schoolboekenvoor hun kinderen kunnen huren inplaats van kopen.• HAVO- en VWO-opleidingen dienen jongerenvoor te bereiden op hoger onderwijs.De selectiekwaliteit van het HAVO- en hetVWO-examen wordt hersteld.Hoger onderwijs en wetenschappelijkonderzoekHet Hoger Beroepsonderwijs en hetWetenschappelijk Onderwijs moeten toegankelijkzijn en blijven voor ieder<strong>een</strong> die decapaciteiten heeft om zich op het hoogsteniveau te ontwikkelen en moeten van kwalitatiefhoog niveau zijn. Mede door de inzet vande PvdA kunnen studieleningen nu meernaar draagkracht worden terugbetaald, zijnde l<strong>een</strong>mogelijkheden verruimd en is hetterugbetalingstarief verlaagd. Het huidig studiefinancieringssysteemwerkt echter noglang niet optimaal.<strong>Nederland</strong> investeert – zeker in vergelijkingmet andere landen – weinig in het hogeronderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Dieinvesteringen moeten omhoog en er moetruimte zijn om te excelleren, voor studenten,wetenschappers en instellingen. We willen inhet hoger onderwijs en wetenschappelijkonderzoek g<strong>een</strong> <strong>een</strong>heidsworst, studentenmoeten wat te kiezen hebben. De PvdA steltde student centraal in het hoger onderwijs.• De mogelijkheden om te lenen worden verruimd,zodat ook kan worden gel<strong>een</strong>d voor<strong>een</strong> studie in het buitenland of voor <strong>een</strong>privaat <strong>aan</strong>geboden en door de overheiderkende hogere opleiding. Studeren inCambridge of China kan <strong>een</strong> waardevollebijdrage leveren <strong>aan</strong> de studie. Tegelijkertijdmoet studeren in <strong>Nederland</strong> voorbuitenlandse studenten <strong>aan</strong>trekkelijkerworden.• Er komt <strong>een</strong> ombudsman waar studentenmet klachten terecht kunnen over de kwaliteiten organisatie van het onderwijs.Studenten moeten er van op <strong>aan</strong> kunnendat ze waar voor hun geld krijgen, en dat zeterecht kunnen bij <strong>een</strong> onafhankelijkeinstantie die serieus naar klachten kijkt.• Universiteiten en HBO-instellingen g<strong>aan</strong><strong>beter</strong> samenwerken, met behoud van eigenidentiteit. Dit kan ook de doorstroming vanstudenten verder bevorderen. Universiteitenen HBO-instellingen krijgen de ruimteom maatwerk te leveren, en dus de mogelijkheidom te investeren in kwaliteit en verscheidenheidzodat er voor studenten ietste kiezen valt.Foto: Dolph Cantrijn / Hollandse HoogteOnderwijs op het VMBO: de uitval in het VMBO moet drastisch omlaag. Met onderwijs gericht op kennis en kundein veilige, schone en kleinere scholen.• De ervaringen met het open bestel, collegegelddifferentiati<strong>een</strong> experimenten metselectie worden goed geëvalueerd. Er zalworden ingegrepen als blijkt dat de toegankelijkheidvan het hoger onderwijs ingevaar komt.• Er wordt 10% extra geïnvesteerd in hetongebonden en zuiver wetenschappelijkonderzoek, naast <strong>een</strong> forse impuls voor hetonderzoek in de tweede geldstroom(NWO). Het moet weer <strong>aan</strong>trekkelijk wordenom (top-)onderzoeker of docent teworden op de universiteit.• Het bureaucratische onderwijsmanagementop HBO's en universiteiten moetflink worden afgeslankt. We schaffen tijdverslindendezelfevaluaties af.Pagina 5
Jongeren <strong>aan</strong> het werkEen goede eerste stap op de arbeidsmarkt is van groot belang. Blijft die stap uit, dan dreigt <strong>een</strong>langdurige carrière als werkloze. Daar mogen we ons niet bij neerleggen. We kunnen g<strong>een</strong> talentverspillen. Er is voldoende werk. Op talloze plekken komen instellingen, organisaties en bedrijvenhanden tekort, en dat tekort zal de komende jaren all<strong>een</strong> maar groter worden. Voor <strong>een</strong>sterk en sociaal <strong>Nederland</strong> van morgen hebben we nu alle talenten hard nodig.• Jongeren tot 27 jaar moeten naar schoolg<strong>aan</strong> of werk hebben. Voor werkloze jongerengaat <strong>een</strong> leer/werkplicht gelden. Voorjongeren die niet mee willen werken en bijwie gedragsproblemen meespelen wordenonorthodoxe oplossingen niet geschuwd;dat kan in de vorm van opvang en disciplineringen sociale dienstplicht.• Stageplaatsen zijn belangrijk voor hetafronden van de opleiding en de voorbereidingop werk. Momenteel bestaat er <strong>een</strong>gebrek <strong>aan</strong> stageplaatsen en leerwerkplaatsen,terwijl personeelstekorten dreigen. DePvdA stelt voor om in alle bedrijven eninstellingen minimaal één stageplaats opiedere vijftig werknemers beschikbaar testellen. Stageplaatsen zijn niet vrijblijvend.Wie zich niet inzet op zijn stageplek, wordtdaar stevig op <strong>aan</strong>gesproken, door deschool en door de werkgever.• Werkgevers krijgen <strong>een</strong> premieverlaging alsze jongeren in dienst nemen. Er komt <strong>een</strong>no-riskpolis die werkgevers van deze jongerenbeschermt tegen de kosten van ziekteverzuim.• De leeftijd voor het minimumjeugdloongaat van 23 naar 21 jaar.• Jongeren krijgen <strong>een</strong> sociaal dienstrecht:met <strong>een</strong> beurs worden zij in staat gesteldmaatschappelijk relevant werk te doen.Stageplaatsen: er zijn meer stageplaatsen nodig. In alle bedrijven en instellingen komt er minimaal één stageplaatsop iedere 50 werknemers.Foto: Flip Franssen / Hollandse HoogteDe verkiezingsprogrammacommissie wilde in de <strong>aan</strong>loop naar het programma zoveel mogelijk plannen enideeën van leden en belangstellenden verzamelen om te verwerken in het programma. Met deze ideeën gingook de websiteredactie van de PvdA <strong>aan</strong> de slag. Op 1 juni <strong>2006</strong> presenteerde de websiteredactie ietsnieuws op de PvdA website: De Ideeënfabriek. Een plek op de website waar alle ideeën voor het verkiezingsprogrammawerden verzameld.Via het ledenblad Rood, de PvdA nieuwsbrief, <strong>een</strong> e-mailingnaar de leden en <strong>een</strong> oproep op de homepage van PvdA.nlwerd ieder<strong>een</strong> gevraagd om ideeën voor het verkiezingsprogrammain te sturen. De Ideeënfabriek bundelde dezeideeën en bood tevens de mogelijkheid <strong>aan</strong> de bezoekersvan pvda.nl om <strong>aan</strong> te geven welke ideeën men het bestevond. Een ‘rankingsysteem’ zorgde ervoor dat het populairsteidee boven<strong>aan</strong> kwam te st<strong>aan</strong> en het minst populaireonder<strong>aan</strong>. Er werd massaal gereageerd via ide<strong>een</strong>fabriek@pvda.nl. In totaal werden er bijna 400 ideeën <strong>aan</strong>geleverd!Ook werd er massaal gestemd, zelfs gedurende de zomerm<strong>aan</strong>den.De programmacommissieleden namen nauwgezetkennis van alle ideeën en gaven soms direct commentaar.Soms werd <strong>een</strong> idee met<strong>een</strong> geschikt bevonden vooropname in het programma, maar er zaten er ook bij waar decommissie het niet mee <strong>een</strong>s was. Soms was <strong>een</strong> onderwerpal binnen de commissie <strong>aan</strong> de orde geweest en werd dezedirect geagendeerd. Over talloze onderwerpen kwamenideeën binnen: over investeren in duurzame energie, de multimedialeondersteuning van het onderwijs, het fiscaalJoep KruijssenFoto: De Beeldredactieaftrekbaar maken van groene investeringen, goed openbaarvervoer, bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt toten met de afschaffing van de no-claim in de zorg.Het idee dat de meeste stemmen kreeg kwam van JoepKruijsen uit Nijmegen. Hij pleitte voor <strong>een</strong> Generaal Pardonen maar liefst 800 mensen steunden zijn voorstel:“In het verkiezingsprogramma zou het generaal pardon moetenworden opgenomen, zoals dat op het laatste congres is geformuleerd.De steeds uitgestelde behandeling van de dossiers van buitenlandsegasten die al zo lang wachten is onmenselijk. G<strong>een</strong>mens is immers illegaal.”Programmacommissielid Hans Spekman reageerde alsvolgt:“Dagelijks zie ik in Utrecht de gevolgen van het beleid vanVerdonk langskomen. Een gebrek <strong>aan</strong> zorgvuldigheid ten opzichtevan vreemdelingen wordt gezien als <strong>een</strong> gerechtvaardigdonderdeel van het vreemdelingenbeleid. Dat is <strong>een</strong> drogreden en<strong>een</strong> schande. Het PvdA congres heeft zich uitgesproken voor <strong>een</strong>specifieke pardonregeling voor degenen die onder de oudevreemdelingenwet asiel hebben <strong>aan</strong>gevraagd en vindt dat dezeregeling moet gelden voor allen die voor 1 april 2001 in<strong>Nederland</strong> asiel hebben <strong>aan</strong>gevraagd, ongeacht hun huidigejuridische status, voor zover zij g<strong>een</strong> ernstige delicten hebbengepleegd. Bij de toepassing van de criteria voor de pardonregelingis coulance geboden en het hoofddoel van het beëindigenvan <strong>een</strong> humanitaire crisissituatie dient steeds voor ogen te wordengehouden. De PvdA zal zich voor de verwezenlijking van <strong>een</strong>dergelijke pardonregeling beijveren; en dat dient de inzet van dePvdA bij mogelijke coalitiebesprekingen te zijn. Ook ik (en deprogrammacommissie) ondersteunen dit idee van JoepKruijsen.”Naast deze speciale <strong>aan</strong>dacht voor het idee van JoepKruijsen heeft de redactie van de PvdA-website nog vijftienin het oog springende of tot de verbeelding sprekendeideeën geselecteerd. De afzenders van deze ideeën werdenop de foto gezet en kort geïnterviewd over de achtergrondvan het idee en eventuele inspiratiebronnen. Dit gaf <strong>een</strong>buitengewoon leuke indruk van ‘de mens achter het idee’.Zoals bijvoorbeeld Sebasti<strong>aan</strong> Klaassen uit Alphen <strong>aan</strong> denRijn. Hij stuurde het volgende idee in:“No no-claim! Wat mijns inziens zeker in ons verkiezingsprogrammamoet, is het voorstel de no-claimregeling in de zorg afte schaffen. In de eerste plaats omdat deze maatregel onrechtvaardigis, <strong>aan</strong>gezien zij mensen straft voor het feit dat zij depech hebben om ziek te worden. Daarbij komt nog dat de regelingveel administratieve lasten en uitvoeringskosten oplevert én(volgens Zorgverzekeraars <strong>Nederland</strong>) niet of nauwelijks totgedragsbeïnvloeding leidt. ”Hij lichtte zijn inzending als volgt toe:“Dit idee heb ik ingediend vanuit mijn persoonlijke situatie. Mijnmoeder is chronisch ziek en daardoor zie ik van dichtbij hoeveelSebasti<strong>aan</strong> Klaassenellende en kosten dit met zich meebrengt. Als je gezond bentmoet je dankbaar zijn en niet klagen over je verzekeringspremie.Ik heb ook eigenlijk nooit <strong>een</strong> goede reden gehoord voor het noclaimsysteem. Waar zou het goed voor zijn, het zadelt de verzekeringsmaatschappijenall<strong>een</strong> maar op met veel rompslomp.Maar het belangrijkste is dat het gewoon niet rechtvaardig is.Zelf heb ik na ontvangst van mijn no-claim het geld direct op derekening van mijn moeder gestort.De Ideeënfabriek vind ik <strong>een</strong> goed idee. Toen ik <strong>een</strong> mailtje kreegmet de vraag of ik ideeën wilde <strong>aan</strong>leveren voelde ik me zelfs vereerd.Je hebt het gevoel dat je ergens lid voor bent. Ik heb goednaar de andere ideeën gekeken en er st<strong>aan</strong> echt aardige ideeëntussen. En het is ook netjes dat de commissieleden reageren”De overige portretten zijn te vinden op de website van dePvdA. Alle ingediende ideeën kunt u terugvinden op de website:www.pvda.nl/ide<strong>een</strong>fabriek. De PvdA verkiezingsprogrammacommissieis ieder<strong>een</strong> die heeft bijgedragen <strong>aan</strong> deIdeeënfabriek veel dank verschuldigd.Foto: De BeeldredactiePagina 6
2. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong> sterk &sociaal <strong>Nederland</strong>We willen nogal wat: <strong>een</strong> <strong>Nederland</strong> met publieke voorzieningen om trots op tezijn. Onderwijs dat mensen laat ontdekken wat ze kunnen. Een oude dag zonderfinanciële zorgen. Kinderen die opgroeien in veiligheid. De zekerheid dat wanneerje je b<strong>aan</strong> verliest, je snel weer nieuw werk vindt. Ruimte in je leven voorandere dingen dan all<strong>een</strong> werk. Want is het niet belangrijk om naast je werk detijd te hebben om <strong>een</strong> ziek familielid te kunnen bijst<strong>aan</strong>, te kunnen doorleren, ofgezamenlijk de kinderen te kunnen opvoeden?Dat zijn enorme ambities, en om dat te kunnen betalen moeten we eerst hetgeld met elkaar verdienen. <strong>Nederland</strong> heeft daarom <strong>een</strong> sterke economie nodig.Voor <strong>een</strong> sterke economie hebben we sterke bedrijven nodig. We moeten ruimtebieden <strong>aan</strong> ondernemers, zowel grote als kleine bedrijven.Daarnaast hebben we de inzet en talenten van alle <strong>Nederland</strong>ers nodig. Het isgoed nieuws dat op dit moment de economie <strong>aan</strong>trekt, maar we zijn er nog langniet. Nog steeds zitten mensen gevangen in <strong>een</strong> uitkering, terwijl hun inzet bijscholen, bedrijven en ziekenhuizen hard nodig is. <strong>Nederland</strong>se bedrijven hebbende kracht om de internationale concurrentie <strong>aan</strong> te kunnen, maar vindenonvoldoende de weg naar onderzoeksinstellingen die hun de wapens voor diecompetitie kunnen leveren. Wie boven de vijftig is, is bang zijn b<strong>aan</strong> te verliezenen nooit meer <strong>aan</strong> de slag te kunnen. Onze ambitie is om al het talent en allekracht die in onze samenleving zit <strong>aan</strong> te boren.De PvdA staat voor <strong>een</strong> sterke economie, waarbij eerlijk delen <strong>een</strong> belangrijk uitgangspuntis. Het kabinet heeft de rekening <strong>een</strong>zijdig neergelegd bij de mensendie het minste vlees op de botten hebben. Of het nu ging om de inkomens,woonlasten of kosten voor zorg: de zwakste schouders kregen het het zwaarst teverduren. De tegenstellingen tussen arm en rijk zijn de laatste jaren toegenomen.Voedselbanken zijn <strong>een</strong> bittere werkelijkheid geworden. De ‘hervormingen’in de sociale zekerheid betekenden vooral het beknibbelen op de rechten vanwerknemers. Toch pleiten sommige partijen nog voor het versoepelen van deontslagregels.De PvdA wil deze ontwikkeling stoppen. Lusten en lasten moeten eerlijk wordenverdeeld, in goede en slechte tijden. Voor de PvdA zijn sterk en sociaal tweekanten van dezelfde medaille. Een sterke economie is het beste fundament voor<strong>een</strong> duurzaam sociaal stelsel en de economie heeft baat bij <strong>een</strong> samenlevingwaarin mensen er zeker van zijn dat ze niet worden afgeschreven als ze even<strong>aan</strong> de kant st<strong>aan</strong>. Het moet lonen om te blijven investeren in je krachten. Eenfatsoenlijk best<strong>aan</strong> moet voor ieder<strong>een</strong> gegarandeerd zijn. Waar de laatste kabinettendeze balans uit het oog hebben verloren, wil de PvdA dit evenwicht herstellen.Met ruimte voor <strong>een</strong> sterke economie, <strong>een</strong> activerend werkgelegenheidsbeleiden <strong>een</strong> sociaal beleid dat mensen stimuleert en ondersteunt waar het kan,en ingrijpt wanneer mensen misbruik maken van de sociale zekerheid.Een sterk <strong>Nederland</strong>Ondernemerschap is cruciaal voor <strong>een</strong> sterke economie. Om sterk te blijven, moet er ruimtezijn voor ondernemen en voor innovatie. <strong>Nederland</strong>se bedrijven kunnen de concurrentiestrijdmet Chinese, Brazili<strong>aan</strong>se en Amerik<strong>aan</strong>se bedrijven nooit winnen op de arbeidskosten. Om teoverleven, zullen we in <strong>Nederland</strong> moeten inzetten op kwaliteit van producten. Dat vereist briljanteontwerpers, creatieve genieën voor verleidelijke ontwerpen en goed opgeleid productiepersoneel.Niet all<strong>een</strong> in de Randstad; veel van onze beste bedrijven komen van daarbuiten(denk <strong>aan</strong> Philips). Ook in de andere regio’s liggen enorme kansen, ieder<strong>een</strong> kan meetellen.Daarom zetten we als PvdA in op het versterken van de economische positie van regio’s.Ruimte voorondernemenDe PvdA neemt ondernemers serieus. Wezijn trots op onze multinationals zoals Shell,Unilever, DSM en ABN/AMRO. Maar <strong>een</strong>sterk midden- en kleinbedrijf is net zobelangrijk. Het MKB is de ruggengraat vande economie en de plek waar veel vernieuwingwordt gerealiseerd.<strong>Samen</strong> met werknemers zoeken ondernemerskansen, in <strong>Nederland</strong> en daarbuiten.Buitenlandse bedrijven komen naar <strong>Nederland</strong>om zich te vestigen en om de concurrentie<strong>aan</strong> te g<strong>aan</strong>. Een wereldwijde markt en<strong>een</strong> wereldwijde concurrentie g<strong>aan</strong> hand inhand. Daar heeft ons land veel economischegroei <strong>aan</strong> te danken. Als we blijven investerenin de kwaliteit van onze ondernemingenen werknemers kunnen <strong>Nederland</strong>se bedrijvenblijven groeien en voor werkgelegenheidblijven zorgen.Ondernemen doen de bedrijven zelf. Deoverheid hoeft echt niet voor hen te beden-ken welke producten de <strong>Nederland</strong>se ofJapanse consument over tien jaar wil hebben.Maar de overheid kan ondernemerschapwel stimuleren. Door onnodig hinderenderegelgeving af te schaffen, door te zorgenvoor <strong>een</strong> goed opgeleide en gemotiveerdeberoepsbevolking en te zorgen dat buitenlandstalent graag naar ons land komt enzich welkom voelt.• Ondernemers hebben niet all<strong>een</strong> behoefte<strong>aan</strong> goede ideeën en ondernemerschap,maar ook <strong>aan</strong> kundig en gemotiveerd personeel.We investeren daarom in onderwijs,zoals het VMBO, MBO en Hoger Onderwijs.• Het moet makkelijker worden om <strong>een</strong>onderneming te starten, en minderomslachtig om <strong>een</strong> eerste of tweede medewerker<strong>aan</strong> te nemen.• Snel groeiende ondernemingen moetenmakkelijker <strong>aan</strong> risicodragend kapitaal kunnenkomen. Initiatieven die hierop gerichtzijn, zoals de nieuwe beurs voor het MKBAlternext, worden gesteund.Inversteren in innovatie: <strong>een</strong> sterk <strong>Nederland</strong> van morgen betekent vandaag investeren in kennis, kunde en innovatie.• Ook moet er g<strong>een</strong> belemmering zijn omvanuit <strong>een</strong> uitkering <strong>een</strong> eigen ondernemingte starten. In de WW en in de WIAkrijgen mensen <strong>een</strong> jaar de tijd <strong>een</strong> eigenonderneming op te zetten. Wie in zijnonderneming mislukt, verliest niet al zijnuitkeringsrechten.• Het sparen voor het pensioen moet en kanvoor zelfstandigen goedkoper worden doorhun gedwongen winkelnering bij verzekeraarsaf te schaffen.• De laatste jaren is er vooral papieren vooruitganggeboekt met het terugdringen vanregeldruk. De bureaucratie voor ondernemersmoet nu echt op de schop. We maken<strong>een</strong> einde <strong>aan</strong> de ambtelijke chaos op ditonderwerp: alle commissies over dit onderwerpschaffen we af. Daarvoor in de plaatskomt er één permanente dereguleringscommissie,waarin ook ondernemers zittinghebben. Hier kan ieder<strong>een</strong> voorstellenindienen om regels af te schaffen. In alleopenheid worden zo het nut en de problemenvan oude en nieuwe regels getoetst,waarbij we ons concentreren op die regelswaar ondernemers echt last van hebben.Uiteindelijk beslist het parlement.• Om de regeldruk te stoppen, wordt bijieder voorstel voor <strong>een</strong> nieuwe regel direct<strong>aan</strong>gegeven welke oude regel zal wordenafgeschaft.• We kunnen vertrouwen op de gezamenlijkecreativiteit van werkgevers en werknemers,we hoeven niet alles dicht te regelen.Sociale partners krijgen ruimte voor experimentenmet werkgelegenheid, reïntegrati<strong>een</strong> sociale zekerheid.• Analoog <strong>aan</strong> het Amerik<strong>aan</strong>se Gr<strong>een</strong>cardsysteemkomen er, voor werknemers vanbuiten de EU, tijdelijke werkvergunningenvoor mensen die <strong>een</strong> arbeidscontract kunnenkrijgen.• Voor kleine ondernemers en zelfstandigenzonder personeel (ZZP’ers) komt er <strong>een</strong>publieke voorziening voor zwangerschapsverlof.Ook wordt voor deze groepen demogelijkheid voor deelname <strong>aan</strong> arbeidsongeschiktheidsregelingenver<strong>beter</strong>d.ZZP’ers moeten ook kunnen deelnemen<strong>aan</strong> de levensloopregeling, de opbouw vanpensioen moet <strong>beter</strong> mogelijk worden. Tenslotte g<strong>aan</strong> we werken <strong>aan</strong> meer geschikt<strong>een</strong> betaalbare werkruimten en zal de verklaringarbeidsrelaties (VAR) – <strong>een</strong> doorn inhet oog voor ZZP’ers – worden versimpeld.• Iedere ondernemer snapt dat er op regelstoezicht moet worden gehouden. Het ontduikenvan regels is immers ook valse concurrenti<strong>een</strong> daar is niemand mee gediend.Maar de inspectiediensten van provincies,gem<strong>een</strong>ten en de rijksoverheid moeten<strong>beter</strong> samenwerken. We g<strong>aan</strong> meer van hetvertrouwen in ondernemers uit, maar tegelijkertijdworden schendingen van dat vertrouwenstrikter bestraft.• Ondernemers die willens en wetens frauderenkunnen rekenen op hardere straffen.Daar kan gevangenisstraf ook bijhoren.• De één-loketgedachte wordt voortgezet enuitgebreid in de publieke dienstverlening<strong>aan</strong> ondernemers.• Versoepeling van het ontslagrecht lostg<strong>een</strong> echt probleem op. Gemotiveerde,goed opgeleide werknemers en verminderingvan bureaucratie zijn voor ondernemersveel belangrijker. We tornen daaromniet <strong>aan</strong> het ontslagrecht.Investeren ininnovatieEen sterk <strong>Nederland</strong> van morgen betekentvandaag investeren in kennis, kunde en innovatie.Die drie vormen de motor van de vooruitgang.De basis is goed onderwijs. Daarbijis al het talent nodig. De kenniseconomie isniet all<strong>een</strong> van hoogopgeleiden, maar vanons allemaal.<strong>Nederland</strong> is altijd sterk innovatiegerichtgeweest, met goed onderwijs, <strong>een</strong> openwetenschappelijke cultuur, sociale ontwikkelingen <strong>een</strong> grote oriëntatie op het buitenland.<strong>Nederland</strong> is nu achterop geraakt,ondanks alle mooie woorden van het kabinetover het innovatieplatform. Er liggen groteproblemen die vragen om oplossingen. Watzou het betekenen als we de behandeling vanhart- en vaatziekten of diabetes <strong>aan</strong>zienlijkkonden ver<strong>beter</strong>en? Of slimme manieren omouderen uit <strong>een</strong> sociaal isolement te halenmet gebruik van nieuwe communicatiemiddelen?Of schone en goedkope alternatievenvinden voor het gebruik van fossiele brand-Foto: Ton Poortvliet / Hollandse HoogtePagina 7
stoffen op grote schaal? Voor dit soort problemenmoeten innovatieve oplossingenkomen.De PvdA legt in het innovatiebeleid denadruk op startende bedrijven, het MKB enhet innovatief ondernemerschap. Omdatinnovatie niet in commissies, platforms ofinstituties zit, maar in mensen. We brengenmensen in contact met nieuwe ideeën, enmensen met nieuwe ideeën in contact metbedrijven en <strong>Nederland</strong> met de wereld.• De toegang van MKB-bedrijven tot innovatiesubsidiesmoet ver<strong>beter</strong>d worden, innovatieprojectenworden op hun <strong>aan</strong>trekkelijkheidvoor het MKB beoordeeld.• De innovatievouchers werken goed in hetsamenbrengen van kleine bedrijven en kennisinstellingen.Dat moet worden uitgebreid,ook met maatregelen die stagesbevorderen van bedrijven bij kennisinstellingenen andersom.• Er liggen kansen voor innovatie via publiekprivatesamenwerking. Daarbij is het nietde bedoeling dat de overheid simpelweg dekosten van research van grote bedrijvenvoor haar rekening neemt. Integendeel;investeringen van de overheid in de rand-voorwaarden voor <strong>een</strong> goed innovatieklimaat,zoals in hoger onderwijs of fysiekeinfrastructuur, moeten juist extra investeringenvan bedrijven in R&D uitlokken.• Excellent fundamenteel onderzoek is debasis voor innovatie. Een impuls voor hetwetenschappelijk onderzoek is daaromnoodzakelijk. Wetenschappelijke kwaliteitmoet het primaire criterium voor financieringzijn, niet door de overheid <strong>aan</strong>gewezensleutelgebieden. De kenniseconomie isg<strong>een</strong> communistische planeconomie.• We moeten stoppen met de neiging kwaliteiten budgetten voor wetenschap gelijkmatigover het land te spreiden. In plaatsvan het kunstmatig <strong>aan</strong>wijzen van topcentra,worden mechanismen gebruikt die topkwaliteitvanzelf laten aggregeren. Bijvoorbeelddoor persoonsgerichte steun dielos staat van instellingen.• De overheid moet startende en kleineondernemers meer ondersteunen en ruimtegeven, bijvoorbeeld bij de uitbestedingvan projecten. Nu komen voor veelopdrachten all<strong>een</strong> bedrijven met groteomzetten en jarenlange ervaring in <strong>aan</strong>merking.Dat hindert innovatie.• Investeringen in innovatie zijn de laatstejaren te onvoorspelbaar en chaotischgeworden door de afhankelijkheid van deaardgasprijs. Innovatie moet <strong>een</strong> normaalonderdeel van overheidsbeleid en investeringsbeslissingenworden.• Innovatief ondernemen is bijna per definitieinternationaal ondernemen. Dat moetenondernemers zelf doen, maar de overheidkan helpen kansen te vinden en tepakken. Dienstverlening <strong>aan</strong> bedrijvenwordt <strong>een</strong> grotere prioriteit van onzeambassades en andere vertegenwoordigingenin het buitenland.Regionaaleconomisch beleidVoor de nationale welvaart is het belangrijksterke regio’s te ondersteunen. Iedere regiois sterk op zijn eigen manier en elke regioheeft recht op economische ontwikkeling.Het regionaal economisch beleid moet zorgenvoor <strong>een</strong> goed ondernemersklimaat inheel <strong>Nederland</strong>, maar beseft dat voor de economischepositie van <strong>Nederland</strong> de betekenisvan regio’s uit<strong>een</strong>loopt. We investeren inde kracht van regio’s en streven niet naar <strong>een</strong>kleurloos gemiddelde.• Terugdraaien van de bezuinigingen op hetregionaal economisch beleid.• Regio’s moeten zelf mogen uitmakenwelke projecten ze willen ondersteunen.Nu bepalen de departementen hoe bijvoorbeeldde structuurfondsen worden besteed.• De PvdA blijft zich inzetten voor <strong>een</strong> snelleverbinding van het noorden met deRandstad, waarbij onze voorkeur uitgaatnaar <strong>een</strong> ‘versoberde’ variant van deHogesnelheidstrein. Het gereserveerdebedrag van 2,7 miljard euro blijft beschikbaar.Tegelijkertijd wordt <strong>een</strong> alternatiefpakket investeringsmaatregelen uitgewerktdat objectief zal worden vergeleken metdeze HST-variant. Uiteindelijk zal gekozenworden voor de variant die het meeste bijdraagt<strong>aan</strong> de structuurversterking van hetnoorden; waarbij de toename van de werkgelegenheid,de inpassing in het landschapen de te verwachten economische groei,alsmede de voorkeur van het noorden zelfde basis zijn voor het te nemen besluit.Investeren in werkgelegenheidOndanks de economische groei, en in sommige sectoren zelfs openst<strong>aan</strong>de vacatures, st<strong>aan</strong>nog steeds veel mensen <strong>aan</strong> de kant. Ook de mensen die <strong>aan</strong> het werk zijn maken zich zorgen.Nedcar maakte duidelijk dat werkloosheid ieder<strong>een</strong> kan overkomen. Investeren in de kracht vanmensen is daarom van groot belang, zodat mensen na verlies van werk niet definitief <strong>aan</strong> dekant st<strong>aan</strong>. Ouderen worden nog te vaak na hun 50ste afgeschreven. We mogen de kennis, ervaringen talenten van deze groep niet verspillen. Hetzelfde geldt voor etnische groepen en vrouwendie nog steeds <strong>een</strong> zwakkere positie hebben op de arbeidsmarkt.Investeren inmeer werkRuimte voor ondernemen en investeren inonderwijs vergroot het <strong>aan</strong>tal banen. Maardat is niet genoeg. Het <strong>aan</strong>trekken van werknemersblijft <strong>een</strong> kostbare zaak voor werkgevers.Dat lossen we niet op door het minimuminkomente verlagen, maar door hetgoedkoper te maken voor werkgevers ommensen op en vlak boven het minimumloonin te huren.Het is niet all<strong>een</strong> voor bedrijven duur omwerknemers in te huren. Ook in de publiekesector zijn veel banen <strong>aan</strong> de onderkant verlorengeg<strong>aan</strong>. Allerlei publieke diensten zijnverschraald doordat gesubsidieerde banenverdwenen. Dat is zonde, omdat het vaaknuttig werk betrof, en het de kans gaf <strong>aan</strong>mensen iets bij te kunnen dragen en daartrots en eigenwaarde <strong>aan</strong> te ontlenen.• De werkgeverslasten op arbeid worden open vlak boven het minimumloon fors verlaagd.• Er komt <strong>een</strong> markt voor persoonlijke dienstverlening.Dan gaat het bijvoorbeeld omhulp in de huishouding, de boodschappendienstof de hondenuitlaatservice. Zo kunnenveel mensen die g<strong>een</strong> volledige b<strong>aan</strong>willen of kunnen <strong>aan</strong>nemen toch wat bijverdienen,terwijl het ook goedkoper wordt ompersoonlijke dienstverlening in te huren. Erwordt scherp opgelet dat dit niet misbruiktwordt om belasting te ontduiken.• Er komen 15.000 participatiebanen. Instellingenzoals scholen, sportclubs en zieken-huizen, maar ook bedrijven, krijgen <strong>een</strong> bijdrageom mensen <strong>aan</strong> te nemen die nietvoldoende productief zijn voor <strong>een</strong> reguliereb<strong>aan</strong>. Bijvoorbeeld conciërges en klassenassistenten.• Gem<strong>een</strong>ten krijgen veel meer mogelijkhedenom <strong>een</strong> lokaal werkgelegenheidsbeleidte voeren. Schotten tussen budgetten dieparticipatie moeten bevorderen, wordenopgeheven (bijvoorbeeld schotten tussende integratie- en inburgeringbudgetten,werkbudgetten en WSW-budgetten). Degem<strong>een</strong>ten moeten <strong>aan</strong>spraak kunnenmaken op Europese budgetten om dewerkloosheid <strong>aan</strong> te pakken.• Teveel mensen die hard werken leven inarmoede. Werk moet lonen en we willen afvan de armoedeval, waardoor mensen <strong>aan</strong>de onderkant van de arbeidsmarkt relatiefweinig overhouden wanneer ze meer g<strong>aan</strong>werken. Er komt daarom <strong>een</strong> fiscale werkbonusvan maximaal 500 euro.De combinatie werken onderwijsWerk verandert steeds sneller. Investeren inkennis en vakmanschap wordt belangrijkerom de kansen op werk in de toekomst tebehouden en te vergroten. Scholing tijdensde loopb<strong>aan</strong> moet volstrekt normaal zijn.Dit is niet all<strong>een</strong> <strong>een</strong> individuele verantwoordelijkheid.Ook werkgevers moeten meerwerk maken van scholing, zodat de kennisvan werknemers op peil blijft en door-Levensloop: mensen in zware beroepen moeten de mogelijkheid houden om vervroegd uit te treden.Foto: Peter Hilz / Hollandse Hoogtestroming naar nieuw werk mogelijk wordt.• Leeftijd mag g<strong>een</strong> rol spelen bij het volgenvan onderwijs.• Ieder<strong>een</strong> krijgt <strong>een</strong> individuele leerrekening,waarmee opleidingen bekostigd kunnenworden. Daarop wordt 1000 eurogestort, zodra je zestien wordt. Niet opgebruikteleerrechten worden op deze leerrekeninggestort. Dit gebeurt in overleg metsociale partners, net als scholingsmaatregelendie in CAO’s worden afgesproken.Scholingsfondsen blijven zo niet langerongebruikt liggen, terwijl veel werknemersom extra opleidingen verlegen zitten.• We maken het gemakkelijker om stages bijMKB-bedrijven te kunnen volgen en gecombineerdeleerwerkplekken te organiseren.• Scholing op het werk moet er toe leiden datmensen ten minste hun kennis en kunde ophet niveau weten te houden van de eisen die<strong>aan</strong> nieuwe werknemers worden gesteld.• Teveel mensen in <strong>Nederland</strong> zijn nog(functioneel) analfabeet. Er komt <strong>een</strong> actieplanalfabetisering.Van werk naar werkWie zonder werk zit en kan werken, moetalles op alles zetten om weer <strong>aan</strong> de slag tekomen. Voor zichzelf, maar ook als tegenprestatievoor de uitkering. Tegenover hetrecht op <strong>een</strong> bijstandsuitkering staat deplicht om te werken: op de arbeidsmarkt,zorgtaken vervullen of werken <strong>aan</strong> terugkeerop de arbeidsmarkt. Door te investeren inwerkgelegenheid zorgen we ervoor dat er ookwerk is. Daarnaast helpt de overheid mensenbij het vinden van werk en het verwerven vancompetenties.• Uitstroom naar werk staat voorop bij reïntegratie,zeker bij economische groei. Wemoeten er wel voor zorgen dat het werk nietvoor eventjes is, maar dat mensen kansenkrijgen om langdurig <strong>aan</strong> de slag te kunnen.• De werkzoekende krijgt één werkcoach diebijstaat, motiveert en stimuleert, maar ook<strong>aan</strong>pakt als men er rommeltje van maakt.Dat is <strong>een</strong> coach die er werk van kán maken.• Reïntegratie is niet vrijblijvend. Een uitkeringmoet worden verdiend. Binnen <strong>een</strong>half jaar moet iemand óf <strong>aan</strong> de slag zijn in<strong>een</strong> nieuwe b<strong>aan</strong>, dan wel <strong>een</strong> opleidingvolgen, anders zorgt de overheid voor tijdelijkwerk om het contact met de arbeidsmarktniet te verliezen.• Reïntegratiebureaus werken lang niet allemaaloptimaal. Dat kan <strong>beter</strong> door voor devele mensen die dat <strong>aan</strong>kunnen, persoonlijkebudgetten <strong>een</strong> grotere rol te geven bijreïntegratie.Langer kunnenwerkenWe leven tegenwoordig langer en zijn ooklanger gezond. Toch zijn er heel veel mensenjonger dan 65, die nog makkelijk kunnen enwillen werken, maar niet <strong>aan</strong> het werk zijn. Jekunt na je 55ste maar <strong>beter</strong> niet zonder werkkomen te zitten, want het is bijna onmogelijkom nieuw werk te vinden. Het is ronduit asociaaldat er momenteel zo weinig geïnvesteerdwordt in oudere werknemers. Wij willener sámen met ondernemers voor zorgen datwerkprocessen zo worden ingericht datoudere werknemers goed tot hun recht kunnenkomen op de werkplek. We g<strong>aan</strong> uit vande kracht van oudere werknemers, niet vande zwakte. Dus pakken we leeftijdsdiscriminatiehard <strong>aan</strong> en geven we alle leeftijdenvolop kansen op scholing.• De eerste prioriteit is mensen <strong>aan</strong> het werkte houden; werkgevers krijgen <strong>sterker</strong>efinanciële prikkels om oudere werknemerste behouden.• Werkgevers die oudere werknemers indienst nemen, krijgen <strong>een</strong> korting op dewerkgeverspremies.• Oudere medewerkers zouden <strong>aan</strong> het eindvan hun carrière naast hun reguliere werkook ingezet moeten worden bij het begeleidenvan jonge arbeidskrachten.• Projecten die ervoor zorgen dat ouderenlanger <strong>aan</strong> het werk blijven, bijvoorbeelddoor mensen te helpen van zwaar lichamelijkwerk over te schakelen naar <strong>een</strong> minderlichamelijk belastende b<strong>aan</strong>, worden fiscaalgestimuleerd.• De laatste jaren heeft de Rijksoverheid veelambtenaren met vervroegd pensioengestuurd. Dat past niet bij het voorbeeldgedragdat nodig is en zal niet meer moetengebeuren.• Mensen in zware beroepen moeten demogelijkheid houden om vervroegd uit tetreden. Deeltijdpensioen is <strong>een</strong> anderemogelijkheid om verminderde (fysieke)belastbaarheid te combineren met langerdoorwerken; via de levensloopregeling kandat ondersteund worden.• De pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaarblijft on<strong>aan</strong>getast. Maar mensen die langerwillen doorwerken na hun 65ste mogenniet ontmoedigd of tegengewerkt wordendoor belemmerende regelgeving, CAObepalingenof negatieve financiële prikkels.De oude dagverzekerd: nu enin de toekomstOmdat de komende jaren het <strong>aan</strong>tal ouderentoeneemt en het <strong>aan</strong>tal werkendenafneemt, worden we straks voor <strong>een</strong> financiëleopgave gesteld. Dat geldt voor de AOW.Maar ook andere voorzieningen die voorouderen zo belangrijk zijn, zoals <strong>een</strong> goede,toegankelijke en betaalbare zorg, komenonder druk.De PvdA wil de AOW welvaartsvast houden:de AOW moet van jaar op jaar meestijgenmet de lonen. Koppelen dus! Wij willen dezekerheid van <strong>een</strong> welvaartsvaste AOW ookvoor toekomstige generaties veiligstellen.Door nu al maatregelen te nemen is datmogelijk.Ten eerste willen we dat er meer mensen <strong>aan</strong>Pagina 8
het werk komen en blijven. Ten tweede zorgenwe dat de overheidsfinanciën op ordezijn. Door <strong>een</strong> overschot op de begrotingvan 0,5% in 2011 werken we <strong>aan</strong> op langetermijn houdbare overheidsfinanciën.Dat is echter niet voldoende. Daarommaken wij meer belastinggeld vrij, naardraagkracht, om de AOW in stand te houden.Het past bij <strong>een</strong> betrouwbare overheiddat we daarbij van de huidige ouderen g<strong>een</strong>extra bijdrage vragen. We beginnen pas in2011, met mensen die vanaf dat moment 65jaar worden. Van hen vragen we <strong>een</strong> jaarlijksstapsgewijs toenemende extra bijdrage.Naar draagkracht. Dat betekent dat vanmensen die in de toekomst all<strong>een</strong> AOW krijgenof AOW met <strong>een</strong> beperkt <strong>aan</strong>vullendpensioen (15.000 euro of minder bovenopde AOW), g<strong>een</strong> bijdrage gevraagd wordt.Voor wie <strong>een</strong> hoger <strong>aan</strong>vullend pensioenheeft komt zo’n stapje neer op maximaal0.6% van het <strong>aan</strong>vullend pensioen bovendeze vrijstelling. Dat is 6 euro op elke 1000euro boven de vrijstelling. (Zie kader)De opbrengsten g<strong>aan</strong> in het AOW-fonds vande Sociale Verzekerings Bank zodat de politiekhet nooit kan uitgeven <strong>aan</strong> anderezaken. Het is en blijft geld voor de AOW.Naast het koppelen van de AOW <strong>aan</strong> delonen, nemen we nog <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal anderekoopkrachtondersteunende maatregelen diegoed uitwerken voor ouderen zoals gratisopenbaar vervoer in de daluren, het terugdraaienvan de bezuinigingen op de huursubsidi<strong>een</strong> het afschaffen van de no-claimregelingin de zorg.• De AOW leeftijd blijft 65 jaar• De AOW-stijging wordt gekoppeld <strong>aan</strong> deloonstijging• We nemen <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal koopkrachtondersteunendemaatregelen voor ouderen• We maken het voor veel meer mensen <strong>aan</strong>trekkelijkom te g<strong>aan</strong> en blijven werken• We streven naar <strong>een</strong> financieringsoverschotvan 0.5% bij trendmatige groei in 2011• We vergroten vanaf 2011 stapsgewijs ennaar draagkracht de financiering van deAOW uit algemene middelen.Diversiteit op dewerkvloerNiet all<strong>een</strong> ouderen hebben <strong>een</strong> zwakkepositie op de arbeidsmarkt. Dat geldt voormeer groepen, zoals vrouwen en <strong>een</strong> <strong>aan</strong>talspecifieke etnische groepen. <strong>Nederland</strong>s-Marokk<strong>aan</strong>se jongens kunnen g<strong>een</strong> stageplaatskrijgen. <strong>Nederland</strong>s-Turkse advocatenkomen ondanks hun opleiding niet altijdmakkelijk <strong>aan</strong> de bak, met oplopende frustratieals gevolg. Ook groeien deze groepenminder snel door naar hogere functies.• De overheid geeft het goede voorbeeld.Het personeelsbestand moet <strong>een</strong> goedeafspiegeling van de samenleving zijn.• Werkgevers maken in hun sociaal jaarverslagbekend hoe zij werken <strong>aan</strong> diversiteit.• Bedrijven die als rolmodel functionerenworden bekend gemaakt. Bedrijven dieveroordeeld zijn voor discriminatie wordenook met naam en toenaam bekendgemaakt.• Te weinig zaken van discriminatie op dewerkvloer worden voor de rechtergebracht. De opsporing en vervolging vandiscriminatie in de praktijk moet weermeer prioriteit krijgen. Met ‘undercover’rechercheonderzoek kan discriminatiesnel worden blootgelegdParticipatie vanvrouwenHet opleidingsniveau van vrouwen en meisjesis veel hoger dan vroeger. De arbeidsparticipatiehoudt daarmee helaas nog g<strong>een</strong>gelijke tred. Vrouwen ontbreken nog te vaakin hogere functies en veel vrouwen haken afrond hun 35ste jaar. Dit moet veranderen.De maatschappij heeft vrouwelijk talentnodig en de economische onafhankelijkheidvan vrouwen moet bevorderd worden.Eerder in het programma doen we voorstellenvoor <strong>beter</strong>e kansen voor vrouwen op dearbeidsmarkt door de randvoorwaarden tecreëren (kinderopvang als basisvoorzieningen <strong>beter</strong> zwangerschaps- en ouderschapsverlof).Ook het emancipatiebeleid moet dekomende jaren weer meer <strong>aan</strong>dacht krijgen.• De overheid geeft het goede voorbeeld enwerkgevers maken in hun sociaal jaarverslagbekend hoe zij werken <strong>aan</strong> ver<strong>beter</strong>ingvan de positie van vrouwen in hun bedrijf.• De voorbeeldwerking van het onderwijs isbelangrijk. <strong>Nederland</strong> heeft nauwelijksvrouwelijke hoogleraren en hoofddocenten.Daarom willen wij <strong>een</strong> beleid waardoorook in de top van het hoger onderwijsmeer vrouwen zichtbaar worden.• Wij nemen in nauw overleg met werkgeversen vrouwenorganisaties maatregelentegen de ongewenste uitval van vrouwenrondom de 35 - 40 jaar.• Vrouwen verdienen nog steeds mindervoor hetzelfde werk. Aan deze discriminatiemoet <strong>een</strong> einde komen.• Ook mannen hebben zorgtaken en kunnendeze door parttime werken <strong>beter</strong> op zichnemen. Bij de overheid moeten flexibelewerktijden mogelijk zijn en mag korterwerken de loopb<strong>aan</strong>kansen niet negatiefbeïnvloeden.Eerlijk delen in <strong>een</strong> socialer<strong>Nederland</strong>De PvdA wil mensen de kracht geven om het beste uit zichzelf te kunnen halen. Tegelijkertijdbeseffen we dat dat niet voor ieder<strong>een</strong> altijd even gemakkelijk is. Als je (even) g<strong>een</strong> b<strong>aan</strong> kuntvinden, ziek of arbeidsongeschikt bent of al wat ouder bent, moet je er verzekerd van zijn dat jeniet <strong>aan</strong> je lot wordt overgelaten. Betrouwbaarheid van de overheid is daarbij van groot belang.De verschillen tussen arm en rijk zijn de afgelopen jaren flink toegenomen. Terwijl de meestkwetsbare groepen de broekriem moesten <strong>aan</strong>halen, namen de topinkomens toe. Op sommigeplekken was er zelfs sprake van <strong>een</strong> graaicultuur.Voedselbanken zijn g<strong>een</strong> normaal verschijnsel. We zien de goede bedoelingen, maar in <strong>een</strong> welvarendland als het onze is het te gek voor woorden dat steeds meer mensen voor hun dagelijksevoorzieningen zijn <strong>aan</strong>gewezen op voedselbanken. Deze ontwikkeling willen we keren. Datbetekent ook <strong>aan</strong>dacht voor de kosten die mensen moeten maken voor zorg en wonen. Wantjuist in deze sectoren zijn de lasten de laatste jaren niet eerlijk verdeeld.Topinkomens: in debeperking toont zichde meesterBelonen van initiatief en talent betekent datsuccesvolle ondernemers en goede bestuurdersgoed mogen verdienen. Maar de salarissenvan topmanagers in het bedrijfsleven enin de semi-publieke overheid lopen uit dehand. De PvdA vindt het maatschappelijkonverantwoord en niet te verkopen dat detop 10% extra vangt, terwijl van werknemerswordt verlangd dat ze matigen.• Voor de salarissen in de publieke en semipubliekesector (bijvoorbeeld in hetbestuur van corporaties, ziekenhuizen entoezichthouders) wil de PvdA <strong>een</strong> helderenorm stellen: maximaal het salaris van deminister-president. Afwijking van dezenorm vraagt om verantwoording vooraf.• Ten <strong>aan</strong>zien van topsalarissen in hetbedrijfsleven heeft de overheid minderinstrumenten en <strong>een</strong> andere verantwoordelijkheiddan in de (semi-)publieke sector.Maar ook hier mag g<strong>een</strong> sprake zijn van<strong>een</strong> graaicultuur of astronomische goudenhanddrukken. Via zelfregulering en goedkeuringdoor commissarissen en <strong>aan</strong>deelhouderskan dit in de hand gehouden worden.Omdat commissarissen lange termijnafwegingen dienen te maken, zijn beloningenin de vorm van <strong>aan</strong>delen en extra pensioentoezeggingenniet gewenst.• G<strong>een</strong> riante afvloeiingsregelingen van ambtenaren;g<strong>een</strong> gouden handdrukken vanmeer dan één jaarsalaris.De AOWDe AOW is onder leiding van Willem Drees ingevoerd om mensen <strong>een</strong> onbezorgdeoude dag te geven. Daar staat de PvdA voor. Nu en in de toekomst. Omdat dekomende jaren het <strong>aan</strong>tal ouderen toeneemt en het <strong>aan</strong>tal werkenden afneemt,worden we straks voor <strong>een</strong> financiële opgave gesteld. Dat geldt voor de AOW.Maar ook andere voorzieningen die voor ouderen zo belangrijk zijn, zoals <strong>een</strong>goede, toegankelijke en betaalbare zorg, komen onder druk.Tien jaar geleden werd al gezien dat de AOW niet meer all<strong>een</strong> door AOW-premieskon worden opgebracht. Die premies zouden dan steeds verder stijgen en dat isslecht voor de economie en werkgelegenheid. Om dat te voorkomen, werd in1996 besloten om ook ouderen mee te laten betalen <strong>aan</strong> de AOW. Dat kon opbrede steun rekenen van CDA, VVD en PvdA. Sindsdien wordt de AOW niet all<strong>een</strong>uit premies maar ook voor <strong>een</strong> van jaar op jaar groeiend deel uit de belastingenbetaald.De PvdA wil de AOW welvaartsvast houden: de AOW moet van jaar op jaar meestijgenmet de lonen. Koppelen dus! Dat lijkt <strong>een</strong>voudig en vanzelfsprekend. Deafgelopen jaren hebben CDA en VVD echter laten zien dat dit alles behalve vanzelfsprekendis. De AOW werd zelfs bevroren.Zo moet het dus niet. Wij willen de zekerheid van <strong>een</strong> welvaartsvaste AOW ookvoor toekomstige generaties veiligstellen. Door nu al maatregelen te nemen is datmogelijk. Lang wachten, denken dat het allemaal wel vanzelf goed komt, vindenwe niet verstandig. Juist het tijdig ingrijpen voorkomt dat we later draconischeingrepen moeten plegen.Wat stelt de PvdA voor om de AOW ook voor toekomstige generaties te kunnengaranderen?Ten eerste willen we dat er meer mensen <strong>aan</strong> het werk komen en blijven. In ditverkiezingsprogramma hebben we daarvoor vele maatregelen voorgesteld, zoalshet organiseren van goede en betaalbare kinderopvang, het verlagen van de werkgeverslastenvoor loonkosten op en rond het minimum, de groei van participatiebanen,de introductie van <strong>een</strong> werkbonus, en het wegnemen van de barrières omlanger door te kunnen werken. Ten tweede zorgen we dat de overheidsfinanciënop orde zijn. Door <strong>een</strong> overschot op de begroting van 0,5% in 2011 werken we<strong>aan</strong> op lange termijn houdbare overheidsfinanciën.Dat is echter niet voldoende. We vinden dat we verdere maatregelen moetennemen. Dat is niet leuk. Maar de PvdA wil eerlijk zijn. Door niet in<strong>een</strong>s na de verkiezingenmet ingrijpende maatregelen te komen, maar ook voor de verkiezingenduidelijk te maken wat we willen. Elke oplossing heeft voor- en nadelen. Voor onsstaat voorop dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen. Duskiezen wij er niet voor om de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar te verhogen.Wij kiezen er ook niet voor om de AOW te bevriezen of om dramatisch tebezuinigen op de zorg. Deze maatregelen zullen namelijk vooral de kwetsbaregroepen onder de ouderen, die met <strong>een</strong> klein inkomen, treffen.Wat doen we dan wel? Wij g<strong>aan</strong> door waar we in 1996 gebleven waren en makenmeer belastinggeld vrij om de AOW in stand te houden. Wij stellen voor om delasten zoveel mogelijk naar draagkracht te verdelen. Het past bij <strong>een</strong> betrouwbareoverheid dat we daarbij van de huidige ouderen g<strong>een</strong> extra bijdrage vragen. Webeginnen pas in 2011, met mensen die vanaf dat moment 65 jaar worden. Vanhen vragen we <strong>een</strong> jaarlijks stapsgewijs toenemende extra bijdrage. Naar draagkracht.Mensen die in de toekomst all<strong>een</strong> AOW krijgen of AOW met <strong>een</strong> beperkt<strong>aan</strong>vullend pensioen (15.000 euro of minder bovenop de AOW), wordt g<strong>een</strong> bijdragegevraagd. Voor wie <strong>een</strong> hoger <strong>aan</strong>vullend pensioen heeft komt zo’n stapjeneer op maximaal 0.6% van het <strong>aan</strong>vullend pensioen boven deze vrijstelling. Datis 6 euro op elke 1000 euro <strong>aan</strong>vullend pensioen boven de vrijstelling.Concreet betekent het hanteren van deze vrijstelling dat mensen met <strong>een</strong> brutoinkomenvan 33.000 euro (per persoon, getrouwd) of 38.500 euro (all<strong>een</strong>st<strong>aan</strong>de)vóór het 65e levensjaar, na hun 65e niets extra hoeven bij te dragen. Mensen met<strong>een</strong> hoger inkomen g<strong>aan</strong> stapje voor stapje meebetalen <strong>aan</strong> de instandhoudingvan de AOW. In 2011 levert dit uiteraard nog niet veel op maar over de jaren h<strong>een</strong>kan zo substantieel worden bijgedragen <strong>aan</strong> de financiering van de AOW. Deopbrengsten g<strong>aan</strong> in het AOW-fonds van de Sociale Verzekerings Bank zodat depolitiek het nooit kan uitgeven <strong>aan</strong> andere zaken. Het is en blijft geld voor de AOW.De sterkste schouders betalen zo dus de zwaarste lasten. Dat is niet iets wat vanzelfgebeurt. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de inkomenspositie vanouderen onder zware druk stond. Enerzijds door bezuinigingen op de zorg, dehuursubsidie en het openbaar vervoer, anderzijds door bevriezing van de AOWuitkering (ontkoppeling). Wij willen er alles <strong>aan</strong> doen om dat in de toekomst tevoorkomen. Daarom st<strong>aan</strong> in dit programma ook voorstellen voor gratis openbaarvervoer voor ouderen in de daluren, <strong>een</strong> ver<strong>beter</strong>ing van de verpleeghuiszorg,het terugdraaien van de bezuinigingen op de huursubsidie en het afschaffenvan de no-claim-regeling in de zorg. Stuk voor stuk goed voor ouderen.Rekenvoorbeelden:- Een modaal inkomen is in <strong>Nederland</strong> 30000 euro per jaar. Een all<strong>een</strong>st<strong>aan</strong>de diemodaal verdient, houdt daar na zijn 65e ongeveer 70% van over. Dat is 21.000 eurowaarvan 12.000 AOW en 9.000 <strong>aan</strong>vullend pensioen. Deze persoon zit dus nogruim onder de vrijstelling van 15.000 euro. De extra bijdrage gaat pas spelen vanaf<strong>een</strong> totaal inkomen van 12.000 euro (AOW) plus 15.000 euro (<strong>aan</strong>vullend pensioen)=27.000 euro. Dit staat gelijk <strong>aan</strong> <strong>een</strong> inkomen voor je 65e van ongeveer38.500 euro.- Een gehuwde AOW-er krijgt momenteel <strong>een</strong> lagere AOW. Ongeveer 8000 euro perpersoon. Ook zijn vrijstelling bedraagt 15000 euro. De extra bijdrage gaat pas spelenvanaf <strong>een</strong> totaal inkomen van 8000 euro (AOW) plus 15000 euro (<strong>aan</strong>vullend pensioen)= 23.000 euro per persoon. Per stel kan de totale vrijstelling dus maximaaltwee keer die 23.000 euro = 46.000 euro bedragen.- Een rekenvoorbeeld leert dat bij stappen van 0.6% per jaar over het <strong>aan</strong>vullendpensioen boven de vrijstellingsgrens van 15.000 euro, werkenden met <strong>een</strong> modaalinkomen (30.000 euro per jaar) voor hun 65e, na hun 65e niets hoeven bij te dragen.Iemand die nu twee keer modaal verdient (60.000 euro/jr) en in 1946 of lateris geboren, draagt als 65-plusser in 2014 38 euro per m<strong>aan</strong>d bij. Iemand die nuanderhalf modaal verdient (45.000 euro per jaar),en in 1946 of later is geboren,gaat als 65-plusser in 2014 17 euro per m<strong>aan</strong>d betalen. Deze getallen zijn voorgetrouwde AOW-ers. Voor all<strong>een</strong>st<strong>aan</strong>den zijn de bedragen lager.Pagina 9
Sociale zekerheid:<strong>een</strong> betrouwbareoverheidMensen investeren in de samenleving, en desamenleving investeert in mensen. De samenlevingbiedt ruimte voor wie wil en waardigheidvoor wie niet kan. Dat vraagt om vertrouwenin de overheid. Dat vertrouwen verondersteltde zekerheid dat de overheid nietin<strong>een</strong>s de regels verandert op het momentdat je zelf <strong>aan</strong>gewezen bent op <strong>een</strong> uitkering.En de zekerheid dat het geld dat je betaalt <strong>aan</strong>premies en belastingen goed besteed wordt.Soms willen regeringen dapper zijn en nieuwewetten introduceren, terwijl de vorige veranderingnog moet worden uitgevoerd en hetonduidelijk is of <strong>een</strong> verandering wel nodig is.Zo ging het de laatste jaren met de WAO. Dieweg willen we niet bewandelen. We willengem<strong>een</strong>ten, uitvoerders, vakbonden, werkgeversen mensen de tijd geven om van de nieuweWet Werk en Bijstand, arbeidsongeschiktheidwet,Arbowet, WW en andere wetten <strong>een</strong>succes te maken. Een <strong>aan</strong>tal reparaties is welnoodzakelijk om de systemen eerlijker, activerenderen minder bureaucratisch te maken.De WIAIn de afgelopen jaren zijn duizenden arbeidsongeschiktenopnieuw gekeurd. Hoewel hetbelangrijk is uit te g<strong>aan</strong> van wat mensen kunnen,leidt dit soms tot mensonterende situaties.Veel goedgekeurde WAO’ers hebbennauwelijks kans op werk, met als gevolg datde uitkering <strong>een</strong> enkeltje bijstand betekent –of, voor wie <strong>een</strong> werkende partner heeft, zelfsdat niet.• De herkeuringen moeten met fatsoengebeuren. Dat vraagt om <strong>aan</strong>passing van deherkeuringscriteria, minder theoretisch enonrechtvaardig, en meer stimulansen bijhet vinden van werk.• De WIA betekent <strong>een</strong> verslechtering voorgedeeltelijk arbeidsongeschikten. Om dit terepareren baseren wij de vervolguitkeringvoor deze groep op het laatst verdiendeloon, in plaats van op het minimumloon.De WGA voor gedeeltelijk arbeidsongeschiktengaat gelden vanaf 15% arbeidsongeschiktheid.• De uitkering voor duurzaam arbeidsongeschiktenwordt verhoogd van 70% naar75%.• We creëren <strong>beter</strong>e stimulansen voor werkhervatting,vooral ook voor mensen dieminder dan 35% arbeidsongeschikt zijn.• De financiële prikkels om instroom te voorkomen,zoals de Pemba, schaffen we nietaf.De WWDe prikkels voor werkgevers en werknemersom WW’ers weer snel <strong>aan</strong> <strong>een</strong> b<strong>aan</strong> te helpenworden vergroot. Dat is nodig, omdat hetmoeilijker wordt om weer <strong>aan</strong>sluiting te vindenop de arbeidsmarkt naarmate iemandlanger buiten het arbeidsproces staat.• Meer ruimte voor premiedifferentiatie in deWW. Werkgevers die structureel meer werknemersin de WW laten belanden dan branchegenoten,mogen daar best in de premiesmeer van merken. Ook in sectoren waar deflexwet wordt gebruikt om altijd met tijdelijkecontracten te kunnen blijven werken, deomroep is daar <strong>een</strong> berucht voorbeeld van,is premiedifferentiatie <strong>een</strong> goed idee.• Meer ruimte voor werkgevers, vakbonden,gem<strong>een</strong>ten en anderen om afspraken temaken over reïntegratieprojecten. We willende WW niet privatiseren, maar in de uitvoeringkunnen sociale partners en gem<strong>een</strong>tenwel <strong>een</strong> grotere rol spelen.• De PvdA wil g<strong>een</strong> verandering in duur enhoogte van de WW-uitkering.LevensloopHet is soms moeilijk werk, zorg en opleidingte combineren. Het is daarom van grootbelang dat er goede algemene verlofregelingenkomen, zodat mensen die <strong>een</strong> tijdje voorhun kind willen zorgen, voor <strong>een</strong> zieke moeder,of tegen <strong>een</strong> burn-out <strong>aan</strong>zitten, <strong>een</strong>moment van rust kunnen creëren. Zo kunnenmensen langer op <strong>een</strong> prettige manier productiefzijn.• De levensloopregeling blijkt in de praktijkall<strong>een</strong> <strong>aan</strong>trekkelijk voor mensen die veelverdienen. Om te zorgen dat meer mensener gebruik van kunnen maken wil de PvdAde verlofkorting verhogen.• De levensloopregeling mag naar eigeninzicht worden <strong>aan</strong>gewend, maar hetgebruik van de regeling voor scholing, verlofsparenen deeltijdpensioen wordt extragestimuleerd.• Mensen in zware beroepen moeten demogelijkheid houden om vervroegd uit tetreden.• Werknemers krijgen het recht om gespaardverlof ook daadwerkelijk op te nemen.• De spaarloonregeling blijft gewoonbest<strong>aan</strong>. We maken het wel makkelijker overte stappen van de levensloopregeling naarde spaarloonregeling. En weer terug natuurlijk.BijstandVoor de PvdA geldt als uitgangspunt datieder<strong>een</strong> recht heeft op <strong>een</strong> best<strong>aan</strong> dat volwaardigeparticipatie in de maatschappijmogelijk maakt. Dat geldt ook voor mensenin de bijstand. De gem<strong>een</strong>ten moeten zodanigzijn georganiseerd dat mensen die kunnenwerken, niet te lang op de bijstand zijn<strong>aan</strong>gewezen. Zodat all<strong>een</strong> mensen die g<strong>een</strong>kans op werk hebben langdurig <strong>een</strong> beroepop de bijstand kunnen doen.De bijstand is g<strong>een</strong> vetpot en zal dat ooknooit worden. Maar mensen belanden nu welsneller in de bijstand dan vroeger door veranderendewetten (WAO en WW). Maar denkook <strong>aan</strong> de groeiende groep 65-plussers in debijstand. Zij zien hun inkomen in <strong>een</strong> raptempo achteruitg<strong>aan</strong>. Dat is nooit de bedoelinggeweest en het maakt mensen onzeker.• Voor mensen in de bijstand wordt het huisde eerste drie jaar buiten de vermogenstoetsgehouden, zodat zij niet met<strong>een</strong> hoevente verhuizen.• Mensen die langdurig op het inkomensniveauvan de bijstand zitten, komen na 3 jaarin <strong>aan</strong>merking voor <strong>een</strong> langdurigheidtoeslag,in plaats van na 5 jaar.• Om de bureaucratie terug te dringen gaatde uitvoering van bijstand voor 65-plussersnaar de Sociale Verzekerings Bank.Daarmee wordt het met<strong>een</strong> mogelijk omhet zogenaamde AOW-hiaat voor mensenmet <strong>een</strong> onvolledige AOW <strong>aan</strong> te pakken.• Een groot deel van de mensen in de bijstandbestaat uit all<strong>een</strong>st<strong>aan</strong>de ouders,vooral moeders. We zorgen er voor dat ookvoor hen werken gaat lonen. En dat - doordatbijvoorbeeld kinderopvang <strong>een</strong> basisvoorzieningis - er meer mogelijkheden zijnom werk en zorg voor de kinderen te combineren.Armoedebestrijdingen <strong>aan</strong>pak schuldenKinderen mogen niet opgroeien in armoede,werkloosheid moet g<strong>een</strong> gang naar de voedselbankbetekenen, <strong>een</strong> bejaarde hoort nietmeer te hoeven piekeren over geld om dekleinkinderen <strong>een</strong> cadeautje te kunnen geven.En toch gebeurt het in <strong>Nederland</strong>. Armoede isniet relatief, of altijd zomaar iemands ‘eigenverantwoordelijkheid’, maar <strong>een</strong> schande. Wekunnen iets <strong>aan</strong> armoede doen. Natuurlijkdoor voor werk te zorgen. Maar meer werk isniet altijd de oplossing, omdat veel van demensen om wie het gaat ouderen zijn, ofanderszins niet in staat zijn om te werken. Wewillen <strong>een</strong> menselijker armoedebeleid datervoor zorgt dat mensen niet in <strong>een</strong> vernederendepositie tegenover instanties terechtkomen.• Gem<strong>een</strong>ten krijgen meer mogelijkheden<strong>een</strong> echt armoedebeleid te voeren. Het verbodop zogenaamd ‘categoraal beleid’wordt afgeschaft. Het is juist <strong>een</strong> heel efficiëntemanier om specifieke doelgroepen,zoals minima met schoolg<strong>aan</strong>de kinderen,te ondersteunen.• Regelingen zijn vaak zo ingewikkeld datjuist mensen die ze nodig hebben er g<strong>een</strong>gebruik van maken. Dat leidt onnodig totarmoede. Door Den Haag werd de afgelopenjaren wel erg makkelijk naar de bijzonderebijstand verwezen. Beter is alle toeslagenom te zetten in één automatisch overgemaaktetoeslag waarin alles zit waar jerecht op heb.• Met de invoering van de nieuwe zorgverzekeringswetzijn veel mensen onverzekerdgeraakt. De PvdA verlaagt de nominale premiezodat de zorgverzekering voor ieder<strong>een</strong>betaalbaar is. Noodzakelijke medische zorgmoet altijd voor ieder<strong>een</strong> beschikbaar zijn.• Mensen met financiële problemen hebbenvaak grote schulden gemaakt. Woningcorporaties,kredietverstrekkers, zorgverzekeraarsen energiebedrijven moeten hierVoedselbanken zijn <strong>een</strong> bittere werkelijkheid geworden.actiever in worden door meer informatie uitte wisselen en sneller in te grijpen.• Veel mensen blijken niet goed te kunnenbudgetteren, daarin moet de schuldhulpverleninghen <strong>beter</strong> ondersteunen. Ookjongeren moeten leren met geld om teg<strong>aan</strong>. Gem<strong>een</strong>ten spelen hierbij <strong>een</strong> belangrijkerol.Eerlijk delen:zeker in de zorg en bijwonenEen eerlijke verdeling van lusten en lasten.Vaak hebben we het dan over inkomens,belastingen en sociale zekerheid, maar daarmeezijn we er nog niet. Dat hebben veelmensen de laatste jaren ook gemerkt. De kostenvan de zorg, maar ook van wonen leggen<strong>een</strong> groot beslag op het besteedbaar inkomenvan mensen. En juist op deze terreinen zijnde laatste jaren veel mensen onzeker geworden.Door bijvoorbeeld de no-claimregelingin de zorg, die vooral chronische patiënten enouderen veel pijn in de portemonnee doet. Ende plannen van minister Dekker: liberaliseringvan de huren betekent voor veel huurdersgewoon extra woonlasten. Als we hethebben over eerlijk delen, wil de PvdA daaromvooral ook kijken naar de zorg en hetwonen.ZorgkostenHet is goed dat in de nieuwe basisverzekeringde verschillen tussen ziekenfonds enparticuliere verzekering eindelijk zijn opgeheven.Maar de nominale premie voor de basisverzekeringis nu veel te hoog. Er is <strong>een</strong> geldverslindendbureaucratisch stelsel opgetuigdom mensen via <strong>een</strong> zorgtoeslag <strong>een</strong> deel vanhun betaalde premie weer terug te geven. Ditleidt tot onzekerheid. Steeds opnieuw moetde hoogte van de zorgtoeslag door de politiekworden vastgesteld. Meer mensen dreigenonverzekerd te raken. Dat wil de PvdAanders.• De nominale premie gaat fors omlaag.Minder mensen zijn dan afhankelijk vanFraude mag nooit lonen<strong>een</strong> zorgtoeslag, dat scheelt onzekerheid enbureaucratie. De premie wordt grotendeelsinkomensafhankelijk. Dat is eerlijk delen.• De no claim schaffen we af.• De periodieke controle van de tandheelkundigezorg komt terug in het basispakket.• De anticonceptiepil komt terug in het basispakket.Woonkosten: huren en kopenDe PvdA wil dat mensen zelf <strong>een</strong> afwegingtussen huren en kopen kunnen maken, zonderdat de overheid dit afdwingt. En we willendat starters <strong>aan</strong> de bak komen. We zetten deinstrumenten, hypotheekrenteaftrek, huurtoeslagen startersbeleid, zo in dat ieder<strong>een</strong> <strong>een</strong>eerlijke kans op <strong>een</strong> mooie woning heeft• Het moet gemakkelijker worden voor lager<strong>een</strong> middeninkomens om hun eerste eigenhuis te kopen. We schaffen overdrachtsbelastingvoor starters op de woningmarktgeleidelijk af. Deze 'koopbonus' wordt gefinancierduit de verlaging van het maximaleaftrektarief van de hypotheekrente van 52naar 42 procent. Voor best<strong>aan</strong>de hypothekenverandert er niets, ook niet bij oversluitingof verhuizing. Extra leningen vallen welonder de nieuwe regeling.• In de komende kabinetsperiode draait dePvdA de bezuinigingen op de huursubsidievan de kabinetten Balkenende terug.• De PvdA wijst de liberaliseringplannen in dehuursector van het vorige kabinet af en wildat de jaarlijkse huurstijgingen beperkt blijven.Huren in <strong>Nederland</strong> zijn namelijk niette laag en hogere huren leiden niet tot meerhuurwoningen. Corporaties krijgen huursombeperking:de totale huurverhoging vanhun hele voorraad wordt beperkt (en volgtde stijging van de lonen). Daarbinnenmogen ze differentiëren in huurverhoging.• Voor de middeninkomens moeten meerhuurwoningen komen. De huurprijzenmogen best iets boven de huursubsidiegrensliggen. Tegelijkertijd moet wordenvoorkomen dat deze woningen direct in hetgeliberaliseerde deel worden <strong>aan</strong>geboden.Dan blijven ze immers onbetaalbaar voorde mensen met <strong>een</strong> middeninkomen.De PvdA staat voor <strong>een</strong> socialer <strong>Nederland</strong>. Dat betekent tegelijkertijd dat we keihard inzettenop het bestrijden van fraude. Misbruik van voorzieningen is onacceptabel. Voorzieningenbest<strong>aan</strong> bij de gratie van wederkerigheid en misbruik ondermijnt die voorzieningen. Dat treftieder<strong>een</strong>. Premie- en belastingbetalers worden daarmee geflest. Mensen die terecht <strong>een</strong> uitkeringkrijgen worden geraakt doordat de buurt zich afvraagt of het allemaal wel netjes is. En alsklap op de vuurpijl gebruiken conservatieve partijen de misbruik van voorzieningen om <strong>aan</strong>zekerheden te knabbelen. Aanpakken van misbruik van voorzieningen heeft voor sociaal-democraten<strong>een</strong> hoge prioriteit.• Uitvoeringsinstanties en overheden krijgenruimere bevoegdheden om fraude op tesporen en <strong>aan</strong> te pakken. Schulden die zijnontst<strong>aan</strong> door teruggevorderde fraude wordennooit kwijtgescholden. Fraude magvoor niemand lonen.• Regelingen worden zo vormgegeven datwerkgevers en werknemers g<strong>een</strong> kosten opde samenleving kunnen afwentelen.Ieder<strong>een</strong> moet geprikkeld worden om hetgoede te doen, niet om <strong>een</strong> ander voor dekosten te laten opdraaien. En wie betraptwordt op fraude, krijgt <strong>een</strong> flinke straf.• Fraudes waar burgers en bedrijven rechtstreeksdoor worden benadeeld, zoals verzekerings-en faillissementsfraude wordenharder <strong>aan</strong>gepakt. Minder fraude met reis-,auto- of inboedelverzekeringen betekentlagere premies voor ieder<strong>een</strong>. Verzekeraarsen politie moeten hiervoor de handenin<strong>een</strong> sl<strong>aan</strong>.• Het bestrijden van witwassen en van fiscal<strong>een</strong> financieel-economische delicten moetgeld g<strong>aan</strong> opleveren. Dat vergt investeringenvoor het <strong>aan</strong>trekken van financiële specialistenten behoeve van multidisciplinaire(opsporings)teams en ook ten behoevevan het OM en de zittende magistratuur.Die investeringen moeten zichzelf minstensterugverdienen. Dat betekent datinkomsten uit fraudebestrijding zichtbaarmoeten worden gemaakt.• Het team van inspecteurs voor huursubsidiefraudewordt uitgebreid.• Er wordt streng gecontroleerd op fraudemet de studiefinanciering.• Ook moet hard opgetreden worden tegenfraude in de zorg, dat geldt zowel voor misbruikmet verzekeringspasjes als voor oneigenlijkedeclaraties door ziekenhuizen.Foto: Rob Huibers / Hollandse HoogtePagina 10
3. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> de krachtvan mensenDe PvdA wil de kwaliteit van leven in <strong>Nederland</strong> nu en in de toekomstverhogen. We willen <strong>een</strong> trots <strong>Nederland</strong> dat bekend staat als tolerant,rechtvaardig en veelzijdig, met gezonde inwoners die kunnen blijven zeggenwat ze denken, maar ook nadenken voordat ze iets zeggen. Aan de huidigenegatieve spiraal van onbeschaafd en asociaal gedrag, voedselbanken,groeiende armoede, buitensporige salarissen en angst en onzekerheid overhet leven moet <strong>een</strong> einde komen. We moeten meer oog hebben voor onzekwaliteit van leven.We moeten daarvoor willen investeren in de kracht van mensen, waar hetgaat om hun gezondheid, maar ook sport en cultuur. Zowel sport als cultuurverrijken het leven van mensen en zorgen ook voor <strong>een</strong> maatschappelijkebinding. Ook de media hebben deze dubbele functie: ze vermaken mensen,maar geven ook de informatie om maatschappelijke binding te houden ofte krijgen.Zorg voor <strong>een</strong> gezond leven“Als je maar gezond bent!” Gezondheid vinden we allemaal belangrijk voor onszelf en voor onzefamilie. Aan de volksgezondheid meten we de kwaliteit van de samenleving af. De gezondheidszorglevert daar <strong>een</strong> belangrijke bijdrage <strong>aan</strong>. Ieder<strong>een</strong> kan ziek worden, en zieke mensen laatje niet in de steek. Als we het hebben over ‘Amerik<strong>aan</strong>se toestanden’ die we niet willen, denktbijna ieder<strong>een</strong> <strong>aan</strong> de Amerik<strong>aan</strong>se gezondheidszorg waar vele mensen zonder verzekeringg<strong>een</strong> hulp krijgen.De gezondheidszorg is <strong>een</strong> gezamenlijke verantwoordelijkheid met <strong>een</strong> duidelijk publiek belang.De PvdA hecht <strong>aan</strong> <strong>een</strong> publieke gezondheidszorg en <strong>een</strong> solidair stelsel. De zorg moet betaalbaarzijn, kwalitatief goed en voor ieder<strong>een</strong> beschikbaar.De uitgaven moeten zo goed mogelijk besteed worden door te letten op efficiëntie en doelmatigheiden <strong>een</strong> sober voorschrijfgedrag van medicijnen en behandelingen. Maar ook met diemaatregelen zullen de kosten in de zorg nog steeds stijgen. Omdat er meer ouderen komen,omdat we langer leven, en omdat er door <strong>beter</strong>e medicijnen en patiëntvriendelijker apparatuursteeds meer mogelijk is in de zorg. Dat is allemaal winst. Maar dat moet rechtsom of linksombetaald worden. Dat kan door keihard te bezuinigen op de zorg en het pakket uit te kleden. Daarkiest de PvdA niet voor. Het zijn vooral ouderen en mensen met minder geld die hierdoor getroffenzullen worden. Getroffen in hun gezondheid en in hun kwaliteit van leven. De PvdA kiestervoor om ook voor deze mensen goede zorg en kwaliteit van leven in stand te houden. Daaromis de PvdA realistisch over de kosten van de zorg. Deze zullen de komende jaren stijgen en weg<strong>aan</strong> niet bezuinigen op essentiële voorzieningen.Een sterke gezondheidszorg kan niet zonder mensen die het werk leveren. <strong>Werken</strong> in de zorgmoet <strong>aan</strong>trekkelijk zijn. Als gevolg van onder meer <strong>een</strong> hoge werkdruk en toenemende agressie(bijvoorbeeld tegenover verpleegkundigen en huisartsen) heeft werken in de zorg <strong>aan</strong> populariteitingeboet. Daar moet verandering in komen.Preventie blijft debeste remedieDe PvdA wil niet all<strong>een</strong> <strong>aan</strong>dacht voor degezondheidszorg, maar ook voor de volksgezondheid.Immers gezondheidszorg isslechts <strong>een</strong> middel en gezondheid wordt ookdoor andere factoren beïnvloed. Dus nietall<strong>een</strong> zorg voor wie ziek is of hulp nodigheeft, maar ook zorg voor het gezond houdenvan mensen. Veel preventiemaatregelenvallen buiten de gezondheidszorg. Zorg voor<strong>een</strong> gezond leven betekent juist dat preventiecentraal staat. Mensen moeten zelf ook <strong>een</strong>st<strong>een</strong>tje bijdragen <strong>aan</strong> <strong>een</strong> gezond leven.• De PvdA wil <strong>een</strong> preventiefonds. Zorgverzekeraarsbesteden ten minste 1% van hunbudget <strong>aan</strong> preventie.• We worden steeds sneller steeds dikker.Dat levert veel problemen op, en daar moetenwe wat <strong>aan</strong> doen door het promotenvan gezond voedsel en voldoende bewegen.• Bewegen mag niet worden ontmoedigddoor sporters met blessures zelf te latenopdraaien voor hun verzuim.• De overheid geeft het goede voorbeeld enbiedt het personeel mogelijkheden om tesporten, bijvoorbeeld in de vorm vanbedrijfsfitness.• Te weinig kinderen g<strong>aan</strong> naar de tandarts.Via scholen en consultatiebureaus wordenouders opgeroepen om met hun kinderennaar de tandarts te g<strong>aan</strong>.Goede gezondheidszorgHoe goed je ook voor jezelf zorgt, uiteindelijkkan ieder<strong>een</strong> <strong>een</strong> keer ziek worden. En deouderdom komt vaak met gebreken. Degezondheidszorg is er dan voor de behande-ling of de verzorging om het leven draaglijkte houden. Om de kwaliteit van het leven opniveau te houden. Wij willen <strong>een</strong> zorgstelselwaarin mensen er zeker van zijn dat zij dezorg krijgen die zij nodig hebben en waarinde kosten eerlijk gedeeld worden. Een stelselwaarin de zorg van goede kwaliteit is en erg<strong>een</strong> geld verspild wordt.• De PvdA vindt kostenbewustzijn en kostenbeheersingin de zorg belangrijk en houdtvast <strong>aan</strong> het Budgettair Kader Zorg. Maardat mag er nooit toe leiden dat wachtlijstenzich opstapelen, behandelingen niet wordenuitgevoerd of operaties worden uit- ofafgesteld. Mensen hebben recht op de zorgdie zij nodig hebben. Daarom is <strong>een</strong> reëleinschatting van de toekomstige zorgbehoeft<strong>een</strong> de doelmatige zorgverleningbelangrijk.• De patiënt moet er altijd van op <strong>aan</strong> kunnendat de basiskwaliteit en veiligheid vande zorg gegarandeerd is. Als deze garantieer is, kan de patiënt verder zelf keuzesmaken. Wettelijke rechten en informatieover de geleverde kwaliteit van zorg moetenvoor de patiënt toegankelijk en begrijpelijkzijn. Patiëntenorganisaties zijn <strong>een</strong>belangrijke bron van informatie voor enover de patiënt. Zij behartigen de belangenvan patiënten en kunnen de ervaringen vanpatiënten vertalen in concrete wensen voorhet beleid.• In het overgrote deel van de zorg wordtgoed werk geleverd, maar door streng toezichtop de kwaliteit van zorg kan het vertrouwenverder toenemen.• Wij willen <strong>een</strong> belangrijker rol voor huisartsen.Als vertrouwenspersoon en zaakwaarnemervan de patiënt kunnen zijpatiënten helpen bij de keuze voor ziekenhuisof specialist.• De politiek definieert de samenstellingvan het pakket van de basisverzekering.Verzorging verzekerd: er komt <strong>een</strong> noodplan voor de verpleeghuiszorg. We zorgen dat het personeel weer tijd heeftvoor mensen.Het is <strong>aan</strong> de zorgverzekeraars om dat uitte voeren.• De rol van de verzekeraars in het nieuwestelsel moet die van makelaar zijn, en nietdie van regisseur. De verzekeraars dienenvooral te concurreren op goede zorginkoopen dienstverlening <strong>aan</strong> hun klanten.Uitgangspunt voor de PvdA is dat depatiënt centraal staat.• Marktwerking in sommige sectoren van dezorg kan helpen om meer patiëntgerichtezorg en ‘waar voor je geld’ te krijgen, maaris niet de oplossing voor de stijgende kosten.We moeten er vooral voor zorgen datziekenhuizen en zorginstellingen concurrerenop kwaliteit én kosten. Wij willen dusverder g<strong>aan</strong> met het inzichtelijk maken vande kwaliteit, terwijl het nieuwe financieringssysteem(DBC’s) sterk ver<strong>een</strong>voudigdmoet worden. Dat is marktwerking die welwerkt.• De professionaliteit van de zorgverlenersmoet meer erkend en gebruikt worden.Dus meer ruimte en meer verantwoordelijkheidvoor de zorgverlener. Als zij zichzelf<strong>beter</strong> verantwoorden, verdienen dezorgverleners het minder gedetailleerdgecontroleerd te worden. Zo besteden weook minder geld <strong>aan</strong> de administratie encontrole, geld dat we kunnen inzetten voorhet echte werk in de zorg.VerzorgingverzekerdWie niet meer <strong>beter</strong> kan worden, verdient verzorging.Die moet dus goed zijn, en je moet erinvloed op kunnen hebben. Het <strong>aan</strong>bod isgelukkig veel gevarieerder geworden in deafgelopen tijd. Zeker voor ouderen en chronischzieken geldt dat zij maximale keuzevrijheidmoeten hebben om hun eigen leven zogoed mogelijk in te richten. Wanneer gem<strong>een</strong>tenop <strong>een</strong> ambitieuze en sociale wijze vormgeven <strong>aan</strong> de nieuwe Wet MaatschappelijkeOndersteuning is dat mogelijk.De komende 25 jaar zal het <strong>aan</strong>tal dementerendenverdubbelen. <strong>Nederland</strong> is daar nietop voorbereid. Zo is driekwart van de gebouwenvan verpleeghuizen ouder dan dertigjaar, de bewoners krijgen lang niet alle zorgdie zij nodig hebben, en nog steeds hebbenmaar weinig mensen <strong>een</strong> eigen kamer eneigen sanitair.• Het plafond op de zorguitgaven mag nietleiden tot wachtlijsten bij de thuiszorg ofniet tijdig uitvoeren van andere geïndiceerdezorg. Mensen hebben recht op de zorgdie zij nodig hebben.• Er komt <strong>een</strong> noodplan voor de verpleeghuiszorg.Een op de tien bewoners van <strong>een</strong>bejaarden- en verpleeghuis komt nooit buiten.We zorgen dat het personeel weer tijdvoor mensen heeft.• Ieder<strong>een</strong> heeft recht op <strong>een</strong> eigen kamer in<strong>een</strong> verpleeghuis. Daarbij moet maatwerkmogelijk zijn. We bouwen verpleegwoningenvoor kleine groepen midden in desamenleving.• Een verpleeghuis is g<strong>een</strong> hotel waar jegemakkelijk de koffers pakt. In de langdurigezorg leidt marktwerking dus niet automatischtot <strong>beter</strong>e zorg. Hier vindt de PvdAdaarom sturing vanuit de overheid, zeggenschapvoor de gebruikers en democratischecontrole van het publiek onverminderdbelangrijk.• We moeten ons realiseren dat voor sommigepatiënten <strong>een</strong> instelling onvermijdelijken daardoor erg belangrijk is. De extramuraliseringmoet daarom niet doorsl<strong>aan</strong>.En al helemaal niet gebruikt worden alsdekmantel voor <strong>een</strong> ordinaire bezuinigingsmaatregel.• De kwaliteit van verpleging, verzorging enhuisvesting van mensen die langdurig zorgbehoeven, moet van goed niveau zijn ennoodzakelijke geïndiceerde zorg moet collectiefblijven worden vergoed.• In de zorg voor ouderen vinden wij variatiebelangrijk. Uiteraard moet de kwaliteit vande zorg goed zijn. Voor ouderen die bereidzijn meer eigen geld te besteden <strong>aan</strong> hunverpleging en verzorging, moeten huisvesting,eten of persoonlijke verzorging <strong>aan</strong>gepastkunnen worden. Extra keuzevrijheidmoet mogelijk zijn.• De PvdA wil de gem<strong>een</strong>ten ondersteunenom van de Wet MaatschappelijkeOndersteuning (WMO) <strong>een</strong> succes temaken. Er komt <strong>een</strong> stimuleringsbeleidvoor toegankelijke wijkservicecentra metplaats voor de wijkverpleegkundige, dehuisarts en ouder- en kindcentra.Gem<strong>een</strong>ten krijgen de ruimte hun financië-Foto: Werry Crone / Hollandse HoogtePagina 11
le middelen effectief in te zetten voorwonen, zorg en welzijn. En ze krijgen definanciële ruimte om mensen die <strong>aan</strong>gewezenzijn op de WMO <strong>een</strong> goede zorg tekunnen bieden.• Patiënten en familie worden van het kastjenaar de muur gestuurd als het gaat omhet organiseren van verzorging. Je spreektmet de zorgverzekeraar of <strong>een</strong> anoniemeindicatie-instantie. Dat soort loketten leidttot afschuifgedrag. Na het invoeren van deWet Maatschappelijke Ondersteuning(WMO) moeten vervolgstappen wordengezet om <strong>een</strong> duurzaam stelsel van zorgen ondersteuning op maat te realiseren.De PvdA wil - wanneer de gem<strong>een</strong>ten hierklaar voor zijn - ook vanuit de AWBZ grotedelen van verpleging en verzorging onderde regie van de gem<strong>een</strong>ten onderbrengen.De meer curatieve delen vanuit de AWBZg<strong>aan</strong> naar de zorgverzekeringswet.Gem<strong>een</strong>ten kunnen <strong>beter</strong> samenhangendbeleid voeren omdat zij ook verantwoordelijkhedenhebben voor huisvesting en(openbaar) vervoer. Natuurlijk krijgen degem<strong>een</strong>ten dan ook de budgetten voor deverpleging en verzorging.• De huisarts gaat na de invoering van deWMO de eigen patiënten indiceren. Of<strong>een</strong> patiënt <strong>een</strong> rollator nodig heeft enhoeveel uur thuiszorg nodig is. Ook hiergeldt: vertrouwen vooraf en controlesteekproefsgewijs achteraf. De gem<strong>een</strong>tenhebben <strong>een</strong> leveringsplicht voor de geïndiceerdezorg.• <strong>Samen</strong> <strong>sterker</strong> geldt ook op het immateriëlevlak. Er komt <strong>een</strong> algemene regelingwaarbij zorg voor elkaar voor ieder<strong>een</strong>mogelijk wordt. De mantelzorgers besparende zorginstellingen veel werk en zijmoeten daarin financieel ondersteundworden door de overheid.Medisch en ethischverantwoord• Nog steeds g<strong>aan</strong> mensen dood omdat erg<strong>een</strong> org<strong>aan</strong>donaties beschikbaar zijn.Het is ieders eigen keus om wel of niet tedoneren, maar het wordt verplicht dit <strong>aan</strong>te geven. Die verplichting gaat in bij hetophalen van <strong>een</strong> nieuw paspoort of identiteitsbewijs.• Biomedisch en biotechnologisch onderzoekgericht op het bestuderen en op denduur genezen van ziekten, zoalsAlzheimer, Parkinson, MS, kanker en hartfalen,kan baat hebben bij het gebruik vanstamcellen. Het afleiden van stamcellenvan restmateriaal van IVF-behandelingen(in vitro fertilisatie) is <strong>een</strong> veelbelovendemethode, waar ruime mogelijkheden voormoeten zijn. Gebruik voor belangrijkmedisch onderzoek is <strong>een</strong> <strong>beter</strong>e bestemmingdan weggooien.Verzorging verzekerd: het plafond op de zorguitgaven mag niet leiden tot wachtlijsten bij de thuiszorg of niet tijdiguitvoeren van andere geïndiceerde zorg.Foto: Flip Franssen / Hollandse HoogteSport: het dorpsplein van de samenlevingMiljoenen mensen beleven iedere week samen plezier <strong>aan</strong> de beoefening en organisatie vansportieve activiteiten. En wat de PvdA betreft worden dat er all<strong>een</strong> maar meer. Sport voorkomtdat kinderen te dik worden of dat jongeren zich vervelen. Topsporters geven trots, binding enze functioneren als vliegwiel voor de verenigingssport in de samenleving. Nergens zijn zoveelvrijwilligers actief als in sportverenigingen. Het is <strong>een</strong> ontmoetingsplaats, <strong>een</strong> stabiliserende enbindende factor in de samenleving. Met sport investeren we in de kracht van de samenleving.Daarom wil de PvdA meer ruimte voor sport. Mensen, jong en oud, moeten de gelegenheid hebbenom te sporten. Krachtige sportverenigingen vormen de beste garantie dat mensen blijvensporten. En <strong>aan</strong>sprekende prestaties van <strong>Nederland</strong>se topsporters betekenen vaak <strong>een</strong> enormestimulans voor de breedtesport.Stimulans voorsportenSporten is leuk. Maar het zetten van de eerstestap is vaak erg moeilijk. Is de sport welStimulans voor sporten: voldoende ruimte in wijken voor de jeugd om te sporten.zo leuk als was gedacht? Kan ik het eigenlijkwel? Deze vragen zijn all<strong>een</strong> te beantwoordenals mensen, jong en oud, kunnen proeven<strong>aan</strong> de sport. Als ze worden gestimuleerdom te g<strong>aan</strong> sporten.Foto: Taco van der Eb / Hollandse Hoogte• De PvdA wil daarom dat er in wijken voldoenderuimte is voor de jeugd om te sporten.Dat betekent dat er g<strong>een</strong> herstructureringmeer plaatsvindt zonder dat er ookruimte voor sport en bewegen en dus voorontmoeting is ingepland.• Door sportverenigingen en scholen metelkaar te laten samenwerken in accommodaties,vakleerkrachten en sportactiviteiten,kan de jeugd al vroeg met verschillendesporten in contact komen. Ook in denaschoolse opvang kan de sport <strong>een</strong>belangrijke rol spelen.• Ook ouderen sporten onvoldoende. Wijwillen <strong>een</strong> leven lang sporten mogelijkmaken in samenwerking met gezondheidsinstellingenen zorgverzekeraars.• Gehandicaptensport wordt gestimuleerd.SterkesportverenigingenDe <strong>Nederland</strong>se verenigingscultuur in desport is uniek. Maar die cultuur staat welonder druk. Het blijkt steeds lastiger om vrijwilligerste vinden. De maatschappelijke problemenwaarmee clubs worden geconfronteerdworden ook steeds groter. Omdat verenigingenzowel vanuit sportief als in maatschappelijkopzicht <strong>een</strong> belangrijke rol vervullen,wil de PvdA de verenigingen versterken.• Minder wetten en regels voor de (sport-)verenigingen. Regels moeten beperkt ensimpeler worden om vrijwillige sportbestuurdersniet te frustreren.• We willen de financiële barrières voor hetlidmaatschap van sportclubs verkleinen.Daarom stimuleert het Rijk de gem<strong>een</strong>tenom jeugdsportfondsen te ondersteunen.• Sport is <strong>een</strong> algem<strong>een</strong> belang en dus moethet ook <strong>aan</strong>trekkelijk zijn om bijvoorbeeldgeld uit <strong>een</strong> financiële erfenis ten behoevevan sport ter beschikking te stellen. De successierechtenhiervoor g<strong>aan</strong> daaromomlaag.• Verenigingen moeten door de overheidworden gesteund in hun <strong>aan</strong>pak van asociaalgedrag op en rond de velden.De top alsuithangbordTopsport is belangrijk. Voor de uitstralingvan <strong>Nederland</strong>, maar ook als voorbeeld voorde jeugd. Aansprekende prestaties zijn vanbelang. <strong>Nederland</strong> is echter te klein om opieder terrein mee te draaien. Concentratievan activiteiten en middelen levert meer opdan het versnipperen van het geld over allesporten.• <strong>Nederland</strong> is <strong>een</strong> voetballand. Daar zijn wetrots op. Maar we hebben schoon genoegvan het geweld rond het voetbalveld. Wepikken het niet langer dat hooligans hetplezier in het voetbal voor grote groepenfrusteren. Binnen het stadion ligt de verantwoordelijkheidbij de clubs, buiten hetstadion bij de overheid. Met behulp van<strong>een</strong> “voetbalwet” komt er <strong>een</strong> meldingsplichtvoor vandalen. Binnen vier jaarmoet al het voetbal-gerelateerd geweldgestopt zijn. De combiregeling kan danworden afgeschaft.• De PvdA wil dat NOC/NSF voor <strong>een</strong>bepaalde tijd 10 A-sporten <strong>aan</strong>wijst die deoverheid gaat ondersteunen op het gebiedvan talentontwikkeling, trainingsaccommodatiesen natuurlijk de sportieve, medisch<strong>een</strong> educatieve ondersteuning van topsporterszelf.• We willen <strong>aan</strong>sprekende sportevenementenbinnenhalen, passend bij de 10 A-sporten,om <strong>Nederland</strong> gezicht te geven.• Topsporters krijgen ondersteuning van deoverheid om topprestaties te kunnen leveren.Daar mag iets tegenover st<strong>aan</strong>. Voorde verspreiding van sport zetten topsporterszich in om jongeren in <strong>aan</strong>raking telaten komen met hun sport.Versterken van de kracht van gehandicaptenGehandicapten hebben recht op <strong>een</strong> volwaardige deelname <strong>aan</strong> de maatschappij. Dat is op ditmoment nog niet goed geregeld. De kracht van gehandicapten wordt niet versterkt.Integendeel. Die kracht wordt eerder gesmoord. De gebrekkige toegankelijkheid van informatie,openbaar vervoer en openbare gebouwen maakt gehandicapten afhankelijk. Die afhankelijkheidmoeten we bestrijden.• Het in dienst nemen van mensen met <strong>een</strong>arbeidshandicap wordt fiscaal gestimuleerden administratief gemakkelijkergemaakt.• <strong>Nederland</strong> moet nu werk maken van destandaardregels van de VN uit 1994. DePagina 12agenda 22, waarin o.a het recht op gelijkebehandeling op het gebied van goederenen diensten is geregeld, moet worden uitgevoerd.• Veel gebouwen zijn moeilijk toegankelijkvoor gehandicapten. Dat moet veranderen.De overheid geeft daarbij het goede voorbeelden zorgt ervoor dat alle nieuwegebouwen en openbare ruimte voor allemensen toegankelijk zijn.• Het kunnen beschikken over informatie isessentieel. Vooral voor blinden is dat nietaltijd <strong>een</strong>voudig. Met de opkomst van dedigitale dienstverlening moet de overheiddaar zeker rekening mee houden. Maar ookmet zoiets belangrijks als het stemmen bijverkiezingen is het belangrijk om voorwaardente scheppen waardoor deze groep ookzelfstandig gebruik kan maken van hunstemrecht.• Op de publieke omroep zou standaardondertiteling moeten worden geleverd bijprogramma´s. <strong>Nederland</strong> kan hierbij veelleren van landen als Groot-Brittannië.• Goed, toegankelijk en betaalbaar openbaarvervoer is voor gehandicapten van grootbelang. Helaas bestaat dat lang niet altijd.In de prestatieafspraken met de OV-bedrijvenmoet rekening worden gehouden metde positie van gehandicapten..
Kunst & cultuur: inspiratie vanen voor mensenKunst en cultuur zijn nauwelijks te scheiden van het leven als geheel. Voor miljoenen mensenvormt actieve en passieve deelname <strong>aan</strong> kunst en cultuur <strong>een</strong> bron van inspiratie.En passant hebben kunst en cultuur ook nog belangrijke positieve effecten voor de samenlevingals geheel. Ze zijn <strong>een</strong> bron voor trots en ze zorgen voor identificatie en binding in de samenleving.Per generatie en per bevolkingsgroep kan die identificatie verschillend zijn, maar individueelen collectief leven mensen hun leven met besef van goed en kwaad, mooi en lelijk, belangrijken triviaal, dat ze opdoen via kunst. Zo dapper als Eminem, wreed als Nero, mooi als hetGezicht op Delft, verliefd als in Notting Hill, happy als Joe Speedboot. Dat is waardevol. De politiekmoet niet op de stoel van de kunst g<strong>aan</strong> zitten, maar moet er wel voor zorgen dat die stoelstevig is en blijft.De PvdA wil dat kunst en cultuur voor ieder<strong>een</strong> bereikbaar zijn. We moeten daarbij beginnenmet de jeugd. Kunst en cultuur gedijen all<strong>een</strong> als er ruimte is voor productie. Zowel voor professionelekunstenaars als voor de amateur-kunstenaars. Ten slotte moeten er plaatsen zijnwaar van kunst en cultuur kan worden genoten.worden gestimuleerd omdat het de kunstminder afhankelijk maakt van de overheid.Dit betekent ook dat culturele instellingendie in staat zijn gebleken geld uit de marktte halen, niet direct ´beloond´ moeten wordenmet <strong>een</strong> korting van de bijdrage van deoverheid.Ruimte voor de podiaHet hele land moet van kunst en cultuur kunnengenieten. Kunst en cultuur moet toegankelijken betaalbaar zijn. Daarom moeten depodia en musea voldoende budgetten houdenom kwalitatief te kunnen programmeren.Daartegenover staat dat <strong>een</strong> te grote verspreidingvan faciliteiten en <strong>een</strong> te grote wilom overal alles <strong>aan</strong> te bieden, leidt tot <strong>een</strong>versplintering van <strong>aan</strong>bod en budgetten. Dekwaliteit is daar niet mee gediend.• Er worden meer lokale en regionale accentenin kunst en cultuur gelegd. We willeng<strong>een</strong> <strong>een</strong>heidsworst. Juist door verschillendeaccenten te leggen ontstaat ruimte voor<strong>een</strong> hoogwaardiger kunst en cultuur<strong>aan</strong>bod.• De collectie van de Rijksmusea is metgem<strong>een</strong>schapsgeld opgebouwd en is dusvan ieder<strong>een</strong>. De PvdA is daarom in principevoor gratis openstelling van de Rijksmusea.Omdat de gevolgen voor bezoekers<strong>aan</strong>tallen,inkomsten en positie vanandere musea nu nog onzeker zijn, wil dePvdA <strong>een</strong> experiment waarbij drie Rijksmuseag<strong>een</strong> entree meer vragen. Daarnaastwillen we dat jaarlijks in <strong>een</strong> van de andereRijksmusea <strong>een</strong> tentoonstelling wordt geselecteerddie ieder<strong>een</strong> gratis kan bezoeken.Kunst voor kinderenDe PvdA vindt het belangrijk dat alle jongerenal vroeg in <strong>aan</strong>raking komen met kunsten cultuur: jongeren vormen de culturele toekomstvan <strong>Nederland</strong>.• Culturele en Kunstzinnige Vorming blijftonderdeel van het basis- en voortgezetonderwijs.• Naast het best<strong>aan</strong>de vouchersysteem, krijgenjongeren <strong>een</strong> gratis ‘strippenkaart’voor culturele activiteiten om vrijwilllig enop eigen initiatief kennis te maken met cultuur,van toneel tot schaken en van journalistiektot ondernemerschap.Ruimte voorproductieKunst kan niet zonder makers. Een goed productie-en expositieklimaat is daarom vangrote waarde. Zonder autonomie van de kunstenaarsen producenten <strong>aan</strong> te tasten, kande politiek hier<strong>aan</strong> <strong>een</strong> positieve bijdrageleveren. De PvdA wil ruimte bieden voor productie,expositie en kunstenaar.• Het is de vraag of kunst is gebaat bij <strong>een</strong>groot <strong>aan</strong>tal kunstopleidingen als er maarvoor <strong>een</strong> beperkte groep ruimte is om nade opleiding als kunstenaar <strong>aan</strong> de slag teg<strong>aan</strong>. Heeft <strong>Nederland</strong> echt 17 zangopleidingennodig? Wat schiet <strong>een</strong> kunstenaarer mee op om na <strong>een</strong> opleiding tot de conclusiete komen dat er g<strong>een</strong> echt perspectiefis? De PvdA wil minder maar kwalitatiefhoge opleidingen, en meer arbeidskansenvoor kunstenaars en oog voor arbeidsmogelijkhedenna de kunstcarrière.• De arbeidsbescherming van kunstenaarskan <strong>beter</strong>. In dit opzicht zou de huidigeinkomensregeling voor kunstenaars (deWIK) ver<strong>een</strong>voudigd kunnen worden enzouden de bijverdienregelingen voor kunstenaarskunnen worden verruimd.• We maken <strong>een</strong> einde <strong>aan</strong> bureaucratischeregelgeving, veelal in het kader van Arboenarbeidstijdenwet, die voorbij gaat <strong>aan</strong> despecifieke eisen en omstandigheden vandeze sector.• De PvdA wil af van de huidige cultuurnotasystematiek.In dialoog met de sectorwordt <strong>een</strong> alternatief ontwikkeld. Uitgangspuntendaarbij zijn dat de politiek zichbeperkt tot het formuleren van de hoofdlijnenen zich niet meer bemoeit met de uiteindelijkeverdeling van subsidies. Datgebeurt door <strong>een</strong> Raad van Cultuur diedoor zijn samenstelling vertrouwen engezag in de sector heeft.• Geef de podia en gezelschappen van internationaleallure (zoals bijvoorbeeld hetConcertgebouworkest) meer en langdurigerezekerheid. Bespaar hen de vierjaarlijksebeoordeling ten behoeve van de subsidieverdeling.• De PvdA wil meer budget ter beschikkingstellen voor de amateurkunst.• De culturele sector wordt gestimuleerddoor <strong>een</strong> verruiming van de fiscale mogelijkhedenvan burgers en bedrijven om teinvesteren in kunst en cultuur.• Privaat geld kan de culturele sector versterken.Cultureel ondernemerschap moetFoto: Sake Rijpkema / Hollandse HoogteKunst voor kinderen: het is belangrijk dat alle jongeren al vroeg in <strong>aan</strong>raking komen met kunst en cultuur.De media: de waarde van voldoende informatieOnafhankelijke pluriforme media zijn essentieel voor de samenleving en het functioneren vande democratie. De laatste jaren is het medialandschap fors veranderd en verrijkt. Denk bijvoorbeeld<strong>aan</strong> de slinkende oplagen van de klassieke kranten, maar ook <strong>aan</strong> de opkomst en bredeverspreiding van internet, de entree van commerciële zenders en regionale televisie. <strong>Nederland</strong>heeft, gezien zijn omvang, gelukkig nog steeds <strong>een</strong> breed <strong>aan</strong>bod van kranten en tijdschriften,tv en radio. Dat moet zo blijven. We zien het als <strong>een</strong> teken van <strong>een</strong> sterke, open en pluriformesamenleving waarin mensen de keuze hebben om zich te informeren op <strong>een</strong> manier die menwenst. Dat betekent niet dat alles vanzelf goed komt, op verschillende terreinen is inzet van deoverheid noodzakelijk.Internet: niet meerweg te denkenInternet is niet meer weg te denken uit desamenleving en de mogelijkheden nemennog iedere dag toe. Daarom is het zo belangrijkdat ieder<strong>een</strong> kan leren omg<strong>aan</strong> met internet.Jong, maar juist ook oud. Dit moet,zeker omdat de overheid meer en meer internetgebruikt om de kwaliteit van de dienstverleningen communicatie te ver<strong>beter</strong>en.• De vrijheid op internet is <strong>een</strong> groot goed.Dat betekent voor de PvdA niet dat hetinternet <strong>een</strong> vrijbrief is voor asociaalgedrag. SPAM moet <strong>aan</strong> banden wordengelegd. En er moeten afspraken komenmet providers om te voorkomen dat hetinternet <strong>een</strong> vrijplaats is voor racistische ofterroristische groepen in <strong>Nederland</strong>.• De toegankelijkheid van de nieuwe mediamoet voor alle groepen zijn verzekerd.Waar internet zo belangrijk is geworden, ishet daarom belangrijk dat bijvoorbeeldgehandicapten er ook echt gebruik vankunnen maken. Ook hier geeft de overheidhet goede voorbeeld.• Het gebruik van open source wordt gestimuleerdzodat er meer ruimte komt voorkleinere, innovatieve internetbedrijven.De veranderende,maar blijvende betekenisvan de publiekeomroepCommerciële zenders, zoals RTL, SBS, Radio538 en Talpa, weten vele kijkers en luisteraars<strong>aan</strong> zich te binden met programma’s diesoms niet of nauwelijks van die van depublieke omroep zijn te onderscheiden. DePvdA beschouwt deze zenders als <strong>een</strong> verrijkingvan het televisie<strong>aan</strong>bod. Hetzelfde geldtvoor de regionale en lokale omroepen. Zijtrekken veel kijkers en luisteraars die zichdaardoor meer betrokken kunnen voelen bijhun woon- en leefomgeving.De opmars van de commerciële omroepenen regionale omroepen heeft de positie vande nationale publieke omroepen <strong>aan</strong>getast.Dat betekent niet dat de publieke omroep isachterhaald. Integendeel. De PvdA vindt <strong>een</strong>sterke en kwalitatieve publieke omroep vanhet grootste belang. De publieke omroepfungeert als podium voor nieuws enmeninguitwisseling, zendt culturele programma’suit zonder altijd <strong>aan</strong> commerciëleeisen te hoeven voldoen, brengt nieuws enamusement voor groepen die onvoldoendeinteressant zijn voor commerciële televisieof die we juist tegen commercie willenbeschermen (zoals kinderen), en moet programma’skunnen brengen zonder onderbrokente worden door reclames. Maarmomenteel bereikt de publieke zender teweinig mensen, en al helemaal weinig vanhaar eigen benoemde doelgroepen. Datmoet dus anders.Nieuwe technieken, zoals programmeerbareharddisk videorecorders en de mogelijkheidprogramma’s terug te zien via internet,maken het in de toekomst moeilijker om programma’suit reclameopbrengsten te financieren.All<strong>een</strong> het verwerken van reclames inprogramma’s kan nog financieel soelaas bieden.Maar die ontwikkeling vinden we alsPvdA ongewenst. Daarom is collectievefinanciering van de publieke omroepenonvermijdelijk. De PvdA wil daar dan ookniet <strong>aan</strong> tornen. Waar we met gem<strong>een</strong>schapsgeldde publieke omroep overeindhouden, moeten we wel duidelijk zijn wat wevan die omroep verwachten. Niet om op destoel van de omroep te g<strong>aan</strong> zitten, maar welom de uitgangspunten voor <strong>een</strong> sterke enkwalitatieve publieke omroep te formuleren.• De politiek formuleert de hoofdopdrachtvoor de publieke omroep.• Kwaliteit, pluriformiteit, maatschappelijkeactualiteit en onafhankelijkheid vormen depijlers van de hoofdopdracht <strong>aan</strong> de publiekeomroep. De PvdA wil dat de publiekeomroep <strong>een</strong> ontmoetingsplaats creëertvoor alle burgers voor het stimuleren vanburgerschap en het versterken van de socialecohesie.• De overheid waarborgt financiering voor<strong>een</strong> lange termijn, om te voorkomen dat depolitiek zich steeds gedetailleerder met depublieke omroep gaat bezighouden.• De PvdA wil dat de publieke omroep <strong>een</strong>brede doelgroep bereikt. Deze rol kan deomroep all<strong>een</strong> waarmaken als hij ook degelegenheid heeft mee te dingen naar deuitzendrechten van grote (sportieve) evenementen.• Reclame mag ook bij de publieke omroep<strong>een</strong> bron van inkomsten zijn, maar depublieke omroep mag daarvan niet afhankelijkzijn in zijn programmering.• De Raad van Bestuur is verantwoordelijkvoor het totaal van de publieke omroep enzorgt ervoor dat iedere <strong>Nederland</strong>er weerminstens <strong>een</strong> van de netten tot zijn favorietezenders rekent. Om dat te bereiken geeftde Raad van Bestuur concessies uit voor denetten.• Omroepverenigingen en andere maatschappelijkepartijen kunnen gezamenlijk<strong>een</strong> concessie krijgen die in het verlengdeligt van de hoofdopdracht, en worden danverantwoordelijk voor de programma’s enprogrammering van de zender. Ze wordenafgerekend op kwaliteit en bereik.• Er komt meer <strong>aan</strong>dacht en budget voor kindertelevisie,kunst-, wetenschaps- en cultuurprogramma’sen educatieve programma’s.• Televisieregistraties van grote nationalegebeurtenissen zijn voor ieder<strong>een</strong> te zienzonder dat de kijker hiervoor moet betalen.• Bij sommige programma’s wordt de grensvan ranzigheid wel dicht genaderd. Ensoms, zoals bij bepaalde videoclips waarinde gettocultuur centraal staat, wordenbeelden neergezet die over die grens g<strong>aan</strong>.Zenders moeten hun verantwoordelijkheidnemen voor wat zij uitzenden en deeffecten daarvan op het gedrag van kinderen.Pagina 13
4. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong>ongedeeld <strong>Nederland</strong>De PvdA streeft naar <strong>een</strong> ongedeeld <strong>Nederland</strong>, waar de plek waar je geboortehuisstaat niets zegt over je toekomst. Een <strong>Nederland</strong> waarin ieder<strong>een</strong> de kanskrijgt iets van zijn leven te maken, en waar ieder<strong>een</strong> recht heeft op <strong>een</strong> fatsoenlijkbest<strong>aan</strong>.De afgelopen jaren is de tweedeling tussen arm en rijk, tussen verschillendebevolkingsgroepen, tussen mensen die veel en mensen die nauwelijks kansenkrijgen, tussen bewoners van schone, ruime buurten en bewoners van vieze,onveilige buurten toegenomen. Achterblijvende regio’s zijn all<strong>een</strong> maar verderopgeraakt. De langdurige werkloosheid is toegenomen, zeker in economisch zwakkedorpen en wijken. Van integratie is weinig terecht gekomen, terwijl de segregatieis verergerd. Door te hameren op de ‘eigen verantwoordelijkheid’ is er <strong>een</strong>soort ieder-voor-zich maatschappij ontst<strong>aan</strong>, waarin mensen van elkaar vervreemden.Er dreigen twee <strong>Nederland</strong>en te ontst<strong>aan</strong> waar groepen tegenoverelkaar worden gezet. De PvdA wil deze koers radicaal keren en kiest voor hetsl<strong>aan</strong> van bruggen. Niet all<strong>een</strong> omdat de problemen die ontst<strong>aan</strong> door gettovormingniet te overzien zijn, maar ook omdat we ieder<strong>een</strong> nodig hebben vooronze economie, omdat we alle talent willen benutten en omdat sociale cohesi<strong>een</strong> vertrouwen het cement is van onze samenleving. Zonder dat cement valt desamenleving in twee delen uit elkaar. Een gem<strong>een</strong>schappelijk beeld over detoekomst van <strong>Nederland</strong> is nodig.Dat ongedeelde <strong>Nederland</strong> ontstaat all<strong>een</strong> als we zorgen voor sterke en gevarieerdebuurten, waarin ieder<strong>een</strong> wil wonen en waaruit men niet wegtrekt als heteven mogelijk is. Daarom moeten er voorzieningen zijn. Voor jong en oud. In desteden en op het platteland. Sterke buurten vragen om voldoende goede enbetaalbare woningen. De <strong>aan</strong>pak van de woningnood kan niet wachten.Hetzelfde geldt voor de integratie. In veel steden zijn de spanningen de laatstejaren toegenomen. Het voelt als <strong>een</strong> tijdbom, waarbij het kabinet vooral heeftuitgeblonken in harde woorden terwijl de resultaten uitbleven. Duidelijkheid isgeboden, maar die duidelijkheid is all<strong>een</strong> effectief als er <strong>een</strong> dialoog is tussen enmet de verschillende bevolkingsgroepen in <strong>Nederland</strong>. Het onnodig kwetsenvan bepaalde groepen draagt daar niet toe bij, want dat overbrugt niet, maarvergroot juist de maatschappelijke tegenstellingen. Integratie is niet gebaat bijgrote woorden en gemakkelijke oplossingen.In <strong>een</strong> ongedeeld <strong>Nederland</strong> hebben alle bevolkingsgroepen <strong>een</strong> volwaardigepositie in de samenleving. Helaas zijn we nog niet zo ver. Emancipatie is enblijft van belang.In de <strong>Nederland</strong>se samenleving zal altijd ruimte zijn voor mensen die op devlucht zijn voor oorlog en onderdrukking. Met het groeiende <strong>aan</strong>tal oorlogshaardenzal het <strong>aan</strong>tal vluchtelingen weer toenemen. Voor de PvdA is de lijn daarbijhelder: we zijn voor <strong>een</strong> streng, maar rechtvaardig en hum<strong>aan</strong> asielbeleid.Aanpak woningnoood: de komende jaren moeten 80.000 tot 100.000 nieuwe woningen per jaar worden gebouwd.turering van woonwijken moet zich ookhierop richten.• Het stimuleren van de werkgelegenheid inkansarme buurten is nodig. Waar werk is,fleurt <strong>een</strong> buurt op en worden anderenmeegetrokken. Daarom worden kansarmebuurten kansenzones: belemmerende regelsworden voor deze buurten opgeheven.Om de kleine ondernemer te stimulerenwordt de ondernemersaftrek in deze buurtenverhoogd.• Gemotiveerde buurtbewoners en bewonersgroepenmoeten zich door de overheidgesteund weten als zij zich inzetten voor desamenhang en de fysieke staat in hunbuurt.• In de situatie dat sociale problemen in <strong>een</strong>buurt zich maar blijven opstapelen en iederevrijkomende woning vooral geambieerdwordt door <strong>een</strong> ander probleemgeval, moetengem<strong>een</strong>ten en corporaties via de woonruimteverdelingkunnen sturen door bijvoorbeeldvoorrang te geven <strong>aan</strong> mensendie betaald werk verrichten.• Er komen specifieke buurtbudgetten voorde sociaal-economisch en sociaal-cultureelzwakste buurten van <strong>Nederland</strong> inplaats van het Investeringsbudget StedelijkeVernieuwing en het budget voor hetGrote Stedenbeleid. Het budget moet insamenspraak met burgers worden besteed.Foto: Marcel van den Bergh / Hollandse HoogteSterke buurtenHoe maken we van de kansarme, verschraalde buurten gevarieerde, <strong>aan</strong>trekkelijke buurten?Door massief en breed te investeren in zwakke buurten. Door het onderwijs te ver<strong>beter</strong>en, deverloedering op straat <strong>aan</strong> te pakken, door voor werk te zorgen, door de criminaliteit hard <strong>aan</strong>te pakken zodat de goeden niet onder de kwaden hoeven te lijden. De verloedering moet stoppen.Mensen moeten zien dat asociaal gedrag wordt <strong>aan</strong>gepakt en ervaren dat veelplegers vanstraat worden gehaald. Er moet worden opgetreden tegen probleemjongeren. Dat betekentbovenal dat de politie in de buurt moet zijn, zodat mensen zich veilig voelen. Als we zo de zwakkebuurten nieuwe kansen geven, zullen mensen in hun eigen buurt blijven wonen. Ook al zijnze <strong>een</strong> stap geklommen op de maatschappelijke ladder.Een woningmarkt die kansenbiedtBuurten worden all<strong>een</strong> sterk als mensen er om positieve redenen wonen, niet omdat ze ertoeworden gedwongen door de overheid of omdat ze elders g<strong>een</strong> kansen hebben. Het functionerenvan de woningmarkt is hierbij van groot belang. Daarbij past g<strong>een</strong> woningnood. Deze moetworden <strong>aan</strong>gepakt. Er moeten voldoende woningen worden gebouwd voor starters, ouderen enmensen met <strong>een</strong> gemiddeld inkomen. Dat lukt all<strong>een</strong> als corporaties dit voor hun rekeningnemen. Dat betekent wel dat corporaties zich opstellen als maatschappelijke ondernemers.• De PvdA vindt dat bewoners die anderenstelselmatig grote overlast bezorgen desnoodsgedwongen moeten worden tot verhuizen,bijvoorbeeld naar wooncontainers<strong>aan</strong> de rand van de stad. Overlastveroorzakersvergoeden de schade die ze hebben<strong>aan</strong>gericht.• Ons geduld met probleemjongeren is op.Tegen overlast en criminaliteit g<strong>aan</strong> wehard en snel optreden. Eigenlijk is het danal te laat. Daarom wil de PvdA dat vroegtijdigwordt ingegrepen. Ouders zijn verantwoordelijkvoor hun kinderen. Als zij tekortschietenmoeten ze daar veel sneller en<strong>beter</strong> op worden <strong>aan</strong>gesproken. In gezinnenwaar de machtsverhoudingen zijnomgedraaid, moet interventie wordenopgelegd.• Bewoners moeten zich gesteund weten bijhun initiatieven om hun buurt schoon, heelen veilig te maken. Elke gem<strong>een</strong>te moet dekomende jaren kijken of het <strong>aan</strong>tal beleids-ambtenaren op het stadhuis kan verminderenom daarmee het <strong>aan</strong>tal mensen in debuitendienst, die echt op straat <strong>aan</strong> hetwerk zijn, flink te vergroten.• In sommige buurten kan cameratoezichten preventief fouilleren helpen. Dan moetdat ook kunnen worden toegepast.• Onderwijzend personeel in kansarme buurtenmoet meer kunnen verdienen dan huncollega’s in de rijkere buurten.• In oude stadswijken st<strong>aan</strong> nog veel huizendie <strong>aan</strong> renovatie toe zijn en waarvan niemandgoed weet wie er woont. Onderverhuur,illegaal wonen en huisjesmelkerijkomen er veel voor. De PvdA wil panden inkwetsbare straten door de gem<strong>een</strong>te latenopkopen, waardoor huisjesmelkers de paswordt afgesneden.• Er zijn nieuwe huizen nodig in deze wijken,zodat ook de mensen die op de maatschappelijkeladder klimmen, in hun eigenbuurt kunnen blijven wonen. De herstruc-Aanpak woningnoodEr is op dit moment <strong>een</strong> schrijnend tekort<strong>aan</strong> betaalbare koop- en huurwoningen. Wemoeten minder goedkope woningen slopenen niet all<strong>een</strong> maar dure woningen bouwen.De nieuwbouw van woningen moet wordenafgestemd op de wensen van alle burgers:• De komende jaren moeten 80.000 tot100.000 nieuwe woningen per jaar wordengebouwd.• De woningproductie wordt bevorderd doordrastisch te schrappen in regels.• De woningbouwproductie moet wordenbevorderd door <strong>een</strong> forse uitbreiding vanhet <strong>aan</strong>tal bouwlocaties. Het is niet <strong>aan</strong> hetRijk om deze <strong>aan</strong> te wijzen, maar <strong>aan</strong> degem<strong>een</strong>ten om in te spelen op de lokalebehoeften. Wel geeft het Rijk nadrukkelijk<strong>aan</strong> waar niet mag worden gebouwd (binnende Ecologische Hoofdstructuur en innationale landschappen).• De kwaliteitseisen uit het Bouwbesluitmoeten soberder (behalve als het gaat omduurzaamheid), zodat huizen goedkoperkunnen worden.• Slopen en herstructureren volgen pas alshet regionale woningtekort flink is gereduceerd.Uitzondering vormen woningen encomplexen die technisch <strong>aan</strong> vervangingtoe zijn omdat de kwaliteit te slecht is voorde huidige bewoners.• De gem<strong>een</strong>ten krijgen steun bij het omzettenvan lege kantoren in jongeren- en studentenhuisvestingof voor het plaatsen vanprefab- of containerwoningen.• Randgem<strong>een</strong>ten moeten meer woningenbouwen voor de sociale sector.• We willen niet dat de prijs van de nieuwbouwwoningenenorm stijgt doordat speculantende grond kopen. Daarom moethet bouwrecht worden losgekoppeld vanhet eigendomsrecht. Dan kan de gem<strong>een</strong>tede projectontwikkelaar of groep bewonersPagina 14
uitkiezen die tegen de laagste kosten hetbeste plan kan realiseren.• Bouwen in collectief opdrachtgeverschapwordt gestimuleerd.WoningcorporatiesWoningbouwcorporaties hebben <strong>een</strong> missie:het ver<strong>beter</strong>en van de leefomgeving en het<strong>aan</strong>bieden van voldoende en betaalbarekoop- en huurwoningen, voor mensen met<strong>een</strong> gemiddeld inkomen, maar ook specifiekvoor de echte onderkant van de woningmarkten voor ouderen.• Corporaties met veel vermogen en weiniginvesteringsplannen krijgen <strong>een</strong> hogereheffing. Hierdoor worden ze geprikkeld omte investeren in het bouwen van meerbetaalbare woningen en het opknappenvan buurten.• De overheid moet mogelijkheden zoekenom het kapitaal af te romen van corporatiesdie zich opstellen als commerciële vastgoedbedrijven.De opbrengst wordt gebruiktom de buurtbudgetten te verhogen.• Corporaties, gem<strong>een</strong>ten en bewoners moetensamen de woningnood <strong>aan</strong>pakken enwerken <strong>aan</strong> <strong>aan</strong>trekkelijke buurten. Dit luktall<strong>een</strong> als ze <strong>aan</strong> elkaar gewaagd zijn.Gem<strong>een</strong>ten en bewoners moeten daarommeer greep krijgen op de woningcorporaties,door meer informatie en recht op arbitrage.De gem<strong>een</strong>ten moeten duidelijke,bindende prestatieafspraken maken met decorporaties. De corporaties krijgen deruimte die afspraken waar te maken. Als zijde afspraken niet nakomen, moeten ersancties worden opgelegd.• Corporaties kunnen all<strong>een</strong> hun maatschappelijketaak waarmaken als ze lokaal verankerdzijn. Ze moeten <strong>aan</strong>spreekbaar zijnvoor hun huurders, de organisaties die methen werken om de leefbaarheid van wijkente versterken, en de lokale bestuurders.Aan de enorme schaalvergroting van decorporaties moet daarom <strong>een</strong> einde komen.HomoemancipatieEen ongedeeld <strong>Nederland</strong> is <strong>een</strong> <strong>Nederland</strong>waarin ieder<strong>een</strong> dezelfde kansen krijgt. Enwaar groepen, ondanks alle verschillen, metelkaar samenleven. Op basis van respect engelijkwaardigheid. <strong>Nederland</strong> heeft de naam<strong>een</strong> tolerant seksueel klimaat te hebben. Ophet eerste oog gaat het ook goed. Het homohuwelijkals symbool van <strong>een</strong> geslaagdeemancipatie. De roze m<strong>aan</strong>dag op deTilburgse Kermis. En de Amsterdamse GayParade als blijk van de volledige acceptatievan homo´s. De schijn bedriegt echter. Nogsteeds is in bepaalde bevolkingsgroepenhomoseksualiteit allesbehalve geaccepteerd.De positie van homo´s is nog steeds nietgelijk <strong>aan</strong> die van hetero´s. En steeds meerhomo´s vragen zich af of het nog wel veilig isom hand in hand over straat te lopen.• Er moet harder opgetreden worden tegendiscriminatie en agressiviteit tegen homoseksuelenop de werkvloer, in het uitg<strong>aan</strong>slevenen op school, niet all<strong>een</strong> tegen leerlingen,maar ook tegen leraren. HetOpenbaar Ministerie treedt ook hard optegen haatdragende en stigmatiserendeuitlatingen. De politie gaat serieus om met<strong>aan</strong>giften en registreert homofoob geweld.• Er komt meer <strong>aan</strong>dacht voor het voorkomenvan haat tegen homoseksuelen bijjongeren, bijvoorbeeld door scholen deruimte te geven om <strong>aan</strong>dacht te besteden<strong>aan</strong> homoseksualiteit in lesprogramma’s.• <strong>Nederland</strong> dient in Europa <strong>een</strong> voortrekkersrolte spelen bij het uitdragen van gelijkerechten en vrijheden van homoseksuelen.Ook moeten huwelijken van <strong>een</strong> gelijkgeslacht en geregistreerde partnerschappenin de hele Europese Unie erkend worden.• De erfrechtelijke positie van kinderen uithet huwelijk van homoseksuelen moet hetzelfdezijn als van kinderen uit <strong>een</strong> huwelijkvan hetero’s.• Ambtenaren die er vrijwillig voor kiezen ombijzondere ambtenaar van de burgerlijkestand te worden, mogen niet weigerenhomoseksuelen te trouwen.Integratie: meer dan inkomen en werk all<strong>een</strong>Een ongedeeld <strong>Nederland</strong> veronderstelt dat de geografische scheidslijnen tussen kansarm enkansrijk worden geslecht. Maar in de huidige tijd is meer nodig. Het ongedeelde <strong>Nederland</strong>blijft all<strong>een</strong> best<strong>aan</strong> als bevolkingsgroepen niet tegenover elkaar st<strong>aan</strong>, maar met elkaar éénsamenleving vormen. Op dit moment gaat het de verkeerde kant op. Integratie stagneert, desegregatie neemt toe. Die ontwikkeling wil de PvdA keren.Alle nieuwkomers in <strong>Nederland</strong> verdienen<strong>een</strong> kans om te integreren en volwaardig teparticiperen in de <strong>Nederland</strong>se maatschappij.Bij de integratie van migranten is <strong>een</strong>grote inspanning van de migrant en de inzetvan alle burgers, instanties en bedrijven vereist.De afgelopen jaren is de polarisatie endiscriminatie toegenomen, waardoor somszelfs goed geïntegreerde nieuwkomers zichvan de <strong>Nederland</strong>se samenleving hebbenafgekeerd. We kunnen ons er niet bij neerleggendat jongeren met Turkse of Marokk<strong>aan</strong>seouders, die hier geboren en getogen zijn,westerse waarden zoals de democratie afwijzen.De problemen van vandaag die samenhangenmet integratie zijn <strong>aan</strong>zienlijk enurgent. Integratie gaat over meer dan hetoverbruggen van sociaal-economische verschillenen taalproblemen: het heeft ook <strong>een</strong>culturele dimensie. Overigens hoort de Islamgewoon bij onze samenleving. Burgers kunnenmet meerdere samenlevingen <strong>een</strong> bindinghebben, zonder dat dit volwaardigedeelname <strong>aan</strong> de <strong>Nederland</strong>se samenlevingin de weg hoeft te st<strong>aan</strong>. Succesvolle integratiewordt niet bepaald door het hebben vanéén paspoort. Khalid Boularouz, de voorstoppervan het <strong>Nederland</strong>se elftal, is hiervan<strong>een</strong> treffend voorbeeld.Een hum<strong>aan</strong> asielbeleidHet voltooien van <strong>een</strong> opleiding en het vindenvan werk is <strong>een</strong> voorwaarde voor integratie.De overheid en het bedrijfsleven hebbendaarbij <strong>een</strong> belangrijke taak, bijvoorbeeld bijhet <strong>aan</strong>bieden van taalonderwijs en het zorgenvoor voldoende stageplaatsen.Het is primair de verantwoordelijkheid vande migrant om zich voor te bereiden op zijnkomst naar <strong>Nederland</strong>, de taal te leren, zichop de samenleving te oriënteren en snel in teburgeren. Het is in het algem<strong>een</strong> belang datde op dit punt best<strong>aan</strong>de achterstanden snelworden ingelopen.• Wij stellen <strong>een</strong> deltaplan inburgering voor.We verlangen dat ieder<strong>een</strong> <strong>Nederland</strong>sspreekt, maar zorgen er ook voor dat ieder<strong>een</strong><strong>Nederland</strong>s kan leren. We werken allewachtlijsten en achterstanden op hetgebied van taalonderwijs en inburgering invier jaar weg. .• Inburgering is <strong>een</strong> proces en niet <strong>een</strong>momentopname in de vorm van <strong>een</strong> examen.Daarom moet het statische inburgeringsexamenworden <strong>aan</strong>gevuld met <strong>een</strong>maatschappelijke stage en <strong>een</strong> oriëntatieop de <strong>Nederland</strong>se maatschappij en geschiedenis.• Integreren kunnen nieuwkomers nietIntegratie: meer dan werk en inkomen all<strong>een</strong>. We verlangen dat ieder<strong>een</strong> <strong>Nederland</strong>s spreekt, maar zorgen er ookvoor dat ieder<strong>een</strong> <strong>Nederland</strong>s kan leren.Wij st<strong>aan</strong> voor <strong>een</strong> streng en rechtvaardig asielbeleid, waarbij menselijkheid <strong>een</strong> belangrijk uitgangspuntis in de omgang met asielzoekers. De huidige asielwet heeft de voorwaarden in zichstreng en rechtvaardig te zijn, maar de uitvoering van het beleid in de afgelopen jaren was somsschokkend. Een land als <strong>Nederland</strong>, dat de mensenrechten hoog in het v<strong>aan</strong>del heeft st<strong>aan</strong>,stuurde asielzoekers terug naar onveilige landen, sloot kinderen op in gevangenissen, zettegezinnen zonder pardon op straat en stuurde volledig geïntegreerde asielzoekers na vijftien jaarwachten terug naar <strong>een</strong> ondertussen vreemd land. Een zorgvuldige uitvoering van beleid werdondergeschikt gemaakt <strong>aan</strong> profileringsdrang, denk <strong>aan</strong> de zaak van Taida Pasic. Gem<strong>een</strong>tendie reële problemen wilden <strong>aan</strong>kaarten werden niet gehoord en fouten werden toegedekt inplaats van opgelost. Zo kunnen we niet met mensen omg<strong>aan</strong>.• We maken schoon schip met het verledendoor <strong>een</strong> generaal pardon voor asielzoekersdie onder de oude Vreemdelingenwet<strong>een</strong> verblijfsvergunning hebben <strong>aan</strong>gevraagd.Oorlogsmisdadigers en veroordeeldenwegens ernstige delicten zijnnatuurlijk uitgesloten van <strong>een</strong> vergunning.Ook als dat later wordt vastgesteld.• De IND is <strong>een</strong> inefficiënte en klantonvriendelijkeoverheidsorganisatie. Dat moet<strong>beter</strong>. Alle nieuwe asiel<strong>aan</strong>vragen dienenbinnen 6 m<strong>aan</strong>den te worden afgehandeld.• Gezinnen worden niet gescheiden uitgezet,kinderen worden niet opgesloten in de cel,er wordt niet geleurd met gezinnen metschoolg<strong>aan</strong>de kinderen en asielzoekers inprocedure worden opgevangen. Er wordtzorg geboden waar noodzakelijk en in deopvang is recht op privacy. De mensenhandelwordt <strong>aan</strong>gepakt.• De vrijwillige terugkeer van afgewezenvreemdelingen wordt vergroot door hetbieden van perspectief in het land van herkomst(financiële middelen voor deopbouw van <strong>een</strong> nieuw best<strong>aan</strong>, individuelebegeleiding, werkmogelijkheden, onderwijster voorbereiding van terugkeer). Erkomen speciale terugkeerprogramma’svoor slachtoffers van mensenhandel enprostitutie.• De lasten van asiel moeten ook binnenEuropa eerlijk verdeeld worden. We moetenvoorkomen dat Europese landen metelkaar de concurrentie <strong>aan</strong>g<strong>aan</strong> over wiehet meest streng is. Daarom is harmonisatienoodzakelijk.• Europa blijft bijdragen <strong>aan</strong> de opvang vanvluchtelingen die daadwerkelijk niet in deregio van herkomst kunnen worden opgevangen.Opvang in de regio moet onderhumane omstandigheden plaatsvinden insamenwerking met de VN Vluchtelingenorganisatie.• Alle EU-lidstaten moeten bijdragen <strong>aan</strong>bewaking van de Europese buitengrenzen.Mensensmokkel, vrouwenhandel en illegaliteitwordt met alle mogelijke middelenbestreden. Ondernemers die van goedkopeillegale arbeidskrachten profiteren, moetendoor stevige Europese wetgeving worden<strong>aan</strong>gepakt.Foto: Peter Hilz / Hollandse Hoogteall<strong>een</strong>. Van de al langer in <strong>Nederland</strong>wonende bevolking wordt <strong>een</strong> open houdingen <strong>een</strong> actieve belangstelling verwacht.Van instanties en bedrijven magworden verwacht dat zij toegankelijkheiden kwaliteit bieden en discriminatie bestrijden.Deze eis van wederkerigheid houdtniet in dat de verplichtingen <strong>aan</strong> beide kantengelijk zijn: van de migrant wordt <strong>een</strong>hogere inspanning verwacht omdat hij ofzij zich in <strong>een</strong> nieuwe samenleving vestigt.• Maatschappijoriëntatie is <strong>een</strong> belangrijkonderdeel van inburgering. Daarin wordennormen geleerd die belangrijk zijn voor hetparticiperen in het openbare leven in<strong>Nederland</strong>. Ook is er <strong>aan</strong>dacht voor<strong>Nederland</strong>se grondrechten, zoals de vrijheidvan meningsuiting, de vrijheid vangodsdienst, de gelijkheid tussen mannenen vrouwen, homo’s en hetero’s en tussenmensen van verschillende afkomst.• Alle burgers, inclusief immigranten,mogen rekenen op vrijwaring van discriminati<strong>een</strong> op <strong>een</strong> respectvolle behandelingvan culturele en religieuze uitingen die vallenbinnen de grenzen van de democratischerechtsstaat. Respect voor de geloofsvrijheidvan anderen, acceptatie dat mannenen vrouwen, homo’s en hetero’s in<strong>Nederland</strong> gelijke rechten hebben, en hetrecht op geloofsafval horen daar ook bij.Wie zich bij zijn of haar emancipatiebelemmerd weet door de druk van familie,traditie of religie verdient onvoorwaardelijkesteun.• G<strong>een</strong> enkele samenleving heeft <strong>een</strong> onbeperktabsorptievermogen voor nieuwkomersen <strong>een</strong> oneindige capaciteit om achterstandente bestrijden en mensen teemanciperen. Daarom bepleit de PvdAselectieve migratie. Die selectiviteit betekentdat we open blijven st<strong>aan</strong> voor vluchtelingenconform de nieuweVreemdelingenwet, maar terughoudendzijn bij het toelaten van mensen die gezienhun opleiding of anderszins weinig kansvan slagen hebben in <strong>Nederland</strong>. Het betekentdat we actief open st<strong>aan</strong> voor hetopnemen van mensen die met hun talenten,hoog of laag opgeleid (neem SalomonKalou) <strong>een</strong> verrijking voor de <strong>Nederland</strong>sesamenleving kunnen betekenen.• De leges van de IND zijn de afgelopenjaren enorm verhoogd, soms vertienvoudigd.Leges moeten niet gebruikt wordenals anti-immigratiemiddel. Het wel of niettoelaten van mensen moet niet afhangenvan de dikte van de portemonnee. De PvdAwil de leges verlagen.Aanpak illegalenDe PvdA wil het illegaal verblijf in <strong>Nederland</strong>verminderen. Mensen zonder verblijfstitelkunnen g<strong>een</strong> <strong>aan</strong>spraak maken op verblijf in<strong>Nederland</strong>. Illegaliteit gaat bovendien vaakgepaard met uitbuiting en criminaliteit.• Rijk, gem<strong>een</strong>ten en maatschappelijke organisatiesg<strong>aan</strong> samenwerken. We willen <strong>een</strong>lokaal georganiseerd maatwerk, via bijvoorbeeld25 steunpunten, opzetten voorde terugkeer van afgewezen vreemdelingenen illegalen.• Werkgevers die illegalen in dienst nemenen mensen die illegalen uitbuiten, bijvoorbeeldhuisjesmelkers, worden hard <strong>aan</strong>gepakt.• Criminele/overlastgevende illegalen wordengedwongen te vertrekken. Illegalendie worden opgepakt bij delicten en overtredingen,komen nu vaak na <strong>een</strong> periodevreemdelingenbewaring weer op straatterecht. Wij willen <strong>een</strong> sluitende <strong>aan</strong>pak:opsluiten of opvangen tot uitzetting. Denieuw op te richten Terugkeerorganisatievan de Rijksoverheid dient zich met prioriteitop deze groep te richten.• Kinderen van illegaal verblijvende oudersmogen niet de dupe worden van het feitdat hun ouders g<strong>een</strong> verblijfstatus hebben.Onderwijs kan <strong>een</strong> kind (tot 18 jaar)nooit ontzegd worden. Ook medischnoodzakelijke hulp binnen de gezondheidszorgmoet voor hen die hier onrechtmatigverblijven te allen tijde beschikbaarblijven.Pagina 15
5. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong>veilig <strong>Nederland</strong>Ieder<strong>een</strong> wil wonen, wandelen en winkelen in <strong>een</strong> veilige buurt en met <strong>een</strong>gerust hart kunnen reizen. Kinderen moeten veilig buiten kunnen spelen en’s avonds op de fiets overal naartoe durven g<strong>aan</strong>. Je veilig voelen is <strong>een</strong> basisbehoefte.Een risicovrije samenleving bestaat niet, maar de overheid kan welveel maatregelen nemen om te proberen mensen dat veilige gevoel weer terugte geven.Door de terroristische <strong>aan</strong>slagen op het WTC, Bali, in Casablanca, Madrid enLonden komt het terroristische geweld akelig dichtbij. Dat bleek ook met demoord op Theo van Gogh in Amsterdam. En we beseffen bijvoorbeeld door10 augustus dat de dreiging allerminst voorbij is. Terecht zijn er daarom <strong>een</strong>flink <strong>aan</strong>tal maatregelen genomen ten behoeve van terrorismebestrijding.Maar ook jeugdbendes kunnen de leefbaarheid van <strong>een</strong> wijk kapot maken.Sommige mensen gedragen zich zo asociaal dat ze het met weinig moeite voorveel mensen verpesten. Dat accepteren wij niet. Naast de <strong>aan</strong>pak van criminaliteitkrijgt de <strong>aan</strong>pak van asociaal gedrag topprioriteit. De afstemming vaninstellingen die zich met veiligheid bezighouden kan stukken <strong>beter</strong>, ook als wedaarbij brandveiligheid en rampenbestrijding betrekken. Ten slotte is meer <strong>aan</strong>dachtnodig voor de positie van slachtoffers. Zij mogen niet worden vergeten.VeiligheidVeiligheid: <strong>een</strong> wijkagent in iedere buurt onderhoudt contact met bewoners en de middenstand.Foto: Rob Huibers / Hollandse HoogteVeiligheid begint bij de <strong>aan</strong>pak van criminaliteit en asociaal gedrag. Veiligheid wordt vergrootdoor voorkoming en keiharde bestrijding van misdaad. Het is ontoelaatbaar dat de georganiseerdemisdaad voor eigen rechter speelt. Maar ook verloedering moet worden tegengeg<strong>aan</strong>,onbeschoft gedrag is niet te tolereren, en verslaafden moeten worden opgevangen. Het hebbenvan werk en <strong>een</strong> geschikte woning zijn essentieel voor het voorkomen van misdaad. Sociale bindingin de woonwijken is belangrijk. Gebrek <strong>aan</strong> binding is <strong>een</strong> van de grootste risicofactorenvoor misdaad. De PvdA vindt het ontst<strong>aan</strong> van no go areas in <strong>Nederland</strong> onacceptabel.Veiligheid gaat dus zowel over repressie als over preventie. Het preventiebeleid is er de afgelopenjaren echter bekaaid vanaf gekomen. De reclassering komt met het schrijven van rapportjesen het plaatsen van taakgestraften veel te weinig toe <strong>aan</strong> haar kerntaak: de resocialisatie tijdensen na het gevangenisverblijf. Resocialisatie met wortel en stok is de manier waarop nieuwemisdaad voorkomen kan worden. Wij willen weer <strong>aan</strong>dacht voor preventie. Maakt iemandzich schuldig <strong>aan</strong> criminaliteit, dan is het niet all<strong>een</strong> belangrijk om hard te straffen, maar ookom sneller te straffen.• We willen <strong>een</strong> wijkagent in elke buurt.Wijkagenten zijn de ogen en oren in debuurt en kunnen dus criminaliteit en radicaliseringvoorkomen. Eén wijkagent kanervoor zorgen dat tien strafbare feiten nietworden gepleegd, terwijl er tien agentennodig zijn om <strong>een</strong> misdrijf op te lossen.Daarom willen we ook g<strong>een</strong> nationaal georganiseerdepolitie. De politie moet lokaalgeorganiseerd zijn.• Burgers mogen meebeslissen over deonderwerpen die door de politie moetenworden <strong>aan</strong>gepakt, door zeggenschap over<strong>een</strong> gedeelte van het politiebudget.• In het lokale politiebeleid verdient de <strong>aan</strong>pakvan asociaal gedrag en het hinderlijkvolgen van veelplegers prioriteit. Om zo tevoorkomen dat ze weer <strong>een</strong> winkeldiefstalplegen of <strong>een</strong> autokraak zetten.• Er komen hogere straffen voor agressie,zowel fysiek als verbaal, tegen publieke énprivate dienstverleners, zoals leraren,ambulancepersoneel of mensen die in <strong>een</strong>winkel werken.• Naast de <strong>aan</strong>pak van lokale criminaliteitmoet nationaal worden opgetreden tegengeorganiseerde misdaad. Op dit momentis er tevens te weinig <strong>aan</strong>dacht voor witteboordencriminaliteit.• Reclassering is het voorkomen van nieuwemisdaad. De meeste daders en veelplegerskrijgen korte gevangenisstraffen en taakstraffenen worden daarna <strong>aan</strong> hun lotovergelaten. De reclassering moet meermiddelen krijgen om mensen te dwingenhun leven op orde te brengen (schuldhulpverlening,mentorschap, maar ook tenuitvoerleggingna voorwaardelijke veroordelingof voorwaardelijke invrijheidstelling).• Wangedrag en criminaliteit onder jongerenmoet direct <strong>aan</strong>gepakt worden in intensievesamenwerking tussen scholen, bureausjeugdzorg, reclassering, politie en justitiein de buurt. Jongeren die voor de eerstekeer worden veroordeeld, krijgen <strong>een</strong> persoonlijkecoach om herhaling te voorkomen.• Een keiharde <strong>aan</strong>pak van jonge daders vangroepsverkrachtingen. Ouders blijven primairverantwoordelijk; zij moeten hier op<strong>aan</strong>gesproken worden. Maar tijdige seksuelevoorlichting op scholen kan ook helpen.• In steden zie je talrijke zwerfjongeren endaklozen met psychiatrische of verslavingsproblemen,die de leefbaarheid vanbuurten <strong>aan</strong>tasten en zichzelf de vernielingin helpen. Voor <strong>een</strong> welvarend land als<strong>Nederland</strong> is dit onacceptabel. De gevangenisis niet de oplossing voor deze groepen.Er moet voldoende maatschappelijkeopvang zijn. Wie hier g<strong>een</strong> gebruik vanmaakt en wel voor overlast zorgt, wordt op<strong>een</strong> drangtraject gezet. Waar ook drangniet baat, wordt het dwang.• De dagelijkse behoefte van verslaafdenzorgt vooral in steden voor veel overlast encriminaliteit. Door verslaafden op te vangenen onder streng medisch toezichtharddrugs te verstrekken veroorzaken zijminder overlast en krijgen zij <strong>een</strong> menswaardigerbest<strong>aan</strong>.• De tbs voor gestoorde gevaarlijke dadersmoet blijven best<strong>aan</strong>. Niet-blijvend delictgevaarlijkedaders moeten professioneelworden behandeld, met dien verstandedat met het oog op eventueel verlof, datin het kader van die behandeling nodigwordt geacht, <strong>een</strong> beslissingsbevoegdeverlofcommissie wordt ingesteld. Deovergang van het tbs-regime naar degeestelijke gezondheidszorg moet <strong>beter</strong>vanwege de grote capaciteitsproblemenbinnen de tbs.• Geweld in huiselijke kring doet zich opgrote schaal voor. Tot de belangrijkstemaatregelen behoren het geven van straatverbodenen het uit huis plaatsen vandaders van huiselijk geweld in plaats vandat het slachtoffer elders naar opvangmoet g<strong>aan</strong> zoeken. Signalering is vanlevensbelang, artsen en onderwijzers moetenhierop <strong>beter</strong> getraind worden.• Het onderdrukken van vrouwen, tot seksueelgeweld <strong>aan</strong> toe, kan niet serieusgenoeg genomen worden. Het onderdrukkenvan moslim meisjes en -vrouwen krijgtbijzondere <strong>aan</strong>dacht, en integratieprogramma’shebben nadrukkelijk tot doelhet isolement van vrouwen te doorbreken.Een goede crisisopvang voor mishandeldevrouwen heeft prioriteit.• Het besnijden van meisjes is <strong>een</strong> ernstigmisdrijf. Dat wordt opgespoord en altijdvervolgd.• Op dit moment bestaat er te weinig etnischediversiteit bij de politie, waardoorbevolkingsgroepen zich niet herkennen inde politie en omgekeerd de politie ook nietvoldoende op de hoogte is van problemenin alle groepen. Dat moet veranderen.• Het is belangrijk dat ieder<strong>een</strong> <strong>aan</strong>gifte kandoen van <strong>een</strong> misdrijf: de burger is debelangrijkste schakel in de veiligheidsketen.Maar de dienstverlening laat dikwijlste wensen over: wie <strong>aan</strong>gifte wil doen moetpersoonlijk en adequaat worden geholpen.Bovendien moeten maatregelen wordengenomen die leiden tot <strong>een</strong> adequater ensneller optreden naar <strong>aan</strong>leiding van <strong>een</strong><strong>aan</strong>gifte.• De georganiseerde criminaliteit bij de wietteeltwordt <strong>aan</strong>gepakt.• Veel gem<strong>een</strong>ten zijn ervan overtuigd dathet reguleren van de productie van cannabis<strong>een</strong> oplossing is voor de groeiende softdrugsproblematiek.Er komt <strong>een</strong> experimentmet het toest<strong>aan</strong> van de cannabisteelt,zoals bijvoorbeeld in Maastricht isvoorgesteld.TerrorismebestrijdingOngeveer 1 op de 16 inwoners van <strong>Nederland</strong> is moslim. Het is voor dat deel van de bevolkingverschrikkelijk dat hun geloof in één adem wordt genoemd met het terrorisme. Alsof we vergetendat de laffe <strong>aan</strong>slagen in onder meer Casablanca en Amman niet bovenal moslimslachtoffershebben geëist. De redenen waarom vooral jongeren <strong>aan</strong>getrokken kunnen worden tot terreurdadenzijn divers. Sommigen menen dat terroristische middelen toegest<strong>aan</strong> zijn in de strijddie wordt gevoerd in instabiele regio’s (zoals Palestina, Tsjetsjenië, Irak). De PvdA erkent hetzelfbeschikkingsrecht van volkeren, maar wijst terroristische middelen resoluut af. Anderenlaten zich inspireren door terroristische ideologieën, dikwijls uit onvrede met de zelf ervarenleefsituatie. De PvdA onderkent het belang van het tegeng<strong>aan</strong> van discriminatie en isolement,maar acht radicale afwijzing van de kernwaarden van de <strong>Nederland</strong>se democratische rechtsstaaton<strong>aan</strong>vaardbaar.sche middelen, in het bijzonder <strong>aan</strong>slagenwaarbij burgerdoelen worden gekozen,moet met maximale kracht stelling wordengenomen.• Het bestrijden van radicalisering is <strong>een</strong> van• De PvdA draagt er<strong>aan</strong> bij dat Europa terbevordering van de vrede het gesprek <strong>aan</strong>gaaten/of in gesprek blijft met alle relevantepolitieke bewegingen in het Midden-Oosten. Tegen het gebruik van terroristidemanieren om de <strong>Nederland</strong>se samenlevingte beschermen tegen terrorisme.Radicalisering onder met name islamitischejongeren moet worden bestredendoor deze jongeren weerbaar te makentegen radicale invloeden. Gebrekkige integratieis g<strong>een</strong> oorzaak van terrorisme, maarsnellere integratie is wel onderdeel van deoplossing. Dat veronderstelt ook dat weconsequent optreden tegen discriminati<strong>een</strong> dat we <strong>een</strong> perspectief op <strong>een</strong> hoopvolbest<strong>aan</strong> bieden.• Niet-<strong>Nederland</strong>se radicale predikers enimams die <strong>aan</strong>zetten tot misdaad of dieterroristische daden goedkeuren, moetenhet land worden uitgezet. Onderzochtmoet worden of mensen die niet als<strong>Nederland</strong>er zijn geboren en die door destrafrechter veroordeeld zijn voor terroristischedaden het <strong>Nederland</strong>erschap kan wordenontnomen.• Het terrorisme stoort zich niet <strong>aan</strong> grenzen.Daarom is Europese samenwerking inde <strong>aan</strong>pak ervan noodzakelijk. Daarbij gaathet vooral ook om de uitvoering van deafspraken die zijn gemaakt. Het werk en debevoegdheden van de EU terrorismecoördinatorworden kritisch geëvalueerd.• Europol en Eurojust moeten wordengecontroleerd door het Europarlement énde nationale parlementen, want macht verdienttegenmacht.Pagina 16
Opsporing <strong>beter</strong> organiserenWij wonen in <strong>een</strong> rechtsstaat. Dat betekent dat de overheid zich <strong>aan</strong> de wet houdt en dat deoverheid ervoor zorgt dat de burgers op justitie kunnen vertrouwen. Dat heeft de laatste jarenniet altijd goed uitgepakt. Mensen maken zich zorgen dat onschuldigen in de gevangenis belanden(Schiedamse parkmoord). Ze zien <strong>aan</strong> de andere kant ook dat schuldigen hun illegaleopbrengsten kunnen blijven besteden.De PvdA heeft vertrouwen in de werking vande rechtsstaat, maar extra waarborgen om derechtmatigheid en de betrouwbaarheid vande opsporing te versterken zijn nodig. Politi<strong>een</strong> openbaar ministerie hebben macht, maarop dit moment wordt die macht te weiniggecontroleerd – of ze nu te weinig of te veeldoen. Die controle moet er natuurlijk niet toeleiden dat all<strong>een</strong> maar meer papierwerkwordt georganiseerd. Het betekent dat professionalsniet alles delegeren <strong>aan</strong> onervarenjonge medewerkers. En het betekent datrechters-commissarissen officieren van justitiedaadwerkelijk <strong>aan</strong>spreken en dat officierenvan justitie daadwerkelijk tegenspraakorganiseren bij de politie.Een onderwerp dat zeker <strong>beter</strong> moet en kan,is de financiële <strong>aan</strong>pak van misdaad. Of hetnu gaat om het verbeurdverklaren van cashgeld van geldsmokkelende witwassers, hetontnemen van dure auto’s van georganiseerdemisdadigers, of het navorderen van viaingewikkelde constructies ontdoken belastin-gen, er is professionele deskundigheid nodigom het <strong>aan</strong> te pakken. Daar moet veel harder<strong>aan</strong> worden getrokken. Dat is eerlijk en hetlevert geld op waar je belastingen mee kuntbesparen. Dat heeft de <strong>aan</strong>pak van uitkeringsfraudein <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal gem<strong>een</strong>ten welbewezen.• Bij zware misdaad moet het verhoor vanverdachten en belangrijke getuigen tenminste op (audio-)band worden opgenomen.• De kwaliteit van de opsporing moet wordenvergroot. Daadwerkelijke samenwerkingvan nationale recherchespecialistenmet regionale rechercheurs is daartoe <strong>een</strong>minimumvereiste. Ook bij het OpenbaarMinisterie en de zittende magistratuur(rechters-commissarissen) moeten kwaliteitsimpulsenworden mogelijk gemaakt.• Rechtspraak moet sneller en betaalbaarderworden. Daarom worden de griffierechtenen de eigen bijdragen voor advocaten verlaagd.Zorg voor slachtoffersCriminaliteit is voor de samenleving <strong>een</strong> gevaar. Het raakt de samenleving in het hart. Mensendie slachtoffer zijn geworden van criminaliteit hebben daar vaak lang last van. Soms raken zedie ervaring hun hele leven niet meer kwijt. In de <strong>aan</strong>pak van de criminaliteit mag de zorg voorde slachtoffers niet worden vergeten. Zij st<strong>aan</strong> te vaak met lege handen. De positie van slachtoffersmoet <strong>sterker</strong> worden.• Slachtoffers moeten veel te lang wachtenop hun schadevergoeding. De PvdA wil <strong>een</strong>voorschotregeling. De overheid betaalt deschadevergoeding <strong>aan</strong> het slachtoffer. Dedader betaalt het voorgeschoten geld terug<strong>aan</strong> de overheid.• Slachtoffers van misdrijven moeten vaakverschijnen als getuige. Zij krijgen daarvoor<strong>een</strong> zeer kleine vergoeding. De PvdAwil <strong>een</strong> reële vergoeding, zodat bijvoorbeeldde eigenaar van <strong>een</strong> kleine winkel diebestolen is, kan getuigen zonder zijn heledagomzet te verliezen.• Verdachten van geweld- en zedenmisdrijvenmoeten als het enigszins kan snel voorde rechter worden gebracht. Dit is in hetbelang van de slachtoffers. Ook krijgendeze verdachten <strong>een</strong> verschijningsplicht inde rechtbank.• Er is meer <strong>aan</strong>dacht nodig voor slachtoffersvan racisme en discriminatie. Deze slachtoffersworden nogal <strong>een</strong>s vergeten.Terrorismebestrijding: we beseffen door 10 augustus (de verijdelde <strong>aan</strong>slagen in Engeland) dat de dreigingallerminst voorbij is. Europese samenwerking in de <strong>aan</strong>pak van terrorisme is noodzakelijk.Foto: Marco Okhuizen / Hollandse HoogteDe PvdA programmacommissie had zich voorgenomen om gedurende het traject zoveel mogelijk incontact te komen met maatschappelijke organisatie en deskundigen, maar natuulijk ook met PvdA-ledenen geïnteresseerden. In de m<strong>aan</strong>d juni vonden vier grote Ideeëntrein-bij<strong>een</strong>komsten plaats.Tijdens verschillende debatten, huiskamergesprekken enspeeddates konden <strong>aan</strong>wezigen meedenken over het nieuweverkiezingsprogramma. De thema's waren 'Een sterk ensociaal land' op donderdag 8 juni in het Stadspaviljoen inGroningen, 'Een duurzaam land' op zaterdag 10 juni in deVan Nelle Ontwerpfabriek in Rotterdam, '<strong>Nederland</strong> en hetbuitenland' op donderdag 15 juni in Felix Meritis inAmsterdam en '<strong>Nederland</strong> Onderwijsland' op zaterdag 24juni in het Evoluon in Eindhoven. Ieder<strong>een</strong> kon discussiërenmet leden van de verkiezingsprogrammacommissie over<strong>een</strong> veelheid <strong>aan</strong> onderwerpen, zoals kernenergie, het werkgelegenheidsbeleid,al dan niet gratis openbaar vervoer endeelname <strong>aan</strong> vredesmissies. In de vaak zeer geanimeerdediscussies was ook ruimte voor nieuwe ideeën. Daardoorwas de Ideeëntrein <strong>een</strong> bron van inspiratie voor de verkiezingsprogrammacommissie.Programmacommissielid Wim Derksen discussieert mee tijdens deIdeeëntrein over duurzaamheid in Rotterdam.Foto:Bram BelloniEen <strong>aan</strong>tal reacties van deelnemers:Thieu van Hintum, directeur Glen Mills School:“In juni <strong>2006</strong> werd ik mede tot mijn verbazing en verwonderinguitgenodigd om mee te doen <strong>aan</strong> de debatten over hetverkiezingsprogramma van de PvdA. Een sympathieke enpositieve gedachte om niet all<strong>een</strong> vanuit het partijkader tedenken en te ontwikkelen maar ook juist mensen van buitenaktief erbij te betrekken. Dat gebeurde in <strong>een</strong> boeiend enzeer gemeleerd gezelschap. Ik hoop <strong>een</strong> bijdrage geleverd tehebben en respecteer in elk geval de openheid van de partijom zo het programma gestalte te geven.”Mirjam de Rijk, directeur Stichting Natuur en Milieu:“Er zijn dagen dat zelfs de meest gemotiveerde natuur- enmilieubeschermer liever het Naardermeer in duikt dan teg<strong>aan</strong> debatteren in de Van Nelle Ontwerpfabriek inRotterdam over het volbouwen van <strong>Nederland</strong>. Het was heelzonnig en heel warm op 10 juni, maar het was de moeitewaard. Want wat is er fijner dan daar in die Van Nellefabriekte merken dat de PvdA niet louter uit bouwbaronnen bestaat(die indruk krijg je namelijk wel <strong>een</strong>s uit de krant).PS: nu het programma nog even lezen.”Aleid Wolfsen, PvdA Tweede-Kamerlid:“Bij de Ideeëntrein over <strong>Nederland</strong> en het buitenland heb ik<strong>een</strong> huiskamergesprek over vredesmissies voorgezeten enkonden mensen met mij speeddaten. Het was verrassendinformatief. De mensen die ik heb gesproken waren er heelgericht en goed voorbereid op afgekomen. En even zeer persoonlijkmondeling je mening kunnen geven, maakt toch demeeste indruk.”Tijdens <strong>een</strong> speeddate-sessie van tien minuten konden belangstellenden<strong>aan</strong> programmacommissieleden (op deze foto Arnold Jonk) vertellen watzij graag in het verkiezingsprogramma zouden willen.D<strong>aan</strong> Schoemaker, medewerker Politieke Zaken AmnestyInternational :“Als niet-politieke organisatie tracht Amnesty Internationalbij alle partijen het onderwerp mensenrechten hoog op deagenda te krijgen in de verkiezingsprogramma's. Zowel ten<strong>aan</strong>zien van het buitenland beleid als voor het binnenlandsbeleid. De PvdA-ideeëntrein op 15 juni was <strong>een</strong> welkome eninteressante gelegenheid om onze visie ten <strong>aan</strong>zien vanmensenrechten in het Midden-Oosten kenbaar te maken.We hopen dat de PvdA haar Midden-Oosten beleid zal baserenop het internationaal recht en de implementatie hiervan.”Annelies de Jonge, PvdA-lid:“Ik heb mensen gesproken die ik anders niet zou spreken.Tijdens de speeddate met Ronald Plasterk en May-MayMeijer over de rol van de docent had ik het gevoel datbepaalde opmerkingen hen toch echt op andere gedachtenhebben gebracht.”Simon van der Schoot, bestuurslid ANBO:“In <strong>een</strong> zeer geanimeerde discussie over de AOW durfdenpolitiek verantwoordelijken zich kwetsbaar op te stellen enzelfreflectie te tonen door het voor te leggen <strong>aan</strong> het publiek.Dat dwingt respect af.”Foto:Bram BelloniPagina 17
Slimme mobiliteit: goede bereikbaarheid, sociaal en duurzaamGoede wegen en goed openbaar vervoer zorgen voor sociale cohesie en economische groei. Demobiliteit moet ver<strong>beter</strong>en. We willen ons vaker en sneller verplaatsen en dat zal ook in de toekomstniet afnemen. Tegelijkertijd willen we ons land leefbaar houden. Files, lawaai, luchtverontreinigingzorgen er zo langzamerhand voor dat de wal het schip keert. De PvdA wil dat knelpuntenin het huidige wegennet worden opgelost, dat er <strong>een</strong> nieuwe railinfrastructuur wordt<strong>aan</strong>gelegd en dat files worden tegengeg<strong>aan</strong> door het gericht invoeren van kilometerheffing, hetbenutten van nieuwe technologie, het <strong>aan</strong>zienlijk ver<strong>beter</strong>en van het openbaar vervoer en hetexperimenteren met nieuwe vormen van vervoer en vervoersdiensten.Schone auto’s engoede wegenDe auto is en blijft <strong>een</strong> belangrijk vervoermiddel.Wij willen de automobilist niet opkosten noch uit de auto jagen. Wel willen wede kosten van de mobiliteit en de schaarsteop de weg eerlijk delen. Auto’s moeten in denabije toekomst schoner en zuiniger worden.• Om de files te bestrijden en de lasten vande mobiliteit eerlijker te verdelen komt erzo snel mogelijk <strong>een</strong> systeem van kilometerheffing,waarbij de heffing wordt gedifferentieerdnaar plaats, tijd en milieudruk.Doordat de kilometerheffing de huidigevaste lasten en belastingen vervangt, zullenmensen die weinig autorijden minder geldkwijt zijn dan nu.• De auto moet zuiniger, schoner en stiller.Voor hybride auto’s moet de BPM vervallenen moet de motorrijtuigenbelasting wordenverlaagd. Accijnzen op fossiele brandstoffenmoeten worden <strong>aan</strong>gepast: dieselaccijnsmoet omhoog, benzineaccijns ietsomlaag en rijden op aardgas wordt gestimuleerd.G<strong>een</strong> accijns op alle biobrandstoffenvoor minimaal vijf jaar.• Knelpunten in het wegennet worden opgelost,maar er komt g<strong>een</strong> tunnel onder hetNaardermeer en g<strong>een</strong> weg door of langshet Naardermeer.Openbaar vervoerGoed en betaalbaar openbaar vervoer isbelangrijk. In sociaal opzicht, ter bevorderingvan de mobiliteit van ouderen, vooral ook inde dorpen. Maar ook economisch, denk <strong>aan</strong>de bereikbaarheid van steden en het ontlastenvan files. En voor het milieu. De behoeftevan burgers staat voorop bij het <strong>aan</strong>leggen ofopenhouden van OV-lijnen, vooral in het landelijkgebied. Het openbaar vervoer moetgoedkoper en <strong>beter</strong>. De PvdA wil het OVgebruikuitbreiden en is bereid langdurig inmodern OV te investeren.• Voor 65-plussers en gehandicapten is hetvan grote betekenis als ze gratis met hetopenbaar vervoer mogen reizen. Er komtgratis openbaar vervoer voor alle 65-plus-sers en gehandicapten in de daluren.• Net als HBO’ers en universitaire studentenkrijgen ook MBO’ers vanaf het begin vanhun studie <strong>een</strong> OV-kaart.• Gratis OV kan ingezet worden bij hetoplossen van grote verkeersknelpunten.• We investeren in comfortabeler openbaarvervoer. Meer mogelijkheden om rustig tekunnen werken, inclusief internet<strong>aan</strong>sluitingen,werkruimten, PC’s, koffie/thee etc.• Het openbaar vervoer moet veilig zijn voorreiziger en personeel. Vele reizigers voelenzich nu niet veilig in de trein en bus of opstations. Er moet <strong>een</strong> conducteur op alletramlijnen komen en extra toezicht in demetro en op de risicovolle stations.Vuiligheid vergroot het gevoel van onveiligheid,de stations en wagons moetenschoon zijn.• Openbaar vervoer is <strong>een</strong> publiek belang ende behartiging daarvan moet geschiedenbinnen de spelregels die door de politieken niet door de markt worden bepaald. Demarktwerking in het stads- en streekvervoeris helaas verworden tot <strong>een</strong> geloofsartikel.Bij de organisatie van het vervoermoet het belang van de reiziger vooropst<strong>aan</strong>. Lokale bestuurders krijgen meerruimte hun eigen beleid hierin te maken.• De NS moeten niet all<strong>een</strong> afgerekend wordenop punctualiteit, maar ook op dedienstregeling, de kwaliteit van de <strong>aan</strong>sluitingen,het <strong>aan</strong>tal reizigers en de servicedie wordt geboden• Vooral in, rond en tussen stedelijke gebiedenzijn investeringen in openbaar vervoernoodzakelijk. De PvdA wil investeren inmodern openbaar vervoer, bijvoorbeeld inlight-rail. Met nieuwe infrastructuur kan deRandstad zich ontwikkelen tot <strong>een</strong> echtemetropool.• Er wordt geïnvesteerd in het vervoer vanstation naar huis: de treintaxi komt terug.Andere mogelijkheden worden ook onderzocht.Woon-werkverkeer<strong>Nederland</strong> is traditioneel <strong>een</strong> fietsland. DePvdA wil dat dit ook in de toekomst zo blijftFoto: Luuk van der Lee/ Hollandse Hoogt<strong>een</strong> ziet liefst nog meer mensen op de fiets. Inhet woon-werkverkeer valt nog veel te winnen.Veel mensen st<strong>aan</strong> onnodig in de file.• Veilige fietsroutes voor het korte woonwerkverkeer.• Werktijden moeten flexibeler worden zodatwerknemers kunnen kiezen voor het meestwenselijke en duurzame vervoer, zowel ineconomisch, ecologisch als sociaal opzicht.• Werkgevers worden gestimuleerd om OVabonnementente vergoeden.• Telewerken of “telestuderen” moet voor<strong>een</strong> groter <strong>aan</strong>tal mensen <strong>een</strong> reële optieworden. Ook dit vergt samenwerking metwerkgevers en <strong>een</strong> flexibilisering vanarbeidsover<strong>een</strong>komsten. De overheid geefthet goede voorbeeld met telewerken: 20%van het werk gebeurt in 2010 thuis.VliegenEen vliegreis is voor bijna ieder<strong>een</strong> betaalbaargeworden. Schiphol is belangrijk voorde <strong>Nederland</strong>se en de regionale economie enwerkgelegenheid. Daar st<strong>aan</strong> milieukostentegenover. Bovendien zijn er hoge maatschappelijkekosten voor investeringen in debereikbaarheid en het niet kunnen bebouwenvan grote gebieden.• De PvdA is tegen de privatisering vanSchiphol. Het strategische (publieke)belang dat Schiphol behartigt is te grootom er als overheid afstand van te doen.• Schiphol mag niet meer herrie maken.Schiphol kan dus all<strong>een</strong> extra groeien wanneerde geluidhinder afneemt door stillerevliegtuigen en vliegroutes. Ook mensen inde wijdere omgeving van Schiphol moeten<strong>beter</strong> tegen geluidsoverlast wordenbeschermd.• Binnen de wettelijke grenzen worden omwonendenen Schiphol uitgenodigd omsamen plannen te ontwikkelen om degeluidhinder terug te dringen.• Vliegveld Lelystad kan in de toekomst <strong>een</strong>deel van de groei van Schiphol opvangen.Daarbij moeten de Oostvaardersplassenworden ontzien.Openbaar vervoer: er komt gratis openbaar vervoer voor alle 65-plussers en gehandicapten in de daluren.Landbouw en landschapDierenwelzijnHoewel de landbouw in betekenis is afgenomen, zijn er gelukkig grote delen van <strong>Nederland</strong>waar de landbouw nog <strong>een</strong> groot stempel drukt op de inrichting van <strong>Nederland</strong>. De landbouwis <strong>een</strong> belangrijke hoeder van de open ruimte in <strong>Nederland</strong>. De PvdA streeft naar <strong>een</strong> vitale landbouwdie zuinig omgaat met grond, grondstoffen en energie en bijdraagt <strong>aan</strong> <strong>een</strong> landschap datkarakteristieke waarden weet te behouden.• Boeren en landgoedbeheerders kunnen<strong>een</strong> belangrijke bijdrage leveren <strong>aan</strong> zakenals <strong>een</strong> open landschap, de beschermingvan flora en fauna en <strong>aan</strong> waterberging. Zijkrijgen daar <strong>een</strong> vergoeding voor.• Er moet meer ruimte komen voor biodiversiteitin het landbouwbeleid, met <strong>een</strong> duurzameruimtelijke bescherming van weidevogels.• De voedselproductie kan duurzamer. Debiologische land- en tuinbouw kan daarbij<strong>een</strong> belangrijke voortrekkersrol vervullen.Er komt <strong>aan</strong>dacht voor de voedselveiligheid.• Het Europese landbouwbeleid wordt metkracht verder hervormd. Er moet <strong>een</strong> eindekomen <strong>aan</strong> de inkomens- en exportsubsidiesen <strong>aan</strong> de genereuze opkoopregelingenvan overproductie.• Het ervoor kiezen om landbouw in bepaalderegio’s te handhaven vanwege het landschappelijkebelang kan publieke financieringrechtvaardigen.• De EU moet zich verder openen voor landbouwproductenuit de ontwikkelingslanden.Dierenwelzijn: de veehouderij wordt diervriendelijker.Foto: Michiel Wijnbergh/ Hollandse HoogteDe overheid moet stimuleren dat de landbouwop dier- en milieuvriendelijke wijzegezonde producten voortbrengt. Dierenwelzijnis <strong>een</strong> kwestie van beschaving. Deafgelopen jaren zijn veel maatregelen die dieren<strong>een</strong> <strong>beter</strong> leven gaven, teruggedraaid.Ooit liep <strong>Nederland</strong> voorop met <strong>een</strong> diervriendelijkbeleid in Europa. Die positie willenwe terug.• In wet- en regelgeving wordt vastgelegdwelke dieren niet gehouden mogen worden(zoals nertsen in fokkerijen) en welkezaken onacceptabel zijn (zoals het onverdoofdcastreren van biggen en het couperenvan staarten).• De veehouderij wordt diervriendelijker. InEuropese regelgeving worden de diertransportenverkort. Met voorlichting en fiscalemaatregelen zorgen we voor <strong>een</strong> groeiend<strong>aan</strong>deel diervriendelijk (biologisch) geproduceerdvlees.• Proeven op dieren voor luxe producten alscosmetica worden verboden. Voor specifiekemedicijnen zoeken we naar alternatieven.• De verantwoordelijkheid voor het welzijnvan gezelschapsdieren ligt bij de overheid(normstellend), de handel en de consumentgezamenlijk. Certificering van de handelen fokkerij gaat misstanden, zoalsmalafide hondenhandel, tegen en verplichtde detailhandel tot goede voorlichting <strong>aan</strong>de consument.• Dierenmishandeling wordt strenger bestraft.De PvdA wil naast boetes en vrijheidsstraffenook de mogelijkheid tot <strong>een</strong>verbod op het houden van dieren. Controle,toezicht en handhaving van wet- enregelgeving krijgen hoge prioriteit.Pagina 19
7. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong> veilig<strong>een</strong> solidaire wereld<strong>Nederland</strong> heeft <strong>een</strong> sterke internationale traditie. Voor <strong>een</strong> kleine handelsnatiewas dat vanzelfsprekend. De laatste jaren lijkt van die houding weinig meerover. <strong>Nederland</strong> lijkt zich opgesloten te hebben achter de slotbrug. Die houdingwerkt – zeker voor <strong>een</strong> land als <strong>Nederland</strong> – niet. Want we kunnen ons nietafschermen van de ontwikkelingen in het buitenland. We hebben alle belang bijrust en stabiliteit in de wereld. Het is <strong>een</strong> kwestie van beschaving dat we nietaccepteren dat Afrika als <strong>een</strong> afgeschreven continent wordt bestempeld. En wevinden ook dat we Europa niet moeten overlaten <strong>aan</strong> <strong>aan</strong>hangers van de vrijemarkt.Voor de PvdA geldt dat <strong>Nederland</strong> internationaal betrokken en solidair is. Datkomt ook tot uiting in de <strong>Nederland</strong>se houding ten opzichte van het buitenland.We verdedigen daarom, door <strong>een</strong> actieve diplomatie, <strong>een</strong> sterke internationalerechtsorde met <strong>een</strong> groter respect voor mensenrechten. Democratie en goedbestuur zijn daarbij centrale uitgangspunten. Het veiligheidsbeleid is gebaseerdop analyses van de oorzaken van onveiligheid. Daarbij hoort ook <strong>aan</strong>dacht voorde rol van de <strong>Nederland</strong>se krijgsmacht. Internationale samenwerking is gerichtop bestrijding van de armoede. We willen <strong>beter</strong>e voorwaarden voor ontwikkeling:eerlijke handel, corruptiebestrijding, conflictpreventie, coherentie vanbeleid, schuldkwijtschelding en effectievere ontwikkelingshulp. De EuropeseUnie moet het vertrouwen van de burgers verdienen door de <strong>Nederland</strong>sebelangen en sociaal-democratische idealen te dienen en democratisch en effectiefte functioneren. De PvdA wil burgers, maatschappelijke organisaties enbedrijven betrekken bij <strong>een</strong> activistische internationale oriëntatie van <strong>Nederland</strong>.Foto: Bram Saeys / Hollandse HoogteInternationale veiligheidInternationale veiligheid: de capaciteit van de NAVO wordt verder <strong>aan</strong>gepast <strong>aan</strong> de nieuwebehoeften voor operaties in crisisgebieden.Voor <strong>een</strong> veilige wereld moet soms hard worden opgetreden. Maar om <strong>een</strong> echt veilige wereldte realiseren moeten ook de oorzaken in onderling verband worden <strong>aan</strong>gepakt. Vrede en veiligheidhebben niet all<strong>een</strong> te maken met (burger)oorlogen, maar ook met armoedebestrijding,duurzame ontwikkeling, respect voor mensenrechten, opbouw en onderhoud van rechtsstatenen goed bestuur. Niet zozeer de veiligheid van staten, maar de veiligheid van mensen staatvoorop. Bij dreigende genocide en misdrijven tegen de menselijkheid onderneemt de internationalegem<strong>een</strong>schap actie via de Verenigde Naties en beschermt ze burgers. Voor <strong>een</strong> veiligewereld is de internationale rechtsorde essentieel.• Niet-functionerende regeringen zijn nietall<strong>een</strong> <strong>een</strong> bedreiging voor de veiligheid enontwikkeling van dat land, maar ook voorons. Terrorisme vindt onderdak in falendestaten. Criminele netwerken, drugsmaffia’s,grondstoffenroof, wapenhandel enchaotische vluchtelingenstromen kunnenzich vanuit die staten verspreiden. Om hetfalen van staten te voorkomen, moet deinternationale gem<strong>een</strong>schap zo vroegmogelijk betrokken zijn bij fragiele staten,door vredesdiplomatie, ondersteuning vanontwikkelings- en humanitaire organisatiesen bescherming van burgers door vredestroepen.• Door de oorlog in Irak is de samenwerkingtussen Europa en de Verenigde Statenonder druk komen te st<strong>aan</strong>. We moetensamen de strategie bepalen: dus nietEuropese soldaten voor Amerik<strong>aan</strong>se plannen.Daarvoor is het belangrijk dat Europa<strong>een</strong>sgezind optreedt. De NAVO blijft <strong>een</strong>belangrijk middel voor samenwerking tussenVS en EU. De capaciteit van de NAVOwordt verder <strong>aan</strong>gepast <strong>aan</strong> de nieuwebehoeften voor operaties in crisisgebieden.• De EU moet zich krachtiger laten horen inhet Midden-Oosten. Uitgangspunt is deerkenning van Israël en Palestina als tweelevensvatbare staten op basis van de resolutiesvan de VN-Veiligheidsraad. Mensenrechtenen internationaal recht st<strong>aan</strong> voorop,geweldgebruik en terroristische <strong>aan</strong>slagenkeuren we af. Er moet <strong>een</strong> eindekomen <strong>aan</strong> de nederzettingenpolitiek en dedoor Israël gebouwde scheidingsmuurmoet worden afgebroken. De democratiseringin de Palestijnse gebieden en anderelanden in de regio wordt ondersteund met<strong>een</strong> kritische dialoog.• Internationale organisaties moeten democratischerworden. De Verenigde Natiesmoeten <strong>beter</strong> kunnen optreden als hoedervan het algem<strong>een</strong> belang. In de Veiligheidsraadwordt het vetorecht ingeperkt enworden ontwikkelingslanden <strong>beter</strong> vertegenwoordigd.De nieuwe Secretaris-Generaal van de VN krijgt meer uitvoerendebevoegdheden.• De machtsverhoudingen in de wereld verschuiven.We moeten meer naar het dynamisch<strong>een</strong> energierijke oosten kijken. Chinaen India worden machtige concurrenten,maar ook landen waarmee we willensamenwerken. Respect voor de internationalerechtsorde is daarbij wel de basis.Daarbij hoort <strong>een</strong> kritische dialoog via deEU.• Het ontwikkelen van nieuwe kernwapensvormt <strong>een</strong> grote bedreiging. Ook de velekleine wapens die in omloop zijn makenvele slachtoffers. Via internationale afsprakenen verdragen maken we werk van het<strong>aan</strong> banden leggen van wapens.• Mensenhandel wordt tegengeg<strong>aan</strong>.Mensen in <strong>Nederland</strong> die slachtoffer zijnvan mensenhandel en/of misbruik, wordenbeschermd en gemotiveerd om <strong>aan</strong>gifte tedoen. In samenwerking met mensenrechtenorganisatiesen non-gouvernementeleorganisaties krijgen zij toekomstgerichtehulp bij de terugkeer naar eigen land.De krijgsmachtDe <strong>Nederland</strong>se krijgsmacht is van hogekwaliteit en is in staat zeer moeilijke taken tevervullen. Dat zien we in Afghanistan, datzagen we in Irak en andere plaatsen. Daar<strong>aan</strong>is de laatste tientallen jaren hard gewerkt; eris fors gereorganiseerd, de dienstplicht verdw<strong>een</strong>en de overgang naar <strong>een</strong> beroepslegeris gemaakt. Was vroeger de krijgsmacht<strong>een</strong> plaats waar jongens van alle rangen,standen, dorpen en steden elkaar ontmoetten,tegenwoordig is het <strong>een</strong> veeleisende carrièrewaar je bewust voor moet kiezen. Dekrijgsmacht voldoet <strong>aan</strong> de eisen van demoderne tijd en die zijn anders dan de eisenvan de koude oorlog. Dat alles is <strong>een</strong> groteprestatie. En nog steeds zijn we niet klaar,want de wereld blijft veranderen, net als desamenleving waarin de krijgsmacht functioneert.• Een van de allermoeilijkste beslissingen inde politiek is om wel of niet tot het gebruikvan geweld over te g<strong>aan</strong>. De PvdA is voorinternationaal ingrijpen in crisissituaties,onder de voorwaarden van juist oogmerk,proportionaliteit, naleving internationaalhumanitair (oorlogs-)recht en <strong>een</strong> redelijkekans op succes. Een volkenrechtelijk mandaatis altijd vereist. Het geweldsmonopoliebehoort bij <strong>een</strong> (<strong>beter</strong> functionerende)Veiligheidsraad te liggen.• De inzet van <strong>Nederland</strong>se militairen isaltijd <strong>een</strong> <strong>Nederland</strong>se beslissing: deTweede Kamer moet op voorstel van hetkabinet instemmen met deelname van<strong>Nederland</strong>se militairen <strong>aan</strong> buitenlandsemissies. Er moet <strong>een</strong> duidelijke exit-strategievoor de militairen zijn. En <strong>een</strong> langdurigebetrokkenheid bij vredesherstel enopbouw moet gegarandeerd zijn, desnoodsdoor andere landen dan <strong>Nederland</strong>.• Er wordt niet meer bezuinigd op het defensiebudget.Als we meer van onze krijgsmachtverwachten, dan moet daar ookruimte voor zijn. Daarbij is het belangrijkom samen met Europese partners in EUenNAVO-verband verg<strong>aan</strong>de afspraken temaken over taakverdeling. In dat kaderworden er g<strong>een</strong> kruisraketten geplaatst op<strong>Nederland</strong>se fregatten. De <strong>Nederland</strong>sedefensie moet zich verder reorganiserenvoor grotere inzetbaarheid bij internationalevredesmissies en het verlenen van dedirecte humanitaire noodhulp.• De nazorg voor militairen die zijn uitgezondennaar crisisgebieden wordt structureelver<strong>beter</strong>d en bij wet vastgelegd.• <strong>Nederland</strong> stapt uit het JSF-project.Een andere Europese UnieDe Europese Unie heeft veel betekend voor de inwoners van <strong>Nederland</strong> en kan dat ook in detoekomst blijven doen. Dan moeten we wel werken <strong>aan</strong> <strong>een</strong> andere Europese Unie. Dat betekentg<strong>een</strong> Europese superstaat waar <strong>Nederland</strong> in opgaat en die gedetailleerde regels maakt diede vrijheid van de Europese landen onnodig beperken. De PvdA wil <strong>een</strong> EU die de Europese burgersde stabiliteit, welvaart en veiligheid biedt die de Europese landen ieder voor zich niet kunnenrealiseren, en die problemen <strong>aan</strong>pakt die de Europese landen niet all<strong>een</strong> kunnen <strong>aan</strong>pakkenomdat ze de landsgrenzen overschrijden. Uitgangspunt is dat de kern van de democratieop nationaal niveau ligt en daarom zaken all<strong>een</strong> Europees geregeld worden als het nationaalniet goed kan. Daarbij hoort <strong>een</strong> goed functionerende interne markt met ruimte voor publiekedienstverlening, <strong>een</strong> activistische buitenlandse politiek, <strong>een</strong> voortvarend internationaal milieubeleid,<strong>een</strong> streng maar rechtvaardig asielbeleid en <strong>een</strong> effectieve bestrijding van terrorisme engeorganiseerde misdaad volgens internationale rechtsnormen.Als dit de prioriteiten zijn, dan klopt het nietdat zoveel Europees geld wordt besteed <strong>aan</strong>landbouwsubsidies. En dan klopt het niet datpublieke dienstverlening in <strong>Nederland</strong> wordtgefrustreerd door <strong>een</strong> <strong>een</strong>zijdige Europesenadruk op de perfectionering van de internemarkt. En dan klopt het niet dat door mondialiseringen Europese concurrentiedruk<strong>een</strong> tweedeling dreigt te ontst<strong>aan</strong> op de<strong>Nederland</strong>se arbeidsmarkt. De PvdA wil dusop sommige terreinen meer Europa, op sommigeterreinen minder Europa en vooral <strong>een</strong>ander Europa. Europa moet vooral naar detoekomst kijken.• Bij de onderhandelingen over de nieuwebegroting van de Europese Unie moetingrijpende hervorming centraal st<strong>aan</strong>. Delandbouwsubsidies worden in snel tempoafgebouwd en structuurfondsen beperkenzich tot werkelijk arme lidstaten.• Voor sommige werknemers houdt de uitgebreideEuropese Unie <strong>een</strong> bedreiging in,omdat bepaald werk naar de nieuwe lidstatenmet lagere lonen zal verschuiven. EenPagina 20
werknemer die zijn b<strong>aan</strong> verliest, is nietgeholpen met het feit dat <strong>Nederland</strong> alsgeheel <strong>aan</strong> de economische integratie verdient.Scholing en nieuwe kansen op dearbeidsmarkt voor werknemers die hunb<strong>aan</strong> verliezen begeleiden dat proces.Daarnaast willen we g<strong>een</strong> concurrentie oparbeidsvoorwaarden. Als er in <strong>Nederland</strong>wordt gewerkt gelden ook voor buitenlandsewerknemers de regels en CAO's van<strong>Nederland</strong>. Uitzonderingen gelden all<strong>een</strong>voor tijdelijke detachering. Misbruik engelegenheidsconstructies worden strengbestraft.• Een gem<strong>een</strong>schappelijke Europese marktis goed, maar de PvdA stelt ook voorwaarden.Een goede publieke dienstverleningvoor burgers als onderdeel van de<strong>Nederland</strong>se verzorgingsstaat staat voorop.De publieke sector is de kern van denationale democratie, en nationale democratieënmoeten hierin dus eigen afwegingenkunnen maken. De spelregels van deinterne markt moeten evenwichtiger worden:het publiek belang moet zwaarderwegen en waar nodig verstevigd worden inEuropese wetgeving.• Gem<strong>een</strong>ten moeten in staat wordengesteld om kwalitatief goede publiekediensten te leveren en regels te stellen vanuithet algemene belang. Om te voorkomendat de Europese marktregels dit frustrerendoor hun <strong>een</strong>zijdige nadruk op debelangen van particuliere bedrijven, wil dePvdA Europese regels die ruimte waarborgenvoor nationale publieke dienstverlening.Deze regels zijn vooral nodig vooronze typisch <strong>Nederland</strong>se mengvormentussen particulier en publiek (bijvoorbeeldin de gezondheidszorg, sociale woningbouw,het arbeidsmarkt- en reïntegratiebeleid).• De PvdA wil meer Europa in het buitenlandsbeleid. De nucleaire dreiging vanuitIran, <strong>een</strong> onstabiel Midden-Oosten, de toekomstvan de Westelijke Balkan en de energiezekerheidvan de EU zijn enkele groteuitdagingen die we gezamenlijk <strong>beter</strong> hethoofd kunnen bieden. <strong>Nederland</strong> gaat metgelijkgezinde landen initiatieven nemen.Voor meer gezamenlijk optreden in het buitenlandsbeleid is het opgeven van hetnationaal veto voor ten minste uitvoeringsbeslissingen<strong>een</strong> voorwaarde.• De PvdA wil dat de Europese Unie <strong>een</strong>eigen geluid laat horen op het wereldtoneel.Door te hameren op respect voormensenrechten en de internationalerechtsorde, <strong>een</strong> <strong>beter</strong>e afstemming tussenciviele en militaire middelen in vredes- enwederopbouwmissies, het steunen vangoed bestuur in onze buurlanden en hetrealiseren van eerlijke handel, donorharmonisatie,schuldverlichting en conflictpreventie,met Afrika als prioriteit.• Doordat in Europa kapitaal veel mobieler isdan arbeid dreigt <strong>een</strong> scheefgroei.Milieuheffingen komen vooral bij huishoudensterecht, terwijl ondernemingen steedsminder belastingen betalen door concurrentietussen landen om zoveel mogelijkondernemingen te trekken. De PvdA isdaarom voor Europese afspraken over degrondslag voor bedrijfsbelastingen,Europese minimumnormen voor winstbelastingenen Europese afspraken over heffingenop milieuverbruik.• Uitbreiding van de Europese Unie heeft<strong>Nederland</strong> economisch veel opgeleverd enheeft ons omringd met democratische eneconomisch stabiele buurlanden. De voorbereidingenvoor verdere uitbreiding metlanden waarmee eerder afspraken zijngemaakt (inclusief Turkije) kunnen in principedoorg<strong>aan</strong>. De PvdA stelt wel voorwaarden.Er wordt strikter op toegeziendat nieuwe leden voldoen <strong>aan</strong> de toetredingscriteriaen ook de opnamecapaciteitvan de Europese Unie is <strong>een</strong> criterium.Voordat verdere uitgebreiding plaatsvindtmoet de EU eerst zelf hervormen op hetgebied van landbouwsubsidies, structuurfondsenen all<strong>een</strong> dát Europees regelenwat Europees geregeld moet worden.Effectieve en democratische besluitvormingvan de uitgebreide Unie moet wordengegarandeerd. Vrij verkeer van personenkan tijdelijk beperkt worden als dewelvaartsverschillen te groot zijn. En voorverdere uitbreiding is draagvlak nodigonder de bevolking.• Europa is er voor de burgers. De uitslagvan het referendum over de grondwet wasglashelder. De PvdA zal niet accepteren dater via <strong>een</strong> omweg toch <strong>aan</strong> gemorreldwordt. Voor <strong>een</strong> nieuw (grondwettelijk) verdragis <strong>een</strong> nieuw referendum nodig. DePvdA wil <strong>een</strong> nieuw verdrag op hoofdlijnenom de bevoegdheden van de lidstaten ende EU duidelijker vast te leggen en Europasimpeler, democratischer en <strong>beter</strong> te latenfunctioneren. Nationale parlementen enhet Europees Parlement krijgen meer tezeggen over de Europese besluitvorming.De Europese Commissie wordt verkleind.Burgers krijgen het recht op initiatief omiets op de Europese agenda te zetten. HetEuropees Parlement vergadert all<strong>een</strong> nogin Brussel.• Europa moet g<strong>een</strong> keurslijf worden, maarjuist diversiteit waarderen. Maatwerk kandoor vaker te kiezen voor Europese kaderwetgevingdie nationaal wordt ingevuld,zolang andere landen hier g<strong>een</strong> schadevan ondervinden (denk <strong>aan</strong> luchtkwaliteit,klimaatbeleid, waarschuwingen <strong>aan</strong> rokersop sigarettenpakjes). Het is niet altijdnodig en wenselijk dat alle 25 landen ophetzelfde moment dezelfde stap zetten.Flexibele integratie maakt uitbreidinggemakkelijker zonder de landen die nauwerwillen samenwerken te blokkeren.Eventuele kopgroepen moeten vergezeldg<strong>aan</strong> van mechanismen die maken dat landendie nog niet klaar zijn om mee te doensnel kunnen <strong>aan</strong>haken.Armoede bestrijdenIn het jaar 2000 beloofden de 189 lidstaten van de Verenigde Naties om binnen vijftien jaar dearmoede in de wereld flink terug te dringen. De PvdA wil zich inzetten om armoede duurzaamte bestrijden en de Millenniumdoelen in 2015 te realiseren. De PvdA wil in de komende tweekabinetsperioden het budget voor ontwikkelingssamenwerking stapsgewijs verhogen tot 1,0%.Dat besteden we <strong>aan</strong> armoedebestrijding. Armoedebestrijding is niet beperkt tot ontwikkelingssamenwerking.Ook corruptiebestrijding, eerlijke handel, conflictpreventie, schuldverlichting enoog voor de enorme armoede in de grote steden zijn van belang. Voor het draagvlak voor ontwikkelingssamenwerkingis het daarbij van groot belang dat het geld ook echt terecht komt bijde mensen die het nodig hebben. Er mag g<strong>een</strong> geld <strong>aan</strong> de strijkstok blijven hangen.Ontwikkeling kan all<strong>een</strong> slagen als mondialisering <strong>een</strong> 'menselijk gezicht' krijgt. De handelmoet eerlijker; dus weg met de handelsbarrières en handelverstorende subsidies. Oneerlijkehandelsverhoudingen benadelen vooral ontwikkelingslanden. Bedrijven in ontwikkelingslandenkrijgen steun op het gebied van standaarden en infrastructuur. De ontwikkeling van regionalemarkten wordt gestimuleerd.hulp. Lokale overheden kunnen vaak metminder corruptie <strong>beter</strong> de armoede bestrijden.• Ontwikkelingsorganisaties moeten scherpkijken naar wat werkt en wat niet werkt.Meer onderlinge afstemming en samenwerkingtussen de vele organisaties blijftnodig. Overheidsfinanciering van ngo’smoet samenwerking stimuleren in plaatsvan ontmoedigen, zoals nu gebeurt. Vanhet geld van ontwikkelingsorganisatiesgaat minder naar de salarissen van directeurenen meer naar de projecten voor demensen waar het om gaat.• Soms helpt hulp niet omdat beleid tegenstrijdigis. Te vaak wordt met de linkerhandgegeven (via ontwikkelingshulp) terwijl metde rechterhand genomen wordt van ontwikkelingslanden(via o.a. handels-, landbouw-,buitenlands en industrieel beleid). Beleidmoet coherenter zijn en <strong>beter</strong> gericht oparmoedebestrijding. <strong>Nederland</strong> neemt concretestappen om te komen tot <strong>een</strong>Europese Coherentieagenda.• Sociale normen, zoals vrije vakbeweging enverbod op kinderarbeid, moeten wordenopgenomen in wereldhandelsafspraken.Bedrijven worden verplicht tot zorgvuldigeproductie, gebaseerd op naleving van internationaleverdragen. De OESO-richtlijnenvoor multinationale ondernemingen moeten<strong>beter</strong> geoperationaliseerd en bindendworden gemaakt. Er komt <strong>een</strong> meldpuntwaar organisaties en burgers maatschappelijkon<strong>aan</strong>vaardbare transacties kunnenmelden.• De bestrijding van corruptie heeft topprioriteit.Wij willen meer financiële transparanti<strong>een</strong> controle van de grote geldstromen vanontwikkelingssamenwerking. Internationalefinanciële instellingen moeten meer prioriteitgeven <strong>aan</strong> het bestrijden van corruptie.Het Openbaar Ministerie moet actieverkunnen vervolgen. In <strong>een</strong> maatschappelijkjaarverslag geven <strong>Nederland</strong>se bedrijvenverplicht openheid van zaken over kwetsbareactiviteiten (bijvoorbeeld met conflictgrondstoffen).Er komt <strong>een</strong> zwarte lijst metcorrupte regimes en individuen waar<strong>aan</strong>g<strong>een</strong> geld mag worden uitgel<strong>een</strong>d.• Nationale overheden moeten geholpenworden bij de opbouw van <strong>een</strong> rechtsstaaten het organiseren van vrije en eerlijke verkiezingen.Regeringen die de uitslag vandemocratisch verlopen verkiezingen nietrespecteren, worden daar op <strong>aan</strong>gesproken.Bij grove en systematische schendingvan mensenrechten wordt de bilateralehulp stopgezet. Mensen mogen niet dedupe worden van het stopzetten van hulp<strong>aan</strong> falende staten. Daarom wordt de hulpdan verl<strong>een</strong>d <strong>aan</strong> maatschappelijke organisaties(ngo´s).• Schulden mogen het halen van deMillenniumdoelen niet belemmeren. Deschulden van landen met onvoldoendemiddelen kunnen worden kwijtgescholdenals zij zich inzetten voor duurzame ontwikkelingen armoedebestrijding. Internationalefinanciële instellingen houden in detoekomst rekening met de mogelijkhedenvan <strong>een</strong> land om de schuldenlast te dragenvoordat zij geld uitlenen.• Jongeren worden bij internationaal werkbetrokken via internationale maatschappelijkestages, werkervaring en studie.• Het bedrijfsleven vormt samen met particulierinitiatief <strong>een</strong> belangrijke motor voorontwikkeling. De PvdA wil bijdragen <strong>aan</strong><strong>een</strong> stabiel ondernemersklimaat in ontwikkelingslandendoor te helpen de randvoorwaardente scheppen. Met publiek-privatepartnerships wordt meer gebruik gemaaktvan de toegevoegde waarde van hetbedrijfsleven voor ontwikkeling.• De PvdA wil de mogelijkheden voor microkredietuitbreiden. Microkredieten betekenenvoor kwetsbare groepen de ontsnapping<strong>aan</strong> <strong>een</strong> uitzichtloze toekomst. Ookin instabiele of onveilige landen moetenmicrokredieten verl<strong>een</strong>d kunnen worden.Er komen kredietfaciliteiten voor het MKBen kleine particulieren in opkomende landen,maar ook voor <strong>Nederland</strong>s MKB enkleine particulieren die in opkomende landenwillen investeren.• De PvdA wil meer afstemming en samenwerkingtussen donorlanden onderling enmet multilaterale instellingen bij hulpverlening.Ontvangende landen worden teveelbelast door de vele verschillende donorendie ieder hun eigen voorwaarden stellen.Onderwijs, gezondheidszorg, aids-bestrijdingen milieu st<strong>aan</strong> centraal. Speciale <strong>aan</strong>dachtis nodig voor kwetsbare groepen,zoals armen op het platteland en in de steden,vrouwen en gehandicapten.• Bijna 38,7 miljoen mensen wereldwijd zijnbesmet met het HIV-virus. Prioriteit moetgelegd worden bij het ontwikkelen vangezondheidssystemen in ontwikkelingslanden.De uitgaven voor aids-bestrijdingworden verdubbeld. Speciale <strong>aan</strong>dachtgaat naar jonge meisjes en vrouwen,omdat dit de groep is met de hoogste kansop infectie.• Onder de juiste voorwaarden helpt hulp.Wel moet er continu oog zijn voor de valkuilenen moeten nieuwe wegen wordengezocht om hulp effectiever te maken.Nationale overheden zijn niet altijd demeest geschikte ontvangers van bilateraleArmoede bestrijden: de PvdA wil de mogelijkheden voor microkrediet uitbreiden. Zoals voor de Surinaamse BiancaVriesde (27) die sinds anderhalf jaar haar eigen kledingbedrijf runt. Ze ontwerpt en naait babykleertjes en creoolsefeestkleding voor kinderen.Foto: Piet den Blanken / Hollandse HoogtePagina 21
8. <strong>Werken</strong> <strong>aan</strong> <strong>een</strong>Bindend bestuurDe PvdA wil <strong>een</strong> bindend bestuur. Een bestuur van en voor mensen. Dat gaatover zorg, onderwijs, openbaar vervoer en andere vormen van publieke dienstverlening.Publieke dienstverlening die het eigendom van mensen is, en niet vaninstituties. Ieder<strong>een</strong> heeft er immers mee te maken, omdat je naar school moetof naar het consultatiebureau. Soms ook tegen wil en dank: denk <strong>aan</strong> de politieof de belastingdienst. Het is van groot belang dat mensen zich gehoord engerespecteerd voelen in de publieke dienstverlening. Het loket of de telefoonstemis voor veel mensen immers het “gezicht” van de overheid. Voor de PvdAis hoogwaardige publieke dienstverlening van groot belang. Dit kan wordenbereikt door de onderwijzers, de verpleegkundigen, de ambtenaren van dereclassering en de politieagenten meer vertrouwen en meer vrijheid te geven.De afgelopen jaren hebben deze professionals te weinig ruimte gekregen doorteveel regels vooraf en teveel toezicht achteraf.Bindend bestuur stimuleert ook betrokken burgerschap. Er zijn in de samenlevingzeer veel mensen die zich op talloze plekken inzetten. Voor de buurt, desportclub, de oudervereniging van de school of kerk. Op die manier zijn zijbetrokken bij de samenleving en ook bij het bestuur.Om efficiënt te kunnen besturen is het van belang dat verschillende overheidslagenelkaar versterken. Echte problemen vragen om betrokkenheid van vele partijen.En om maatregelen die <strong>aan</strong>sluiten bij de praktijk. Emmen is anders danAmsterdam, en Schin op Geul anders dan Delfzijl. Gem<strong>een</strong>ten moeten daaromde ruimte krijgen.Wie vertrouwen wil winnen, zal niet meer verwachtingen moeten wekken danhij waarmaakt. Dat geldt ook voor de overheid: die moet betrouwbaar en voorspelbaarzijn. Mensen moeten er op kunnen vertrouwen dat hun bestuurderszuinig omg<strong>aan</strong> met gem<strong>een</strong>schapsgeld.Kwaliteit in dienstverlening;ruimte voor verschilMensen verschillen van elkaar op oneindig veel manieren. Wat ze belangrijk vinden, wat hungeschiedenis is, of ze liever praten of schrijven, waar ze wonen. Daarom is het logisch dat ieder<strong>een</strong>graag persoonlijk benaderd wil worden. In de winkel, bij de bank én bij het loket van degem<strong>een</strong>te. En als je lang nadenkt over de inrichting van de kinderkamer, dan is het logisch datje ook meepraat over de inrichting van de school. Zoveel mensen, zoveel wensen. Bij degem<strong>een</strong>ten, in de zorg, op straat, in het onderwijs. Dat is allemaal niet vanuit Den Haag te voorzienof vast te stellen. Goede organisaties geven patiënten, ouders of andere klanten graag deruimte eigen keuzes te maken en hun kennis in te brengen. Daar wordt ieder<strong>een</strong> <strong>beter</strong> van. DePvdA wil dat mogelijk maken.Dat vereist wel dat overheidsorganisatiesopenst<strong>aan</strong> voor contact. Dat ze zich niet kunnenverschuilen achter anonieme call centers,onbegrijpelijke websites of complexeprocedures. Dat vereist dat ambtenarenbeslissingen kunnen nemen die g<strong>aan</strong> overmensen en niet over regels. Die hebben daarvoordus ruimte nodig, om <strong>aan</strong>dacht te kunnengeven. Het <strong>aan</strong>vragen van bijzondere bijstand,de angst de huursubsidie kwijt teraken, <strong>een</strong> WAO-herkeuring, het is allemaalal moeilijk genoeg.De laatste jaren is de dienstverlening uitbeeld geraakt. Formulieren vervingen mensen,verantwoording kwam in de plaats vannadenken over kwaliteit.Hoe ver<strong>beter</strong>en we de publieke dienstverlening,het onderwijs, de vergunningverleningvoor <strong>een</strong> verbouwing, de zorg in de verpleeghuizen,de afhandeling voor <strong>een</strong> <strong>aan</strong>vraagvoor de huurtoeslag? Door niet de beleidsmakercentraal te stellen, maar de burger!• Ons uitgangspunt is diversiteit. Mensenverschillen, dus er moet ruimte zijn voorverschillende besluiten. Weg met de <strong>een</strong>heidsworst.De dienstverlener moet daarvoorde ruimte krijgen.• De basis voor <strong>een</strong> goede dienstverlening ispersoonlijk contact. Dat vraagt om dienstverlenersvan hoog niveau. Mensen wordennetjes behandeld, maar wie achter hetloket zit wordt ook beschermd tegen agressie.• Ruimte voor goede dienstverlening ontstaatdoor in Den Haag minder te g<strong>aan</strong>regelen.• De leraar schiet er niets mee op als circulairesvan het ministerie worden vervangendoor richtlijnen van de besturen van mammoetscholen.De dienstverlening wordtdus ook <strong>beter</strong> als het management in al dieinstellingen wordt teruggedrongen.• Overheidsorganisaties worden verlost vande doorgeschoten controle- en verantwoordingsdwang.Verpleegkundigen die de helftvan hun tijd formulieren invullen, komenniet <strong>aan</strong> hun werk toe.• Een goede dienstverlener legt verantwoordingaf <strong>aan</strong> de mensen voor wie hij werkt.De prestaties van kinderen op school, detevredenheid van ouderen in <strong>een</strong> verpleeghuisof het veiligheidsgevoel van bewonersin <strong>een</strong> buurt zijn maatgevend. Dienstverlenersmoeten dus vertellen wat ze doen enzich laten leiden door tevredenheidsonderzoekonder hun klanten.• We kiezen voor kleinere publieke organisaties.De menselijke maat moet terug. Nieteindeloos fuseren. En g<strong>een</strong> extra controlelagenmeer die best<strong>aan</strong> uit stafdiensten vanmammoetbesturen.• Privatisering is de laatste jaren te vaakdoorgevoerd op plaatsen waarbij van concurrenti<strong>een</strong> marktwerking g<strong>een</strong> sprake is.Er zijn geprivatiseerde of verzelfstandigdemonopolies ontst<strong>aan</strong> die zich onttrekken<strong>aan</strong> controle van markt en politiek. Die privatiseringenstoppen we: <strong>beter</strong> publiekeprofessionals dan ongestuurde privateambtenaren.• Inspectiediensten disciplineren niet meerop regels, maar op kwaliteit.Kwaliteit in dienstverlening: de basis voor <strong>een</strong> goede dienstverlening is persoonlijk contact.Een overheid die zichzelfrelativeert: betrokkenheidgewaardeerd‘De overheid’ is heel belangrijk, maar ook anderen werken <strong>aan</strong> het algem<strong>een</strong> belang. Veel bedrijvenzijn maatschappelijk verantwoordelijke ondernemingen en werken echt niet all<strong>een</strong> uit reclameoogpunt.Ook omdat er mensen werken die <strong>een</strong> <strong>beter</strong>e samenleving voor ogen staat. Wegeven gul als het ergens anders op de wereld, of in eigen land, verkeerd gaat. Niet uit vals sentimentof om <strong>een</strong> schuldgevoel af te kopen. Er bestaat zoiets als betrokkenheid en dat is hartstikkemooi. Deze krachten wil de PvdA <strong>aan</strong>boren en versterken.• We zetten het mes in betuttelende regelsdie het plezier uit vrijwilligerswerk halen,terwijl ze bedoeld waren voor commerciëleinstellingen.• Gem<strong>een</strong>ten en koepelorganisaties g<strong>aan</strong> hetvrijwilligerswerk actiever ondersteunen, bijvoorbeelddoor het <strong>aan</strong>bieden van cursussen,professionele ondersteuning en anderebegeleiding.• Werknemers krijgen de mogelijkheid <strong>een</strong>deel van hun brutoloon rechtstreeks enbelastingvrij naar <strong>een</strong> goed doel over temaken.• Steeds meer bedrijven zijn actief op hetgebied van maatschappelijk verantwoordondernemen. De overheid kan dit soort initiatievenondersteunen.• Als we gul <strong>aan</strong> <strong>een</strong> goed doel geven, moethet geld wel goed terecht komen en daarmoeten we vertrouwen in kunnen hebben.Een <strong>beter</strong>e regulering van de goede-doelensectoris gewenst.Verlammende bureaucratie<strong>aan</strong>gepakt: minder beleidMeer ruimte voor uitvoerders en gebruikers van publieke diensten gaat natuurlijk gepaard met<strong>een</strong> andere inrichting van de Haagse overheidsorganisaties. We hebben meer doeners en minderdenkers nodig.We willen ook niet dat beleidsmakers teveel met elkaar bezig zijn. Daarom moeten we niet iederincident met <strong>een</strong> stelselwijziging beantwoorden. En als we werk willen maken van <strong>een</strong> <strong>beter</strong><strong>Nederland</strong> moet Den Haag niet even vier jaar de tijd nemen om alle departementen door elkaarte klutsen. Een andere stijl van besturen vraagt ook <strong>een</strong> ander type wetgeving. Minder details,meer ruimte.• We maken <strong>een</strong> omslag van beleid naar uitvoering.Van denkers naar doeners. Ook in<strong>aan</strong>tallen ambtenaren. Niet volgens dekaasschaafmethode, maar door de voornemensvoor ander en <strong>beter</strong> beleid in de restvan dit programma consequent door tevoeren. Dus van de rijksoverheid naar uitvoerdersen lokale overheden. Dat betekentdat het <strong>aan</strong>tal rijksambtenaren kan enmoet worden teruggebracht. Meer ruimtevoor scholen, <strong>een</strong> minder bureaucratische<strong>aan</strong>pak van de zorgtoeslag, meer vertrouwenin gem<strong>een</strong>ten in het werkgelegenheidsbeleid,sanering van alle commissiesdie de administratieve lasten <strong>aan</strong>pakken,<strong>een</strong> ander type toezicht. In dit programmalaten we zien dat de rijksoverheid wezenlijkanders kan functioneren. Ook kan het <strong>aan</strong>talhiërarchische niveaus worden teruggebrachten kan worden bezuinigd op deoverhead binnen departementen en zelfstandigebestuursorganen als het UWV.• De kwaliteit en inzet van de Haagse ambtenarenis hoog. Vaak is het inwinnen vanextern advies of interim-management <strong>een</strong>teken van gebrek <strong>aan</strong> zelfvertrouwen. Datis nergens voor nodig, daar kan flink opbezuinigd worden.• We willen het werk in de uitvoering <strong>aan</strong>trekkelijkermaken. Van de gedachte dat <strong>een</strong>verpleegkundige all<strong>een</strong> carrière kan makendoor dienstroosters in te vullen, moetenwe af. Er komen meer carrièrepaden, dieniet all<strong>een</strong> via management lopen.• Meer mogelijkheden voor experimenten.Ieder wet krijgt <strong>een</strong> experimenteerartikel,dan kunnen we leren en bijstellen zonderdat reorganisatie op reorganisatie hoeft tevolgen.• Iedere wet krijgt <strong>een</strong> einddatum, zodat wegedwongen worden de zin en onzin af entoe te heroverwegen.• Wanneer de overheid haar wettelijke termijnenniet nakomt, betaalt de overheid <strong>een</strong>boete <strong>aan</strong> de gedupeerde. Vergunningenwaarover niet binnen de vastgestelde termijnis besloten, worden als verl<strong>een</strong>dbeschouwd.Foto: Bert Spiertz / Hollandse HoogtePagina 22
Minder besturen, minderpolitici, minder regels<strong>Nederland</strong> kent nogal wat bestuurslagen. De provincie, de rijksoverheid en de gem<strong>een</strong>ten kennenwe allemaal wel. En dan is natuurlijk ook Europa nog. In <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal steden zijn nog deelgem<strong>een</strong>ten,we kennen landsdelen, we hebben regio’s maar vergeet ook de waterschappen niet.En allemaal willen ze dichter bij de kiezer st<strong>aan</strong>. Dat kan natuurlijk niet, het is onvermijdelijk datveel bestuurders soms vooral met elkaar bezig zijn. Daar moeten we van af. En tegelijkertijd willenwe dat bestuurders herkenbaarder worden. Als mensen in het dagelijkse leven steeds meerzeggenschap en keuzemogelijkheden krijgen, dan kan dat in het politieke leven niet achterblijven.Dus krijgen mensen meer te zeggen over politici (burgemeesters en Kamerleden) en concretepolitieke beslissingen. Ook als het spannend wordt.• Gem<strong>een</strong>ten krijgen meer te zeggen. Datbetekent dat ze meer mogen verschillen.Als we meer taken <strong>aan</strong> de gem<strong>een</strong>tengeven, komt het geld mee. Daarmee houdenwe rekening met de aard van de (toekomstige)problemen. En we voorkomendat er allemaal controle- en regelgevingkomt die lokale keuzes onmogelijk maken.Je vertrouwt iemand of niet.• Gem<strong>een</strong>telijke herindelingen worden nietdoor Den Haag verordonneerd, maar zijnprimair <strong>een</strong> keuze van gem<strong>een</strong>ten zelf.Dat kan soms <strong>een</strong> logische keuze zijn; deextra taken en verantwoordelijkheden diegem<strong>een</strong>ten kregen en krijgen kan verg<strong>aan</strong>desamenwerking verstandig maken.• De pijlers van het binnenlands bestuurzijn het Rijk en de gem<strong>een</strong>ten. Tussen hetRijk en de gem<strong>een</strong>ten bevinden zich nogvier bestuurslagen (regio, waterschap,provincie en landsdeel). Dat willen weterugbrengen tot twee. In ieder geval verdwijnende waterschappen. De PvdAstreeft niet naar <strong>een</strong> nieuwe bestuurlijkeblauwdruk voor het middenbestuur, maarnaar regionaal maatwerk. De gem<strong>een</strong>tenen provincies krijgen per regio <strong>een</strong> jaar detijd om met <strong>een</strong> voorstel voor <strong>een</strong> afgeslanktmiddenbestuur te komen. Lukt datniet, dan komt de landelijke overheid zelfmet <strong>een</strong> plan.• Het nieuwe middenbestuur gaat zichbeperken tot zijn kerntaak: het zoekennaar consensus tussen gem<strong>een</strong>ten in hetuitvoeren van rijkstaken. Dat kan metminder politici en ambtenaren dan nu bijde provincie actief zijn.• Niet all<strong>een</strong> in de Tweede Kamer of degem<strong>een</strong>teraad worden democratischebesluiten genomen. Er moet weer <strong>een</strong> correctiefreferendum mogelijk worden op initiatiefvan de bevolking.• Wie de burgemeester wordt, moet inzetworden van de gem<strong>een</strong>teraadsverkiezingen.Zoals we nu <strong>aan</strong> de minister-presidentkomen. Zo kiest de gem<strong>een</strong>teraad deburgemeester en krijgen kiezers meerinvloed.• De Eerste Kamer krijgt <strong>een</strong> terugzendrecht,in plaats van het afstemrecht zoals dat nubestaat. De Tweede Kamer zal zich danopnieuw over het wetsvoorstel moetenbuigen.• Het kiesstelsel wordt gewijzigd om mensenmeer invloed te geven op de samenstellingvan de Tweede Kamer. We kiezenvoor het Belgische model: mensen kunnenop <strong>een</strong> partij stemmen en daarmeeinstemmen met de lijstvolgorde of op <strong>een</strong>specifieke kandidaat van <strong>een</strong> partij. In hetlaatste geval maakt die kandidaat meerkans om in het parlement te komen.Voorwaarde is dat de financiering vanindividuele campagnes goed geregeldwordt.• Het <strong>aan</strong>tal gekozen politici kan omlaag, óókin de Tweede en Eerste Kamer. We g<strong>aan</strong>terug naar honderd Tweede-Kamerledenen vijftig Eerste-Kamerleden.• We willen afrekenen met de politieke benoemingencultuurvan ambtelijke ensemi-ambtelijke posities in ministeries enadviesraden.• In de samenwerking met de <strong>Nederland</strong>seAntillen en Aruba hebben armoedebestrijding,<strong>een</strong> krachtige rechtshandhaving (o.adrugsbestrijding) en <strong>een</strong> goed openbaarbestuur topprioriteit. De discussie over destaatkundige verandering moet in dekomende periode in overleg tot <strong>een</strong> goedeinde worden gebracht. Na decentralisatievan de Antillen blijft er één centrale banken munt over.Foto: Rob Huibers / Hollandse HoogtePolitici van de PvdA baseren zich niet all<strong>een</strong> op beleidsnota’s, maar weten wat er in de samenleving speelt.Integere politiciEen betrouwbare overheid betekent integere en betrouwbare politici en ambtenaren. Integriteitis voor de PvdA <strong>een</strong> centraal thema en betekent veel meer dan het stellen van regels over flessenwijn. En als het even niet uitkomt, uitleggen dat de regels eigenlijk niet zo duidelijk waren.Als PvdA geven we <strong>aan</strong> waar<strong>aan</strong> onze eigen vertegenwoordigers zich zullen houden.• Politici van de PvdA baseren zich nietall<strong>een</strong> op beleidsnota’s, maar weten wat erin de samenleving speelt omdat zij daaractief deel van uitmaken. Nevenfunctieskunnen daar<strong>aan</strong> <strong>een</strong> bijdrage leveren. Nietelke nevenfunctie is echter te combineren.PvdA-volksvertegenwoordigers zijn zichdaarvan bewust. Inkomsten uit nevenfunctiesmaken zij openbaar.• PvdA-politici maken terughoudend gebruikvan wachtgeldregelingen. Stapeling vaninkomen uit hoofde van <strong>een</strong> politieke functi<strong>een</strong> uitkering(en) uit vorige betrekkingenis ongewenst.• PvdA-politici zijn in dienst van de samenleving.Zij laten zich leiden door het algem<strong>een</strong>belang en niet door het eigen belang.Bestuurders zetten het staatsapparaat nietin voor hun eigen beeldvorming of prestige.PvdA-politici vermijden situaties waarmeede schijn van belangenverstrengelingwordt gewekt. PvdA-woordvoerders behoreng<strong>een</strong> <strong>aan</strong>delen of belangen te hebbenin bedrijven die hun portefeuille raken. Ofze zorgen ervoor dat ze het beheer ervanop afstand hebben gezet.• PvdA-politici verantwoorden zich naar degeest van regels en zoeken niet naar deruimte in regels als ze betrapt worden.• PvdA-politici ontlenen hun eigenwaarde niet<strong>aan</strong> de polarisatie die ze veroorzaken, maar<strong>aan</strong> de resultaten die ze boeken en hetdraagvlak dat ze daarvoor verwerven. Je kunthet best even all<strong>een</strong> doen, maar nooit lang.Daarnaast zet de PvdA zich in voor de volgendepunten:• Voor ex-politici gaat <strong>een</strong> sollicitatieplichtgelden.• De financiering van politieke partijen moetinzichtelijk worden gemaakt om het mogelijkkopen van invloed te voorkomen. Erkomt <strong>een</strong> wet op de financiering van de politiekepartijen waarin de jaarlijkse bijdragevan <strong>een</strong> persoon of <strong>een</strong> bedrijf <strong>aan</strong> <strong>een</strong> politiekepartij <strong>aan</strong> <strong>een</strong> maximum wordt gebonden.Ook wordt <strong>een</strong> grens gesteld <strong>aan</strong> hetbedrag dat partijen mogen besteden <strong>aan</strong>verkiezingscampagnes. Bijdragen <strong>aan</strong> partijenboven de 500 euro worden openbaargemaakt. De financiering voor individuelecampagnes wordt ook bij wet geregeld.• Departementen en rijksdiensten moeten<strong>een</strong> actief integriteitbeleid voeren. Een<strong>beter</strong>e bescherming voor klokkenluiders isnodig.9. Financieel kader 2007-2011:sociaal en solideMet de plannen in dit verkiezingsprogramma sl<strong>aan</strong> we <strong>een</strong> <strong>aan</strong>tal vliegen inéén klap: de arbeidsparticipatie wordt gestimuleerd en de economische groeiversterkt. Hierdoor worden tevens de problemen van de vergrijzing minder.We laten in 2011 <strong>een</strong> overschot zien op de begroting van 0,5%, op basis vande inschatting die het Centraal Planbureau doet voor de trendmatige groeiverwachting.Mocht de economische groei tegenvallen en jaarlijks 1,75%bedragen (behoedzaam scenario), dan is er in de PvdA-plannen nog steedssprake van <strong>een</strong> overschot.g<strong>aan</strong> erop vooruit. Voor het bedrijfsleven blijvende lasten gelijk, kleine bedrijven g<strong>aan</strong> erop vooruit.• Jongeren profiteren van de extra investeringenin onderwijs, de OV-kaart voor MBO’ersen lagere overdrachtsbelasting.• Gezinnen in het spitsuur van hun levenUitgaven & lastenverlichting Mrd €hebben het meeste baat bij de kinderopvang,ouderschapsregelingen en de klusjesin en om het huis die goedkoper worden.• Ouderen profiteren van het verhogen vande huursubsidie, uitbetaling van de belastingkortingen,gratis openbaar vervoer ende investeringen in de zorg.Ruimte Mrd €Structureel begrotingsbeleidDe PvdA wil <strong>een</strong> solide begrotingsbeleid. Erkomt dus <strong>een</strong> einde <strong>aan</strong> de paniekerigebezuinigingen gevolgd door impulsieve uitgavenvlak voor de verkiezingen. Door destructurele <strong>aan</strong>pak zorgen we ervoor dat deeconomie niet wordt <strong>aan</strong>gejaagd in <strong>een</strong>hoogconjunctuur en dat we niet hoeven tebezuinigen als het toch al slechter gaat in<strong>een</strong> laagconjunctuur. De uitgavenkaders wordenop basis van de reële raming van detrendmatige economische groei vastgesteld.Deze worden gecorrigeerd voor ingezetbeleid. Meevallers <strong>aan</strong> de uitgavenkant,exclusief rentemeevallers, kunnen wordenuitgegeven, meevallers <strong>aan</strong> de inkomstenkantworden gebruikt om de staatsschuld afte lossen. Tegenvallers <strong>aan</strong> de uitgavenkantworden opgevangen door herprioritering binnende uitgavenkaders, tegenvallende inkomstenmogen in het tekort lopen, zodat deautomatische stabilisatoren goed werken. Zocreëren we begrotingsrust én we voorkomendat we in <strong>een</strong> laagconjunctuur paniekerigebezuinigingen doorvoeren. We houden me<strong>een</strong>tegenvallers in de rente buiten de uitgavenkaders.Met deze begrotingssystematiekvoorkomen we <strong>een</strong> procyclische werking vanhet begrotingsbeleid.Lasten beeldIn de PvdA-plannen stijgt de koopkracht vanlage inkomens waardoor werken weer gaatlonen, modale inkomens blijven gelijk ofWerk 3,9Kinderopvang 2,3Kenniseconomie & jeugd 2,1Eerlijk delen 1,4Ontwikkelingssamenwerking,inclusief duurzaamheid 0,6Kansenzones 1,8Zorg (meer handen) 1,0Fraudebestrijding 0,1Starters woningmarkt 0,2Gratis openbaar vervoer 0,4Milieu, energie, groen 0,8Sport 0,1Kunst, cultuur en omroepen 0,2Voor schuldaflossing 2,3Totaal uitgaven & lastenverlichting 17,1Doelmatiger rijksoverheid 2,2Provincies en waterschappen 1,4Fraude 0,8Verschuiven lastenverlichting 2,0Vergroening 1,3Nieuwe leningen hypotheekrenteaftrekmax. 42% 0,2Zorg (tarief specialisten, winst medicijnindustrie,minder bureaucratie) 0,8Woningcorporaties 0,5ISV+GSB omzetten in buurtbudgetten 0,5Vrijstellingen 0,4Verkoop gronden 0,4Overig (o.a. JSF) 0,9Rente & technische doorwerking 0,5Ruimte CPB inclusief MLT 5,2Totaal ruimte 17,1Pagina 23
Wat vindt u van ditverkiezingsprogramma?Kom en discussieer mee!Voorcongressen op zaterdag 16 septemberin Utrecht, Heerenv<strong>een</strong>, Den Haag en EindhovenDoor de vervroegde verkiezingen is de tijd voor de leden omhet verkiezingsprogramma in de afdelingen te besprekensterk ingekort. Daarom ontvangt u deze krant en organiseerthet partijbestuur vier regionale voorcongressen. Hetpartijbestuur nodigt u uit om uw mening over het verkiezingsprogrammate geven. Ook belangstellenden en geïnteresseerdenzijn welkom. Na afloop van de discussie g<strong>aan</strong> decongresafgevaardigden van de diverse afdelingen amendementenopstellen waarover op het landelijke congres wordtbesloten.Het programma10.30 uur Welkom door het partijbestuur10.35 uur Aftrap door de verkiezingsprogrammacommissie10.45 uur Discussie onder leiding van het Presidium opbasis van stellingen. De deelnemers <strong>aan</strong> dediscussie hebben vooraf hun prioriteiten<strong>aan</strong>gegeven door de zogenaamde stickermethodestellingen.12.00 uur Vrije ronde. Ieder<strong>een</strong> kan hier onderwerpenagenderen die nog niet <strong>aan</strong> bod zijn gekomen12.45 uur Conclusies13.00 uur AfsluitingHet Politiek Forum geeft als eerste haar mening over hetconceptverkiezingsprogramma. Op zaterdag 9 septemberkunt u vanaf 12.00 uur in het Cultureel Educatief CentrumZuid Oost (nabij station Ganzenhoef), Bijlmerdreef 1289met Tweede-Kamerleden en leden van de verkiezingsprogrammacommissie<strong>een</strong> broodje eten. Om 13.00 uur kunt uhet Politiek Forum bijwonen, daarbij zijn ook Paul Depla(voorzitter van de verkiezingsprogrammacommissie) enMichiel van Hulten (partijvoorzitter) <strong>aan</strong>wezig.partij van de arbeidverkiezingscongresz a t e r d a g30 septemberz o n d a gen 1 oktober<strong>2006</strong>U bent van harte welkom op het verkiezingscongres in deVan Nelle Ontwerpfabriek, Van Nelleweg 1 in Rotterdam. Hetcongresprogramma is meer dan de moeite waard met dediscussie over ons verkiezingsprogramma, de vaststellingvan de kandidatenlijst en de speech van Wouter Bos. Hetcongres is natuurlijk ook de ideale plek om andere partijledente ontmoeten!Op zaterdagmiddag 30 september zal vanaf 13.00 uur hetconceptverkiezingsprogramma worden besproken en vastgesteld. Na afloop kunt u in de wandelgangen – onder hetgenot van <strong>een</strong> hapje en drankje – kennis maken met kandidaat-Kamerleden.Zaterdagavond is het partytime in deRotterdamse binnenstadOp zondag 1 oktober wordt vanaf 13.00 uur de conceptkandidatenlijstvastgesteld. Welke kandidaat komt op welke plekWaar?In Heerenv<strong>een</strong>/Oranjewoud: Restaurant ‘De Koningshof’,Prinsenweg 1, 8443 DN. Het VRS-<strong>aan</strong>meldnummer is 5421.In Eindhoven: Eindhoven: Evoluon, Noordbrabantl<strong>aan</strong> 1A,5652 LA. Het VRS-<strong>aan</strong>meldnummer is 5422.In Den Haag: Haagse Hogeschool, Johanna Westerdijkplein75, 2521 EN. Het VRS-<strong>aan</strong>meldnummer is 5423.In Utrecht: Jaarbeurs Utrecht Hallencomplex (PrinsClauszaal), Jaarbeursplein 1, 3521 AL. Het VRS-<strong>aan</strong>meldnummeris 5424.Meedoen?U kunt zich <strong>aan</strong>melden voor deze bij<strong>een</strong>komst via de telefonischereserveerlijn van de PvdA: 020 551 2295. Voor <strong>aan</strong>meldingheeft u het nummer van deze bij<strong>een</strong>komst nodig. Houdook uw relatienummer en postcode zoals vermeld op het etiketvan de verkiezingskrant bij de hand. Als u g<strong>een</strong> relatienummerheeft, wordt u doorverbonden met <strong>een</strong> medewerkervan de PvdA bij wie u zich kunt <strong>aan</strong>melden. Een introducé isvan harte welkom. Voor meer informatie zie ook www.pvda.nlCongresafgevaardigden en afdelingssecretarissen ontvangenvan het congrespresidium nog <strong>aan</strong>vullende informatie overhet indienen van amendementen. Congresafgevaardigdenmoeten zich apart <strong>aan</strong>melden en hebben hierover informatieontvangen.9 september in AmsterdamGeïnteresseerd? Meldt u zich dan <strong>aan</strong> via de telefonischereserveerlijn van de PvdA: telefoon 020 551 2295. Voor <strong>aan</strong>meldingheeft u het nummer van deze bij<strong>een</strong>komst nodig:5418. Houd ook uw relatienummer en postcode zoals vermeldop het etiket van de verkiezingskrant bij de hand. Als ug<strong>een</strong> relatienummer heeft, wordt u (tijdens kantooruren)doorverbonden met <strong>een</strong> medewerker van de PvdA bij wie uzich kunt <strong>aan</strong>melden. Een introducé is van harte welkom.Voor meer informatie zie ook www.pvda.nlvan nelleontwerpfabriekrotterdamop de Tweede-Kamerlijst? Aan het eind van de middagspreekt Wouter Bos het congres toe.Tijdens het congres is in de wandelgangen de informatie- enontmoetingsmarkt. Met maatschappelijke organisaties, dePvdA-winkel, de DOE MEE-campagne, op de koffie met kandidaat-kamerleden,het Multi Etnisch Vrouwennetwerk, deVIP-vrouwen, speeddaten met jonge gem<strong>een</strong>teraadsleden ennog veel meer.Indien u op het congres <strong>aan</strong>wezig wilt zijn, MOET u zich<strong>aan</strong>melden. Dat kan all<strong>een</strong> via www.pvda.nl/congres. U kuntdan <strong>aan</strong>geven op welke dag(en) u wilt komen en of u (opeigen kosten) mee wilt eten bij het diner op zaterdag. Als ug<strong>een</strong> internet heeft kunt u tijdens kantooruren bellen met020-5512 290. Congresafgevaardigden moeten zich apart<strong>aan</strong>melden en hebben hierover extra informatie ontvangen.DOE MEE met Wouter Bosen kom zaterdag 21 oktobernaar de PvdA-ParadeDe komende Tweede-Kamerverkiezingen zijn van het allergrootstebelang. Welke partij wordt de grootste? Krijgen we<strong>een</strong> ander en socialer kabinet? Wie wordt de nieuwe premier?Iedere stem telt. Daarom voeren we met z’n allen campagn<strong>een</strong> roepen we alle leden en belangstellenden op ommee te doen. Ieder<strong>een</strong> kan als vrijwilliger <strong>een</strong> st<strong>een</strong>tje bijdragen:folders uitdelen tijdens de Meer Rood op Straat dagen,canvassen in PvdA-wijken, op campagne met kandidaatkamerleden,laatste-dag-kaarten uitdelen in je eigen straat,meedoen in <strong>een</strong> belteam of foto’s maken voor de website.Het partijbestuur en Wouter Bos nodigen alle vrijwilligers uitvoor de grote aftrap van de DOE MEE campagne op zaterdag21 oktober in de Convention Factory in Amsterdam. Indeze voormalige Storkfabrieken ben je vanaf 14.00 uur vanharte welkom op de PvdA-Parade DOE MEE: debatten metpolitici en BN’ers, speeddaten met politici, op de foto met…of je eigen T-shirt ontwerpen. Maar je kunt ook genieten vanmuziek, film, voordrachten of het lekkere eten. Ook organiserenwe voor campagneteams de campagne-zeskamp. Dewinnaar wordt uitgeroepen tot de beste campagneafdelingvan <strong>2006</strong>. In de middag is er <strong>een</strong> optreden van Wouter Bosen ’s avonds is er <strong>een</strong> gezellig feest.Doe je mee? Meld je dan <strong>aan</strong> via de telefonische reserveerlijnvan de PvdA: telefoon 020 551 2295.Voor <strong>aan</strong>melding hebje het nummer van deze bij<strong>een</strong>komst nodig: 5425. Houd ookje relatienummer en postcode zoals vermeld op het etiketvan de verkiezingskrant bij de hand. Als je g<strong>een</strong> relatienummerhebt, word je (tijdens kantooruren) doorverbonden met<strong>een</strong> medewerker van de PvdA bij wie je je kunt <strong>aan</strong>melden.Een introducé is van harte welkom. Voor meer informatie zieook www.pvda.nlCampagneagendaZaterdag 9 september:Politiek Forum in AmsterdamZaterdag 16 september:Voorcongressen in Utrecht, Den Haag,Heerenv<strong>een</strong> en EindhovenZondag 17 september:Sluitingstermijn amendementenDinsdag 19 september:PrinsjesdagVrijdag 22 september:Presentatie conceptkandidatenlijstZaterdag 23 september:Straten-Generaal Meer Rood op Straat Actiesin alle afdelingenZATERDAG 30 SEPTEMBER en ZONDAG 1 OKTOBER:CONGRES in RotterdamZaterdag 7 oktober:Meer Rood op Straat actiesZondag 8 oktober:Materiaaldag in NieuwegeinZaterdag 14 oktober:Meer Rood op Straat actiesZATERDAG 21 OKTOBER:PvdA-Parade DOE MEE in AmsterdamZaterdag 28 oktober:Meer Rood op Straat actiesZaterdag 4 november:Meer Rood op Straat actiesWoensdag 8 november:Speciale variant Meer Rood op Straat actiesZaterdag 11 november:Meer Rood op Straat actiesWoensdag 15 november:Speciale variant Meer Rood op Straat actiesZaterdag 18 november:Meer Rood op Straat actiesDINSDAG 21 NOVEMBER:LAATSTE DAG ACTIVITEITENWOENSDAG 22 NOVEMBER:LAATSTE DAG ACTIVITEITEN& UITSLAGENAVONDPvdA-zeskamp:Word de beste campagneafdelingvan <strong>2006</strong>Doe op 21 oktober mee <strong>aan</strong> de campagnezeskamp. In dezezeskamp strijden afdelingen om de titel PvdA campagneafdeling<strong>2006</strong>. Onderdelen zijn o.a. posters plakken en canvassen,maar ook worden je overtuigingskracht en creativiteitgetoetst. Inschrijven kan tot 1 oktober bij HannetJohannes, hjohannes@pvda.nl. De teams mogen uit maximaal8 personen best<strong>aan</strong>.Pagina 24
Change language