Psychosociale Oncologie - RINO Groep

Postmaster opleiding psychosociale oncologie1 Inleiding1.1 AchtergrondCitaten van patiënten:‘[..] Ben bij één of andere psychologe terecht gekomen die er behoefte aan hadmijn hele leven met me door te nemen; daar had ik geen behoefte aan. Via via benik toen terecht gekomen bij de psycholoog van het ziekenhuis waar ik met mijnspecifieke vragen terecht kon. Dat werkte prima.’‘Mijn vorm van kanker is zeer zeldzaam, de psycholoog wist niets van deingrijpenden gevolgen die deze vorm van kanker met zich meebrengt.’Uit persoonlijke verhalen van patiënten wordt duidelijk hoeveel waardezij hechten aan goede informatie en bejegening. Tegelijkertijd blijkt datzij hiaten ervaren in de voorlichting, bejegening en een tekort aan verwijzingsmogelijkheden.Ook hulpverleners zelf rapporteren knelpuntenop het gebied van de psychosociale oncologische zorg: zij voelen zichsoms onkundig en onzeker met betrekking tot hun ondersteunende rol.Uitgangspunt voor het ontwikkelen van de opleiding psychosocialeoncologie voor Gz-psychologen, psychotherapeuten en psychiaters isdat de ondersteuning en begeleiding van mensen met kanker specifiekevaardigheden behoeft in aanvulling op de reeds bestaande kennis, vaardighedenen attitude van de hulpverlener.Uit een recent gehouden inventarisatie (2002) blijkt dat er weliswaarverschillende relevante trainingen beschikbaar zijn op het terrein vande psychosociale oncologie maar dat deze kortdurend van karakter zijn.Kortom: het ontbreekt in Nederland aan een geïntegreerd scholingsaanbodop het terrein van de psychosociale oncologie. Om psychologen,psychotherapeuten en psychiaters de mogelijkheid te bieden zichte kwalificeren op het terrein van de psychosociale oncologie is eenomvangrijk en samenhangend scholingstraject ontwikkeld.Deze opleiding is een initiatief van de Nederlandse Vereniging voorPsychosociale Oncologie (NVPO) en de RINO Groep.RINO Groep

3 DoelHet doel van de opleiding is het bevorderen van uw deskundigheid alspsycholoog, psychotherapeut of psychiater in de psychosociale oncologie,toegesneden op:- het verwerven van specialistische kennis aangaande het medisch oncologischterrein en de psychosociale oncologie- het ontwikkelen van vaardigheden en methodieken die relevant zijn voorde psychologische behandeling van oncologiepatiënten en hun omgeving- het ontwikkelen van vaardigheden in multidisciplinair samenwerken enhet profileren van de discipline psychosociale oncologieNa deelname aan de postmaster opleiding psychosociale oncologie bent uin staat om:- met grondige en actuele kennis over de medische aspecten van oncologieeffectief te communiceren met patiënten en hun naasten- vanuit het bio-psychosociale model en met aandacht voor zingeving enexistentiële vragen een heldere (psychosociale) diagnose te stellen- natuurlijke reacties op levensbedreigende situaties effectief te ondersteunenen stagnerende processen adequaat te behandelen- multidisciplinair samen te werken met kennis van de kracht, mogelijkhedenen beperkingen van de eigen beroepsgroep- de eigen gedachten en emoties zo professioneel mogelijk te hanteren4 ProgrammaDe opleiding kent een drietal inhoudelijke clusters:1 De opleiding volgt het verloop van het ziekteproces van een oncologiepatiënten het proces van naasten (diagnose, behandeling en de periodeerna)2 Binnen elke bijeenkomst komen de interventies van de behandelaar(individueel en groepsgericht) en de reflectie op de persoonlijke gewaarwordingenen (on)mogelijkheden uitdrukkelijk aan de orde3 Werken met oncologiepatiënten in en vanuit een arbeidsorganisatie(multidisciplinair samenwerken, coachen van andere disciplines, profilerenvan de psychosociale discipline)4.2 Schematisch overzicht van de opleidingDag 1 Inhoud Didactische werkvormen Docent02-02-2007Dagdeel 19.30-11.00Introductie:a. Waarom deze opleidingb. Wat is de motivatie om mee tedoen en hoe maak je dat tot rodedraad?/persoonlijke leerdoelenTheoretische introductieZelfreflectie en groepsdiscussieLeo Guathérie van Weezel11.00-12.30 Introductie: Organisatie oncologischezorgverlening(KWF/IKC’s/NFK/NVPO/patiëntenverenigingen)Dagdeel 213.30-16.30Medische module:- Feiten en fabels inventariseren- Wat is kanker?- Diagnostiek- Behandelmogelijkheden- Bijwerkingen- Termen in oncologie- Trials- Erfelijkheid- EpidemiologieIntroductie en groepsgesprekVerkenning van enkele websites,geven van ‘links’- Inventarisatie bestaande kennis enideeën (d.m.v. vragenlijst)- Kennisoverdracht: lezing dooroncoloog- Kennismaking met medisch modelDag 2 Inhoud Didactische werkvormen Docent16-02-2007Dagdeel 19.30-12.30Dagdeel 213.30-16.30Algemeen: Traumatologie, specifiekvoor kankerKanker als bedreiging (doodsangst):De acute fase- Kenmerken- Diagnostiek/taxatie (herkennenpremorbide factoren/life events)- Trauma- Knelpunten- Interventiemogelijkheden- Lezing- Oefenen diagnostiek- Ziektebiografieën- Te hanteren vragenlijsten- Zelfreflectie en groepsgesprek- Casus: bijv. mevr Koetsier (IKA):eigen kracht van de patiënt- Ervaren van botsing tussen - Lezingcopingstijlen (partnerproblematiek) - Oefenen d.m.v. rollenspelen- Ondersteuning bij maken van - Groepsgesprekkeuzen rond behandeling e.d. - Zelfreflectie- Omgaan met bejegeningsfouten vanzorgverleners- Interferentie met eigen attitude vanhulpverlenerDocent KWFLeo Guathérie van WeezelAlexander de GraeffChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezelChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezelDe postmaster opleiding psychosociale oncologie bestaat uit 12 dagen,waarin de beschreven inhoudelijke clusters aan bod komen.RINO GroepRINO Groep

Dag 3 Inhoud Didactische werkvormen Docent09-03-2007Dagdeel 19.30-12.30Dagdeel 213.30-16.30De chronische fase:- Kenmerken- Diagnostiek/taxatie- Trauma- Knelpunten- InterventiemogelijkhedenGenezen of leven met onzekerheid?Hoe kanker een plaats te geven (nade curatieve behandeling)Aandacht voor:- draaglast versus draagkracht- hoe aanboren eigen krachten?Verwerking van verlies (vangezondheid, relaties, zorgeloosheid)Introductie van en oefenen metkortdurende technieken (KOP, IKN)Omgaan met ‘controle-bezoek’Hulpbronnen voor patiënt/naaste(aandacht lotgenotencontact,alternatieve geneeswijzen, geloof)Aandacht voor de partner/mantelzorgAandacht voor zingeving- Kennisoverdracht en discussie- Casus: survival problematiek enCasus: chronisch-palliatieve fase- Oefenen verliesinventarisatie +hulpbronnen- Lezing en oefenen dmv rollenspelen- Kennisoverdracht en discussie- Inbreng ervaringsdeskundige/Casus:- Partner in de knel- Groepsbespreking- ZelfreflectieDag 4 Inhoud Didactische werkvormen Docent23-03-2007Dagdeel 19.30-12.30Dagdeel 213.30-15.00De palliatief-terminale fase- Kenmerken- Diagnostiek/taxatie- Trauma- Knelpunten- InterventiemogelijkhedenAandacht voor reacties partner/gezinAandacht voor doodsangstHouding hulpverlener: van ‘doen’naar ‘er zijn’Zingeving en existentiële vragenAfscheid nemenTeleurstelling over artsen – schuldIdem- Kennisoverdracht en discussie- Casus- Zelfreflectie- Stellingen/ Groepsgesprek- Kennisoverdracht en discussie- Casus: grenzen bewakenChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezelChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezelChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezelChristien de JongLeo Gualthérie vanWeezel15.00-16.30 Begeleiding intervisie Christien de JongLeo Gualthérie vanWeezelDag 5 Inhoud Didactische werkvormen Docent06-04-2007Dagdeel 19.30-11.00Ervaringen van patiënten/partners Verhaal van patiënt (en of partner) +vragen stellen11.00-12.30 Aanvang: Kanker en relaties(partner, gezin, vrienden, collega’s,hulpverleners)ReactiepatronenDagdeel 213.30-16.30Vervolg: Kanker en relaties- Uitgelicht: Medische gevolgen vanbehandeling in relatie tot seksualiteit(zie cursus seksualiteit en kanker)- Aandacht voor alleenstaanden- Aandacht voor specifiekeproblematiek van ouderen- Aandacht voor specifiekeproblematiek rond erfelijkheidKennisoverdracht en discussie- Kennisoverdracht en discussie- Cursus/rollenspelPatiënt/partnerLeo Gualthérie van WeezelNog niet bekendNog niet bekendDag 6 Inhoud Didactische werkvormenen Docent20-04-2007Dagdeel 19.30-12.30Kanker in het gezin (Perspectief vande ouders)- Reactiepatronen- Ouders met kanker ondersteunen bijhet omgaan met hun kinderen- Gezin met jonge kinderen- Pubers- MantelzorgPraktische regelingen zoals:- Zorgverlof- Subsidie- Kennisoverdracht en discussie- Casus: oefenen metsysteeminterventiesMargreet van der LindenDagdeel 213.30-16.30Kanker in de relatie/het gezinPerspectief van het kind- Reactiepatronen- School- Broers en zussen- Ouder zonder kanker- Als de ouder overlijdt- Rituelen- Rouwverwerking- Kennisoverdracht en discussie- Casus/rollenspelNel KleverlaanRINO GroepRINO Groep

Dag 7 Inhoud Didactische werkvormenen Docent11-05-2007Dagdeel 19.30-12.30Brigitte BosDagdeel 213.30-14.00Kanker en reïntegratie- Mogelijkheden en beperkingenm.b.t. terugkeer naar school/werkhervatting/maatschappelijkepositie- Rol psycholoog en anderehulpverleners- Uitlichten specifieke aspectenzoals: Vermoeidheid, pijn,concentratieproblemen,leerproblemen,……..- Herstel en Balans- Wet en regelgeving- Hoe actief moet je je opstellenTussentijdse evaluatie:- Welke leerdoelen zijn wel/nietbereikt- Bijstellen van leerdoelen- Theoretische introductie/ervaringsverhaal- Oefenen d.m.v.: Casussen/rollenspelen- Uitwisseling onder de deelnemers- Casuïstiek n.a.v. de leerdoelenLeo Gualthérie van Weezel14.00-16.30 Begeleide intervisie Leo Gualthérie van WeezelDag 10 Inhoud Didactische werkvormen Docent22-06-2007Dagdeel 19.30-12.30- Casus- Rollenspel- VideoDagdeel 213.30-15.00Communicatie met anderehulpverleners:- Coachen van artsen enverpleegkundigen- Multidisciplinaire samenwerkingbinnen en buiten het ziekenhuis- Transitie patiënten (van ziekenhuisnaar eerste lijn en omgekeerd)Hoe maak ik mij zichtbaar inziekenhuis of eigen praktijk- Implementatie van het geleerde- Ambivalentie- Routing verwijzersland- Bedrijfskundige aspecten- Wachtlijsthantering- Intervisie- Overdracht- Financiële aspecten- Bespreken van te voren gemaakthuiswerk en opdracht- GroepsdiscussieMarike LubChristien de JongMarike LubChristien de Jong15.00-16.30 Onbegeleide intervisie OnbegeleidDag 8 Inhoud Didactische werkvormen Docent25-05-2007Dagdeel 119.30-12.30Dagdeel 213.30-16.30Werken met groepen- Verschillende doelgroepen:professionals of patiëntgericht- Methodiek: zelfhulpgroepen,therapeutische groepenVoorbeelden van mogelijk op te zettengroepen- Informatieve bijeenkomsten- Aanleren bepaaldevaardigheden (bijvoorbeeldontspanningstechnieken)- Lotgenotencontact- Theoretische introductiegroepsdynamica- Gevolgd door rollenspel(len)- Leren van de techniek- Vervolg groepsdynamica- Kennisoverdracht en discussie- OefeningenHans de RuiterAnne PetHans de RuiterAnne PetDag 9 Inhoud Didactische werkvormen Docent08-06-2007Dagdeel 19.30-12.30Dagdeel 213.30-16.30Interferentie persoonlijkheidskenmerken met medische aspecten:- Hersenmetastasen- Bijwerking van behandeling- Pijn en vermoeidheidWaarschuwing: oppassen metpsychologische verklaring, uitsluitenmedische oorzaakTriggers: bijv radiotherapie, mri, kaalworden (oorlogstrauma)Psychopathologie- Angst- Depressie- DeliriumIatrogene ziekteverschijnselenMedicatie- Kennisoverdracht en discussie- Casussen- Kennisoverdracht en discussie- CasusLeo Gualthérie van WeezelChristien de JongMarjolein BanninkDag 11 Inhoud Didactische werkvormen Docent07-09-2007Dagdeel 19.30-12.30Dagdeel 213.30-16.30TussenliggendeperiodeWorkshop 1: 1,5 uurWorkshop 2: 1,5 uurWorkshop 3: 1,5 uurAfsluitende discussie: 1,5 uur- Leren in de praktijk- Werken aan de eindopdrachten- Workshops: kennisoverdracht enkennismaking d.m.v. oefening,video,..- Eigen houding- Groepsdiscussie- Uitwisseling- FeedbackLeo Gualthérie van WeezelDag 12 Inhoud Didactische werkvormen Docent21-09-20067 Capita selectaLeo Gualthérie van WeezelDagdeel 19.30-12.30Dagdeel 2 PresentatiesDeelnemers13.30-16.3016.30-17.30 Feestelijke afrondingRINO GroepRINO Groep

5 WerkwijzeDe opleiding bestaat uit 12 lesdagen. Op elke lesdag geven een of meergespecialiseerde docenten een college over het onderwerp dat aan de ordeis en bespreken met u de implicaties voor de psychologische behandelingvan oncologiepatiënten en hun omgeving. Door middel van door deelnemersingebracht casussen en leervragen kunnen vaardigheden wordengeoefend. In het programma zijn intervisiebijeenkomsten opgenomen.Daarin wordt casuïstiek bewerkt en verbonden met de lesinhoudenen uw eigen leerdoelen.Voor aanvang van de opleiding maakt u eenPersoonlijk Ontwikkelings Plan waarin u verwoordt welke competentiesop het terrein van de psychosociale oncologie u al verworven heeft en waten hoe u wilt leren tijdens de opleiding.De opleiding wordt afgesloten met een volledig leerdossier waarin isopgenomen:- eventuele uitgewerkte huiswerkopdrachten- een reflectieverslag- een uitgewerkte casus- een met minimaal voldoende afgesloten kennistoets over de medischemoduleIndien u minimaal 90% aanwezig bent geweest en het leerdossier is opalle onderdelen voldoende beoordeeld, ontvangt u een certificaat.6 StudiebelastingVoor literatuurstudie, het voorbereiden van casussen, het uitvoeren vanopdrachten, het werken aan het leerdossier, intervisiegroepen en hetmaken van de eindopdracht dient u uit te gaan van circa 100 uur.Deze tijd komt bovenop de contacttijd van 72 uur.7 Erkenning en accreditatieDe opleiding is erkend door de Nederlandse Vereniging voorPsychosociale Oncologie (NVPO) en geaccrediteerd in het kader van deHerkwalificatie Eerstelijnspsychologen NIP onder nummer 2005.070.Daarbij telt de opleiding voor 72 uur, waarvan 22 uur voor het taakgebied‘Diagnostiek en/of indicatiestelling’, 40 uur voor ‘Behandeling’ en 10uur voor ‘Overig’.8 DocentenHoofdopleider- L.M. Gualthérie van Weezel, psychiater, Antoni van LeeuwenhoekZiekenhuis/Nederlands Kanker Instituut.Leo van Weezel heeft zeer ruime ervaring in de psychosociale oncologie,zowel als therapeut, trainer als supervisor. Hij schreef diverse artikelenen is nationaal en internationaal een veelgevraagd spreker. BestuurslidNVPO.Docenten- M. Bannink, psychiater Erasmus MC-Daniel den Hoed, hoofd PsychosocialeOncologie. Auteur van diverse publicaties rond kanker, depressie,delieren en angststoornissen.- Drs. B. Bos, ARBO arts bij de ARBO Unie te Amsterdam- Dr. A. de Graaff, internist-oncoloog afdeling Interne Geneeskunde,Universitair Medisch Centrum Utrecht. O.a. auteur van het HandboekPalliatieve Oncologie van het IKMN.- Drs. C. F. de Jong, is vrijgevestigd psycholoog-psychotherapeut teAmsterdam. Trainer van o.a. de kortdurende cursussen van het IntegraalKankercentrum Amsterdam.- Drs. A. Pet, klinisch psycholoog/psychotherapeut, hoofd patiëntenzorgHelen Dowling Instituut Utrecht.- Drs. M.M.H. Lub, klinisch psycholoog/psychotherapeut bij MedischCentrum Haaglanden.- M. van der Linden, psychotherapeut en maatschappelijk werker,gespecialiseerd in begeleiding van gezinnen met kanker, Helen DowlingInstituut Utrecht.- Hans de Ruiter, docent-trainer HBO, specialist op het gebied van groepsdynamica.- Drs. N. Kleverlaan, ontwikkelingspsycholoog, werkt o.a. vanuit een eigenpraktijk en heeft ruime ervaring met materiaalontwikkeling voor hetKWF.RINO GroepRINO Groep

9 Data en locatie12 vrijdagen van 9.30 - 16.30 uur bij de RINO Groep in Utrecht:start 2 februari 2007.10 Kosten€ 2.500 incl. readers en lunch, excl. boeken.11 InschrijvenU kunt zich tot 29 december 2006 direct online inschrijven viawww.rinogroep.nl/PO07A of door een inschrijfformulier per post of faxnaar ons op te sturen.12 Meer informatieActuele gegevens en online inschrijven: www.rinogroep.nl/PO07APraktische zakenSonja van den Brink, assistent managertel. (030) 230 61 34, s.van.den.brink@rinogroep.nlInhoudelijke vragenDrs. Margot Cox, manager opleidingentel. (030) 230 61 10, m.cox@rinogroep.nlRINO Groep

RINO GroepBezoekadresSt. Jacobsstraat 12-143511 bs UtrechtPostadresPostbus 3473500 ah Utrechtt (030) 230 61 10f (030) 230 61 39e rino@rinogroep.nli www.rinogroep.nl