Een goed gesprek onder miljoenen ogen: het weblog ... - Wijnia.com

4.1.3 CommunicatiecapaciteitenNaast de interactiviteit en de informatieverkeerpatronen komt Van Dijk met een begrippenkader voorde communicatiecapaciteiten van nieuwe media. In het verleden is er veel onderzoek gedaan naar demogelijkheden en beperkingen van mediacommunicatie in vergelijking met face-to-facecommunicatie. Van Dijk vat de verschillende theorieën kort samen om dan tot een geïntegreerdebenadering te komen.In de verschillende soorten onderzoek naar media zijn twee benaderingen te onderscheiden. Aan deene kant staat het onderzoek dat zich richt op de objectieve kenmerken van media. Het accent ligt bijdit soort onderzoek op de beperkingen van media ten opzichte van face-to-face communicatie.Verschillende begrippen komen bij dit type onderzoek naar voren. Short, William en Christie komenmet de term ‘social presence’, waarbij de nadruk wordt gelegd op de beperking van media omsociabiliteit, warmte en persoonlijk informatie over te brengen. Kiesler en anderen hebben hier de term‘reduced social context cues’ aan mee gegeven. Daft en Lengel hebben het begrip ‘informationrichness’ geïntroduceerd. Volgens hen zijn er vier objectieve eigenschappen van media teonderscheiden, namelijk feedbackcapaciteit (dit kan onmiddellijk, snel of langzaam zijn), gebruiktkanaal (via audio of visueel gericht), aard van de bron (persoonlijk of onpersoonlijk) en de rijkdomvan de taal (hieronder vallen zowel gesproken en geschreven taal als lichaamstaal).Als reactie op onderzoek naar de objectieve kenmerken van media komt er in de tweede helft van dejaren tachtig meer aandacht voor de subjectieve kenmerken van mediacommunicatie. Er bleeknamelijk dat media die slecht zijn in sociale aanwezigheid of informatierijkdom, zoals e-mail, vaakgebruikt te worden voor sociaal-emotionele (zelfs erotische) communicatie. Steinfield en Fulkontwikkelden de ‘social information processing model’. Uitgangspunt bij dit model is hoe mediadaadwerkelijk gebruikt worden en hoe men in de informatieverwerking de eigenschappen van media(inter)subjectief vormgeeft. Een vergelijkbare benadering is die van Walther met zijn ‘relationalperspective’. Volgens hem worden media verschillend gebruikt in relatie tot bepaalde functies encontexten. Communicatie via computernetwerken benadert na verloop van tijd de kwaliteit van faceto-facecommunicatie, omdat de gebruikers ervan creatief zijn. Het onderzoek van Spears, Lee enPostmes ondersteunt de bevindingen van Walther. Zij introduceren het begrip ‘social identity theory’.Hun theorie gaat ervan uit dat mediacommunicatie na verloop van tijd face-to-face communicatiebenadert omdat mensen hun hele sociale, culturele en persoonlijke identiteit meenemen als zij in eencomputernetwerk communiceren. Communicatie is niet minder sociaal en onpersoonlijk incomputernetwerken omdat bepaalde informatie niet doorkomt, maar juist meer sociaal en persoonlijkomdat persoonlijkheid en groepsidentiteit bij gebrek aan bepaalde signalen juist geaccentueerdworden.34