April - t Havenpypke

f J I(I v)DOARPSBLÊD FOAR WYTGAARD

Dorpsblad"lt Havenpypke ".2g e jaargang, nr. 170.April mei. '99.I'erschijlll 6 keer perjaar.Redactie-adres:Meekeshol77,9089 BD Wytgaard.Tel. :058-2551067.Redactie:Joz.B. RoordaE.de JongM. Hoekstra-SiemonsmaG.Jaspers-MolletA. D. HofstroH.BoomsmaAdministratie:(Ook voor adreswUzigingen,opzeggingen, aanmeldingen).A.D.H(jfstra,Meekesh(jl77,9089 BD Wytgaard,fel. :058-2551067.Abonnementen:jl. 20, -- perjaar. Overige abonn./125,-- perjaar.BlIitenland:jl32,50 perjaar enrosse I1r.5.:voor ledenj72,-- enVoor niet leden j7..J, --.Betaling:via.jaarliJkse toe­Gezonden acceptgirokaarten.3 I (11/ de redactie.5 Bllrgerlijke Stand.7 Ingezonden (Ferhllisd).9 Ingezonden (Bnorren).11 F C. 2000 Hynstes[Jul.12 Schooll/ie/lws.15 De AIdereill.17 [/t é pinl/elan .. (W.H.).23 Omke Wopke.2.1 Eorste Ijipaai f'olleybalver.27 Reisfers/ach (Ghana).30 Ynstjoerd (De Smid.sfeil/t).33 Verkiezingel/ 8 maart.35 (Iedicht (Bi{jertklllb).37 Fel/dachtigell.39 Lezers schrijven (I BorweIl)..10 Wo 01/- el/ Dienstencentmm...f3 Oppascelltrale..15 Ollde Kroniekel/..17 Merke.5f Hoklverder Belang5.1 Grafltenel/.58 Weekenddiellstel/.(i() Agenda.De redactie is nietVerantwoordelijk Foorde inhoud van ingezondenkopij. Naam enadres van de illZe"derdiel/t allijd hij de red.bekend te zijn.INZENDEN KOPIJ VOLGENDE NUMMERVóór 1jlflli.

5Verhuisd:Joke Dmif van BUOITen 62 naar BUOJTen 16. Britswerd.Nieuwe bewoners:Ellen en Ype Oedzes, met hun zoontje Stefan, Tjissema 5.Michael Bakker, Tjissema 1.Sije Feenstra en Nel Feenstra-Asman van Pluimenmeent 5, Hilversumnaar A. Cathstrjitte 20.Welkom!Nieuw abonnee:Fam. Oedzes, Tjissema 5.Fam. Feenstra, A. Cathstrjitte 20.Dankbetuiging.Buurtvereniging A. Cathstrjitte en Finne, dank voor de prachtige plantals welkomstgeschenk.Hartelijk dank, S. Feenstra.1 Maart jJ. is voor ons een prachtige en onvergetelijke~ mooie daggeweest. Iedereen die hieraan mee heeft gewerkt op welke wijze danook heel hartelijk bedankt.Ook de buren willen we nog eens hartelijk bedanken voor hunbijdrage hieraan.Tjeerd en Minke loma,Foppe, Sjouke en Catrien.

7INGEZOIIENHallo Wytgaarders,Door voor mij nogal vervelende omstandigheden was ik helaasgenoodzaakt om uit wytgaard weg te gaan. Ik woon nu samen met dekinderen in Grou, in een mooi huis en een leuke, veilige buurt, vooralleuk voor de kinderen.Toch zal ik Wytgaard erg missen. Jaren heb ik m'n werk er met heelveel plezier gedaan en ook heb ik er met heel veel plezier gewoond.Ook de kinderen hebben er een mooie tijd gehad Vooral voor Jacob ishet een hele omschakeling, wat zal hij Robin missen en z'n juffen,natuurlijk.Toch hoop ik dat we hier onze draai weer zullen vinden en we hier netzo gelukkig zullen worden als in Wytgaard.Ik wil de mensen die mij gesteund en bijgestaan hebben, dezemoeilijke periode, ook heel erg bedanken. Zonder die steun entroostende woorden had ik het echt niet gered, heel erg bedanktdaarvoor.Als jullie deze kant eens opkomen, kom gerust eens langs voor eenbakje, dat zou ik heel gezellig vinden.De groeties en misschien tot ziens.Grietje Sybesma,Hoxma 35,9001 LD Grou.

IN~ElONDEN J9fN DE BUORREN.Daar ligt het nogal gevoelig, de emoties komen snel naar boven daarin de BuolTen. Dat was een waarschuwing nu de 30 km. (weer) inzicht komt. In de loop der jaren al heel wat veranderingen ondergaanom de aanwonenden en het doorgaande verkeer het naar de zin temaken. Het lukt maar ten dele. Het parkeerprobleem lijkt volgensdeskundigen ook met verboden en geboden niet op te lossen.Pogingen van voorheen om de oude Overijsselse straatweg alsdorpsstraat te veranderen was een dure les, dat weet ook de gemeente.Dus geen experimenten weer daar in de Buorren, dat kwam in devergadering van Doarpsbelang duidelijk naar voren. Een krommeredenatie werd gehoord: bij 30 km. Bereiken we misschien wat wemet 50 km. Niet klaar krijgen. Verkeersregels zijn er toch omnageleefd te worden! De geluidsoverlast en trillingen door de drempelbij de kruising zal ook bij een snelheidsverlaging niet merkbaarafnemen. Het landbouwverkeer blijft en het vrachtvervoer dat er nogis en de busdiensten willen we toch houden')Brommers en scooters, de grote zorg in het verkeer worden door hetministerie t.Z.t. van het fietspad verbannen en naar de autorijwegVerplaatsing van het gevaar') Maar waarom discussie over hetoversteken') De oude ventweg is toch ook versmald tot fietspad.De verkeersdeskundige van de gemeente, die een en ander toelichtte.had Wytgaard wel als "proefdorp" willen zien, maar moest toch weleen andere conclusie trekken. Uit de stemming in de vergaderingbleek wel dat de omstandigheden hier niet zo gemakkelijk liggen.Daarom zal dit alles wel een vervolg krijgen.U ziet; elke verandering brengt de gemoederen in beweging. Ermoeten geen overhaaste besluiten worden genomen. Dat is ook een lesuit het verleden.J. Roorda.

11IIII'~ 1111',,"",mm";," ;'" ""'"00" 0' W""'" "'" //INieuwsbericht F.C. 2000.5 Februari 2000 dat moet een dag worden voor en van Wytgaard omnooit weer te vergeten.Wat zijn de plannen?We gaan een activiteitendag organiseren voor jong en oud, voorsportievelingen, voor mensen die niet meer kort door de bocht kurUlenkomen, kOItom voor alles en iedereen.Dit gaan we dan afsluiten met een dans- en muziekavond.Natuurlijk vrij entree.5 Februari 2000, zet het op de kalender'.75 Jaar Dorpsbelang voor elkaar, met elkaar.Wij houden jullie op de hoogteHYNSTESPUL COMMISSIEWYTGAARDWij organiseren dit jaar weer een grootpaardenfestijn in en rondom het dorp Wytgaard. Dit jaar wordt dedeelname vast groot, daar ook dubbelspannen kunnen deelnemen. Hetparcours wordt iets gewijzigd en nieuwe evenementen wordenuitgeprobeerd. Waterbakken en heuvels zullen niet ontbreken. Alsdatum is vastgesteld 4 juni 1999 en het gebeuren vangt aan om 18.30uur. Wij komen hierop nog terug door middel van te plaatsenaffiches, Radio Fryslàn en K~ula 's Krantsje.Namens Commissie HynstespulGerard Roorda.

12SCHOOLNIEUWSVoordat je het weet is het al bijna I april en moet er weerschoolnieuws verzameld worden om dit op tijd bij de redactie van itHavenpypke te krijgen. Maar wij houden u graag op de hoogte vanwat er op de school gebeurt.Aantal leerlingen en leerkrachten.Op dit moment telt de school 75 kinderen: In groep 1/2 zitten 29kinderen, in groep 3/4/523 kinderen en in groep 6/7/8 ook 23 kinderen. Dit gaat dus heel goed,vergeleken met een aantal jaren geleden toen we nog maar net bovende 50 kinderen hadden.Aan de school werken 5 vaste leerkrachten en een Melkertbaan. DitzIJn:Geertje Bergsma-Hettinga, directeur en leerkracht groep 6/7/8.José v.d. Meulen-Hamersma, leerkracht groep 5/6 en intern begeleider.Sandra Kramer, leerkracht groep 3/4/5.Janny Noordermeer-Dijkstra, leerkracht groep 1/2.Titia Jonker-Hoeksma, leerkracht groep lI2.Truus Klooster, onderwijsassistent groep 1/2 (Melkertbaan).Van de leerkrachten hebben alleen Sandra en Geertje een volledigebaan, de anderen hebben allen een part-time baan.Ook de komende jaren lijkt het leerlingenaantal gunstig, zodat we onsgeen zorgen hoeven te maken over het voortbestaan van de school.Carnaval.Vrijdag 19 febr., de laatste dag voor de voorjaarsvakantie, houden wevolgens traditie ons verkleedfeest. De jury, bestaande uit de kinderenvan groep 8, had het niet makkelijk om de prijswinnaars aan te wijzen.Er waren voor elke groep 2 of 3 prijzen, maar we vermelden hieralleen even de I e prijswinnaars:Groep I: Jan-Douwe Joma als soldaat.

13Groep 2: Jitske Jongbloed als hond.Groep 3: Willem Ypma als sneeuwpop.Groep 4: Aaltje Santema als Chinese.Groep 5: Marie Hemstra als cowboy.Groep 6: Hedwig Nutma als zeemeermin.Groep 7: Age-Wybren Jongbloed als Euro mascotte.Juffen: Juf Truus als charlton danseres.Creatiefste van de school: Pieter Deelstra als weerman.Mooiste van de school: André Buwalda als punker.KJedingactie.Als u dit leest, hebben wij onze kledingactie in de week van woensdag7 april tot woensdag 14 april al weer gehad. Zaterdag 10 april zijn wedoor het dorp en omstreken gegaan om de bekende witte zakken bij uop te halen.Go-Infra.Maandag 8 maart zijn er 2 mensen uit het bedrijfsleven in groep 6/7/8geweest om de kinderen te vertellen en te laten zien over van alles watte maken heeft met de infra-structuur, zoals: Waar liggen de diverseleidingen voor water, gas en stroom, hoe ziet dat er uit, verschillendesoorten asfalt, enz. Ook mochten de kinderen zelf aan het landmeten.Verkeersexamen.Op donderdag 15 april doen de groepen 7 en 8 mee aan het landelijktheoretisch verkeerexamen. We zijn in school al druk bezig geweestom proefexamens te maken en de verkeersborden eens extra tebestuderen. Hopelijk, als u dit leest, is iedereen voor dit onderdeelgeslaagd. We doen ons best.Oud papier.Het gaat nog steeds prima! In december hadden we: 3360 kg.Jn januari: 3060 kg.In februari: 4220 kg.Voor dit geld hebben inmiddels 3 van de 10 computers in school CDRom gekregen en een geluidskaart en boxen. Dit werkt prima. Wehopen dat u zo door blijft gaan met het sparen van het oud papier.

15De àldereinFan 't jier dêr ris aandacht aan skinke.Men kin der fansels ûngelyk oer tinke,Nar is 't net ris goed om nei te gean,En oer it hoe en wat efkes stil te stean.Al mar mear machtich kom' hja opsetten.Lju dy't it witte, ha it al bemett.en.It is as mei in grize sterke floed,Is der wol plak, jout saks gjin noed?Kin de mienskip dit wol drage?Hja sels sit' der minder mei yn 'e mage,Sa mar wat om en troch piele,Wol àlder, mar harren almar jonger fiele.Mar hoe it na wat yn 't lykv/icht te llàlden,Men tinkt, i t komt wa t bryk mei al dy en del;.Dan mar wer yn it "wurkproses" sette,As dat der is, wat soe 't dan lette.Of samar wat dwaan dat gjin namme hat,It goede wurk, dat wol dien wurde muat.Ut frije wil, hannen ut de mouwen stekke,En sa in slim tekoart dêr aan ferbrekke.Alderein bin' ornaris lju fan tradysje,Hinget wol 6f fan de geastlike kondysje.Al giet it na allegear like hastich en hurd,Mar it wennen aan feroarings wol minder wurdt.Sa set dan al sa stadichaan de àlderein,Oer de tiidgrinzen hinne, wêr is de ein?Fan dizze almar waaksende sul veren stream,Dêr by te hearren is allyk in dream !~T. R.

UT 'e PINNE FAN .17Hienen wy yn in earder ferhaal, al ris twa Wytgaardster timmerbazenyn 'e kiker, der wiene mear ynwenners dy't harren mei houtbewurkingdwaande hàlden. Foar in goed stik timmerwurk, hantearren, ek debruolTen Hessel en Piter Koopmans skaaf en beitel. Meubelsaken koemen yn Wytgaard net, mar wie der ferlet, dan koe men ek dêrfoarteljochte by de firma Koopmans. Koopmans meubels, ut de hànmakke, gongen in minskelibben mei. Feitelik wiene dizze minsken hartiid fier yn it foar. Yn de notiid, praat men oer in twadde tak, mar byde bruorren Koopmans, wiene hja al mei in tredde dwaande. Itbuordsje kassier by harren oan 'e gevel, joech oan, as er ris immenwie, mei te folie hànjild om hannen, dy koe soks by Hessel op rintesette litte. No wiene der yn dy tiid net sa folle Iju, mei rom jild omhannen. It wurdsje krapte kaam mear foar dan it wurd rom. De klantkoe eartiids ek net alle oeren fan de dei by de bank teljochte, no binnewy it sa wend, as wy tinke om efkes by de bank oan te gean, si! datgjin inkeld beswier ynhàlde. Yn in wurkwike fan fyftich oeren ofmear, wie der doe ek gjin romte foar, om te pas en te unpas by de bankaan te rinnen. Myn earste gong op wei nei Hessels bank, sa as mynMem de bank doe neamde, wie op in sneon yn de neimiddei. Minskenfan bûten, bygelyks it boerefolk, (in beneaming dy't men na net mearheart) dizze minsken diene yn 'e wike Wytgaard net aan, hja makkengebrûk fan Hessel syn service, om op sneintemoalll nei detsjerketsjinst harren banksaken te regeljen. Wy meie der fansels netfan utgean, mar it soe best wêze kinne, dat hja ûnder de preek de rinteal utrekkene hienen, en dêrby hie it stilsitten ek wer syn gerak kligen.lt tsjintwurdich regeljen fan banksaken, is fansels net mear tefergeJykjen mei eartiids. De flappen komme us no tusken de foegenwei te mjitte. De Iju hawwe der ek noch al wat fOal"oer, om gebruk temeitsjen fan san foegespuier. Somtiden sjocht men in hiele rige foarsa'n flappetapper yn 'e kjeld stean te blaubekjen. Dan gong it er byHesseIs bank gans nofliker om en t~ wachtsjen wie gjin inkeldbeswier. Wie der ahis in klant dy 't wat mear tiid nedich hie, danwaarden je troch frou Ann~ Hesse1 syn partner, yn ~e huskeamer

18ûnthelle op tee ofkofje. Sa'n ûnthaal foeI der by de klant meastal woltige yn, mar dat wol noch net sizze, dat de minsken, oates en toates byde bankman op 'e stoepe stienen. It run bepaald giin stoarm, watbanksaken oangong, dèr by it fan Balensreedsje. De meteropnimmerynkassearre de ferbrûkskosten noch ut de hàn, en de A.O.W. wie nochniet iens utfûn. It wie ek de tiid dat us as jongere leard waard om tesparjen, wat efter de hàn te hawwen foar letter, is nea wei, waard derdan tsjin us sein, letter is tsjintwurdich hjoed. Fan f 15,65 fait net safolle te sparjen, it wie myn earste lean, foar fyftich oeren wyks. Itwaard my op 'e hàn utteld, wat ik miende tekoart te kommen, wieleardersjild, wurde der by sein. Fan sa'n habbekrats moast dan eknoch ris in tientsje kostjild Of, it wie by us giin filantropyskeynstelling, Memke hoegde net foar neat, foar us efter de wasktobbe testean. It wie de tiid fan justjes nel wràldoarloch 2. Nederland zal uitzijn puinhopen herrijzen, zet gezamenlijk uw schouders er onder. ltwie de slogan, dy't wy gaUlis oer de radio en yn bioskoopsjoernaals tehearTen krigen. De wurden leardersjild en kostjild, wiene yn dy tiid ektwa hiel aparte begrippen, wêr't mar rekken mei te hàlden wie. lt wurdleardersjild der hoecht men de jongelju fan tsjintwurdich net mear meiom de earen te slaan. Troch harren sttidzjetiid, ferlitte in grut part fande jongeUu op folwoeksen leeftyd it learynstittit. As it harTen dan watmei sit, dan kinne hja fia de fax, internet, ofutstjoerburo oan de slachreitsje. De tiid om dan yn eigen koer te krûpen is dan net sa fier mear.Heit en Mem sjogge mekoar efkes oan, no al de doar ut' Hja binne dernoch mar krekt, fansels de jongelju hawwe tsjintwurdich in fin mearas in bears, neffens us jongereintiid. Mar ha mar giin noed mei dizzejonge mantsjes en wyfkes, hja rède harTen skoan, Mem hat altyd nochwol wat sunlight oer om foar harTen de wask te dwaan, en justjes foariterstiid efkes te skiljen, fan kin ik wol by jimme ite, soks moat dochsgjin beswier opleverje. AI folop yn it libben steand, en al wat 6fwittefan de ràne en de hoed, misse hja it wurd kostjild. De wurden kostjilden leardersjild, binne sa stadichoan troch de nije generaasje ut demoade rekke. Wa us ha woe, soe ik foar us soargje, en nei us sttidzje itleafst folop oan de bak. lt is foar de nije generaasje in folslein oarerute sa as wy it ûnderfûn ha., mar is grif net makliker. Yn myn tiid

19wiene der noch gjin utkearings foar de jongerein, wy moasten perseeom wurk ut, by de bedriuwen làns te freegjen as er ek wurk foarhannen wie, it hat by my wol ris it gefoel jun dat it mear skoaien danfreegjen om wurk wie. Foar asjo de baas te sprekken krigen, wie deral in hiel ritueel oan foarOf gongen. Mynhear hie dy fansels allangoankommen sjoen, hja dienen doe oars hast net, as it personiel op 'ehannen sjen, ofhja stlenen ta it rut ut te gapjen. Mei syntrijedielichpak om 'e lea, soks wie doe gewoan, makke sa'n man sawat mear yndruk as immen yn in mansjesterenbroek. Koest er de kopmar by hàlde, dat woe sizze, de fyts moast kreas te plak set wurde. Opwei nei it kantoar, der om tinke dast dan rjochtop fÛnst, de klompen,elk fÛn der doe op, ek de stedman, moasten kreas foar de doar utdienwurde. It hier wat kreas, en foaral net ferjitte om op 'e doar te klopjen.Wiene je ienkear binnen unthelle, dan stiene jo yn 't kantoar meiallegear folk om dy hinne, dy 't dan wel' op harren beurt, dy dan fankop ta tean, oan sieten te gapjen. In apart keammerke om sokkedingen te bepraten, dat wie by de meast bedriuwen noch hiel fier ot:de measten hienen noch nea fan In kantine heart. No dan stiene jotusken al dat frjemde folk, wy wienen ek neat wend fansels, marmoast de kop der wol by hàlde. et fan 'e wize bringe litte, dat hàldeyn, foaral mei twa wurden prate, ja mynhear, nee mynhear.Al dat soarte fan dingen, stlene doe heech by de minsken yn it findel.Yn wêzen wie it in soarte fan persoansbewiis, hja mienden oan ituterlik sjen te kinnen, ut wat foar nêst je kamen, soks koe tigewichtich wêze. Dan wiene der ek noch wol ris bedriuwen dy't wittewoenen, by wat foar tsjerke asjo hearden, hja fregenjin it himd fan 'ekont. Dat saneamde uthearren wie yn dy tiid noch wol wat yn 'emoade, in baas woe fansels ek wol witte, wat foar fleis as er yn 'ekupe krige, en by al dy fragestelieriJ, siet it omsittend laach moai meite lusterjen, privacy wie doe like iepen as yn de notiid. Hie men nei ingesprek noch twifels, dan wie altyd de skoalmaster, de dûmny ofdepastoar der wol, om wat mear dudlikheid oer de persoan te ferkrijen.In konfrontaasje mei in wurkjouwer, hie somtiden foar de arbeiderwolris in femederjende klimaks. It baaske koe jin dan witte litte, dat erfoarearst gjin wurk foar dy om hannen hie, mar dan wat op in sunige

20manier de opmerking makke fan, ik soe it earst noch mar ris by in aarbesykje jonkje, miskien hast dan wat mear kàns. Fansels bleaunen jefatsoenlik, allinnich gongst wat mei m oare tinkwize de daar wer ut,en wol yn it ramt fan, k.rij om my in stmt mynhear, en dêr hie mynhearfansels de skijt aan. De sollistant fan hjoed komt der gäns aars meiaan, hy komt faken al mei de auto it bedriuwsterrein opriden, en sjochtearst ek noch ris goed om him hilU1e, hoe 't de saken der by Iizze,want de baas maat de Arbo wet al neikomme. Dan giet de faam of defeint op ûndersyk ut, nei de persaan dy't him te wurd stean kin. Asdan it kontakt ta stàn kommen is, jout er in hàn en seit, fan Kreupelenis de namme, it heart wol wat mank, mar de halU1en sitte my goed aanit Iiif. Foar dat de man, dy't de personielssaken behe,1igt, wat sein hat,hat de sollistant de mûle al yn beide halmen. Rjocht foar syn raap,komt it er ut, ferlet fan folk haw ik heard, it personielsmantsje jouthim na ik bleat, myn namme is fan Krimpen siet de man, it heart net alte rojaal, mar it kin jo tafalle. Dan is de mûlripe sollistant wer aan bar,wat is hjir it oerlean? Sûnder omwegen ktiget hy der antvv'Urd op. Danspilet de wurksiker fan ruten, en seit, ik tink dat jo better om in aarsjen kiIme. Nee baas, wat jo hjir foar eagen stiet, wat lean aangiet, danrinne jo efter de feiten aan, jo sjogge my noch wol foar fol aan tink?En miskien docht it baaske dat ek noch wol. Ik woe mei dit fragmintefkes aanjaan, dat de wràld by fyftich jier ferlyn, folslein in slach omIS. Der binne yn fenin fan jielTen gäns feroaringen yn it arbeidsprosesoanbrocht alhoewol de arbeidsdruk fan hjoed, sa wol foar baas asfeint in slim ferskynsel is. Seis haw ik noch wurkjouwers meimakkedy't seinen, hoe lang as jim wurk ha docht er net sa krekt ta., as it wurkmar goed is, want tink om us namme, nammebekendheid stie doe byde klant op in heech peil. Oer oerlean waard doe ek noch net praat,wyklean der gong it om, sjen wat jin op 'e hän utteld waard. Deminsken dienen it hanen wat mear aan tiid, sa as begelyks YdeHettema., de Wytgaardster weinrnakker. Yde wie in kalme wurker, watde man klearmakke, stie foar in degelik stik hänwurk. Heaweinen,jitkarren, molklorry's, tsjillen en tiksels, koartom it hiele boerereau,fan doedestiids kaam troch Yde syn hannen. Hiene jo ferlet fan inkroade, as it na in pipegaal wie of in mjukskroade, Yde draaide de hàn

23Op de foto krije Hendrik en Janke (heide rjocht.\) de priisfclfImefr. ·De Bie-Jansenfan "Koninklijk Horeca Nederland'·."Omke Wopke it skjinste kafee yn NederlanIn buorman sei it al: dy lju bin' dêr altydoant himmeljen en skjinmeitsjen. Mar hjir gietit om de lucht yn it kafee dy suver en farskis. Dêr soarget in ynstallaasje foar dy't kom-­pjoeterbestjoerd wurdt.Wy koene i t Tongersde i 11 maart op de teeveesjen dat it kafee yn Wytgaard it bewiis"gewoon gastvrij" fan Horeca Nederland Hun hieen dat Janke Terpstra en Hendrik Kuiper dy ûnderskiedingkrigen. Sa fiele alle klanten,smokers en dy't der net oer kinne, harren thüsby Omke Wopke.

24Earste ljipaai fan Wytgaardmar ek fan de gemeenteNico Terra is fêst in tûke aaisiker. It wiesneintemoarn 14 maart doe' t hy yn i t làn fanKlaas Hellinga in ljipaai fûn. Dat is betiidfan it jier. krekt in wike letter as it earsteyn Nederlàn. Net haw' VJY it meimakke dat itearste Vvytgaarder ljipaai ek it earste fan degemeente Ljom~ert wie. It wie dan ek foar Nicoen syn mem in feest om it oan ûs nije boargemastervan Haaren dy't it ek noch net eardermeimakke hie, oanbiede te kinnen!De Jantje Beton actie heeft f 642,80 opgebracht. De helft van ditbedrag is bestemd voor de jeugd van de voJleybalvereniging. AJlegevers en collectanten wiJlen wij hartelijk bedanken!Het kampeerweekend voor de jeugd is op 7 en 8 mei. De kinderenkrijgen hier nog infonnatie over. Kinderen vanaf 9 jaar kunnen vanafhet nieuwe seizoen op volleybal. Naast de wekelijkse trainingenworden er diverse activiteiten georganiseerd, zoals bijvoorbeeldzwemmen, een spelmiddag, en bovengenoemd kampeerweekend. Wijzouden het leuk vinden als er veel nieuwe kinderen op volleybalkomen.Ook voor volwassenen en de oudere jeugd is volleybal leuk.Recreatief of meedraaien in de NEVOBO-competitie behoren tot demogelijkheden. Heeft u belangstelling dan kunt u contact opnemenmet Anneke Terra, De Finne 9, tel. 2553248.

27REISFERSLACH G H A N A (ferfolch)As we jûns om 21.00 oere yn Sampa oankomme, wurde \/ewolkom hjitten yn de pastorij. Yn dit hûs hat Omke Piter28 jier wenne. En no rinne wy hjir om: in apart idee. (Itwolkom hjitten yn Ghana giet neffens in ritueel. Degasten jouwe earst (fan rjochts nei lofts) de gasthear dehan en dêrnei giet de gasthear de riqele gasten lans O!l1de han te jaan (ek wer fan rjochts nei lofts) en hjit S~1gasten wolkom) .Nei in glês wetter kinne we oan tafel skowe. Jûns om21.00 oere ûntfongen wurde mei in miel i ten datferwachtsje je dochs net yn sa'n lán. Nei sa'n lange deireizgjen hiene wy fansels wol sin oan wat en wy litte itus dus tige smeitsje. Nei it iten nei us keammerke. !delizze krekt op tiid op bêd as de generator utgiet en itrûnom tsjuster is (it wie noch in hiele poepetoel: om deklamboe boppe it bêd te fabrisearjen; ~.e nimme n1. leavelnet it risiko om hjir malaria op te rinnen).De oare dei bringt Pater Dominique (de Ghanese ferfangerfan Omke) us nei de skoalle. Omke Piter hat hjir yn Samp.:..de legere skoalle utwreide en de ambachtskoctlle en de~hushaldskoalle opsetten. We kri jein rûnlieding lans deteory- en praktykklassen. De learlingen binne hurd aan itwurk. Der wurdt metsele en stukadoare (stiennen vlUrdemakke fan modder en semint) op de bou-ofdieling. Op dehoutofdieling sjogge we dat se mei ark fan u.o. "Nooitgedagt" ut Drylst pengat- en fear- en groefferbillingenmeitsje. Ek in aardichheid om te sjen is dat se mei dehanseage fan harren of seagje: de kartels fan har of.Sels de kraallingen wurde mei in beitel makke. Op denaai-ofdieling sitte de fammen efter de hánn;·,;ül1lasines.De oefenstikken wurde makke fan semintsekken (dat is \/a t.je neame recycling). Alles sjocht der perfekt ût.Middeis rinne we troch Sampa. Ljofts fan de haadstrjittewenje de moslims en rjochts de katolyken. Oeral kommèbern wei en lûd swelt op ut harren kielen: "Beruni Fata.Beruni Fata" roppe se us ta (it is krekt "de ,/ave" ,hieltyd mear bern en alsmar lûder ~lUrdt it roppeli).

28Letter fernimme He fan de pater dat se blanke prystersnei us roppen. Faak binne de ienichste blanken dy't se ynSampa sjoen ha prysters: fandêr de assosjaasje.Jûns besjogge wy de tsjerke dy' t Omke Piter hj ir bouHelitten hat (hiel Sampa hat deroan meiholpen: jong en aldrûn mei in spesiekûp op 'e holle). Der kinne 1000 minskenyn en mooglik kinne de syddoarren iepen foar minsken dy'tder net mear ynpasse en bûtendoar dus alles folgje kinne.Op dit stuit binne de minsken muzyk oan it meitsjen ender vrurdt songen en dûnse. Wy wurde utnoege om mei tedCmsjen. Se betankje us dat He meidûnsje. Letter hearrewe dat dit in deadewake wie foar in jong iamke dat stoarnwie. Us meidûnsjen \de foar i t folk dus in bewiis fanlêste eare oan it famke.De oare dei geane we nei in pottebakkersdoarp en sjoggeit hiele proses fan klaai nei pot.o sa nijsgjirrich. Alles giet mei de han en it bakkengebeurt yn in fjoer fan tûken.!1iddeis yn de pastori j tun kri j e we allegear oanrin fanminsken ut Sampa dy't mei de famylje fan Omke prateHolle. Je krije der in brok fan yn de kiel sa wiis wieneen binne se noch mei him.He \vurde ek noch ûntfongen op de Credit Union Bank dy' tOmke hjir bouwe litten hat. De minsken ha hjir leard omte sparjen en te lienen; dit systeem wurket goed ynSampa. Jûns is de brassband oan it spyljen by de "'Tetterpomp.He dûnsje dêr mei de minsken. Fantastysk sa meielkoar. Echt lang halde \vy it net ut yn dizze temperatueren op it san.Nei de safolste brodzige nacht geane we moarns mei itskoalhaad lans ferskate doarpkes fan Omke Piter syndistrikt destiids (dat wiene 42 doarpkes). Syn missy wieit bouwen fan wetterpompen, skoallen, klinykjes,tsjerken.Op snein meitsje we de mis mei yn de folle tsjerke. Ek no\lt\rde wy wer foarsteld oan de mienskip. Der binne nochferskate minsken dy't in holledoekje of in t-shirt oan hamei in fotoprint fan Omke Piter derop (fan syn ófskie ynSampa). De minsken binne sneins yn 'e pronk en dat is

29prachtich om tesjen: al dy gewadenen hierdrachten.Debaby's yn detsjerke krijeit boarst ofwurde ferskjinne.Dyselde dei slenterjewe foar delêste kear trochSampa.De moandeis gietus reis wer fierder.Mei in tra-traferlitte we Sampa.In twastriidhàldt us dwaande:oan de iene kantis it hearlik omwer fierder tereizgjen. maroan de oare kantis dêr de wittenskipdat we hjirnea wer kammesille.Yn it folgjendeHavenpypke itlêste diel."De Is/erke yn Sampa koml til"Jaap & Hannie

30Y N S T JOE R D(Wytse Balsma (75) is in warber man. Net allinnich yn'e mienskip fan Aldeboarn, mar hy sette ek op papier[-vat er sa al meimakke yn de jierren doe't er feint wieby Willem Bottema. Dat wie yn 'e oarloch en oant 1948ta. Syn heit en dy wennen doe yn Wurdum)Neitinzen fan in smidsfeint ût de oarlochsjierrenyn WytgaardYn it begjin fan de oarloch kaam ik by Willem Bottema asbegjinnend feint en fertsjinne f 4= wyks. Ik kaam fanWurdum, myn heit en mem wennen oan de spoardyk, sadwaandefjouwer kear deis hinne en werom. It wie te dwaan (oer dehoutsjes ?). Willem hie net it measte smidswurk, dat dieJoh. Brinksma. Willem vlie mear in man fan de hannel. Synheit Watze Bottema wie in earste fakman. Hy wie ek foarsitterfan it BOn fan Smeden Patroons.Doe' t Willem autogenysk laskjen oanskafte hat de aldmander net wer west. Dat is plakken sei er. It gas wat no ynflessen sit, kaam doe ut in apparaat dat mei karbidwurke. Sa hie ik AldjiersjOn altyd in protte karbid ommei afdankte molkbussen te sjitten.Age Wybren Jongbloed kaam del mei in hynder: nije izers,sei er. Ik drok oan i t skreppen. It lêste izer slaggenet. As ik oan 'e lêste poat kaam sloech er, hy wie nette benaderjen. Kinst dy poat net beet halde, sei de boer.Besykje jo it mar, sei ik. No wie de man hiel wat mansk,hy wie net lyts en woech om-en-de-by de 200 pOn. Nei inpear tellen lei er op 'e strjitwei, it bist hie der gjinmuoite mei. Letter die bliken dat de feedokter al in pearkear mei dy poat dwaande west hie. Soks ferjit sa'n bistnet. Ik wit noch dat 4 nije izers en it wurk doe f 15=koste. In boere-arbeider fertsjinne doe in gOne as 17oànt 19 wyks.Johannes Brinksma wie in echte hoefsmid. Watze Roorda meisyn protte Fryske hynders hie er ek as klant. In hynder\-laard by dizze man gj in baas. Hy hat wol ris in pear

31hondert meter fan de smidte 6fstien, hy liet net los.Soan Ate fleach mei de gleone izers hin en wer. It naaideder faak ut. Johannes flokte, i t tongere der oer yn . ebuorren, mar hy bleaun baas oer it hynder.Yn it begjin dat ik by Willem wie waard der noch benzineferkocht. In pomp mei 2 glêzen fan 5 liter, streepkesderop foar de litermaten . Doe hiene wy i t noch oer inmingel. Der siet in flengel pomp oan, de slang yn de tanken as it glês fol wie, leech rinne litte om it oare glêswer fol te pompen, foar 17 sinten de mingel. Ut de hollewei rekkenje wie doe net sa slim, dat fak hiene wy opskoalle han.Hoe fierder mei de tiid, hoe mear banplakken. Nije fytsbannenwiene net mear te krijen, dy wiene op 'e bon. Menmoast oanjaan kinne hoefolIe km. men fan it wurk of wenneom in bon te krijen. Oars moast men rinne. Foaral demolkehellers üt LjoUVlert kamen geregeld del. Se hienemeastal in fêste boer en hiene dan wat flessen by harrenyn de tas foar de molke. It banplakken koste doe inkwartsje, letter die it in dûbeltsje mear. Men hie somstwa bannen oer elkoar hinnen. Ik plakte doe 4 ta 5 bannenyn 'e moarn. Yn i t alderlêst kamen de minsken utHollan del. Op 'e fyts ut Amsterdam as Den Haach. Foaralyn de winter mei snie wie i t moardzjen en somtidenhellen de lanwachters de minsken i t guod of. Iten waardsomtiden mei gouden of sulveren sieraden betelIe. Sawaard der ek wol misbrûk fan makke. Yn Fryslan wie i tnet rom, mar wy koene us ridlik rêde. Foaral de tabaksbonnenwie goud mei it ruiljen.Yn 'e winter fan '44 kaamder in frommiske mei in stikkene fyts. Ik wie dwaande itfehikel te meitsjen, doe' t i t minske yninoar sakke. Wybrochten har yn 'e keamer, se hie de hiele dei noch gjiniten han. Willem syn frou rêde har dermei, 4 oeren letterkoe hja wer fuort; soks komt je nei oan.Klompen wie al sa wat. Ien fan de timmerlju besochtklompen te meitsjen. In blok hout mei in gat is noch gjinklomp. Brinksma besocht om dêrfoar ark te meitsjen.In oare kear fierder.Wytse Balsma

33UTS LACH FERKIEZING PROVINSJALE STEATEN 8-3-1999Stimburo Wytgaard (tusken ( ) dy fan 8-3-1995)CDA 95 ( 105 )PvdA 60 (42 )VVD 32 (32 )FNP 34 ( 24 )D 66 6 (7 )Groenlinks 32 ( 15)RPF/SGP 1 (- )Fed.Gem.Bel. 6 ( 6 )GPV 1 ( 1 )( 1 ) NCPN( 1 ) C.O.(8 ) AOV( 1 ) S.P.Jildige stimmen 267 (243)Blanco (- )Unjildich ( - )Tot.ûtbr.stimmen 267 (243 )Stimgerjochtenden 406 (384)Opkomstpersintage 65,76 (63,28)Langs deze weg wil ik iedereen bedanken die aan mij gedacht hebbentoen ik in het ziekenhuis lag en de tijd daarna.Het gaat nu de goede kant weer op.Ook namens Teake, bedankt.Ida Terra.

35BILJERTKLUB"OH 'ETAFEL"Wat ik einlik sizze woe,moatte jimme eins net witte.Om't in min foarbyld wêze koe.Mar wa soe him wat oan my gelegen litte ?Ik skriuw it dêrom dochs mar rûn:ik smookte graach in piip tabak.Mar ja, hoe giet dat, 't wie net sûn,dus fuort mei piip en jiskebak.Dochs, it langstme is altyd bleaun.Dy't it dien hat kin it witte.Der is al mear oer praat en skreaun:do kinst it hast net litte.Ien fan myn ma ten "OM 'ETAFEL"smookt ek net mear, mar is 't net raar?Wol yn it doarpshûs by 't biljerten,allinne op freedtejûn sigaar.Sa doch ik it ek, de lûsjefers dy ha'k.Ik haw it goed no foar it ferstan:ik kocht in P~~P. ik kocht tabaken freed giet it yn 'e bran.A.M.

37EENDACHTIGENMet veel aandacht lees ik wat lan Borwell zoal in de vogelwereldwaarneemt en daar enthousiast over schrijft. Hoewel hij hier nietgeboren en getogen is, ziet hij vele dingen in de natuur in eigenomgeving die aan ons voorbij gaan. Hij maakt ons attent op dewisseling der seizoenen waar de vogels zo bij betrokken zijn. Dannemen wij het hem helemaal niet kwalijk automerken niet te kennen,want vogels benadert men het best met fiets of lopend, al of nietgewapend met een verrekijker.In onze jeugd hadden we al veel met de eendachtigen te maken. Inbepaalde tijden als trekvogel, maar "onze eend" die het hele jaar ineigen omgeving blijft, was ons het meest vertrouwd; we zijn er als hetware mee opgegroeid.In het voorjaar, zo begin maart, werden rondom de boerderijeendenkorven uitgezet. Een dertigtal korven, in de winter gemaakt ofgerepareerd; een korf gaat niet lang mee. Zo kwam in de winter BaukePeul (Tolsma) van Reduzum een dag om van stro en riet korven temaken. Hij nam dan ook zijn trekharmonica mee; dat was in die tijdvoor ons een bijzondere dag.De uit te zetten korven kregen een plaats in geschikte bomen, maarook wel aan de houten palen voor de stroomleidllg die er toen waren.De ijzeren elektrische hoogmasten waren ook wel geschikt of in eenpassende tak die we in de sloot plaatsten.Met "aaien fandelje"hadden we het een maand lang druk. De eierenwerden op enkele na uitgehaald en aangevuld met fopeieren (koaien)om de eend uit te melken. Soms waren de roeken of eksters ons voor,maar de eend ging wel door met eieren leggen dankzij de nepeieren.Was de leg uit, dan bleef de eend zitten, was broeds. Bij hetwegvliegen liet zij dan een golf stinkende ontlasting achter, dat jemaar moeilijk ontwijken kon. De eend begon na een dag of tien metde tweede leg en kon dan de 12-14 eieren uitbroeden. Als alles goedging kwamen de eendenkuikens na 4 weken, in de loop van de maandmei. Zo'n korf was wel een veilige broedplaats, beter dan develdeenden die in het hoge gras zaten te broeden en bij het maaien de

38kans liepen met eieren en al te worden vermorzeld. Vreemd is het datkorfeieren rapen wel was toegestaan, terwijl in het veld de eendbeschermd was.De mannetjeseend of woerd (jerke) speelt bij de gewone eend eenaparte rol. Opvallend is dat er een overschot aan het sterke geslacht is.Dat schijnt vroeger ook al zo te zjjn geweest. Want vader zei tegen dejagers Lolke Miedema en GjaJt vd. Hem:"Sjit der mar wat jerken ut,dy bin 'der dochs te folie". Twee woerden bij een eend geeft strijd ende eend wordt de dupe. Vooral als in de broedtijd., zo tegen de avondhet eendje even het nest verlaat om wat te fourneren. De woerdenwachten dat af en niet alleen het eigen mannetje maar de hele meutekomt in actie. Een duik onder water moet voor de eend soms reddingbrengen om aan al die belagers te ontkomen. Zijn er eenmaal kuikensdan is de belangstelling verdwenen en moet moeder de eend het ziente klaren om het kroost te beschermen tegen al die gevaren die dreigenen dat zijn er nog al wat. Katten, eksters, roeken, reigers en ook nogsnoeken. Vroeger waren die in de gewone sloten te vinden. Ik herinnerme nog dat een eend al haar jongen kwijtraakte doordat ze in hetjachtterrein van een flinke snoek kwam die in de gracht zwom. Ze wasin paniek als er weer een kuiken onder water verdween en toch kwamze daar weer terug; zo dom als een eend' Ook een vreemd kuikenwerd niet geduld. Als twee koppels elkaar kruisten, dan verdwaalde erwel eens één en kwam bij de verkeerde groep terecht. Dan werden erkorte metten gemaakt door het vreemde kuiken onder water te duwenzodat het verdronk IDie lieve eendachtigen; er is veel mee te doen en te zien.J.Roorda.

39LEZERS SCHRIJVEN...Een stukje natuur: Hoefblad en Scholekster (Strànljip)Vandaag voel ik me een beetje dutjes terwijl ik dit schrijf, wanthet is 28 maart, en vannacht is de zomertijd ingegaan. Het zoumisschien beter zijn als ze dat om 11 uur 's avonds deden inplaats van 2 uur 's nachts; want nu moet ik de wekker zetten omzo midden in de nacht uit je bed gaan om al de klokken vooruitte zetten. Dat zijn er inmiddels aardig wat, dus met het verlorenuur daarbij is het haast 4 uur voordat ik er weer in lig. Toch isdit voor mij een kleine prijs die ik moet betalen voor zoietsheerlijks als de zomertijd, en voordat dit in de dorpskrantverschijnt ben ik er helemaal aan gewend. Elk jaar kijk ikreikhalzend uit naar deze gebeurtenis. Het is een teken dat delente nu echt begonnen is en, wat nog veel merkbaarder is, deavonden worden langer. Tenminste dat heb ik zo vaak gehoord,dat ik er ook in ga geloven, maar wat een onzin eigenlijk. Verteldit aan elke willekeurige haan, haas, havik of welke anderelevende have dan ook, dan zullen ze je aankijken met een blikvan 'waar heb je het over?' Ze zullen allang in de gaten hebbendat de dagen langer zijn, maar dat de avonden in één klap meteen uur zijn verlengd zullen ze nauwelijks merken.Aan de ene kant is er niks natuurlijkers dan de tijd (de zon kJimten daalt in de hemel, de dagen worden langer en korter, en deseizoenen wisselen elkaar keurig af), maar aan de andere kant istijd een kunstmatig bedenksel van de mens. De natuur trekt zichvan tijdsbepaling niks aan. Heeft u ooit geprobeerd een haan éénuur vooruit te zetten? Toch merken alle beesten het lengen vande dagen, en het is zo dat het ingaan van de zomertijd samenvaltmet een periode van grote activiteit in de natuur. En omdat deavonden dan 'langer' zijn heb je als mens meer gelegenheid om

40ervan te genieten; zeker als het weer zo mooi is als het ditvoorjaar was.Ik kan van alles genieten in de lente. De gele bloemen van hetklein hoefblad verschijnen in de bennen waar de grond kaal is,bijvoorbeeld doordat er een paar jaar geleden kabels gelegd zijnHet is een pionier die als een van de eerste planten verschijnt opnieuwe grond. Als het te druk wordt dan verdwijnt ie. Destengels lijken te dik en fors voor zo'n klein plantje, en om dehals van het bloempje zit een hoge kraag bladeren, alsof hij weetdat het nog best fris zou kannen worden. 's Ochtends en 'savonds trekken ze hun gele gezichten terug in hun kragen enverdwijnen uit het zicht. Er is van alles te zien, maar het wasvooral het geluid van nog een pionier dat mij deze lente opviel.AI begin maart hoorde ik het eerste hoge, maar tegelijk zachte,gepiep van de scholeksters 's avonds. Terwijl vele weidevogelshet moeilijker krijgen, en langzaam maar zeker verdwijnen uitde velden, komt de scholekster steeds meer voor. Wie weetover 20 jaar zullen ze gedwongen zijn om door de vingers tezien dat het eerste 'Ijipaei' eigenlijk van een 'strànljip' was. DeFriese naam geeft iets duidelijker aan dan de Nederlandse dat descholekster van oorsprong aan de kust hoort. Daar zitten ze ooknog in groten getale, misschien zo groot dat sommigen hebbenmoeten uitwijken naar gebieden waar schol of stTand letterlijk ingeen velden of wegen te bekennen zijn. Ze maken er het bestevan, en stenen op platte daken lijken toch ook een beetje op eenstrand! De volgende keer dat u Leeuwarden binnenfietst; kijkomhoog naar de daken van de flatjes langs de VerlengdeSchrans; er is een goede kans dat u de scholeksters die daarbroeden ziet.Maar ook in de groene zeeën van gras voelen ze zich inmiddelsaardig thuis, zeker als er een beetje water in de buurt is. Ditvoorjaar zaten er soms zoveel scholeksters langs de oevers van

41de Zwette dat het op een groene versie van de Waddenzeedijkleek. En het zijn geen slechte toevoegingen in het landschap.Hun zwart-witte forse lijven zijn mooi getekend, en geven hunknalrode ogen en dikke snavels des te meer accent. Maar zevallen inderdaad ook erg op door hun geluid. Echt mooi is hetniet te noemen, en als ze opgewonden raken, en met zijn vierenof vijven piepend om elkaar heen draaien is het haast een heniete noemen. Maar het draagt ver, en als het uit het donkerverschijnt ergens vroeg in het voorjaar klinkt het als muziek inde oren - en dan je hoef je niet meer met de tijd te gaansjoemelen om te weten dat de lente eraan komt.lan BorwellStichtingWoon- en DienstencentrumHet seizoen zit er bijna weer op. Wij hebben nog enkele bijzondereacti viteiten.7 april Modeshow, er wordt weer geshowd door eigen vrijwilligers,na de show is er gelegenheid om kleding te kopen.De modeshow begint om 14.15 uur.14 april Een uitvoering van 'Set Troch' o.l.v. Klaske Deinum om15.00 uur, Een muzikaal intermezzo wordt verzorgd doorlneke Smit (vroegere wijkverpleegkundige) en W, Hospers,De entree is f 2,50.15 april Klaverjassen29 april Vrijwilligersavond aangeboden door het bestuur.3 mei Bingo

43Oppascentrale voor Gehandicapten, Langdurig zieken enDementerenden.Voor Leeuwarden, Leeuwarderadeel en Boarnsterhim.Vrijwilligers (m/v) gezocht!!Voor de Oppascentrale zoeken wij per direct gemotiveerde vrijwilligers,vanaf 18 jaar, die bereid zijn om af en toe op te passen bij gehandicapten,langdurig zieken of dementerenden Zoekt u een zinvolle tijdsbesteding, heeftu affiniteit met de doelgroep en bent u beschikbaar voor een langere periode,dan bent u degene die wij zoeken lAls vrijwilliger kunt u een belangrijke steun zijn voor verzorger(s), maar ookvoor de zieke, gehandicapte of dementerende. Tijdens de uren dat u aanwezigbent kunt u een praatje maken, iets voorlezen, wandelen of samen iets andersondernemen. Voor het oppassen krijgt u een kleine onkostenvergoeding eneventuele reiskosten worden door de hulpvrager vergoedOppasadres gezocht!!Bent u de verzorger, ouder of partner van iemand die gehandicapt, langdurigziek of dementerend is? Zou u er ook eens tussenuit willen om iets voor uzelf te doen of rust te nemen? Dat kan de Oppascentrale regelen lDoor de inzet van vrijwilligers wordt het voor u als ouder, partner ofverzorger mogelijk om een tijdje ontlast te worden van de dagelijkse zorg. DeOppascentrale zorgt voor een koppeling tussen de vrijwilliger en hetoppasadres, waardoor de vaste verzorger(s) de mogelijkheid heeft om ietsvoor zichzelf te doen. Mede dankzij de oppas kan de verzorging langerworden vol gehouden en is het voor een zieke, gehandicapte of dementerendemogelijk om langer thuis te blijven wonen De oppas krijgt een vergoedingvan f 1,50 per uur, na het oppassen te voldoen, en is maximaal twee dagdelenper week inzetbaarHeeft u na het lezen van het bovenstaande interesse om vrijwilliger te wordenof wilt u gebruik maken van de diensten van de Oppascentrale, dan kunt uvoor meer informatie telefonisch contact opnemen met één van decoördinatoren.Coördinatoren Oppascentrale:• Mw. V. von Krüchten, tel.: (058) 2886567• Mw. A. Roorda, tel.: (0517) 342013.

45DE BURGERLIJKE STAND VAHET JAAR 1916.LEEUWARDERADEEL UITVoor de maanden januari en februari geen meldingen.Maart 1916. Geboren.14 Maart, Afke, d.v. Jaring Walta 29 jaar, schilder en Berber Rijpma.16 Maart, Wijtze, z.V. Egbert Weiland, 25 jaar, arbeider en MettjePuite.19 Maart, Boukje, d.V. Pieter vd. Werf. 36 jaar, veehouder en LijsbethRoorda.Overleden en gehuwd, geen meldingenApril. Geboren.5 April, Petronella, d. v. Sjoerd Baarda, 49 jaar, melkrijder en AafkeHaitsma.Overleden.13 April, Baukje vd. Meulen, 73 jaar, wed. van Klaas Boonstra vanWirdum.19 April, Grietje Hellinga, 70 jaar, e. v. Hedzer Castelein van Wirdum.Mei. Voor Wytgaard geen geboortes.Gehuwd.4 Mei, Willem Gerrit Koopmans, 26 jaar, veehouder te Jellum enGrietje de Haan, 23 jaar van Wirdum.10 Mei, Wisse Deelstra, 27 jaar, veehouder te Wytgaard en Eelkje vd.Meer, 23 jaar te Huizum.20 Mei, Feije Klazes Humalda, 39 jaar, arbeider te Wirdum en Trijntevd. Veen, 25 jaar, dienstbode te Wytgaard.

46Juni. Geboren.22 Juni, Tjepkje, d. v. Andries de Vries, 24 jaar, arbeider en DieuwkeSpan.Overleden.28 Juni, rvo Vliegendehond, 75 jaar. wed.n. van Elizabeth Westra.Juli. Geboren.8 Juli, Margaretha., d.v. Johannes Vliegendehond, 38 jaar, bakker enRegina Maria Rodenburg.9 Juli, Minne, z.V. Pieter Renia., 32 jaar, arbeider en BieuwkjeVenema.13 Juli, Baukje, d.V. Hendrik Veenje, 35 jaar, arbeider en JankeVeenstra te Wirdum.17 Juli, Librigd, d.v. Ma/ten Bouma., 27 jaar, handelsreiziger enGerritje Waardenburg.28 Juli, Meinte, z. v. Yep Boersma., 32 jaar, landbouwer en Wijtske deBoer.28 Juli, Jantje, d. v. Gerben Wijbenga., 36 jaar, karrUder en M,arijkeSchotanus te Wirdum.Augustus. Geboren.23 Aug., Jan, z.v. Tjeerd Wiersma., 39 jaar, landbouwer en TrijntjeZijlstra te Wirdum.24 Aug., Sjoerd, z.v. Romke Kramer, 36 jaar, veehouder en RigtjeHomstra te Wirdum.Overleden.3 Aug., Klaas Tjeerds Jansen, 87 jaar, wed.n. van Sjoukje de Groot.25 Aug., Jan, 3 dagen oud, z.v. Tjeerd Wiersma en Trijntje Zijlstra.September. Geboren.3 Sept., Sjoerd, z.v. Pieter Hiemstra., 38 jaar, handelaar en GerritjePostmus.9 Sept., Harrnen, z.v. Wijtze Tekstra., 45 jaar, koopman en MariaWissia Schmit te Wirdum.30 Sept., Rinzia., d.V. Jelle Dijkstra., 26 jaar, arbeider en Stijnte Peul.

47Overleden.2 Sept., Freerkje Spoor, 35 jaar, gehuwd met Klaas Riemersma.October. Geboren.17 Oct., Aaltje, d.v. Wijtse Wijbeng~ 29 jaar, arbeider en TietjePostma.20 Oct., Eelkje, d.v. Broer ROOl·d~ 31 jaar, veehouder en MarijkeFluitman.27 Oct., Aaltje, d.v. Taekele Hoogland, 28 jaar, veehouder en TaetskeBruinsma te Wirdum.Overleden.29 Oct., Komelis Hoekstra, 87 jaar, e.v. Hieke v. Balen.30 Oct., Janke Jans de Vries, 75 jaar, wed. van Sijhold Reinia teWirdum.Voor de maanden november en december geen meldingen.MER ~ ~E info - Merke info - Merke infoZoals u waarschijnlIjk al heett gehoord, IS het thema voor de merke ditjaar SPROOKJES. Het merkebestuur wenst een ieder veel creativiteitmet het uitwerken van dit themaKaarten voor de vrijdag- en zaterdagavond kunnen in de voorverkoopworden gekocht, tijdens de trirnloop en het hynstespul. p 19 mei van19.30 tot 21.00 uur verkopen wij tijdens de trimloop kaarten in deTwirre. Op de avond van het hynstespul op 4 juni kunnen de kaartenvan 21.30 tot 22.30 uur gekocht worden. Iedereen heeft natuurlijk nualweer zin in de zeskamp op vrijdagochtend 20 augustus. Voor hetopgeven hiervan komt de captain bij u langs of kunt u terecht bij uwcaptain.De captains zijn:Monica Tekstra; Meekeshof, Tjissema.Jan .loma; Hegedyk.Willem Roks; A.Cathstrjitte, de Finne, Fopma's Reed.Jaap Roorda; Noardein, Weiwiskedyk en Lapedyk.Klaas Veenstra; Buorren.Watse Roorda; Pundyk, Bredyk en lt KJeaster.De Merkecommissie.

,

54DE HISTORISCHE WAARDE VAN GRAFSTENEN.Teksten en afbeeldingen op grafstenen spreken altijd tot deverbeelding. Spijtig genoeg zullen er in de toekomst weinig bijkomen,juist steeds meer verdwijnen. Hoeveel oude en werkelijk waardevollestenen er al verdwenen zijn, is niet te schatten. Zeker is, dat ook deoverheid in deze dikwijls als "schenner" is opgetreden, hetzij doorweinig zinvolle bepalingen, hetzij door onnodige en onvakkundigeruiming. Dat brengt dikwijls grote teleurstellingen met zich mee.Op de schitterende, tegen de helling van de Veluwezoom gelegenbegraafPlaats "Heiderust" te Rheden (Gld), bevindt zich een kleinegrafsteen. Het is een steentje waar iedereen zo aan voorbij zal lopen:nietszeggend, zelfs de familienaam ontbreekt. En juist hierin schuiltde tragedie van een op eenentwintigjarige leeftijd overleden meisje enhaar op 7l-jarige leeftijd overleden vader. In dit graf rusten JohnMacLeod en zijn dochter Non, man en dochter van de legendarischespionne Mata Hari!Anoniem.De oude beroepsofficier en zijn dochter schaamden zich dermate voorhetgeen er in hun kleine familie had plaatsgevonden, dat zij hunfamilienaam niet op de grafsteen wensten. Alleen familie en intiemeVlienden wisten wie hier in anonimiteit rusten.Spionage.Mata Hari (1876-1917) werd te Leeuwarden geboren als MargarethaGeertruida ZeiIe, dochter van een pettenmaker. Op jeugdige leeftijdtrouwde zij de twintig jaar oudere John MacLeod, kapitein in hetNederlands-Indische leger, die met verlof in Nederland was. Spoedigdaarna vertrok het paar naar Indië waar op 2 mei 1898 een dochtertjewerd geboren. Het huwelijk was kort, maar stormachtig. Reeds in1902 vertrok Margaretha naar Parijs. Zij was daar o.a. model en tradenkele keren op als danseres onder de naam van Lady GreshaMacLeod. Inmiddels was het huwelijk ontbonden en het dochtertjeaan de vader toegewezen.In 1905 maakte zij als exotische naaktdanseres Mata Hari (d.i. 'hetoog van de dag'= de zon) haar debuut in de salon van madame

55Kirévsky. Haar identiteit verzweeg ze en zij weefde zelf een net vanverzinsels. Zo gaf zij zich soms uit voor een priesteres van de god'Shiwa', dan weer als een Indische prinses. Wereldnaam kreeg zijechter door het proces dat tegen haar werd gevoerd en waarin zij werdbeschuldigd van spionage voor Duitsland. Door een franse krijgsraadter dood veroordeeld werd zij op 15 december 1917, 41 jaar oud, teVincennes bij zonsopgang gefusilleerd.Een historisch betrouwbaar beeld is ondanks alle films en boeken overhaar leven nooit verkregen. Vele verhalen spreken elkaar tegen. Dathaar spionage-activiteiten van enige betekenis zijn geweest, wordtsterk in twijfel getrokken, aangezien deze fantasierijke en behaagziekevrouw weinig geschikt moet zijn geweest voor het geraffineerdespionage-spel.Volgens deskundigen moet haar doodvonnis eerder worden verklaarduit de overschatting van haar betekenis en de oorlogspsychose. DeDuitse legers boekten toen nog succes en de Franse legerleiding haddringend behoefte aan schuldigen om haar eigen falen te dekken.i'vIata Hari heeft voor haar vertrek naar Parijs nog enige tijd gewoondin Hotel 'de Engel' in Rheden/de teeg. ZU zelf ligt begraven op hetkleine kerkhofje van Vincennes bij Parijs; geen steen, geen bloemen.De enIge gedachtenis aan haar is het enigejaren geleden onthulde beeldje voor haarouderlijk huis te Leeuwarden. Tot 198~ werdenop de verjaardag van man en dochterdoor een onbekende oude man bloemen ophet graf gelegd. Hij sprak met niemand, verteldehet personeel van de begraafplaats mij.Volgens naspeuringen kan deze oude manniemand anders zijn geweest dan de emeritus-predikantdominee Zeiie. Bij zijn stervenhielden de bloemen op.

59Weekenddiensten praktijk Weidum e.o.17-18 apr. J.C.Loor, Oosterend, 0515-331488.24-25 " J W. Meerdink, Womme1s, 0515-331331.30 "Koninginnedag L.J Lukkes, Weidurn, 058-25192241-2 mei H.B.Bergwerff, Baard, 0517-341272.8-9 J.C.Loor.13 "Hemelvaart JC.Loor.15-16 " H.B.Bergwerff.22-24 "Pinksteren J.C.LooI.29-30 " L.J.Lukkes.5-6 J WMeerdink.12-13 " H.B.Bergwerff.19-20 " LJ.Lukkes.J. W. Bergwerff afwezig van 3 tot en met 7 mei 1999.THUISZORG HET FRIESE LAND.(Is ontstaan uit de fusie van Kruiswerk Friesland-Noorden Thuiszorg Noord- en Midden Friesland).Voor verpleging, verzorging en andere vormen van hulp enondersteuning op het gebied van thuiszorg.*Thuisverpleging- en verzorging*Kraarnzorg*Ouder & kindzorg*Voedings- en dieetadvisering*Gezondheidsvoorlichting*Personenalarmering*Uitleen van verpleegartikelen en hulpmiddelen*Uitvoering Wet Voorzieningen GehandicaptenVoor het aanvragen van hulp en zorg en voor advies eninformàtie (24 uur per dag) 06-8864.Uitleenrnagazijn, Hof 2, Wirdurn. Geopend: maandag, woens­,~dag en vrijdag van 17.00 tot 18.00 uur. Tel.:058-2551400, '..

60Agenda15 April16 "24 "24 "30 "2 Mei7 "16 "19 "29 "30 "4 Juni12 "18 "20 "25 "17 Juli20 Aug.21 "5 Septklaverjassen D.eVolleybal HansmixtoemooiWytbeatShanty festival in WirdumKaatsen l e LedenpartijK.N.KB. SchoolmeisjesJeugdweekend VolleybalKaatsen 2 e LedenpartijTJimloopK N. KB. HoofdklassenpartijKaatsen 3 e LedenpartijHynstespulKaatsen 4 e LedenpartijVolleybal StratentoemooiK.N.KB. Dames Ie klasStraatkaatsenKaatsen Federatie JeugdMerkeMerkeKaatsen 5 e LedenpartijInformatie en opgave data, tel.: 2552066.GerritsmaStatecentrum voor cultuur i.e.b.*Zondag 18 april 1999:Opening expositie aquarellen; Koosje Zijlstra.Begeleiding: Geppy Haarsma op accordeon.Aanvang: 14.30 - 16.00 uur.

--UW AMBACHTELIJKE BAKKERSYBESMAvoor• brood, koek en banket• vleeswaren• kaas• diepvries-artikelen• tabak en drogisterij• en de allereerste levensbehoeftenBoksum 058-2541323Deinum 058-2541919Wytgaard 058-2551707