"Handreiking brandveiligheid oude hotels" PDF ... - Rijksoverheid.nl

HandreikingBrandveiligheid Oude Hotels

HandreikingBrandveiligheid Oude Hotels1. Bouwkundige aspecten 042. Installatietechnische aspecten 083. Gebruiksaspecten 104. Organisatorische aspecten 14

Het hoeft geen betoog dat de brandveiligheidvan gebouwen zeer belangrijk is. Er zijnimmers direct mensenlevens mee gemoeid!In hotels is de brandveiligheid nogbelangrijker dan in veel andere gebouwen.Gasten slapen er in een voor hen onbekendeomgeving en zijn daarom extra kwetsbaarbij brand. Ze weten vaak niet op voorhandhoe ze een veilig heenkomen moetenzoeken.Mensen die slapen ineen voor henonbekende omgeving,zijn extra kwetsbaar bijbrandUit onderzoek van de VROM-Inspectie blijkt,dat de brandveiligheid in kleine hotels dievóór 1980 zijn gebouwd, nogal eens tewensen overlaat. Deze handreiking isbedoeld voor de eigenaren van dergelijkehotels. Zij vinden hierin aanwijzingen voorde borging van de brandveiligheid van hunaccommodaties.De handreiking is opgesteld door deVROM-Inspectie, in samenwerking metKoninklijke Horeca Nederland.Uitgangspunt voor de handreiking is dewet- en regelgeving. Alle gebouwen inNederland moeten voldoen aan minimumbrandveiligheidseisen. De eisen variërenmet de functie(s) van het gebouw. Debrandveiligheidseisen voor gebouwen meteen ‘logiesfunctie’, zoals hotels en pensions,zijn relatief zwaar. Reden hiervoor is dekwetsbaarheid van de gasten.Er zijn eisen aan de gebouwen zelf en eisenaan het gebruik. De belangrijkste eisen aande gebouwen staan in het “Bouwbesluit”.Dit Besluit onderscheidt eisen voorbestaande bouw en eisen voor nieuwbouw.Deze handreiking is gericht op het minimumkwaliteitsniveau: de brandveiligheidseisenvoor bestaande bouw. Een eigenaardie zijn hotel of pension gaat verbouwen,moet aan de hogere nieuwbouweisenvoldoen.De belangrijkste eisen aan het gebruik staanin het “Besluit brandveilig gebruik bouwwerken”,kortweg het “Gebruiksbesluit”genoemd.Essentie van deregelgeving: mensenmoeten een pand bijbrand veilig kunnenverlatenDe brandveiligheidsvoorschriften van deoverheid zijn vooral gericht op het waarborgenvan de veiligheid en gezondheid vanmensen. Die moeten een gebouw bij brand02 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

veilig kunnen verlaten. Verder draagt deregelgeving eraan bij dat de brandweereffectief kan optreden en een brand zichniet onbeperkt kan uitbreiden. De regelgevingis niet bedoeld voor het beschermenvan ‘geïnvesteerd vermogen’ (het gebouwen de inventaris). Daarvoor is de eigenaar inde eerste plaats zelf verantwoordelijk. Het iswel zo dat als vanzelf ook de materiëlebrandschade kan worden beperkt, wanneereen hotel aan alle brandveiligheidseisenvoldoet. Daarnaast kan de eigenaaraanvullende maatregelen overwegen, zoalshet aanbrengen van een sprinklerinstallatie.Bij de brandveiligheid van hotels spelen devolgende aspecten een rol:1. Bouwkundige aspecten2. Installatietechnische aspecten3. Gebruiksaspecten4. Organisatorische aspectenMet name de bouwkundige aspecten vragende nodige aandacht. Als een gebouw nogniet aan alle bouwkundige brandveiligheidseisenvoldoet, kunnen verhoudingsgewijsdure aanpassingen noodzakelijk zijn.Ook het op het vereiste niveau brengen vanbrandmelding- en ontruimingsinstallatieskan de nodige kosten met zich meebrengen.Gebruiksaspecten en organisatorischeaspecten zijn daarentegen gemakkelijk terealiseren. Vaak is het gewoon een kwestievan ‘doen’.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 03

1. Bouwkundige aspectenBrandcompartimentenAls ergens onverhoopt brand uitbreekt,moet worden voorkomen dat deze snelkan uitbreiden. Een gebouw moetdaarom zijn opgedeeld in zogenaamdebrandcompartimenten. Dat zijnvolgens het Bouwbesluit ‘maximalebranduitbreidingsgebieden’, die vanelkaar moeten zijn gescheiden doorbrandwerende constructies. Diescheidingsconstructies moeten eenbrand zo lang kunnen tegenhouden,dat mensen genoeg tijd hebben om hetgebouw te verlaten en de brandweeraan de slag kan voordat het vuur teveelom zich heen heeft kunnen grijpen. Hetaantal brandcompartimenten hangt afvan de omvang, de functies en deindeling van een gebouw. Voorgebouwen waarin wordt geslapen,zoals een hotel, gelden speciale eisen.Zo valt uit het Bouwbesluit af te leiden,dat iedere hotelkamer een ‘subbrandcompartiment’dient te zijn. Datbetekent dat de scheidingsconstructiesvan de kamers brandwerend moetenzijn, ter bescherming van de hotelgasten.Bijkomend voordeel is, datdaardoor ook de brandschade voor dehoteleigenaar beperkt kan blijven.Aandachtspunten:• De scheidingswanden van (sub-)brandcompartimenten moeten een‘weerstand tegen branddoorslag enbrandoverslag‘ (wbdbo) van minimaal 20minuten hebben. Ofwel: ze moeten 20minuten brandwerend zijn.Let op: voor nieuwbouw en bij verbouwingengelden hogere eisen!De omhulling van een (sub-)brandcompartiment, zoalseen hotelkamer, moet een brand in een bestaand hotelminimaal 20 minuten kunnen tegenhouden• Ook deuren en glaspartijen in scheidingswandenvan (sub-) brandcompartimentenmoeten 20 minuten brandwerend zijn.Dat betekent bijvoorbeeld dat brandwerendglas moet worden toegepast.04 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

andwerende purschuim, kit ofschuimband worden gedicht.(Niet zo…)(…maar zo!)• Openstaande deuren doen de brandwerendheidvan een wand teniet. Deuren inscheidingswanden van hotelkamersmoeten daarom altijd zelfsluitend zijn.Dat wil zeggen: er moeten deurdrangersop zitten. De deuren moeten bovendiengoed aansluiten in de kozijnen en mogenniet kieren. Vuur – en ook rook – kunnenimmers gemakkelijk door kieren dringen!• Doorvoeren van leidingen door brandwerendeconstructies (bijvoorbeeldwaterleidingen die worden doorgetrokkentussen twee tegen elkaar liggendebadkamers) moeten brandwerendworden afgewerkt. Dat kan bijvoorbeeldmet speciale brandwerende kitten encoatings. Bij doorvoeren van kunststofleidingenkunnen brandwerende manchettenworden gebruikt.(Niet zo…)•(…maar zo!)(Niet zo…)(…maar zo!)• Brandwerende wanden moeten goedaansluiten op de bovenliggende vloer. Ermogen geen gaten of openingen in dieaansluiting zitten, ook niet boven een(niet-brandwerend) verlaagd plafond. Denaad tussen wand en vloer moet met eenVentilatiekanalen gaan vaak dwars doorbrandwerende wanden, bijvoorbeeld bij eenventilatiesysteem met hoofdkanalen in degang en aftakkingen of uitblaasroostersnaar de hotelkamers. Zulke ventilatiekanalenmoeten zijn voorzien van brandkleppen,die bij brandalarm automatisch sluiten(brandklep met een smeltlood of metmotorbesturing).Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 05

Brandkleppen zijn er in handbediende uitvoering, met eensmeltlood of met motorbesturing. Alleen metsmeltloodjes of motorgestuurde kleppen kan aan de eisenworden voldaan(Niet zo…)(…maar zo!)RookcompartimentenDe aanwezigheid van rook kan hetvluchten ernstig belemmeren of zelfsonmogelijk maken. Daarom moetenmensen het gebouw via een zogenaamde“rookvrije vluchtroute”kunnen verlaten. Een gebouw moet zijnverdeeld in rookcompartimenten, dievoorkomen dat rook zich snel in hetgebouw kan verspreiden.• Volgens het Bouwbesluit is een (sub-)brandcompartiment ook een rookcompartiment.Een hotelkamer moet daaromals een rookcompartiment wordenuitgevoerd.VluchtroutesAls mensen bij een brandalarm hunkamer of een ander rookcompartimentverlaten, moeten ze in principe kunnenkiezen uit twee verschillende rookvrijevluchtroutes. Als één van de vluchtroutesonverhoopt is geblokkeerd, bijvoorbeelddoor vuur of rook, hebben zij altijd nogeen tweede vluchtmogelijkheid.• Alleen als het totaaloppervlak van dehotelkamers die op één vluchtroute zijnaangewezen, kleiner is dan 200 m2 magmet één rookvrije vluchtroute wordenvolstaan. Ook dan is het natuurlijk beterom twee vluchtroutes te hebben.• Behalve bij de toegang van een hotelkamer(rookcompartiment), mogen beiderookvrije vluchtroutes voor die kamernergens samenvallen.• In een bestaand hotel moeten descheidingswanden van de kamers (enandere rookcompartimenten), inclusiefde deuren, rook minimaal 20 minutenkunnen tegenhouden.06 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

• Toegepaste materialen in de vluchtroutesmogen niet te gemakkelijk branden enniet teveel rook produceren. Zachtboardplafonds en houten of kunststofschrootjeswanden voldoen niet aan deeisen en mogen daarom niet wordentoegepast in vluchtroutes. Veel typenvloerbedekking zijn brandgevaarlijk! Pasin vluchtroutes zoveel mogelijk steenachtigematerialen toe.Kamers samen < 200 m2: één rookvrije vluchtroutetoegestaan(Niet zo…)(… maar zo!)Kamers samen > 200 m2: twee rookvrije vluchtroutesverplicht• Een vluchtroute moet leiden tot hetaansluitende terrein en van daaruit tot deopenbare weg, zonder dat gebruik moetworden gemaakt van een lift. Dat wilzeggen dat een vluchtweg alleen overvloeren, trappen en hellingbanen magleiden.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 07

2. Installatietechnische aspectenBrandmelding- enontruimingsinstallatieBij brand moeten mensen het pand zosnel mogelijk kunnen verlaten.Wanneer een brand niet tijdig genoegdoor iedereen kan worden opgemerkt,moet het hotel een brandmeldinginstallatiehebben. Dat kan het geval zijnwanneer niet iedereen met ‘aanroepen’kan worden gewaarschuwd. Ofwanneer mensen door de omvang ofde indeling van het hotel een brand nietzelf kunnen opmerken of ruiken. Hettype brandmeldinginstallatie datvolgens het Gebruiksbesluit verplicht is,is afhankelijk van de omvang en deligging van de logiesfunctie (lees: dehotelkamers). U mag natuurlijk altijdvoor een hoger niveau van bewakingkiezen dan verplicht is.Aandachtspunten:• Als de logiesfunctie alleen op de beganegrond is gevestigd en kleiner is dan 250 m 2 ,hoeft u geen brandmeldinginstallatie tehebben.• Als de logiesfunctie niet meer dan éénverdieping heeft en kleiner is dan 250 m2,mag u volstaan met een zogenaamde“handmeldinginstallatie”. De installatiemoet een geluidsalarm in werking stellen(ontruimingsinstallatie).Handmeldinginstallatie: bij brand moet, na het brekenvan het glas, op een knop worden gedrukt om hetbrandalarm in werking te stellen• In alle andere gevallen moet u eenvolledige brandmeldinginstallatie metdoormelding hebben. Dat wil onder meerzeggen dat in iedere hotelkamer eenrookmelder moet zijn geïnstalleerd,aangesloten op een brandmeldcentrale.De installatie moet een alarm in werkingstellen waardoor iedereen wordtgewaarschuwd, ook mensen die liggen teslapen (ontruimingsinstallatie).Bovendien moet de installatie hetbrandalarm automatisch doormeldennaar de regionale alarmcentrale van debrandweer. De brandweer kan er dan snelzijn en eventueel nog helpen bij deontruiming.08 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

Volledige brandmeldinginstallatie, bestaande uitrookmelders, handmelder, een centrale met doormeldingen een ontruimingsinstallatie (geluidsalarm)• Een volledige brandmeldinginstallatiemoet “doeltreffend worden beheerd,gecontroleerd en onderhouden”. Voorcontrole en onderhoud moet u eendaartoe erkend bedrijf inschakelen.Wanneer de installatie is voorzien vanautomatische doormelding naar debrandweer, moet deze zijn voorzien vaneen geldig certificaat.• Als er brand uitbreekt, is er een grote kansdat de stroom uitvalt. Om ervoor tezorgen dat mensen zich in zo’n geval tochkunnen oriënteren in het donker, moet inieder geval op de vluchtroutes noodverlichtingzijn aangebracht. Een noodverlichtingsinstallatiekan goed wordenuitgevoerd in de vorm van verlichtevluchtrouteaanduidingen.• De noodverlichtingsinstallatie moettenminste eenmaal per jaar grondigworden gecontroleerd en onderhouden.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 09

3. GebruiksaspectenZorgvuldig gebruikOok wanneer een hotel bouwkundig eninstallatietechnisch aan alle brandveiligheidseisenvoldoet, kunnengevaarlijke situaties ontstaan dooronzorgvuldig gebruik. Dat kanbijvoorbeeld wanneer u brandgevaarlijkeversiering ophangt, vluchtdeurenop slot draait of – zonder erbij na tedenken – vluchtwegen blokkeert metde opstelling van meubilair of opslagvan voorraden. In het Gebruiksbesluitworden daarom extra eisen gesteld aanhet brandveilig gebruik. U moet aan dieeisen voldoen. Dat hoeft niet veel geldte kosten. Vaak is het een kwestie vanlogisch nadenken en gewoon doen!Aandachtspunten:• In de stookruimte (bij de verwarmingsketel)mogen geen brandbare materialenworden opgeslagen.of worden gehinderd bij het vluchten.Versieringen boven mensen mogen bijbrand niet gaan smelten, waardoor hetedruppels naar beneden kunnen vallen.• Vraag uw leverancier nadrukkelijkmaterialen van een brandvertragendekwaliteit.• Brandbare materialen voor versieringen,zoals papieren slingers of dennengroen,moeten worden geïmpregneerd. Dat isspecialistisch werk, dat door gespecialiseerdebedrijven moet worden gedaan.Vraag een schriftelijke verklaring dat hetbehandel-de materiaal aan brandveiligheidseisenvoldoet.• Plafondversiering moet buiten het bereikvan het publiek hangen, ofwel opminimaal 2,5 meter hoogte.Vaak kunt u (buiten!) zelf een eenvoudigebrandproef uitvoeren opversieringsmaterialen.(Niet zo …)(…maar zo!)• Aankleding onder het plafond mag bijbrand niet naar beneden vallen met hetrisico dat mensen brandwonden oplopenZie ook de folder “Feestversiering? Het kan en moetveilig!” (www.brandweer.nl)10 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

Veilig gebruik van vluchtroutesDe aanwezigheid van vluchtroutesalléén is niet voldoende. Mensenmoeten de vluchtroutes ook veilig enop een vanzelfsprekende manierkunnen gebruiken. Zij moeten er teallen tijde op kunnen vertrouwen datze bij brand veilig weg kunnen komen.Dat vergt voortdurende aandacht.• Deuren die deel uitmaken van eenvluchtroute (vluchtdeuren), moeten teopenen zijn zonder sleutel, code, key cardof welk ander hulpmiddel dan ook. Als erniet meer dan 100 personen op eenvluchtroute zijn aangewezen, magbijvoorbeeld een knopcilinder of eengrendel worden gebruikt, mits diegemakkelijk bereikbaar is.• Zorg ervoor dat hotelgasten hun kamerdeurvan binnenuit altijd zonder sleutelkunnen openen. Het gevaar bestaatanders, dat gasten de deur op slot doen, desleutel mee naar binnen nemen en deze inpanieksituaties niet meer terugvinden.(Niet zo …)(…maar zo!)In iedere ruimte waar een vluchtroute doorheen gaat,moet een vluchtrouteaanduiding zijn aangebracht.(Niet zo …)(… maar zo!)• Bedenk dat hotelgasten in een voor henonbekende omgeving zijn. In geval vannood weten ze niet als van zelfsprekendwaar ze naartoe moeten vluchten.Vluchtroutes moeten daarom goedworden aangeduid.Vluchtrouteaanduidingen kunnen goedworden gecombineerd met een noodverlichtingsinstallatie(zie hoofdstuk 2).• Als méér dan 100 personen gebruikmoeten maken van de vluchtroute,moeten deuren ‘met een geringe druk’ teopenen zijn. Dat betekent bijvoorbeelddat voor buitendeuren in vluchtrouteszogenaamde ‘panieksluitingen’ (pushbars) moeten worden gebruikt.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 11

(Niet zo …)(… maar zo!)• Zorg dat vluchtroutes en nooddeurennooit worden geblokkeerd door meubilairof voorraden. Controleer ditdagelijks.Brandwerendheid in stand houdenBrandcompartimenten zijn er omervoor te zorgen, dat een eventuelebrand zich niet snel kan uitbreiden.Een goede compartimentering is ookvoor u als hoteleigenaar heel belangrijk,omdat deze helpt uw bezittingenzo goed mogelijk tegen brand tebeschermen. Soms kan onnadenkendgebruik de brandwerendheid tenietdoen…(Niet zo…)(…maar zo!)• Zelfsluitende deuren zijn bedoeld om bijbrand rook en vuur tegen te houden. Inde praktijk worden ze bij het schoonmakenvaak vastgezet! Zorg ervoor dat dedeuren niet ‘voor het gemak’ vastgezetblijven! De compartimentering – en dusook de bescherming tegen snelleverspreiding van een brand – wordtdaardoor namelijk volledig opgeheven!• Zorg ervoor dat vluchtroutes nietdoodlopen.(Niet zo…)(…maar zo!)(Niet zo…)(…maar zo!)12 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

• Zoals eerder opgemerkt, moetenmaatregelen worden genomen om debrandwerendheid te garanderen,wanneer nieuwe leidingen door bestaandebrandwerende constructies wordenaangelegd. Volgens het Gebruiksbesluitmoet de brandwerendheid van zulkeleidingdoorvoeren ‘op adequate wijze’worden gecontroleerd. Schakel voordergelijke werkzaamheden altijd eendeskundig bedrijf in.Er zijn zogenaamde brandmanchetten in de handel die bijverhitting opschuimen en zodoende kieren tussen deleiding en de omringende brandwerende wand volledigafsluiten.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 13

4. Organisatorische aspectenGebruiksvergunning,ontruimingsplan en logboekU moet altijd voldoen aan de eisen uithet Gebruiksbesluit. Als u slaapgelegenheidaan meer dan tien mensen kuntbieden, moet u bovendien eengebruiksvergunning hebben. Zo’nvergunning kunt u aanvragen bij degemeente. De gemeente mag overigensin de gemeentelijke bouwverordeningafwijken van het criterium van meer dantien slaapplaatsen. U moet dit dus altijdeven navragen.Als u op grond van het Gebruiksbesluiteen brandmeldinginstallatie moethebben, moet u ook beschikken overeen ontruimingsplan. Daarin legt u vastwelke maatregelen moeten wordengenomen bij ontruiming. Uw medewerkers(en ook uzelf!) weten danprecies wat zij moeten doen bij eenbrandalarm. Daarbij speelt ook deBedrijfshulpverlening (BHV) een rol. Alsu behalve hoteleigenaar ook werkgeverbent, dient u op grond van de Arboweteen BHV-organisatie op te zetten.- een geldig certificaat voor de brandmeldinginstallatie(indien vantoepassing);- het ontruimingsplan (indien vantoepassing);- verslagen van ontruimingsoefeningen;- een certificaat van een automatischebrandblusinstallatie (indien aanwezig);- brandveiligheidcertificaten voorvloerbedekkingen in vluchtroutes e.d.Aandachtspunten:• Het logboek moet onder andere bevatten:- vastlegging van onderhouds- encontroleactiviteiten aan brandveiligheidsvoorzieningenen –installaties;14 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

• Houd minimaal eenmaal per jaar eenontruimingsoefening. U kunt dan goedcontroleren of het ontruimingsplan nogklopt en of bijvoorbeeld het brandalarm,de ontruimingsinstallatie en de nooduitgangennog naar behoren werken. Maakeen kort verslag voor het logboek. Legdaarin ook vast welke maatregelen ueventueel naar aanleiding van deontruimingsoefening hebt genomen.Een BHV-organisatie bestaat uit speciaal daartoeopgeleide en uitgeruste medewerkersOntruimingsoefeningen zijn een uitstekend middel om tetesten of de brandveiligheidsmaatregelen voor uw hotelop orde zijnControle en onderhoudBrandveiligheid vraagt om voortdurendeaandacht. Het is belangrijk dat uzelf regelmatig de veiligheidsvoorzieningennaloopt en tijdig het noodzakelijkeonderhoud laat uitvoeren aan debrandveiligheidinstallaties.• Bedrijfshulpverlening (BHV) is een soortinterne hulpdienst, die hulp biedt bijcalamiteiten. BHV is bedoeld om situatiesdie gevaar opleveren voor de veiligheid engezondheid van werknemers en derden(bijvoorbeeld hotelgasten) zoveelmogelijk te voorkomen en te beperken.• Controleer regelmatig de werking vanzelfsluitende deuren. Vervang deurdrangersals ze niet goed meer werken.Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels | 15

• Brandtoestellen moet u tenminsteeenmaal per twee jaar laten onderwerpenaan een controle- en onderhoudsbeurt.Op de toestellen moeten stickers wordenaangebracht, waarop te zien is wanneerze voor het laatst zijn gecontroleerd endat ze in orde zijn. Brandhaspels moetenjaarlijks worden gekeurd.16 | Handreiking Brandveiligheid Oude Hotels

ColofonDit is een publicatie van VROM-InspectieContactpersoon: Michiel DubbeldemanTekst: Dik SpekkinkDe volgende bedrijven en organisaties hebben beeldmateriaal ter beschikking gesteld:Spekking C&R, WoudrichemWaak Security, RotterdamHomeCare Huisautomatisering, OldenzaalKeller Lufttechnik Benelux CV, Beveren, BelgiëMeis Brandbeveiliging BV, Hardinxveld-GiessendamBrandadvies, SwifterbantKoninklijke Horeca NederlandVROM-InspectieVROM-InspectieDirectie UitvoeringProgramma Bouwen aan KwaliteitPostbus 161912500 BD Den HaagDeze publicatie is te downloaden vanafwww.vrominspectie.nlPublicatienummer: 9141Datum publicatie: april 2009

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROMRijnstraat 8 | 2515 XP Den Haag | www.vrom.nlDeze publicatie is tot stand gekomenin samenwerking met:VROM 9141 / April 2009