Bisdomhaarlem Amsterdam

22Parels uit de schattengrotMissie naast de voordeur23Oriëntatie op het OostenTienerkamp op bezoek inwoonvoorziening ReigersdaalJohan te Velde is niet alleen vicarusvan het bisdom Groningen, maar ookeen jaargenoot van me. Aangezienwe dus al meer dan dertig jaar theologischmet elkaar in gesprek zijn,was ik benieuwd naar zijn studie overBidden naar het oosten. Gebedsrichtingin spiritualiteit en liturgie (Valkhofpers Nijmegen 2010). Het onderwerpis wat riskant, want al gauw kan zoietstot een klaagzang vervallen: waaromstaat de priester na Vaticanum 2niet meer naar het Oosten gekeerd?Ook loop je het risico om alleende gebedsrichting naar het Oostenals legitiem te zien, terwijl anderereligies hun identiteit juist ontlenenaan andere keuzes: de islam kent deqibla, naar Mekka, het jodendom deMizrach (oosting) naar Jeruzalem, en,last but not least, het protestantismeverwerpt het heilig verklaren vanwelke richting dan ook als een vormvan afgoderij! Te Velde laat goed ziendat het Oosten als gebedsrichtingdiep geworteld is in de Schrift: hetparadijs in het Oosten, de komst vande Messias, als de dageraad, vanuithet Oosten. Hij is echter objectiefgenoeg om óók te laten zien dat debijbel zelf de verering van het Oostenhier en daar verwerpt als afgoderij,omdat minstens de schijn wordtgewekt dat de zon wordt aanbeden(vgl Ezechiel 8:16)!Ook in de tijd van de kerkgeschiedenisvinden we meerdere praktijkendoor elkaar, hetgeen al blijkt uit hetfeit dat de Sint Pieter nu juist nietnaar het Oosten gericht staat, maarnaar het Westen. Paus Leo de Grote(440-461) houdt in dit verband eentirade tegen de gelovigen die zondermeer verrassend is. Er zijn gelovigendie alvorens de (oude) Sint Pieterbinnen te gaan zich keren tot deochtendzon.“Deze dwazen keren zichom naar de stralende zon en metgebogen hoofd buigen ze ter ere vande stralende schijf. Hun manier vandoen is gedeeltelijk toe te schrijvenaan onwetendheid, gedeeltelijk aanhun heidense geest en wij zijn er pijnlijkdoor getroffen!” Geen twijfel aan:het buigen naar het Oosten wordthier als afgoderij gezien. Menig protestantzou instemmend knikken bijdeze uitspraak van de grote Leo. Hetmaakt dit boekje van Johan te Velde,dat tientallen citaten bevat uit kerkvadersmet in de noten de grondtekst,nu juist zo boeiend.Middeleeuwse mystiekToch kan men ook gemakkelijkinstemmen met de auteur dat degebedsrichting naar het Oosten zijnbetekenis behoudt, omdat bidden nueenmaal om een lichamelijke oriëntatievraagt en het Oosten ondanksde polemiek ertegen, diepe Bijbelsewortels heeft. Ik heb vroeger al eensgeschreven over het bekende boekvan Alberdingk Thijm, De heilige linie,waarin hij vertelt hoe zijn zwager, dearchitect Pierre Cuypers, in de 19eeeuw bezield was van het streven omNederland vol te bouwen met neogotischekerken gericht naar het Oosten.Daarvoor moest echter een keer deboomgaard van een pastoor wijkenen de eerwaarde ging niet akkoord.Dan ga ik naar de bisschop, dacht devan middeleeuwse mystiek vervuldebouwheer, maar ook de bisschop gafniet toe, hetgeen de bezieling vanCuypers een geduchte knauw gaf...Terwijl Te Velde zich verre houdt vanrestauratieve tendensen in de liturgiedie de verworvenheden van Vaticanum2 ongedaan zouden willen maken(zoals de broederschap Pius X dat wil),merkt hij terecht op dat bijvoorbeeldbij de schuldbelijdenis de priester éénis met het kerkvolk. Op zo’n moment(dus niet permanent) zou een gezamenlijkzich wenden tot het Oosten,tot God, een zinnige symboliek uitdrukken:de priester als representantvan het volk. Ironisch genoeg beklemtoontjuist het voortdurend naar hetkerkvolk gericht staan de exclusieve rolvan de priester soms teveel! Te Veldehoudt zich verre van de onvruchtbarepolarisatie die zoveel geschrijf overde liturgie tegenwoordig kenmerkt. Zociteert hij onbevangen Huub Oosterhuis,die met zijn: Licht dat ons aanstootin de morgen, eveneens – opverborgen wijze - verwijst naar hetOosten. Graag sluit ik me dan ookaan bij de aanbeveling van bisschopGerard de Korte, die dit boek velelezers toewenst, omdat ons gebedslevenvoortdurend gevoed dient te wordenvanuit de grote spirituele tradities.De lichamelijke oriëntatie op hetOosten en daarmee op de kosmischetijd en ruimte waarin we ons tot onzeSchepper wenden, hoort daar zekerbij. ■Marcel PoorthuisFaculteit Katholieke TheologieHet jongerenpastoraat organiseerdeeen inspirerendemiddag tijdens het jaarlijksetienerkamp. De jongerenbezochten woonvoorzieningReigersdaal en konden zoaan den lijve ervaren dat jevoor een zinvolle ontmoetingook dicht bij huis kan blijven.Op 21 augustus kwamen 32 tienersnaar de cliënten van woonvoorzieningReigersdaal. De tieners warendie week op kamp in Heiloo en deleiding had voor deze zaterdagmiddagStichting Present Heerhugowaardingeschakeld om een diaconale actievoor hen te organiseren. In samenwerkingmet de coördinator vrijwilligerswerkvan Reigersdaal werd hetmogelijk dat de tieners de middagdoorbrachten met de bewoners diein meer of mindere mate een lichamelijkeen/of verstandelijke beperkinghadden. Die middag is van allesondernomen, van koekjes bakkenen wandelen naar de kinderboerderijtot samen zingen. Voorop stond deontmoeting, een middag geven aanelkaar en ontvangen van elkaar.De middag vloog voorbij, het wasal snel tijd om te gaan. Ieder namafscheid, ze hadden het allemaal heelmooi en indrukwekkend gevonden.De cliënten zwaaiden, met van eenenkele de reactie: “Kom nog weereens terug!”. Janet Schipper,JongerenpastoraatDIACONACTIONAangespoord door de oproep die aan iedere gelovige gedaan wordt, worden in hetweekend van 19 t/m 21 november allerlei activiteiten georganiseerd waarbij jongerenzichzelf inzetten voor de naaste medemens. Met DiaconAction gaan jongerengroependoor het hele land aan de slag met een activiteit waarmee ze van betekenis kunnenzijn voor hun omgeving, vaak in het bijzonder voor mensen die het minder makkelijkhebben in het leven. Meer informatie over DiaconAction - en het digitale handboekvoor geïnteresseerde begeleiders - zijn te vinden op www.diaconaction.nl.■SamenKerk oktober 2010