Download PDF - randkrant

NOVEMBER 2008 | Jaargang 12 | nr. 10MAANDBLAD VOOR DE INWONERS VAN DE VLAAMSE RANDAFGIFTEKANTOOR: 9240 ZELE – P2A9271 | VERSCHIJNT NIET IN AUGUSTUSFiguranDtenPatrick Bardyn op zoekFiguranDtennaar de magie van het fotograferenPatrick Bardyn overde Tien magie jaar asielcentrum van het fotograferen AlsembergTien Financiën jaar asielcentrum gemeenten zijn Alsemberg gezondFinanciën De Roets, onze gemeenten geschiedenisin zijn kalenderformaatgezondDe Roets, onze geschiedenisin kalenderformaatFOTO: Filip ClaessensOver de taalgrens (1)Van Komen naar Voeren1

Van groene gordel totVlaams stedelijk gebiedVlaanderen raakt stilaan volgebouwd en de manier waarop gebouwdis, versnippert de open ruimte 1 . Hoeveel ruimte we aan bebouwing,industrie, bos en groen en wegeninfrastructuur spenderen, leggen wevast in ruimtelijke structuurplannen. Daarover is in het verleden al heelwat te doen geweest. Momenteel worden de definitieve plannen voorhet Vlaams Stedelijk Gebied rond Brussel (de Vlaamse Rand) opgesteld.TEKST Karla Goetvinck | FOTO Karel Tomeï© vzw ‘de Rand’ningen en bedrijfsterreinen zijn niet langerprioritair. Belangrijker is dat de open ruimtebehouden blijft. De Vlaamse Regeringwil liever oude sites saneren en bestaandebedrijventerreinen en woonkernen intensievergebruiken (o.a. door een selectieveverhoging van het aantal bouwlagen). En ermoeten begeleidende maatregelen komen opvlak van open ruimte, economie, huisvestingen mobiliteit.Ondertussen is het eindrapport waarin hetgebied wordt afgebakend rond. De VlaamseRegering zal het dit najaar definitief vastleggen.Zo’n rapport heeft geen juridischekracht, maar vormt de basis voor een gewestelijkruimtelijk uitvoeringsplan (gewRUP),dat wel juridische kracht heeft. De opmaakvan dat gewRUP is gepland voor het voorjaarvan 2009. In dat ruimtelijk uitvoeringsplanzal het vsgb perceel per perceel worden afgebakend.Het plan zal ook bestemmingswijzigingenen voorschriften voor de inrichting enhet beheer bevatten. Het zal, net als het huidigegewestplan, het kader vormen voor hetverlenen van vergunningen. Het publiek zaltwee keer zijn zeg kunnen doen: op het milieueffectrapporten op het gewRUP zelf.1Zie ook artikel p. 30-31Sinds 1967 voert de overheid in deVlaamse Rand een groene gordelpolitiek.Deze green belt policy kwamovergewaaid uit Groot-Brittannië. Voortrekkerwas Londen, dat vandaag een halfmiljoen hectare groene gordel heeft. Hetdoel is de open ruimte rond de stad te bewarenen de stadsvlucht tegen te gaan. In1967 besloot minister Jozef De Saeger (cvp)om ook rond Brussel een dergelijke politiekte voeren omdat het een rem op de stadsvluchten de verfransing zou betekenen. Dielijn werd doorgetrokken in het gewestplanHalle-Vilvoorde-Asse van 1977. Dat planlegde de ruimtelijke spelregels vast voor hetarrondissement Halle-Vilvoorde. De overheidwilde Halle, Vilvoorde en Asse uitbouwentot sterke Vlaamse satellietcentra rondBrussel. Principes waren: geen open ruimtemeer aansnijden en geen flatgebouwen meertoelaten. Het aantal woon lagen werd beperkttot twee.Grootstedelijk gebiedIn 1996 stelde Vlaams minister van RuimtelijkeOrdening Eddy Baldewyns (sp.a) hetontwerp van een Ruimtelijk StructuurplanVlaanderen (rsv) voor. Eindelijk zoudenhet Vlaamse Gewest, de provincies en degemeenten een globale en coherente visieop ruimtelijke ordening uitwerken. Het uitgangspuntwas opnieuw de resterende openruimte zo veel mogelijk te behouden. Woningen,kantoren en bedrijven moesten nuzo veel mogelijk in of in de directe omgevingvan de steden komen. Het rsv voorzagdrie grootstedelijke gebieden: Antwerpen,Gent en Brussel. Over het Brussels HoofdstedelijkGewest heeft het Vlaamse Gewestnatuurlijk niets te zeggen, wel over de Rand.Het plan stelde dat vijftien gemeenten uitde Vlaamse Rand ruimtelijk tot het grootstedelijkegewest zouden kunnen behoren.Het ging om Sint-Genesius-Rode, Beersel,Linkebeek, Drogenbos, Sint-Pieters-Leeuw,Dilbeek, Asse, Wemmel, Grimbergen, Vilvoorde,Machelen, Zaventem, Kraainem,Wezembeek­ Oppem en Tervuren. Een preciezeafbakening was voor later.BijsturingHet plan veroorzaakte een golf van protest.Op het openbaar onderzoek kwamen 35.000bezwaarschriften, waarvan 10 % verbandhielden met de Vlaamse Rand. Daarom kreeghet gebied een andere naam: het VlaamsStedelijk Gebied rond Brussel (vsgb). EnLinkebeek en Sint-Genesius-Rode werdengeschrapt. De Vlaamse Regering wil in dezestadsrand geen zwaar verstedelijkingsbeleidvoeren zoals in andere stedelijke gebieden.Eerdere doelstellingen over bijkomende wo­Von grünem Gürtelzum flämischenstädtischen GebietZurzeit wird der Bericht über das flämischestädtische Gebiet in der Nähevon Brüssel allmählich abgeschlossen.Dieser Gebietsentwicklungsplan legtfest, wieviel Raum im Vlaamse Rand fürGebäude, Industrie, Wälder und Grünflächenund Straßeninfrastruktur zurVerfügung stehen soll. Darüber wurdein der Vergangenheit schon öfters diskutiert.Die flämische Regierung entscheidetsich dafür, in diesem Stadtrandkeine starke Verstädterungspolitik zubetreiben wie in anderen Ballungsräumen.Frühere Ziele über zusätzlicheWohnungen und Gewerbegebiete habennicht länger Vorrang. Wichtiger ist,dass offene Räume erhalten bleiben.Und es sollen Begleitmaßnahmen fürdie offenen Räume, die Wirtschaft, denWohnungsbau und die Mobilität getroffenwerden. Im Herbst legt die flämischeRegierung die Grenzen des städtischenGebiets endgültig fest.2

04inhoud NOVEMBER 2008 | nr. 10© FC10© KM© FC1204 Van Komen naar VoerenIn de nieuwe reeks Over de taalgrensgaat Guido Fonteyn op zoek naar deeigenheid van de taalgrens. Het iseen bijzondere grens op cultureel entoeristisch vlak, die ook van politieken communautair belang is. Onzetaalgrens is geen Belgisch curiosum,maar een onderdeel van een lijn vanFrans-Vlaanderen tot Triëste, die inhet westen van Europa Latijnen enGermanen scheidt.10 FiguranDtenPatrick Bardyn uit Sint-Pieters-Leeuw is bezeten van fotografie.Overal waar hij gaat, neemt hij zijnfototoestel mee. ‘Ik fotografeer demens in zijn natuurlijke biotoop endwaal daarom veel rond in steden.Ik zoek het alledaagse op om er in eenmomentopname iets bijzonders vante maken. Wat je vastlegt, is een fractievan een seconde later verdwenen enkomt nooit meer terug. Daarin schuiltde magie van het fotograferen.’12 Tien jaar asielcentrumAlsembergHet asielcentrum vangt 165vluchtelingen uit zowat 30 landen op.Het centrum verstrekt materiële hulpaan mensen die in een asielprocedurezitten en biedt hen houvast. Deintegratie van het asielcentrum inde Beerselse deelgemeente is al van bijhet begin een schoolvoorbeeld.22 Lokaal pact tempertbelastingverhogingenDe financiën van de gemeenten inde Vlaamse Rand zijn bijna overalgezond. Toch zullen sommigegemeenten al over enkele jarenopnieuw belastingverhogingen nodighebben.23 Onze geschiedenis inkalenderformaatDe Roetskalender wil op een speelse entoegankelijke manier de interesse vooronze geschiedenis aanwakkeren.26 Exotische natuur in de Rand (8)29 Ontdek Taalb(l)ad en scherpje Nederlands aanen ook nog …06 Van Asse tot Zaventem13 RandUit24 Bericht uit de Rand25 Van huizen en tuinen28 RestauranDt30 Tussen hemel en aarde32 Gemengde GevoelensFloris’ kijk op de leuke kant van het leven‘Regels voorbuitenlandsestudentenwordenverstrengd’colofonRandKrant verschijnt maandelijks op 176.000 exemplaren voor de inwoners van de Vlaamse Rand rond Brussel. Het is een uitgave van de Vlaamse Gemeenschap en de provincieVlaams-Brabant | Realisatie vzw ‘de Rand’ | Hoofdredactie Geert Selleslach | Eindredactie en coördinatie Marjan Van Hecke | Vormgeving Jansen & Janssen, Gent | Fotografie FilipClaessens en Kris Mouchaers | Illustratie Floris De Smedt, Illustratie Taalb(l)ad: José Da Cruz | Druk A. De Cuyper-Robberecht, Zele | Redactieadres Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel,tel 02-767 57 89, fax 02-767 57 86, e-mail randkrant@derand.be, website www.derand.be | Verantwoordelijke uitgever Jan de Bock, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,Boudewijnlaan 30, 1000 Brussel | Randuit Agenda wordt gerealiseerd met de financiële steun van de provincie Vlaams-Brabant en de Vlaamse Gemeenschap.3

1OVER DE TAALGRENSDwars door België loopt een bijna perfecte horizontale streep die hetland doormidden snijdt: de taalgrens. De lijn loopt van Komen in hetwesten tot Voeren in het oosten en ziet er in werkelijkheid niet zozeeruit als een strenge rechte, maar als een kabbelende beek die zeergrillige maar kleine sprongen maakt om telkens weer naar het rechtetracé Komen-Voeren terug te keren. Voor onze nieuwe artikelenreeksOver de taalgrens volgde en overschreed journalist Guido Fonteynde taalgrens.Van Frans-VlaanderenVan KoTaalgrensFaciliteiten voor NederlandstaligenFaciliteiten voor FranstaligenTweetalig gebiedTEKST Guido Fonteyn | FOTO Filip ClaessensZonnebekeIeperWervikHeuvelland MesenCominesMenenKortrijkMouscronEstaimpuisZwevegemSpiere-HelkijnPecqKluisbergeAvelgemCellesMont-del'EnclusFraDe a8 (Brussel-Doornik) loopteen stuk ten zuiden onderde taalgrens door, de e40(Brussel-Luik-Aken) ligteerst boven en nadien onderdeze lijn. Aan beide zijden van deze taalgrensliggen niet minder dan 72 gemeenten: 35 inVlaanderen en 37 in Wallonië. In tien vandeze taalgrensgemeenten (vier in Walloniëen zes in Vlaanderen) gelden faciliteiten vooranderstaligen, maar dan alleen voor Franstaligenin Vlaamse taalgrensgemeenten en voorNederlandstaligen in Waalse taalgrensgemeenten,dus alleen voor het gebruik van hetNederlands en/of het Frans, niet voor anderetalen. In Vlaanderen zijn dat Voeren, Sint-Genesius-Rode, Bever, Ronse, Spiere-Helkijnen Mesen. In Wallonië liggen de vier gemeentenallemaal in de provincie Henegouwen:Edingen (Enghien), Vloesberg (Flobecq),Moeskroen (Mouscron) en Komen-Waasten(Comines-Warneton).Een bijzondere grensOp de taalgrenslijn liggen belangrijke stedenof gemeenten waarover iets te vertellen valt.Dat geldt voor Komen en Voeren zelf natuurlijk,waar ooit de taalstrijd op het terrein werduitgevochten, maar ook voor onder meerTongeren, Hoegaarden, Overijse, Halle, Geraardsbergen,Ronse, Kortrijk, Ieper en Heuvelland.Aan de Waalse kant van deze grensliggen schilderachtige dorpen als Bitsingen(Bassenge), Kluisbergen (Mont de l’Enclus)of Celles en steden en stadjes als Lessen (Lessines)en Borgworm (Waremme), maar ookWaterloo, en de vlek Awans is eigenlijk al eenvoorstad van Luik, dus ook Luik ligt dicht bijde taalgrens.Er zijn mooie dingen te zien aan de taalgrens.Alleen al het Hôpital Notre-Dame à laRose in Lessen is een dagtocht waard. Dezetaalgrens is een bijzondere grens en onze belangstellingkan niet alleen op het toeristischeof culturele aanbod slaan, maar ook op hetpolitieke en het communautaire. Dus komtook de Vlaamse Rand in dit verhaal voor,met Sint-Genesius-Rode, de enige van dezes faciliteitengemeenten die aan de Vlaams-Waalse taalgrens ligt (vijf faciliteitengemeentengrenzen aan Brussel; Wezembeek-Oppem grenst aan Kraainem). SommigeFranstaligen willen van Sint­ Genesius-Rodeeen ‘corridor’ maken tussen Brussel en Wallonië.In Juprelle, Berloz of Plombières – willekeurigegemeenten aan de Waalse kant vande taalgrens – ligt men daar niet van wakker.Dit komt allemaal later aan bod.Taalgrenzen aller landenOnze taalgrens is geen Belgisch curiosum,zoals velen denken, maar een onderdeel vaneen lijn die in het westen van Europa Latijnenen Germanen scheidt. De lijn begint aan zeein Frans-Vlaanderen, verdeelt België in taalgebieden(waarbij we Duitstalig België nietmogen vergeten), laat het GroothertogdomLuxemburg niet bij toeval rechts liggen (aande Germaanse kant), loopt in het op dit vlakstroeve Frankrijk langs de Elzas en Lotharingen,deelt Zwitserland op en scheidt deDuitssprekende Italianen in Zuid-Tirol vanhun Latijnse landgenoten. Voorbij Triëstebegint de Slavische wereld en daar zijn nogmeer al dan niet erkende taalgroepen – endus ook taalgrenzen – dan bij ons. Taalgrenzenbestaan in vrijwel alle landen, alleen zijnze niet allemaal erkend. Wij, Belgen, staan indeze discussie vooraan.Van centralistisch njettot strikte taalregelsLaat ons de Europese taalgrens van Frankrijktot Italië nog even van dichterbij bekijken.Specialist ter zake is Leo Camerlynck, VlaamseBrusselaar, die alle minderheden en taaltoestandenin Europa kent. Over Frankrijk –met Frans-Vlaanderen, Elzas en Lotharingenmaar ook met andere minderheden, zoalsde Bretoenen, Basken, Catalanen en Corsicanen– is Camerlynck niet erg te spreken.Zeker in Frans-Vlaanderen en in de grensstreekmet Duitsland (Elzas en Lotharingen),dus op de Latijns-Germaanse taalgrens, wilhet sterk centralistisch bestuurde Frankrijkwel dialecten van talen erkennen, zoals inFrans-Vlaanderen het Vlomsch, maar niethet Nederlands of het Duits. De bedoeling4

MerchtemMeiseGrimbergenVilvoordeAsseMachelenDilbeekSint-Pieters-LeeuwBeerselWemmelKraainemWezembeek-OppemDrogenbosLinkebeekZaventemHoeilaartSint-Genesius-RodeTervurenOverijseAsse ZaventemVan totNIEUWS UIT DE GEMEENTENWijs op de wegVLAAMS-BRABANT De verborgen kunstcollectievan de provincie Vlaams-Brabantkun je sinds kort digitaal raadplegen viade website www.kunstbezitvlaamsbrabant.be.De provincie Vlaams-Brabant beschikt overzo’n 1.270 kunstwerken. Het gaat om werkenvan kunstenaars als Jacob Jordaens, LeonSpilliaert, Gustave Van de Woestijne, TheoVan Rysselberghe, Jan Fabre en Rik Poot.‘Als de kunstwerken niet in een provincialeinstelling tentoongesteld worden of inbruikleen gegeven worden, zitten ze in eendepot’, legt Tom Troch (sp.a), gedeputeerdeDe onrustwekkende wolk van Eugène LaermansProvinciaal kunstbezitvoor Cultuur, uit. ‘Op de nieuwe websitevind je alle informatie over de kunstwerkenvan de provincie: een cv van de kunstenaar,de materialen en afmetingen, de plaats waarhet zich bevindt enzovoort. Met de lanceringvan www.kunstbezitvlaamsbrabant.be willenwe onze voortrekkersrol in het stimuleringsbeleidvoor beeldende kunsten verder invullen.Elk jaar worden er nieuwe kunstwerkenaangekocht die een passende bestemmingkrijgen in en buiten het provinciehuis inLeuven.’TDGemeenten pakken woonbeleid aanASSE, DILBEEK en MEISE Asse, Dilbeek,Kapelle-op-den-Bos, Londerzeel, Meise enOpwijk maken met een nieuwe verenigingwerk van een beter gezamenlijk woonbeleid.De intergemeentelijke vereniging Regionaalwoonbeleid Noord-West Brabant krijgt subsidiesvan minister van Wonen Marino Keulen(Open vld) om de woonproblematiekover de gemeentegrenzen heen aan te pakken.‘Betaalbaar wonen is een van onze prioriteiten’,zegt Peter Verbiest, voorzitter van denieuwe vereniging. ‘Het is erg belangrijk datwe op dat vlak ervaringen kunnen uitwisselen.Bepaalde initiatieven die goed werkenin de ene gemeente, kunnen overgenomenworden door de andere. De meest concreteactie die we al hebben ondernomen, zijn dewoonloketten in elk van de zes gemeenten.De inwoners kunnen voor informatie overwonen terecht bij zo’n loket in het gemeentehuisof bij de technische dienst.’TDMeer informatie over het RegionaalWoonbeleid en de woonloketten:geert.defeyter@haviland.be of 02 466 51 00.VLAAMS-BRABANT De provincie Vlaams-Brabant lanceert opnieuw een campagnevoor meer veiligheid in de transportsector.Met Wijs op Weg wil de provincie een veiligheidscultuurontwikkelen bij transportbedrijvenen zo het aantal zware ongevallenmet vracht- en bestelwagens verminderen.Transportbedrijven die concrete acties opzetten,ontvangen van de provincie eenveiligheidslabel en kunnen hun chauffeursgratis laten bijscholen. Op die manier wil deprovincie de bedrijven stimuleren om vanverkeersveiligheid een prioriteit te maken.Vorig jaar werd het Wijs op Weg-veiligheidscharterdoor 67 bedrijven uit de provincieondertekend.TDMeer informatie over de campagne Wijs op Wegvan de provincie Vlaams-Brabant: 016 26 74 92of www.vlaamsbrabant.be/verkeersveiligheidExclusief shoppenZAVENTEM Op de luchthaven van Zaventemkunnen passagiers terecht in eengloednieuw winkelcentrum. De twintignieuwe luchthavenshops zijn een aanvullingop het klassieke aanbod van duty- entaxfreeshops. ‘Met gemiddeld 30.000 passagiersper dag en duizenden luchtvaartmedewerkerstelt pier A evenveel voorbijgangersals de Brusselse Nieuwstraat ende Antwerpse Meir. We willen onze passagiersde merken en concepten aanbiedenwaar ze zelf om vragen. Daarom kozenwe voor internationale winkelketensen Belgische merken die ook ver buitenonze grenzen bekendheid genieten’, aldusWilfried Van Assche, ceo van BrusselsAirport. ‘Uit een uitgebreide marktstudieblijkt ook dat mensen meer exclusieveproducten willen. Daarom vind je aanPier A ook topmerken van kledij en eenwinkel met exclusieve wijnen, whisky’s ensigaren. Voor de buitenlandse bezoekeris er een extra verkooppunt van pralines.Met de verkoop van 850 ton Belgischechocolade in 2007 is Brussels Airport hetbelangrijkste verkooppunt van chocoladein de wereld.’TD6

Oud NieuwsOp bedevaart om rap te kunnen lopenKraainem is één van de zes Vlaamse gemeentenin de Rand waar Franstaligenfaciliteiten genieten. De gekende negentiende-eeuwseBrusselse historicusAlphonse Wauters verklaart in zijn Histoiredes Environs de Bruxelles (1855) degemeentenaam als ‘het heem, het huis, dewoning waar kraaien huizen’, maar dat ispure volksetymologie.Het dorp heeft een oude geschiedenis. Daarvangetuigt o.a. de Sint-Pancratiuskerk diegebouwd is met zandsteen afkomstig uit deplaatselijke steengroeven. Het is een merkwaardiggebouw. De Romaanse westertoren,opgetrokken op de grondvesten van eenmiddeleeuwse slottoren, dateert uit de 12eeeuw, het laatgotische koor uit 1500-1550.Tussenin zien we het eenbeukig schip dat in1770 in classicistische stijl werd verbouwdter vervanging van een veel te smal kerkschip.Het kerkgebouw werd in de jaren 20grondig gerestaureerd.Van in de vroege middeleeuwen is Sint-Pancratius de patroonheilige van Kraainem.Zijn feest wordt gevierd op 12 mei. Hij wordtals heilige in één adem genoemd met nogtwee andere ijsheiligen: ‘Pankraas, Servaas enBonifaas, zij geven vorst en ijs, helaas’. OverPankraas is weinig geweten. Hij was een Frygiëren kwam omstreeks 300 als jonge wees inRome terecht waar hij door paus Corneliuswerd gedoopt en onderricht in de christelijkegeloofsleer. Omdat hij zijn overtuiging nietwilde prijsgeven, werd hij op bevel van keizerDiocletiaan in 304 onthoofd. In de 6e eeuwbouwde paus Symmachus in Rome in de ViaAurelia een kerk boven zijn graf. Die kerk isin Rome gekend als de San Pancrazo fuorile Mura. Hoe Sint-Pankraas patroonheiligewerd in Kraainem is niet geweten. De keuzevan een relatief onbekende heilige wijst er opdat het om een laat opgerichte parochie gaat,zo vermoedelijk omstreeks het jaar 1000.Voor de oorlog kwam men naar Kraainemop bedevaart ‘voor de kinderen die niet raplopen of moeilijk kunnen spreken’. De eersteBEERSEL De Vlaamse Rand rond Brusselis een whiskyclub rijker. De Maltclan inBeersel wil whiskyliefhebbers bij mekaarbrengen. ‘De interesse in Single Malt Whiskyis de voorbije jaren sterk gegroeid in Vlaanderen.Dat is zeker ook de verdienste van deverschillende whiskyclubs. De Rand hinktewat achterop en daar wil de Maltclan veranderingin brengen’, zegt initiatiefnemer DanielGoovaerts. ‘We willen in Beersel tastingsorganiseren voor whiskyliefhebbers uit deMaltclan Beerseldonderdag van de maand was het ommegang.Na de mis werd de relikwie vereerd enwerden de kinderen belezen. De bedevaardersgingen zevenmaal rond in het schip vande kerk en daarna nog driemaal rond de kerk.Kraainem heeft nog een tweede volksheilige:Sint-Antonius-abt of Sint-Antonius met zijnzwijn. De mensen smeekte zijn tussenkomstaf tegen de ziekte rachitis maar ook tegenzona, een huidziekte die in de volksmond hetSint-Antoniusvuur wordt genoemd. DiezelfdeSint-Antonius werd ook aangesprokentegen veeziekten. Meer dan een halve eeuwgeleden wilde gemeentesecretaris Fortondeze folklore doen herleven. Hij richtte optweede sinksendag een paardenprocessie in,die enkele jaren een grote volkstoeloop kende.Helaas, Sint-Pankraas en Sint-Antoniusmet zijn zwijn zijn in de vergetelheid geraakt.In het verstedelijkte Kraainem blijft van dezevolksbedevaart niets meer over. Alleen enkeleoudere autochtonen kennen de vroegerebegankenis nog.De Sint-Pancratiuskerk in KraainemJaak OckeleyRand en zo samen onze passie beleven. Wezijn nog op zoek naar mensen die met onsde handen uit de mouwen willen steken omeen paar keer per jaar een evenement te organiseren.Iedereen die van whisky houdt, iswelkom.’TDWie actief lid wil worden van whiskyclubMaltclan in Beersel kan terecht opinfo@maltclan.be of 02 377 43 91.Meer informatie: www.maltclan.be.De maand …Gezinnen uit Dilbeek, Hoeilaart,Kraainem, Meise en Vilvoordekunnen zich inschrijven voorde nieuwe klimaatactie van deprovincie. De doelstelling is omgedurende zes maanden 8 %energie te besparen. • In Kampenhout,Steenokkerzeel en Vilvoordekomen nieuwe busbanen. Diemoeten een betere doorstromingverzekeren van de start-lijnen,de busverbindingen met de luchthavenregio.• Asse, Gooik, Halleen Vilvoorde starten een dienstvoor burenbemiddeling. Die moetconflicten over blaffende honden,te hoge bomen of lawaaierigekinderen helpen oplossen. • DeVlaamse Regering maakt 2,2 miljoeneuro vrij voor sociale huisvestingsprojectenin Vlaams-Brabant,goed voor 90 sociale huurwoningenen 66 koopwoningen, ondermeer in Zaventem, Zemst enKampenhout. • In Dilbeek is heteerste energieprestatiecertificaatuitgereikt aan de verkoper van eenwoning. Door dat certificaat weetde koper of hij een energiezuinigewoning koopt. • 26 toneelverenigingenuit Vlaams-Brabant wordengesteund met een provincialesubsidie van 27.000 euro. • In denieuwe milieuvergunning voor deluchthaven van Zaventem heefthet provinciebestuur het jaarlijkstoegestane aantal nachtvluchtenteruggeschroefd van 25.000 naar16.000. Het aantal vertrekkendevluchten wordt gehalveerd. De verstrengdemilieuvergunning moetde leefkwaliteit in de luchthavenregioverbeteren. • Na de verhuisvan koerierbedrijf dhl naar hetDuitse Leipzig is het aantal nachtvluchtenin Zaventem met ietsmeer dan een derde gedaald. • Degemeente Asse en Wegen en VerkeerVlaams-Brabant hebben eenakkoord gesloten om langs de e40in Bekkerzeel geluidsschermen teplaatsen. • In Mollem verdwijntde donderdagmarkt wegens eengebrek aan interesse van kopers enmarktkramers. • De inwoners vanVlaams-Brabant overleden vorigjaar gemiddeld op een leeftijd van77 jaar. In Pepingen wordt men7

Van Asse tot ZaventemNIEUWS UIT DE GEMEENTEN11.11.11 in de RandVLAAMSE RAND Vilvoorde heeft de titelvan FairTradeGemeente behaald. Dat betekentdat Vilvoorde en zijn inwoners actiefwerk maken van eerlijke handel. Om Fair­TradeGemeente te worden, moet aan zes criteriaworden voldaan. Eén criterium is specifiekgericht naar het lokale bestuur, de andererichten zich naar horecazaken, winkels, bedrijven,verenigingen en scholen. Zo kooptde stad Vilvoorde enkel fairtrade productenaan voor haar vergaderingen en recepties.FairTradeGemeente is een campagne vanMax Havelaar, Oxfam-Wereldwinkels, Vredeseilandenen 11.11.11.11.11.11 voert dit jaar campagne rondhet thema Waardig Werk. ‘In de hele wereldstaan de rechten van de werknemer onderdruk. Een job hebben, staat niet langer garantvoor een menswaardig leven, niet in hetnoorden, niet in het zuiden’, zegt LiesbethVanmechelen, 11.11.11-coördinator voorVlaams-Brabant. ‘Waardig werk is het bestemiddel tegen armoede en de ultieme hefboomom tegen 2015 wereldwijd armoedeaan te pakken. Bedrijven willen winst makenen daarom produceren ze graag op plaatsenwaar overheden belastingvoordelen toekennenen de arbeidskosten laag zijn. Werknemersworden al te makkelijk beschouwd alseen onkost waarop bedrijven kunnen besparenzodra een goedkoper alternatief opduikt.’In de Vlaamse Rand worden in het raam vande 11.11.11-campagne voor Waardig Werkde komende weken tal van acties op potengezet. Zo zijn er in Hoeilaart, Tervuren, Meise,Dilbeek, Machelen, Grimbergen en Vilvoorde11.11.11-fuiven en -etentjes. In heelwat andere gemeenten worden workshopsen infoavonden over Waardig Werk georganiseerd.TDVoor meer informatie over alle 11.11.11-actiesin de Vlaamse Rand, kun je terecht opde website www.11.be.Plaatjes bij praatjesVLAAMSE RAND Deze maand werdenverschillende kleine woordenboekjes uitgegevendie mensen mee op weg helpenin de Nederlandse taal. Het zijn handigeboekjes met afbeeldingen en pictogrammenover dagelijkse situaties in verbandmet sport, spel, toerisme, vrije tijd endieren.Vzw ‘de Rand’ gaf een Voetbalwoordenboekuit. ‘Voetbalclub fc Asse z 2002 nam hetinitiatief om een voetbalwoordenboekje temaken. Wij weten dat er in de Vlaamse Randveel anderstaligen voetbal spelen. We stellenhet boekje daarom ter beschikking vanalle clubs uit de Rand. Daarmee willen wede clubbesturen, trainers, spelers en ouderseen concreet hulpmiddel bieden om de communicatiein het Nederlands vlotter te latenverlopen’, zegt Bert Menten, stafmedewerkervan vzw ‘de Rand’.Voor iedereen die Nederlands leert, gafvzw ‘de Rand’ een Pictogrammenboekje uit.‘Het is het derde woordenboekje met pictogrammenvoor cursisten Nederlands. Hetsluit aan bij de actie Oefen hier je Nederlands,die cursisten de kans geeft om hun Nederlandste oefenen in het dagelijkse leven, bijvoorbeeldbij de bakker, de apotheker of oprestaurant. Het boekje is een handig geheugensteuntje.Het eerste pictogrammenboekjehelpt je bij het winkelen. Het tweede boekjebevat woorden over wonen, afval, sorteren,de lichaamsdelen enzovoort. Het derdeboekje gaat over sport, vrije tijd en toerisme’,vertelt Karen Stals, stafmedewerker van vzw‘de Rand’. ‘De boekjes zijn erg populair bijdocenten en cursisten. Het kleine formaatzorgt ervoor dat je ze altijd kan meenemen.’En zopas gaf de Gezinssportfederatiekleuterboekjes uit die anderstalige kinderenkunnen helpen zich vlotter te integrerenin gezinssportclubs. In het boekje Kijk, ikzwem! volgt het hoofdpersonage Gizi watergewenningen zwemmen. In het boekje Kijk,ik sport! ontdekt Gizi hoe leuk het is om tebewegen. Deze kijk- en leesboekjes kunnende kinderen motiveren en stimuleren in huntaal en beweging. De kleuters leren woordjesen zinnetjes die verband houden met bewegen,sporten, de omgeving en het eigenlichaam. De boekjes zijn een van de vier pilootprojectendie Vlaams minister FrankVandenbroucke (sp.a) subsidieert om hetNederlands als omgangstaal in de sportclubste promoten. De minister trekt voor de vierpilootprojecten 37.500 euro uit. GedeputeerdeTom Troch (sp.a) investeerde 30.000euro in een dvd met goede praktijken die hetvormingspakket ondersteunt.GS8

VILVOORDE Het rechterdeel van de middenvleugelvan het 18e-eeuwse Tuchthuisin Vilvoorde wordt eind volgend jaar omgebouwdtot een klassehotel. De nv Watersteenen keten The Lodge Hotels hebben daarovereen akkoord bereikt. Het hotel zal over eenbeperkt aantal kamers beschikken die stijlvol,comfortabel en met een persoonlijketoets ingericht zullen worden. De uitbouwvan een deel van de middenvleugel van hetTuchthuis tot hotel past in de opwaarderingvan het nieuwe Vilvoordse stadsdeel Kanaalpark.‘Het stadsbestuur is erg tevreden methet klassehotel in een historisch monument’,zegt burgemeester Marc Van Asch (cd&v).‘Vilvoorde kampt al lang met een tekort aaneen dergelijke accommodatie, dus zijn weerg blij met een nieuw hotel. Ik denk dat hethotel zowel toeristen als zakenmensen zalaantrekken.’- Je kunt het voetbalwoordenboekje bestellenbij Bert Menten, bert.menten@derand.be,02 568 01 78. De clubs uit Vlaams-Brabantkrijgen de boekjes gratis; andere clubs betalen0,5 euro per boekje.- Wie in de Rand Nederlandse les volgtbij een Centrum voor Volwassenenonderwijs,een Centrum voor Basiseducatie of de vdab,krijgt de drie pictogrammenboekjes cadeau.Meer informatie vind je opwww.oefenhierjeNederlands.be ofinfo@oefenhierjeNederlands.be.- Voor meer info over de kleuterboekjes van deGezinssportfederatie kun je terecht op02 507 88 22 of gsf@gezinsbond.be.Hotel TuchthuisTDVervang de lampGRIMBERGEN In Grimbergen werdzopas het proefproject miK-relampingrond energiezuinige verlichting in handelszakenafgesloten. In 24 Grimbergsewinkels en cafés werden de lampen vervangendoor energiezuinige alternatieven.‘Niet alle zaakvoerders zijn zich bewustvan de mogelijke besparingen diezij in hun café, winkel of kantoor kunnenbehalen. Of ze kennen het steeds uitgebreidereassortiment van lampen en hunmogelijke toepassingen niet’, zegt Jean-Pol Olbrechts (cd&v), gedeputeerde voorLeefmilieu van de provincie Vlaams-Brabant, die het project financieel steunt.‘Aan de andere kant voelen de kmo’s desteeds hogere energie factuur. Vervang delamp is dan ook onze boodschap.’ De handelaarskregen een volledig rapport methet huidige en het toekomstige energieverbruik,de mogelijke alternatieven ende terugverdientijd. Uit het proef projectblijkt alvast dat de handelaars enkmo’s in Grimbergen gemiddeld21 % op hun energiefactuurhebben bespaard.TD© KMhet oudst met een gemiddeldeleeftijd van 82 jaar. In Kraainem isdat 81 jaar, in Drogenbos 80 jaar. InLennik worden de inwoners gemiddeldslechts 71 jaar oud. • Het aantalinterventies bij de lokale politievan Vilvoorde en Machelen is in vijfjaar tijd met 13,5 % gestegen totgemiddeld 35 interventies per dag.Er komen twintig extra manschappenbij om die werkdruk te kunnenopvangen. • Personen met eenbeperking die vragen hebben overopvang, begeleiding, tewerkstellingen vrije tijd kunnen voortaanterecht bij de provincie op hetgratis nummer 0800 15045. • Deklacht van 31 ex-werknemers vande vroegere luchtvaartmaatschappijSabena voor het niet respecterenvan het sociaal plan werd doorhet Brusselse Arbeidshof verworpen.Eerder werd de klacht van deex-Sabeniens ook al verworpenvoor de Brusselse arbeidsrechtbank.• De gemeenteraad vanBeersel steunt de inwoners in hunverzet tegen een verdere verstedelijkingvan Huizingen, zoals in eenstudie aan de Vlaamse overheidwordt voorgesteld. De gemeentewijst de geplande onteigeningenaf, net als de versnippering vande open ruimte in Lot. • VoetbalclubTempo Overijse organiseertNederlandse taallessen vooranderstalige spelertjes. De clubkrijgt hiervoor 10.000 euro vanVlaams minister van Sport BertAnciaux (Vl.Pro). Kevin Cunche,een Franstalige speler van deeerste ploeg, is de peter van hetproject. • Om elkaar niet uit hetoog te verliezen, hebben eenaantal studenten de verenigingStudenten Unie Druivenstreekopgericht. Bedoeling is samen tesporten, te feesten en uitstappente maken. • De gemeente Assebouwt tegen 2009 een derde sporthalaan de Waalborre.JHMeer informatie over hetmiK-relampingproject vind je opwww.mikkmo.be.9

FIGURANDTENDe magie van de fotoFotograaf Patrick Bardyn, een echte Brusselaar die al twintig jaar inSint-Pieters-Leeuw woont, is bezeten van fotografie. Hij nam deel aantentoonstellingen en wedstrijden zoals het Internationale Fotofestival inKnokke en de Canvascollectie. Overal waar hij gaat, gaat zijn fototoestelmet hem mee. ‘Fotograferen is mijn passie.’TEKST Ines Minten | FOTO’S Filip Claessens en Patrick BardynIk ben al meer dan dertig jaar met fotografiebezig’, legt Patrick Bardynuit. ‘Na mijn studie Germaanse talengaf ik Nederlands en Engels aan eenFranstalige school in Schaarbeek.Eind jaren 80 vroeg de directrice of ik zin hadom er enkele uren fotografie bij te nemen.Het was dé kans om van mijn hobby mijnberoep te maken, dus ik heb geen ogenblikgetwijfeld.’ Hij schreef zich onmiddellijk invoor een driejarige cyclus fotografie aan deacademie in Halle. ‘Enerzijds om een getuigschriftte hebben, zodat ik het vak ook op langeretermijn zou kunnen geven, anderzijdsom wat dieper op de materie te kunnen ingaan’,vertelt hij.Ook vandaag geeft Patrick Bardyn hetvak nog. ‘Leerlingen uit de richting socialewetenschappen kunnen één of twee uur fotografievolgen. Ik ga veel met hen naar tentoonstellingenen breng hen een en anderbij over algemene beeldvorming. Ze moetenzich ervan bewust zijn dat fotografie meeris dan een plaatje. Beeldcultuur is trouwensoveral: op tv, in film, reclame ... Daarom zegik hen: je bent omringd door beelden, leer zedan ook te zien en te begrijpen. Ik vind hetboeiend om die kennis over te dragen. Inmijn school zitten heel veel allochtone leerlingen.Buiten de lessen komen ze nauwelijksin contact met tentoonstellingen en dergelijke.Als ik dan met zo’n groep zestienjarigeneen poepchique galerie aan de Louizalaanbinnenloop, zitten er altijd enkele tussen diehet na een paar minuten voor bekeken houden.Anderen zijn oprecht geïnteresseerd,blijven lang bij een bepaald beeld hangen enstellen vragen. Vorig jaar vertelde een meisjemij dat ze het weekend erna met haar oudersnaar zo’n expositie was teruggekeerd. Als ikzoiets hoor, denk ik: wow! Je bereikt er ietsmee. Dat maakt het de moeite waard.’StraatfotografieIn zijn vrije tijd gaat Patrick Bardyn met zijnfototoestel op pad. ‘Toen ik pas fotografeerde,concentreerde ik me op landschappen.Stilaan verlegde ik mijn focus naar de mensin zijn natuurlijke biotoop. Dan biedt de stadnatuurlijk onnoemelijke mogelijkheden.’Bardyn fotografeerde wereldwijd in uiteenlopendesteden, maar dwaalt vooral veelrond in zijn geboortestad Brussel. ‘Stedenzijn grote schouwburgen. Wat daar allemaalgebeurt! Je bezoekt een plek misschien duizendkeer en nooit is ze dezelfde. Het licht, demensen, de omstandigheden ... alles is altijdanders. Ik zoek het alledaagse op om er in eenmomentopname iets bijzonders van te maken.Die paradox boeit me. Ik loop rond inde stad, mijn fantasie wordt geprikkeld dooreen bepaald beeld en dan komt het erop neerom op het juiste moment af te drukken. Watje vastlegt, is een fractie van een seconde laterverdwenen en komt nooit meer terug. Daarinschuilt de magie van het fotograferen.’Bardyn maakt het liefst reeksen. ‘Foto’sdie samen een verhaal vertellen’, legt hij uit.Dat betekent nog niet dat hij die verhalenhelemaal vastlegt. ‘Het verhaal dat ik in eenThe magic of photographyfoto of fotoreeks vind, is anders dan dat vaniemand anders. Straatfotografie is heel open.Zo staat er een foto van me in het boek Stadsgedichtenvan Tom Lanoye. Hij toont tweemensen die een eindje van elkaar elk op eenbank zitten. Toen de foto ergens op een tentoonstellinghing, stapte er een Afrikaan naarme toe. ‘Voor mij drukt die foto de westersemaatschappij uit’, zei hij. ‘Als de foto in Afrikawas genomen, dan zouden die twee naast elkaarop dezelfde bank zitten’.’Brussel, mijn dorpHoewel Patrick Bardyn helemaal vol is vanBrussel, woont hij toch graag aan de rand vande stad. ‘Ik trek dolgraag naar Brussel, maarkom ook graag thuis in de rust van het platteland’,zegt hij. ‘Met een stad als Brussel kandat ook. Ik rijd twintig minuten en sta op deGrote Markt, terwijl ik hier volop kan genietenvan het panorama van het Pajottenland.Zoiets kan in Parijs of Londen niet. Brussel isalleen in cultureel en multicultureel opzichteen grootstad. Wat de oppervlakte betreft,loop je er los doorheen.’Bardyn groeide op in Brussel en noemtzichzelf een echte Brusselaar. ‘Van huis uit‘Born and bred’ in Brussels, and a resident of Sint-Pieters-Leeuw for 20 years now, PatrickBardyn definitely has a burning enthusiasm for photography. He has already taken part innumerous exhibitions and competitions, such as the International Photographic Festivalin Knokke and the Canvascollectie. He teaches photography and spends his spare time outand about with his camera. ‘When I started out taking photographs, I used to concentrateon landscapes. I gradually shifted my focus to people in their natural habitats. And theurban environment offers untold opportunities. I look upon cities as immense theatres.There is so much going on! I try to create something special from the commonplace inthe click of a camera shutter. I am fascinated by this paradox. Whatever you record, itdisappears a fraction of a second later, never to return. That is the magic of photography.’10

grafieben ik Nederlandstalig, maar toen ik kleuterwas, openden mijn ouders een winkel in debuurt van de Naamsepoort. Honderd meterverderop lag een Franstalige school en dusvonden ze het logisch dat ik daar naartoezou gaan. Zo ben ik tweetalig geworden. Nadienging ik naar een Franstalige universiteiten begon ik les te geven op een Franstaligeschool, terwijl mijn directe vriendenkringhoofdzakelijk Nederlandstalig bleef. Ik voelme goed bij die situatie. Mijn blik wordt ruimeromdat hij gevoed is door verschillendevisies. Neem daar nog eens het multiculturelepubliek in mijn klassen bij en het plaatjewordt heel gevarieerd. Een boeiende meltingpot, zeg ik altijd.’Kwaliteit teltZijn foto’s mogen nooit vrijblijvende mooiekiekjes worden, vindt Patrick Bardyn. ‘Drievragen moeten altijd een antwoord krijgen.Wat fotografeer je? Hoe neem je de foto? Enwaarom doe je het? Neem bijvoorbeeld defoto’s van Stephan Vanfleteren in de krantDe Morgen. Je hoeft niet naar de naam onderde foto te zoeken om te weten van wie hijis. Het is duidelijk dat die man over die drievragen heeft nagedacht en er voor zichzelfeen antwoord op heeft geformuleerd. Alleenzo krijg je inhoud en kwaliteit.’ En kwaliteit,daar draait het voor hem altijd om. ‘Ik benbijvoorbeeld een grote fan van Bruce Springsteen.Ik heb hem voor het eerst gezien op heteind van de jaren 70. Dit jaar, dertig jaar nadat eerste concert, ben ik er samen met mijntwee zonen opnieuw naartoe gegaan. Ik vondhet fantastisch om te zien hoe die twee gastenvan 22 en 25 evenzeer uit de bol gingenals ik. Dat zegt toch iets over Springsteen alshij erin slaagt om twee generaties aan te spreken?Kwaliteit is wat mensen zoeken. Datgeldt niet alleen voor de kunsten. Je bent erook naar op zoek als je lekker gaat eten of eengoed glas wijn drinkt. Momenten waarop jegeconfronteerd wordt met kwaliteit, blijvenje bij.’Reepjes lichtTegenwoordig zoekt Patrick Bardyn vooraltreffende beelden in licht. ‘De stad in de zonis iets helemaal anders dan het platteland’,legt hij uit. ‘Als ik hier uit mijn raam kijk, ishet licht overal ongeveer hetzelfde. In de stadis het door de urbanisatie volledig versnipperd.Het lijkt wel in reepjes gesneden en diereepjes zon worden geprojecteerd op mensen,gebouwen en zo meer. Dat levert uniekbeeldmateriaal op.’ Hij toont een foto vanenkele mensen die rondlopen in een centraalvierkant van zonlicht. De schaduw zorgtvoor een lijst om het beeld. ‘Een regisseurvroeg me ooit of ik hier een toneelstuk gefotografeerdhad omdat de mensen die doorhet beeld lopen erg theatraal lijken opgesteld.Maar het is een snapshot, zo gevonden in destad.’Sommige foto’s portretteren onderwerpenvan heel dichtbij. Je zou denken dat hij nu endan wel eens op protest stuit. ‘Integendeel’,lacht hij. ‘Ik heb al heel wat leuke ervaringengehad tijdens het fotograferen. De mensenzijn nieuwsgierig naar wat ik doe. Zelfs inEgypte, waar ik ook gesluierde vrouwen vanheel dichtbij heb gefotografeerd, heb ik nooitproblemen gehad. Als ik foto’s zou nemen© FCvan achter een hoek, gewapend met een telelens,dan zou dat iets anders zijn. Dan benje voyeuristisch bezig en steel je iets van demensen. Ik ga ze altijd heel open tegemoeten let op de lichaamstaal. Een close-up vaniemand die er weigerachtig uitziet, neemik niet. Na een portret volgt er geregeld eengesprek. Dat is ook een fijn aspect van mijnpassie. Je komt personen tegen die je vanhaar noch pluim kent en je later waarschijnlijkook nooit meer tegenkomt, maar met wieje toch heel even een band hebt.’InfoJe kunt enkele foto’s vanPatrick Bardyn bekijken opusers.telenet.be/pbardyn.photography.11

agendavan 5 novembert.e.m. 4 decemberRANDUITWim Vandekeybus kijkt in de spiegel© Wim VandekeybusDANS Als zoon van een Kempense dierenartslag het niet voor de hand dat Wim Vandekeybus(45) een van de toonaangevende Vlaamsechoreografen zou worden. Hij studeerde psychologieen fotografie, maar belandde in 1985als acteur in De Macht der Theatrale Dwaashedenvan Jan Fabre. In deze marathon, die acht uurduurde, kreeg hij de smaak van het podiumpas goed te pakken. Met enkele debuterendedansers richtte hij een jaar later Ultima Vezop. De sleutelproducties What the Body DoesNot Remember, Mountains Made of Barking, Lesporteuses de mauvaises nouvelles, Puur en SonicBoom bevatten zoveel onvergetelijke taferelendat een heropvoering van een aantal fragmentenzich opdrong. Toch hadden de dansersgeen zin in een droge reconstructie. In Spiegelwordt de catastrofale verbeelding, zoals Vandekeybuszijn stijl omschrijft, aan een kritischonderzoek onderworpen. Risico’s worden nietuit de weg gegaan. Veel bewegingen ogen nogeven energiek en brutaal als vroeger, maar delichamen durven hun kwetsbaarheid ook tonen.Filmbeelden en muziek namen in de loopder jaren een steeds groter aandeel in. Arno,David Byrne, Thierry De Mey, Pierre Mertens,Marc Ribot en Peter Vermeersch drukken methun klankbijdragen een volwaardige stempelop deze veredelde choreografie.LDSpiegel door Wim Vandekeybus/Ultima VezZaterdag 15 november, 20.30Dilbeek, CC Westrand, info 02 466 20 30Ad Visser als bevlogen theaterjockeyMUZIEK Excentrieke bloemetjesvestenen pantalons met olifantenpijpen heeft AdVisser bij de vleet. Daar kan hij rijkelijk meepronken in zijn nostalgische muziekshows.De voormalige presentator van Avro’s Toppopschuimt met archiefopnamen en nooit eerderop televisie vertoonde beelden de schouwburgenaf. Na zijn esoterisch intermezzo, waarinhij breinsessies en futurologische workshopsorganiseerde, wil hij zijn glorieperiode van dejaren zeventig herbeleven. Niet als discjockeyof als veejay, maar als theaterjockey huppelt hijbescheiden mee met Blondie, David Bowieen de Nederlandse Shocking BluezangeresMariska Veres. De punkartiesten uit hetbewuste decennium worden verdrongen doorde boegbeelden van de disco. Hun gepolijstepasjes zijn makkelijker te imiteren dan hetonstuimige, rebelse geweld. Eigen nummersworden afgewisseld met stoere anekdotesen wilde studioverhalen. Om het publiek teontstressen, heeft hij enkele verkwikkendeoefeningen in petto. Als iedereen op scherpstaat, filosofeert hij over de toekomst van demensheid, al is hij niet zeker dat die er ookwerkelijk is.LDF#ck the 70’s door Ad VisserWoensdag 5 november, 20.30Zellik, CC Asse, info 02 456 01 60Vrijdag 7 november, 20.30Jezus-Eik, GC de Bosuil, info 02 657 31 79Zwarte Piet temt zijn verdrietFAMILIEVOORSTELLING Zwarte Pietkrijgt vaak ondankbare taken. Zo zou hij pakjesbij alle kinderen tegelijk willen afleveren, maarzelfs met een leger hulppieten lukt dat niet. Hijmoet ook het paard van Sinterklaas mennen enzorgen dat de goedheilige man overal tijdig arriveert.Maar hoe vaak gebeurt het niet dat ze inde duisternis verdwalen als de maan niet doorde bomen schijnt? Gelukkig kon Piet uithuilenbij Tom Struyf, die er voor fABULEUS eenverteltheaterstuk over maakte. Bezorgde kinderendie komen luisteren, vernemen hoe Piette weten kwam dat hij voor dit uitzonderlijkeberoep was voorbestemd. Op de Pietacademieleerde hij de knepen van het vak. Maar voor deopperste geheimen moest hij bij Sinterklaaszijn. Hij heeft de gebaarde bisschop beloofddat hij aan de buitenwereld niets zou verklappen.Toch kan hij moeilijk zijn mond houden.Maar hij heeft het zo druk met al het lekkers dathij kwistig rondstrooit dat hij het belangrijkstegeheim toch niet onthult.LDZwarte Pietverdriet door fABULEUSZaterdag 29 november, 18.00Wemmel, GC de Zandloper, info 02 460 73 2413

RANDUITGunther von Hagens over Körperwelten IV‘Ik wil de anatomische kennis democratiserTENTOONSTELLING Welke spierengebruikt een rockartiest als hij zijn gitaarlaat loeien? Hoe passen de organen zich aanbij een voetballer of een hoogspringer? Watgebeurt er in het lichaam als er zich te veelvet of nicotine opstapelt? De Pools-Duitseanatoom Gunther von Hagens toont het opKörperwelten IV in de Kelders van Kuregem. Hijverfijnde de door hem ontwikkelde conserveringsmethode– het plastineren – waardoorde geprepareerde lichamen in levensechte enesthetisch aantrekkelijke houdingen kunnenworden tentoongesteld.Von Hagens kijkt mij strak aan. Alsof hij mij wildoorgronden en misschien ook beïnvloeden.Omwille van zijn onafscheidelijke vilten hoeden zijn donkergrijze gilet doet hij me denkenaan de Duitse kunstenaar Joseph Beuys, dieeven non-conformistisch en taboedoorbrekendwas. In de renaissance droegen trouwensalle anatomen een hoed, waarmee ze hun onafhankelijkheidten opzichte van de socialenormen onderstreepten. ‘Net als de vroegereanatomische theaters, waar in het openbaardissecties werden uitgevoerd, heeft de tentoonstellingeen volksopvoedkundige waarde’,benadrukt von Hagens. ‘We ontsluiten dezetak van de biologie en de geneeskunde voorhet grote publiek. Door het aanschouwelijkekarakter kunnen zowel de weetgierige leek alsde toekomstige arts de inwendige bouw vanhet lichaam beter bestuderen. De voorbije decenniawas de anatomie gereserveerd voor deelite van de medische faculteiten. Wij willen dekennis aan iedereen doorgeven. Als dat geendemocratie is.’Bewust makenToen hij dertig jaar geleden als assistent aan hetInstituut voor Pathologie en Anatomie van deuniversiteit van Heidelberg enkele specimensonder ogen kreeg die in een doorzichtig blokplastic werden bewaard, vroeg hij zich af of hijhet ontbindingsproces ook niet kon afremmendoor gelijkaardige conserverende kunststoffenbij de specimens in te brengen. ‘Dat idee lagaan de basis van de plastinatietechniek’, lichthij toe. ‘We onttrekken het water en het oplosbarevet uit het lichaam en vervangen het doorkunsthars en elastomeren. Met behulp vangas, licht en warmte kunnen we alles uithardenzodat de specimens stijf en duurzaam wordenwaardoor ze in allerlei houdingen en positiesgetoond kunnen worden. We kunnen de specimensook opdelen in fragmenten of dunneschijven. Dankzij onze aanpak hebben de bezoekersgeen last van vervelende geurtjes zoalsin de klassieke dissectieateliers, waar kwistigmet sterk ruikende bewaarproducten wordtomgesprongen.’Door zieke en gezonde organen naast elkaarte exposeren, worden veel bezoekers bewustvan hun destructieve levensstijl. ‘De longenvan de roker zien helemaal zwart. Deze akeligevaststelling heeft al heel wat rookverslaafdengestimuleerd om hun ongezonde gewoonteaf te leren. Een gelijkaardig effect bereiken wedoor een zwaarlijvig specimen op te stellennaast een sportieve, slanke figuur. De opgeslagenonderhuidse vetten en het uitgezette harthebben bij het eerste specimen geleid tot eenvroegtijdige dood. Sommige bezoekers, diede catastrofale fysische gevolgen van obesitashebben gezien, vermijden nu calorierijk voedselen bewegen meer.’VerwijzingenDrie ‘gestroopte’ pokerende personages, waarvaneen valsspeler onder tafel een kaart tussenzijn teenkootjes vastklemt, herkennen we uit deJames Bondfilm Casino Royale. Om de hersenen,de nieren of het hart zichtbaar te maken zijn debedekkende lichaamsdelen opengelegd of verwijderd.Een ander tableau herinnert aan hetberoemde schilderij De anatomische les van dokterNicolaas Tulp van Rembrandt. ‘Het conserverenvan overledenen vind je in veel culturen terug’,bevestigt von Hagens. Het bekendst zijn de gemummificeerdelichamen van de Egyptische farao’s,die met geurende harsen werden bewerktnadat de ingewanden, die vlug ontbinden, eruitwaren gehaald. In Zuid-Amerika werden zelfscomplete dodensteden ingericht. De bezwarenom de afgestorvenen open te snijden, vervie-Nocturnes van de Brusselse musTENTOONSTELLING Elke donderdagavondin de herfst openen heel wat museain Brussel en de Rand hun deuren tot 22 uur.Na acht jaar is het initiatief uitgegroeid toteen culturele klassieker. Er nemen bijna vijftigmusea deel. De bezoekers kunnen in eenontspannen ‘avondlijke’ sfeer genieten vanrondleidingen interactieve activiteiten, eenwandeling langs de topstukken en ontmoetingenmet de conservator. Telkens wordenzes musea in de kijker gezet. Een greep uit hetprogramma.In de Botanique delen tien hedendaagse artiestenvan de tentoonstelling Habeas Corpus op 6november hun ervaringen met het publiek. HetCharlier Museum (Kunstlaan 16) sluit hierbijaan. Voor het René Magritte Museum in Jette,dat die avond ook open is, moet je reserveren.Op 13 november is een bezoek aan deBibliotheca Wittockiana (Bemelstraat, 23,Sint- Pieters-Woluwe) niet te versmaden. Ditmuseum van de boekbindkunst bestaat eenkwarteeuw en bezit haast uitsluitend prachtexemplaren.Het Museum voor Fantastische Kunst(Amerikaansestraat, 7, Sint-Gillis) opent op20 november het atelier met de monstrueuzeverzameling van Professor D. Vergeet niet aande balie een trollenkaart aan te schaffen!14

en’KwartslagEen greep uit het Kwartslagaanbodvoor deze maandCinderella analyseertvrouwelijke waanzinealen onder invloed van het platonisme, dat hetlichaam beschouwt als het tijdelijke omhulselvan de ziel. Verschillende religies, waaronderhet christendom, hebben die opvatting overgenomen.’In opdracht van de katholieke kerk plastineerdevon Hagens het hielbeen van de Duitsemystica Hildegard Van Bingen (1090-1179).Angelina Whalley, met wie von Hagens is getrouwd,verzamelde voor deze tentoonstellingrelativerende beschouwingen over het menselijkelichaam van Seneca, Sartre, Kant, Goetheen Descartes. ‘Gedoemd om te sterven zijn weallemaal’, verklaart de dokter. ‘Dat ons lichaamna de dood wordt begraven, verbrand, aan dewetenschap wordt geschonken of geplastineerd,kunnen we zelf testamentair bepalen.’Körperwelten IVMinstens tot half januari, 10.00-19.30,do, vr en za: tot 21.00(gesloten op 25/12 en 1/1)Anderlecht, Kelders van Kuregem,www.koerperwelten.beof 070 25 20 20NIET TEMISSENLudo DosogneHet belvue museum (naast het KoninklijkPaleis) belicht de geschiedenis van Belgiëvanuit diverse, ook karikaturale, invalshoeken.Op 27 november kan een bezoek aan ditluisterrijk gebouw worden gecombineerdmet een rondleiding achter de schermenvan de Koninklijke Bibliotheek Albert I, waarbovendien een expositie loopt over tweeeeuwen Franstalige literatuur in België.THEATER Voor Krankheit Frau inspirerenregisseuse Hanneke Paauwe en actrices SaraDe Bosschere en Liesa Naert zich op recentetentoonstellingen in het Dr. Guislainmuseumin Gent. Poëtische hersenspinsels wordenondersteund door krachtige toneelbeelden.Emotionele opwellingen verdringen de al tevoorspelbare logica.In de klassieke psychiatrie wordt vrouwelijkewaanzin vaak geassocieerd met penisnijd.Het ontbreken van het mannelijke geslachtsorgaanzou gedragsstoornissen als hysterieen nymfomanie in de hand werken. Maar erzijn ook andere extremen zoals anorexia nervosa,ongebreidelde vraatzucht, extatischeverslaving en verstikkende lusteloosheid. Omtot een genuanceerd inzicht te komen, verzameldede Duitse arts en kunsthistoricus HansPrinzhorn artistieke creaties van vrouwelijkepatiënten in psychiatrische instellingen. Veelborduurwerkjes en schilderijtjes bevattenverwijzingen naar hun jeugd. Welke obsessiesTHEATER Inside Stories bulkt van de tegenstrijdigheden.Net als de menselijke wil. Hoevaak veroorzaken we niet een kortsluitingdoor dingen te willen die onverzoenlijk zijn.Ook auteur en regisseur Peter De Graef wilvan verschillende walletjes eten. Hij typeertzijn jongste stuk niet enkel als een tragedie,maar ook als een komedie. Hij toont aandat we allesbehalve consequent denken enhandelen. Voortdurend corrigeren we onzemening of wijzigen we onze beslissingen.Een banaal telefoontje kan al voor verwarringzorgen. Zeker als je door een ex of eenfamilielid wordt opgebeld. In deze voorstellingis het de broer van het hoofdpersonagede vrouwen kwelden,kan worden afgeleiduit hun tekeningen ofkrabbels op de meestdiverse expressiedragers,van schoolschriften tot inpakpapier.Bijna steeds blijkt hoezeer ze vervreemd zijnvan de werkelijkheid. Kunst is voor hen vaakeen overlevingsstrategie of een middel omniet helemaal krankjorum te worden. Cinderellakrijgt voor deze productie de steun vanVillanella en kc nOna.LDKrankheit Frau door Cinderella i.s.m.Villanella & kc nOna/Hanneke PaauweWoensdag 5 november, 20.30Brussel, Beursschouwburg, info 02 550 03 50Zaterdag 15 november, 20.15Grimbergen, CC Strombeek,info 02 263 03 43Komische inbrekerstragediedie roet in het eten gooit. Als zijn plannen inhet honderd lopen, komt hij uithuilen. Naverloop van tijd heeft hij zoveel honger dat dehele voedselvoorraad in de ijskast eraan moetgeloven. In deze productie van Dwama enRataplan brengt Peter De Graef twee totaalverschillende spelers als Tristan Versteven enLilian Keersmaekers dichter bij elkaar.LDInside Stories door Peter De GraefZaterdag 8 november, 20.30Overijse, CC Den Blank, infoWoensdag 26 november, infoDilbeek, CC Westrand, 20.30LDDe volledige lijst vind je opnocturnes.brusselsmuseums.be.De Beursschouwburg, de kvs, het Kaaitheater, De Markten en de cultuurcentra de Meent, Den Blank,Strombeek en Westrand zetten elke maand een Kwartslagvoorstelling in de kijker. Met de Kwartslagpas(28 euro) kun je dit seizoen vier van deze voorstellingen bijwonen, waarvan twee in Brussel en twee inde Rand, telkens in een ander huis. www.kwartslag.be15

RANDUITNIET TEMISSENWin tickets!Stuur ons voor 10 november een mailtje(randkrant@derand.be) of kaartje (Kaasmarkt75, 1780 Wemmel) met als onderwerpHola Que Tal en maak kans op een duoticketvoor Hola Que Tal in GC de Zandloper. Wegeven er vijf weg!© Kurt Van der Elst © Kurt Van der ElstKrakende talentenjachtTHEATER Hola Que Tal (alles kits?), deSpaanse titel van deze nieuwe productie vanTheater Antigone, verraadt dat de personagesnog in vakantiestemming zijn. Om niet terugte vallen op de dagelijkse sleur, broeden zeop een ambitieus plan. Ze willen in de schijnwerpersstaan, applaus in ontvangst nemen,hand tekeningen uitdelen en nog meer van datmoois. Zo hopen ze hun onfortuinlijk verledente vergeten. Ze meten zich een welluidendeartiestennaam aan, verzinnen een act en hopenin sneltempo door te stoten tot de top.Maar wie het beschamend niveau van de talentenwedstrijdenop de commerciële omroepenheeft gevolgd, weet tot hoeveel frustraties de afwijzendeopmerkingen van de juryleden leiden.Dimitri Baert incasseert veel mokerslagen. Hijgeraakt niet in het Sportpaleis of in Vorst, maarstelt zich noodgedwongen tevreden met trouwfeesten,braderijen en vrijgezellenavonden.De champagne waarover hij droomde, moetplaats ruimen voor een bescheiden drankje metprik. Jan Sobrie en Peter Monsaert delen hetpodium met Chun-Hee Lommelen. GiovanniVanhoenacker ontwierp het toneelbeeld en JosVerbist fungeerde als coach.LDHola Que Tal door Theater AntigoneDonderdag 13 november, 20.00Wemmel, GC de Zandloper,info 02 460 73 24i.s.m. CC Strombeek100jaarLismondeTENTOONSTELLING Dankzij zijn onblusbareinventiviteit en zijn veelzijdigheidwas Jules Lismonde (Anderlecht 1908 - Linkebeek2001) een toonaangevende figuurin de Brusselse avant-gardebeweging. Zijnwerk was ooit te zien op de Biënnale van Venetiëen op de Biënnale van Lugano.Lismonde tekende sinds zijn kinderjaren enleverde al schetsen aan het tijdschrift Pallastijdens zijn middelbare studies. Hij lagaan de basis van Jeune Peinture Belge en Capd’Encre. Hoewel hij vooral als tekenaar zoudoorbreken, waren het toch zijn schilderijendie op zijn eerste expositie in 1930 het meestesucces kenden. Nadat hij geïnspireerd wasdoor Steinlen en in houtskool veel artiesten,schrijvers en kennissen had geportretteerd,werden zijn werken gaandeweg abstracter.Uiteindelijk beperkte hij zich tot tekens ofzwart-wittoetsen, vaak met lyrische inslag.Hij hield immers ook van muziek. Tijdenszijn jeugd twijfelde hij trouwens of hij beeldendkunstenaar dan wel beroepsfluitist zouworden.Zijn villa in Linkebeek schonk hij aan degemeente op voorwaarde dat de woning eenculturele ontmoetingsplaats werd waar zijnoeuvre wordt bewaard en verder bestudeerdkan worden.Virginie De Braekeleer, die het huis bewoont,onthult welke werken uit de collectiezijn ontleend voor de eeuwfeesttentoonstellingin de Koninklijke Musea voor SchoneKunsten. Een opmerkelijke houtskoolschetsvan de molen van Pamel uit zijn figuratieveperiode kreeg als titel Naar de hemel gekeerd.Ook het Romantisch landschap uit 1932 is nogvolledig naar de natuur getekend. In RomeForum 5 en Provence 1, die in de jaren 50 ontstonden,neigt hij al meer naar het abstracte.Raadselachtig is KMN 78, dat als een partituurof een architecturaal plan moet worden geïnterpreteerd.De tekening zou geïnspireerdkunnen zijn op een hoge Japanse berg. Laika2 verwijst naar de hond die de ruimte werdingestuurd. In een gelijkaardige abstracte stijlkwam ook Belofte van een vaatje tot stand. Opde expositie worden ook twaalf kalligrafischewerken getoond die Lismonde met Chineseinkt heeft gemaakt. Hij noemde ze Tekens ofSignes. Als toemaatje zijn er ook vijf creatiesdie met droge naald werden getekend. Hetmonumentale wandtapijt, dat ongetwijfeldde blikvanger wordt, titelde hij Partage del’ombre. Het werd door de tapijtfabrikant DeSaedeleer in Mechelen gerealiseerd. Tegelijkertijdloopt ook een eeuwfeesttentoonstellingin Huize Lismonde in Linkebeek. Op debenedenverdieping komen al zijn stijlen aanbod. Op de eerste verdieping worden oningelijstewerken te koop aangeboden.Ludo DosogneJules Lismonde 100Tot 18 januari, di-zoBrussel, Koninklijke Museavoor Schone Kunsten, 02 508 32 11Tot 18 januari, zo: 14.00-18.00Linkebeek, Huize Lismonde, 02 380 51 0316

Van kubus tot vierkantTENTOONSTELLING Wie de gekleurdeblokjes van de kubus van Rubik in een vooropgesteldeorde wil brengen, moet voldoenderuimtelijk inzicht hebben. Toch kunnen ookminder wiskundig aangelegde speelvogelsplezier beleven aan dit vermakelijke hebbeding.Omdat de kubus een geometrische basisconstructieis, hebben heel wat abstractekunstenaars hem in hun oeuvre geïntegreerd.Ook het vierkant (en het kruiswoordraadsel)oefende een grote aantrekkingskracht uit opdeze artiesten. In het Museum Felix De Boeckworden in het kader van Le Cube au Carré 90werken geëxposeerd van 70 Belgische kunstenaarsvoor wie de kubus en het vierkant zeerbepalend waren.De tentoonstelling is opgezet in samenwerkingmet de Vrienden van het Museum van Verviers.‘We vervullen een brugfunctie tussen de tweetaalgemeenschappen’, licht directeur SergioServellon toe. ‘Voor onze pedagogische activiteitenmikken we zowel op de Nederlandstaligeals de Franstalige scholen. Van kubus tot vierkant isde grootschaligste groepsexpositie van dit jaar.We tonen werk van verschillende generaties. Erzijn alleszins veel ontdekkingen, want heel watwerken zijn van kunstenaars die we vergetenzijn of die nooit echt tot ons zijn doorgedrongen.Ook het museum zelf heeft trouwens eenkubusachtige vorm, die nu meer dan ooit totzijn recht komt’, benadrukt Servellon.Curator Bob Van der Auwera selecteerdewerken uit de jaren 20 tot 90 van de vorigeeeuw. Het merendeel, dat eigendom is vande Franse Gemeenschap, was al in Verviers tebezichtigen. In Drogenbos worden ook geometrischewerken in openlucht tentoongesteld .De voordracht die Theo van Doesburg inmaart 1920 in het Centre d’Art hield, bracht deingrijpendste abstract-geometrische omwentelingteweeg in het Brussels kunstmilieu. Bij degeneratie van de jaren 20 duiken namen op alsJozef Peeters, Marcel-Louis Baugniet, ProsperDe Troyer, Paul Joostens en Karel Maes. Dezelaatste tekende onder meer een kubistisch portretvan de surrealist Magritte. De jaren 50 wordenvertegenwoordigd door Amédée Cordier,Gilbert Decock, Jo Delahaut, Nic Joosen, WalterLeblanc en Jean Rets. Van recentere datumzijn de geometrisch abstracte creaties van StanHensen , Maria Dukers, Pal Horvath en HildeVan Sumere, die op een vakkundige maniermet duurzame materialen als marmer en staaleen monumentale soberheid nastreeft.Le Cube au Carré/Van kubus tot vierkantTot 8 februariDrogenbos, Museum Felix de Boeck,info 02 377 57 22 of www.mufdb.orgEr is een tweetalige catalogus beschikbaar.© Nic JoosenPiano wordt slagwerkLudo DosogneSamen geniet jedubbelDe cultuur- en gemeenschapscentra vanVlaams-Brabant leggen in het nieuwecultuurseizoen de klemtoon op samengenieten: aan cultuur doe je met vriendenof familie én je kunt er ook nieuwe mensendoor ontmoeten.Je kunt samen genieten met een bekendegast. Elk cultuur- of gemeenschapscentrumvroeg aan een bv die een band heeft met degemeente om een voorstelling te selecterenuit zijn culturele programma. Wie deberichten van de mediasponsors (Radio 2,Het Nieuwsblad, Robtv en Ring-tv) en denieuwsbrieven en brochures van de verschillendecentra in de gaten houdt, maakt kansop een vipticket voor een van deze voorstellingen.Dit ticket trakteert je op een avondje uitmet de bekende Vlaming: vooraf samen eenaperitiefje drinken, samen de voorstelling bijwonenen achteraf nog wat napraten … Elkcentrum geeft minstens vier viptickets weg.Je kunt ook samen genieten via interessantegroepsformules van de cultuur- engemeenschapscentra. Vanaf 10 ticketsgeniet je een fikse korting waarmee je veeleuro’s kunt uitsparen. Als er geen groepskortinggeldt, krijgt iedereen van de groepeen gratis drankje aangeboden door hetcentrum. Reden genoeg dus om vrienden enfamilie op te trommelen en meteen ticketste bestellen!Ben je benieuwd welkevoorstelling Nicole en Hugo,Karlijn Sileghem, Kenny Dehaes,Jean-Luc Dehaene e.a. hebbengekozen? Surf dan snel naarwww.samengenietjedubbel.be.KLASSIEKE MUZIEK De toetsen van eenpiano kunnen zowel zacht als heftig aangeraaktworden. Als volleerde virtuozen hameren FilipMartens en Geert Callaert in de Sonate voor tweepiano’s en percussie, die Bela Bartok kort voor deTweede Wereldoorlog componeerde, op hetklavier. De Hongaarse toondichter bepaaltimmers dat alle uitvoerders even krachtig huninstrument bespelen. Het pianistenduo gaataan de slag met de percussionisten Tom Pipeleersen Carlo Willems. Deze laatste heeft aleen behoorlijke staat van dienst op de Night ofthe Proms. Opwindend klinkt ook het tweedeconcertluik, waarin dit kwartet de symfonischedansen uit de musical West Side Story onderhanden neemt. Niet in de oorspronkelijkeversie van Leonard Bernstein, maar in een arrangementvoor twee piano’s en slagwerkersvan Peter Sadlo, die er al in 1966 bij was metzijn bewerking. Toen was deze musical volopin de mode. Zelfs popartiesten als Trini Lopezplukten er meezingers uit. De song Americawerd ook door de Deense componist KimHelweg in een pianistiek jasje gegoten.Tijdens het concert horen we hoe dichthij bij Bartok en Bernstein aanleunt.Bartok meets Bernstein doorFilip Martens, Geert Callaert,Carlo Willems en Tom PipeleersVrijdag 7 november, 20.15Grimbergen, CC Strombeek,info 02 263 03 43LDNIET TEMISSENLeonard Bernstein17

RANDUITagendaTheaterPODIUM­KUNSTENDonderdag 6 november, 20.15Het geslacht Borgia doorToneelgroep NUNC i.s.m. BASSGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Zaterdag 8 november, 20.30Les in Hysterie doortheaterMalpertuis enToneelgroep CeremoniaVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Maandag 10 november, 20.30Cockfish door Theater ZuidpoolDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Donderdag 13 november, 20.30‘k Heb Ze Niet Alle Zesdoor Echt Antwaarps teaterDilbeek, CC Westrand,02 466 20 3014 en 15 november, 20.00Zondag 16 november, 15.00Liefde half om halfdoor K.T. De AlsembloemAlsemberg, CC de Meent,www.dealsembloem.beMaandag 17 november, 20.00Dinsdag 18 november, 14.30 en20.00‘k Heb Ze Niet Alle Zesdoor Echt Antwaarps teaterMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Donderdag 20 november, 20.30Gasten door ToneelgezelschapBeumer & DrostDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Donderdag 27 november, 20.30Heimweemoed door De SprookZellik, CC Asse, 02 466 78 21Zaterdag 29 november, 20.15Toren door Ruth BecquartGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43FamilievoorstellingenZondag 9 november, 15.00Gijsbrecht door Unieke Zaken (6+)Dilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zondag 16 november, 10.00-17.30KinderhoogdagOverijse, diverse locatiesin het centrum, 02 687 59 59(CC Den Blank)www.kinderhoogdag.beZondag 23 november, 15.00Witje door D & A (6+)Dilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zondag 23 november, 15.00Boitman door Co Un Oeuf IsUn Oeuf/Gilles Monnart (5+)Vilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Zaterdag 29 november, 14.00Sinterklaasfeest metkapitein Winokio (3+)Dilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zondag 30 november, 15.00De hekserij van Bozerik doorBrass-Partout en Cie. C’actus (6+)Grimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Zondag 30 november,10.30, 14.30 en 16.30Sinterklaasvoorstellingdoor Het KinderuurSint-Genesius-Rode,GC de Boesdaalhoeve,02 381 14 51DansHumorWoensdag 5 november, 20.00(met Vlaamse gebarentaal!)Donderdag 6 november, 20.00Eelt door Wouter DeprezWemmel, GC de Zandloper,02 460 73 24Donderdag 6 november, 20.30Zigzelf door IntgeniepVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Vrijdag 7 november, 20.30Feestje! doorDe SchedelgeboortenDilbeek, CC Westrand,02 466 20 3013 en 14 november, 20.15Wolf door Kommil FooGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Vrijdag 14 november, 20.30La Cuccina Dell’Arte doorDavid en Danny RonaldoDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Vrijdag 14 november, 20.00Les Frères TalocheMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Vrijdag 21 november, 20.30Bart Cannaerts en Joost Van HyfteSint-Genesius-Rode,GC de Boesdaalhoeve,02 381 14 5127 en 28 november, 20.30Wolf door Kommil FooDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Vrijdag 28 november, 20.30Crapuul door Luk WynsOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Donderdag 4 december, 20.00Mungu door Uwamungu CornelisLinkebeek, GC de Moelie,02 380 77 51Donderdag 4 december, 20.30Ratrace door Bert KruismansZellik, CC Asse, 02 466 78 21SeniorenDonderdag 13 november, 14.00‘k Heb Ze Niet Alle Zesdoor Echt Antwaarps teaterDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Donderdag 13 november, 14.00Chansonprogramma:aux Champs-ElyséesOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Vrijdag 14 november, 14.30Jubilee door Jacques Raymonden IngrianiSint-Genesius-Rode,Dienstencentrum De Boomgaard,02 381 14 51(GC de Boesdaalhoeve)Dinsdag 18 november, 20.30Et maintenant? door Willy ClaesQuartet en Freddy BirsetVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Dinsdag 25 november, 14.30Karel Vingerhoets verteltTimmermans en ClaesTervuren, GC Papeblok,02 769 20 922, 3 en 4 december, 14.00Sinterklaasfeest Twee voor tweeDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Donderdag 20 november, 20.30De Borstenclubdoor Janine BischopsVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 9021 en 22 november, 20.00Zondag 23 november, 15.00Roddel door Pokus PatsWemmel, GC de Zandloper,02 460 25 13Donderdag 4 december, 20.15Sichtlaut Pigmentdoor Peter Jacquemyn & CoGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Donderdag 27 november, 20.00Eelt door Wouter DeprezMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Donderdag 27 november, 20.30Icoon door Freddy De VadderVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90MUZIEKWoensdag 5 november, 20.30Eolh door AlmasälaVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 9018

Donderdag 6 november, 20.00Gedeelde Adoraties doorJean Blaute en Eric MelaertsLinkebeek, GC de Moelie,02 380 77 51Vrijdag 7 november, 20.30Reiziger door De Vriendenvan Dirk Van EsbroeckHoeilaart, GC Felix Sohie,02 657 05 04Vrijdag 7 november, 20.00Gedeelde Adoraties doorJean Blaute en Eric MelaertsMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Vrijdag 7 november, 20.30Wigbert en Kommil FooVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Vrijdag 7 november, 20.30Mairan en MingusZellik, CC Asse, 02 466 78 21Zaterdag 8 november, 20.30Reiziger door De Vriendenvan Dirk Van EsbroeckDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zaterdag 8 november, 20.15Theatertoernee Milow + Selah Sue+ Afterparty met dj TLPGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Zaterdag 8 november, 20.00Juan Carlos Cácéres (tango)Meise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Woensdag 12 november, 20.15Hommage à Brel, 30 ans d’amourdoor Filip Jordens &Les Chopins du p’tit MatinGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43i.s.m. GC de ZandloperDonderdag 13 november, 20.30Tapijtconcert door Jan De SmetSint-Genesius-Rode,GC de Boesdaalhoeve,02 381 14 51Vrijdag 14 november, 20.30Black Velvet (folk)Jezus-Eik, GC de Bosuil,02 657 31 79i.s.m. volksdansgroep De KoerpVrijdag 14 november, 20.00Et maintenant? door Freddy Birseten Willy Claes QuartetWezembeek-Oppem,GC de Kam, 02 731 43 31Woensdag 19 november, 20.30Here we go again door Lady Linnand Her Magnificent SevenDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Woensdag 19 november, 20.30Songs from Mirage door AranisVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Donderdag 20 november, 20.30Gedeelde Adoraties doorJean Blaute en Eric MelaertsZellik, CC Asse, 02 466 78 21Vrijdag 21 november, 20.30Mariage door KadrilVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Zaterdag 22 november, 20.00De©retenMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Zaterdag 22 november, 20.00Zennetoer (preselectie)Sint-Genesius-Rode,GC de Boesdaalhoeve,02 381 14 51Zaterdag 22 november, 20.30Will TuraVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Woensdag 26 november, 20.30Kanta Hélele door Izaline CalisterVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Donderdag 27 november, 14.00Een fijne namiddag metde heer en mevrouw OlmanJezus-Eik, GC de Bosuil,02 657 31 79i.s.m. OKRA Jezus-EikDonderdag 27 november, 20.00Wielerjaar 2008 doorKarl Vannieuwkerke enLes Supappes (première)Wemmel, GC de Zandloper,02 460 73 24Vrijdag 28 november, 20.30Allemaal andersdoor Ronny MosuseTervuren, GC Papeblok,02 769 20 92Vrijdag 28 november, 20.30Solozeiler door Johan VerminnenVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Zaterdag 29 november, 20.15LaïsAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Zaterdag 29 november, 20.00Quel Beau Jour(Marie-Antoinette) doorMichaël Pas, Anne Cambieren Ann FierensKraainem, GC de Lijsterbes,02 721 28 06Zaterdag 29 november, 20.30Une vie, une voix door Jo LemaireOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Dinsdag 2 december, 14.00In dreams door Paul Michielsen Frank Ermgodts (try-out)Meise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Donderdag 4 december, 20.0040 jaar Verliefd door Lenny KuhrWemmel, GC de Zandloper,02 460 73 24JazzWoensdag 5 november, 20.15BrazzavilleGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Zaterdag 22 november, 20.00Hotrods and stringsZaventem, Cultuurhoeve Mariadal,0485 76 37 89Donderdag 27 november, 20.15Jazzlab seriesFree Desmyter QuartetAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00KlassiekZondag 9 november, 11.00Duo SluysDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zondag 9 november, 15.00Gemeentelijk concertdoor Sint-Niklaasfanfareen zangkoor SerenataDrogenbos, gemeentelijkefeestzaal, 02 331 56 25(Myriam Claessens)Vrijdag 14 november, 20.30Mozartprogrammadoor Orkest der Lage LandenOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Zaterdag 15 november, 20.15Darkness door Emanon EnsembleDworp, Kerk, 02 359 00 16(CC de Meent)Zaterdag 15 november, 20.0040 jaar koor in Humbeekdoor De Stem-BandHumbeek, Sint-RumolduskerkZaterdag 15 november, 20.00Wolfgang door Warre BorgmansMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Zondag 16 november, 11.00I GiocatoriAsse, Oud Gasthuis,02 466 78 21Woensdag 19 november, 20.15Het Huys te Sinnelust doorTwee Violen en een ContrabasAlsemberg, CC de Meent,02 359 00 16Vrijdag 21 november, 20.30I Solisti Del Ventoen Theater TaptoeDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Vrijdag 21 november, 20.30Carmina-koor Meise zingtgrootmeesters van de barokGrimbergen, Basiliek,www.carmina.be29 en 30 november, 20.00Magnificat en Canon inD J. Pachelbel enREQUIEM KV 626 W.A. MOZARTdoor Vocaal EnsembleCANTUVA DruivenstreekOverijse, Sint-Martinuskerk,02 657 26 2719

FILMWoensdag 5 november, 20.30Mamma MiaOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Zondag 9 november, 20.00In BrugesAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Zondag 9 november, 15.00Wall-E (NV)Overijse, CC Den Blank,02 687 59 59Maandag 10 november, 20.30Happy Go LuckyGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Woensdag 12 november, 20.30Le silence de LornaOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Woensdag 12 november, 16.00Filmklassiekers: 101 DalmatiërsSint-Genesius-Rode,GC de Boesdaalhoeve,02 381 14 51Zondag 16 november, 20.00L’ empreinte de l’angeAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Zondag 16 november, 10.15Filmstones: De verloren schatvan de Tempelridders IIOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Maandag 17 november, 20.30Le silence de LornaVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Dinsdag 18 november, 20.30Le silence de LornaGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Woensdag 19 november, 20.30LosOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Woensdag 19 november, 20.0011.11.11 TervurenIt’s a free worldTervuren, GC Papeblok,0478 66 27 93Donderdag 20 november, 20.00LosWezembeek-Oppem,GC de Kam, 02 731 43 31Zondag 23 november, 20.00LosAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Maandag 24 november, 20.30LosVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 255 46 90Dinsdag 25 november, 20.30(n)IEMAND (avant-première)Grimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Dinsdag 25 november, 14.00De hel van TangerMeise, GC De Muze van Meise,02 268 61 74Woensdag 26 november, 20.30GomorraOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Vrijdag 28 november, 20.00Estômago: a gastronomic storyWemmel, GC de Zandloper,02 460 73 24Zaterdag 29 november, 14.00De verloren schat vande Tempelridders II (8+)Dilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Zondag 30 november, 20.00Le silence de LornaAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Dinsdag 2 december, 14.00There will be bloodAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Dinsdag 2 december, 15.00The other Boleyn girlGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Dinsdag 2 december, 20.30GomorraGrimbergen, CC Strombeek,02 263 03 43Woensdag 3 december, 20.00Zuid-Afrika - een wereldin één landDilbeek, CC Westrand,02 466 20 30Van 5 november tot 1 december,ma-vr: 9.00-18.00, za: 9.00-12.00(gesloten op 11 november)FotografiecircuitKleine verhalen, straffe verhalendoor David LegrèveWemmel, GC de Zandloper,02 460 73 24Van 7 t.e.m. 11 novemberRainier Boidinen Stefan HemeleersOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Van 7 november t.e.m.30 augustus 2009,di, wo, do en vr: 10.00-17.00,za en zo: 10.00-18.00Omo. Herders & DesignTervuren, Koninklijk Museum voorMidden-Afrika, 02 769 52 11Van 9 november t.e.m.21 december,za en zo: 14.00-18.00of op afspraakHOME, 5 jaar galerie budAAsse, galerie budA,02 306 50 95T.e.m. 9 november,vr, za en zo: 14.00-19.00Nicole DubuissonTervuren, Art Gallery Charlottevan Lorreinen, 02 306 35 73Van 18 t.e.m. 23 novemberDonderdag 20 november, 19.30(vernissage met flamencodans)Fouzak in beweging doorSchilderskollektief FOUZAKJezus-Eik, GC de Bosuil,02 657 72 02Tot 30 november, ma-za:9.00-12.00 en 13.00-18.003 x Art DesignMerchtem, Brusselsesteenweg 150,0473 71 10 61T.e.m. 30 november,di, wo, do en vr: 10.00-17.00,za en zo: 10.00-18.00Expo Hou’t vast!Hout en woud in AfrikaTervuren, Koninklijk Museum voorMidden-Afrika, 02 769 52 04Tot 30 november, doorlopendKam kiest voor kunst:Robert Van BrustumWezembeek-Oppem,Cafetaria GC de Kam,02 731 43 31T.e.m. 28 december,do, vr, za en zo: 14.00-17.00De 20e eeuw: Tervuren ende Belgische avant-gardeTervuren, Gemeentelijk MuseumHof van Melijn, 02 769 20 13Tot 13 januari, wo-zo: 13.00-17.00Bosreservaten in VlaanderenHoeilaart,Bosmuseum Jan van Ruusbroec,www.inverde.beT.e.m. 1 februari 2009,10.00-17.00Plantenportretten inde Nationale PlantentuinMeise, Nationale Plantentuinvan België, 02 260 09 70VoordrachtenVOOR-DRACHTEN &CURSUSSENWoensdag 5 november, 20.00Corsica, land van sprekendestenen door Johan IsseléeZaventem, Cultuurhoeve Maria-Dalkasteel, 02 720 23 92Donderdag 6 november,20.00-22.30Wereldsolidariteiten sociale zekerheidOverijse, CC Den Blank,02 454 54 01Donderdag 6 november, 20.00De straatkinderenvan LubumbashiTervuren, Parochiezaal Sint-Jan,0487 12 10 77Zaterdag 8 november, 14.00Huidverzorging met kruidenDrogenbos, de Regenboog,02 377 54 34(KAV, Myriam Theeten)Maandag 10 november,19.30-22.00Enki en het verloren paradijsAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 0020

Woensdag 12 november, 20.00Himalaja-mozaiek:rondzwerven in India en NepalDilbeek, CC Westrand,02 466 44 05Donderdag 13 november,20.00-22.00De mythe van de perfecte moederVilvoorde, CC Het Bolwerk,02 454 54 01Maandag 17 november, 14.00Infosessie homeopathieAsse,Zaal Den Bloeyenden Wijngaerdt,070 22 25 04Dinsdag 18 november, 14.00Als kok in Frankrijk. Literairerecepten en culinaire verhalendoor Bart Van LooDilbeek, Kasteel La Motte,02 466 44 0518 en 25 november en 2, 9en 16 december, 14.00-16.00Welvaartsziekten doorde eeuwen heenHoeilaart, GC Felix Sohie,02 454 54 01Dinsdag 18 november,20.30-22.00Kennismaken met muziekgenres:flamencoWezembeek-Oppem,GC de Kam, 02 731 43 31Woensdag 19 november,19.30-22.00Land van melk en honingArcheologische geschiedenisvan Bijbels Israël en PalestinaAlsemberg, CC de Meent,02 359 16 00Woensdag 19 november, 20.00Puber in het kwadraat:over ADHD en puberteitAsse, ’t Fonteintje, 02 454 54 01Donderdag 27 november, 20.00Wilde kruiden in de keukendoor VeltAsse, Zaal Emmaüs, 02 452 78 13Dinsdag 2 december, 14.00Hersenstimulatie ende chipgestuurde hersenen:fact or fiction?Dilbeek, Kasteel La Motte,02 466 44 05Dinsdag 2 december, 20.30-22.00Kennismaken met muziekgenres:gospelWezembeek-Oppem,GC de Kam, 02 731 43 31Woensdag 3 december, 20.00Zuid-AfrikaDilbeek, CC Westrand,02 466 44 05Woensdag 3 december, 20.00De wereld rond: AdriaticaMeise, GC De Muze van Meise,02 269 49 22CursussenElke woensdag, 19.15-20.15Djembé voor volwassenenElke woensdag, 20.00-21.00Hiphop voor kinderen vanaf 14 jaarDrogenbos, het Paviljoen,02 377 12 31 (Nouche Sents)Elke donderdag, 18.45-19.45Kinderdansgroep Tirkidiaantjes(8+): moderne internationaleen Israëlische volksdansenSint-Pieters-Leeuw,parochiezaal Sint-Pieter,02 331 60 73Zaterdag 8 november, 13.00Nek- en schoudermassageOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Woensdag 12 november,19.30-21.30DidgeridooGrimbergen, Fenikshof,02 454 54 0115 en 22 november, 10.00-17.00Keramiek: draaitechniekenGrimbergen, Athena,02 460 44 92Maandag 17 november,18.00-22.00Zilveren ring in Art Clay SilverGrimbergen, Athena,02 460 44 92Donderdag 20 november,9.30-16.30Contact maken meteen dementerende persoonWemmel, GC de Zandloper,02 454 54 01Zaterdag 22 november, 14.00Aromatherapie doorZiekenzorg en KAV-DrogenbosDrogenbos,gemeentelijke feestzaal,02 377 12 31 (Nouche Sents)WANDELINGENDonderdag 6 november, 14.00AlsembergwandelingAlsemberg, CC de Meent,www.ngz.beZondag 9 november, 14.00Op zoek naar sporen vande MichelbergnederzettingHoeilaart,Bosmuseum Jan Van Ruusbroec,02 657 93 64Dinsdag 11 november, 11.00Eksteroog wandelgroep voor 55+Merchtem, kerk van Ossel,02 377 59 70Donderdag 13 november, 14.00VoerbronnenwandelingTervuren,Sportcentrum Diependaal,www.ngz.beZondag 16 november, 14.00Wandelen met KAVDrogenbos, start aan kerk,02 377 54 34 (Myriam Theeten)Dinsdag 25 november, 11.00Eksteroog wandelgroep voor 55+Gooik, voetbalterrein SK Gooikin Lindestraat,02 377 59 70Donderdag 27 november, 14.00KapboswandelingTervuren, Toerisme Tervuren,www.ngz.beZondag 30 november, 14.30-17.00Energiewandeling inhet KapucijnenbosTervuren,start aan ArboretumKapucijnenbos,02 454 54 01VARIAZaterdag 8 november, 21.0011.11.11-fuifTervuren, Jeugdhuis T’Oog,0484 63 99 39Zondag 9 november, 10.00-17.0015e tweedehandsplaten- en cdbeursMerchtem,Zaal ‘t Vijverdal, 0474 88 55 83(KEEKS Merchtem)Zondag 9 november, 10.00Boekenbeurs GezinsbondOverijse, CC Den Blank,02 687 59 59Zondag 9 november11.11.11 Tervuren:Boekenverkoop oude boeken vanbibliotheek (vanaf 10.00)Wereldrestaurant (12.00-14.00)Tervuren, GC Papeblok,0478 66 27 93Dinsdag 11 november, 13.0011.11.11-joggingPannenkoeken en barVossem, gemeentelijke sportzaal,02 767 13 72Donderdag 13 november,20.00-22.00Opendeur documentatiecentrumVlaamse Vereniging voorFamiliekunde, afdeling DilbeekGroot-Bijgaarden,Muziekacademie,02 466 44 05 (A. Janssens)Van 22 t.e.m. 30 novemberArtotheek(uitleendienst voor kunstwerken)Overijse,CC Den Blank, 02 687 59 59Zondag 30 november, 10.30Sint-Elooiviering met stoetMeise, Hasseltberg,02 269 49 22De agenda wordt samengesteld met gegevens uit de CultuurDatabank. Organisaties en verenigingen die hun activiteitenopgenomen willen zien in de volgende agenda die de periode van 5 december 2008 t.e.m. 4 januari 2009 bestrijkt, moeten onsde nodige informatie bezorgen voor 1 november a.s. Je kunt de gegevens mailen naar randkrant@derand.be, per brief sturen naarons redactieadres (RandKrant - RandUit Agenda, Kaasmarkt 75, 1780 Wemmel) of invoeren in de CultuurDatabank via www.cultuurdatabank.be. Gezien het beperkte aantalbeschikbare pagina’s wordt bij de aankondigingen prioriteit verleend aan de activiteiten in de gemeenschaps- en cultuurcentra in de Rand. Om voor plaatsing in aanmerkingte komen, worden de andere activiteiten vooral beoordeeld op hun uitstraling naar alle inwoners van de Rand. Het cursusaanbod wordt mee geselecteerd door Arch’educ.Info: op www.archeduc.be.21

Lokaal pact tempertbelastingverhogingenDe helft van de gemeenten uit de Vlaamse Rand verhoogde na degemeenteraadsverkiezingen van 2006 de belastingen. Onlangs stemdenalle gemeenten in met het lokaal pact, waarbij de Vlaamse overheid degemeentelijke schulden overneemt a rato van 100 euro per inwoner.Daarmee krijgen de gemeenten tijdelijk financiële ademruimte. Of datvoldoende is om na 2009 het hoofd boven water te houden, is nog maarde vraag, zo blijkt uit een rondvraag van RandKrant waarop elf van denegentien gemeenten antwoordden.TEKST Luc Vanheerentals | FOTO Filip ClaessensIn Beersel, Dilbeek, Machelen, Meise,Overijse en Zaventem bleven de plaatselijkebelastingen zo goed als stabiel. Sommigevan deze gemeenten voerden kleinewijzigingen door, maar alles bleef nagenoegbij het oude. Merchtem, Sint-Pieters-Leeuwen Tervuren verhoogden in 2007 – voor hetlokaal pact – de aanvullende personenbelasting(APB) en de opcentiemen op de onroerendevoorheffing. Andere gemeenten zoalsAsse en Linkebeek voerden in 2008 een taksop leegstand en verkrotting in of verhoogdenenkele kleinere taksen zoals de belasting ophuisvuil.Impact van lokaal pactVoorwaarde voor de schuldovername doorde Vlaamse overheid was dat de gemeentenhun belastingdruk tijdelijk zouden bevriezen,een bedrijfsvriendelijke fiscaliteitzouden voeren en de forfaitaire huisvuiltakszouden vervangen door een belasting volgenshet principe van de vervuiler betaalt.In Tervuren werd de forfaitaire huisvuiltaks(65 euro per belastingplichtige) afgeschaft envervangen door een milieubelasting (50 europer belastingplichtige). Dit was noodzakelijkomdat de impact van het lokaal pact andersnegatief was geweest voor de gemeentelijkefinanciën. Overijse schafte de gemeentelijkebelasting op kantoren en huisvuilophaling afen verving de belasting op afvalwater dooreen milieutaks. Zaventem deed dat met dehuisvuiltaks en belasting op tewerkgesteldpersoneel. Beersel schafte de forfaitaire huisvuiltaksaf en verving deze door een milieubelasting,waarvan de opbrengst 5 procentlager is.De plannenWat doen de gemeenten met de financiëleruimte die het lokaal pact oplevert doordater voortaan minder schulden afbetaald moetenworden? Tervuren gebruikt de middelenvoor de realisatie van haar ambitieus investeringsprogrammamet onder andere de bouwvan een nieuw administratief centrum in dekoninklijke moestuin. Meise zet de middelenin om het tekort op de gewone werkingskostente compenseren. Overijse keert via eenbelastingvermindering de ontstane financiëleruimte ‘volledig en rechtstreeks’ uit aanburgers en bedrijven. In Zaventem zadelt hetlokaal pact de gemeente op met een licht verliesdoor de afschaffing van de huisvuiltaks enbelasting op tewerkgesteld personeel. Na deuitwerking van de financiële voordelen vande schuldovername in 2014 zal dit verlies oplopentot 810.000 euro. In Machelen gaat hetgeld naar nieuwe projecten zoals de verbouwingvan het JB Derooverstadion en de sporthalaan de Rampelbergstraat. Beersel en Linkebeeknamen nog geen beslissing over wat zezullen doen met de vrijgekomen middelen.En verder?De gemeentelijke financiën blijken bijnaoveral gezond. Toch zullen enkele gemeentenhiervoor over enkele jaren opnieuw belastingverhogingennodig hebben. Wat brengtde toekomst? Tervuren voorspelt dat de financiëngezond blijven tot 2016, Overijseschat in een positief saldo te hebben tot 2012.Ook Machelen verwacht ondanks de forseinvesteringsplannen financieel in evenwichtte blijven. Beersel denkt dat de financiëletoestand stabiel blijft tot 2013. In haar meerjarenplanstelt Dilbeek de realisatie van eenaantal belangrijke werken voorop, zoals derestauratie van het gemeentehuis. Hiervooris in het meerjarenplan een belastingverhoginggepland in 2011. Als de zaken zoalslooneisen, pensioenen, brandweereisen,inflatie en dergelijke onder controle blijven,zijn de vooruitzichten in Asse ‘goed tot zeergoed’. Het financieel meerjarenplan van Linkebeekverhoogt vanaf 2010 de onroerendevoorheffing en de personenbelasting.22

Onze geschiedenisin kalenderformaatWist je dat stripheld Nero aanvankelijk Meneer Schoonpaardheette en later Jan Heiremans? Wist je dat de laatste Vlaamseslaaf in 1783 uit Turkse gevangenschap werd vrijgekocht? Enwas het je al opgevallen dat ons land twee wereldkampioenenheeft met exact dezelfde naam: Eddy Merckx? De ene waswielrenner, de andere is biljarter.TEKST Klaartje Van Rompaey | FOTO Kris MouchaersWaar komen we vandaan? Wiewaren onze wetenschappers,onze schrijvers, onze atleten,onze ondernemers, onze helden? De Roets,een handige weekkalender boordevol historische,amusante en interessante weetjes diete maken hebben met onze Vlaamse roots,geeft antwoord. ‘De Roets wil op een speelseen toegankelijke manier de interesse vooronze eigen geschiedenis aanwakkeren, wantdat is broodnodig’, vindt initiatiefnemerHerman Brijssinck uit Dilbeek. ‘Ik heb meerdan tien jaar selecties gedaan voor bedrijven.De selectieproef bestond dikwijls uit een lijstmet woorden die de kandidaten moestenplaatsen. De totale onwetendheid over huneigen geschiedenis bij veel van die – vaakuniversitair geschoolde – jongeren viel op.Felix Timmermans werd bijvoorbeeld omschrevenals een Belgisch kampioen wielrennenen meer van die onzin. In het begin vondik dat grappig, maar eigenlijk is het schrijnend.Ofwel blijf je dan zeuren dat het erggesteld is met die geschiedkundige kennis,ofwel probeer je er iets aan te doen.’Brijssinck en een aantal gelijkgestemdeidealisten vatten de koe bij de horens. ’Wezochten naar een goede manier om de interessevoor onze eigen geschiedenis te stimuleren.We wilden mensen elke dag ietsbijbrengen en zo is het idee van een kalenderontstaan. We hebben het concept vervolgensprofessioneel laten testen en de kalenderheeft die test glansrijk doorstaan. Ons ultiemdoel is dat elk Vlaams gezin een Roetskalenderin huis haalt. Dat klinkt naïef, maarik ben ervan overtuigd dat we daar binnenenkele jaren in zullen slagen. In 2005 zijnwe gestart met 4.000 kalenders; van de Roets2009 verwachten we dat hij 20.000 keer overde toonbank zal gaan.’MonnikenwerkDe Roets staat vol baanbrekers en markantefiguren die allemaal dood zijn. ‘Dat is eenbewuste keuze. Ik wil vermijden dat we onderdruk worden gezet om bepaalde noglevende personen op te nemen. Daarnaastzoeken we naar een evenwicht tussen elitairen verbredend. Dat is moeilijk, maar net diebalans is onze sterkte.’De medewerkers vormen een team vanbelezen en gedreven mannen en vrouwen,maar de inhoud van de Roetskalenders isook voor hen niet altijd parate kennis. ‘Hetis echt monnikenwerk. Dertig vrijwilligersUnsere Geschichte im KalenderformatWussten Sie, dass unser Land zwei Weltmeister hat, die den Namen Eddy Merckx tragen?Der eine war Radrennfahrer, der andere ist Billardspieler. Das und noch viel mehr lustigeund wissenswerte Daten findet man im Roetskalender, einem praktischen Kalender vollerhistorischer Informationen über unsere flämischen Roots. ,Der Roetskalender will in einerangenehmen und zugänglichen Form das Interesse für unsere eigene Geschichte anheizen,denn das ist dringend notwendig’, so der Initiator Herman Brijssinck aus Dilbeek. ,Zusammenmit dreißig Mitarbeitern, darunter etwa zwanzig Historikern, arbeite ich etwa zehnMonate pro Jahr an diesem Kalender. Im Grunde leisten wir Missionsarbeit, aber das Ganzeführt manchmal zu sehr unerwarteten Resultaten, auch für Personen aus dem VlaamseRand.’ Der Roetskalender wird herausgegeben vom Davidsfonds und ist bei StandaardBoekhandel oder über die Website www.roetsinfo.eu erhältlich.Win de Roets 2009!Schrijf op een luchtige manier en inmaximaal 25 woorden wie Victor Sarenswas en maak kans op een Roetskalender2009. Roets geeft er twintig weg.Tip: Victor Sarens komt voor in een van deRoetskalenders. Stuur je antwoord voor1 december naar weetjes@roetsinfo.eu.werken tien maanden per jaar aan de samenstellingvan de Roets. We pluizen bibliothekenen archieven uit. Ook het internet is eenbelangrijke bron, al vind je daar natuurlijkveel onzin. Onze zoektocht levert soms heelonverwachte resultaten op. Zo hebben weper toeval ontdekt dat het oudste weekbladin Vlaanderen dateert van 1848. En wist jedat de fabriek van Stella in Leuven gestichtis door een vrouw? Joanna Artois stond al in1813 aan het hoofd van de bierbrouwerij.’Ook markante figuren uit de Rand haaldenal de Roets. In de editie van 2008 bijvoorbeeldkom je te weten volgens welk ritueel deHumbeekse cartoonist Brasser 25 jaar langzijn dagelijkse spotprent voor Het Nieuwsbladmaakte, ontdek je dat zangeres AnnChristy uit Meise opgeleid was als naaisteren dat beeldhouwer Rik Poot opgegroeid isin de Vilvoordse volksbuurt Far West. In deeditie van 2009 staat onder andere Felix DeBoeck, de beroemde schilder-boer uit Drogenbos.Wie wil weten wat de Roets over dezeman te vertellen heeft, haalt hem gewoon inhuis of legt hem binnenkort onder de kerstboom.Het kleinste kamertje is volgens HermanBrijssinck trouwens de ideale plek omde Roets te lezen.InfoDe Roets wordt uitgegeven doorDavidsfonds en is te koop in StandaardBoekhandels of via www.roetsinfo.eu.23

ericht uit de randTe voet naar mijn autoLang geleden was er in mijn straat een oud vrouwtje dat altijd op derijweg liep in plaats van op het voetpad. ‘Kan dat oud mens niet op dentrottoir lopen’, schamperde mijn grootmoeder. Dat ‘oud mens’ waswaarschijnlijk niet zo heel veel ouder dan zijzelf. Maar oma was dan ookniet oud en wee degene die het tegendeel durfde te beweren.TEKST Fatima Ualgasi | FOTO Filip ClaessensEen aantal jaren, een knieprothese enrugoperatie later, moest oma zich erbijneerleggen dat zij misschien nietoud was, maar haar lichaam wel. Nog eenpaar jaren later liet mijn eigen lichaam mein de steek. Vermoeidheid, pijnlijke spierenen gewrichten. Ik was nog jong, maar ook ikmoest me bij de stand van zaken neerleggen.Nu begrijp ik dat oude vrouwtje. Ik heb hetoma zien doen en ook ik doe het nu, wellichtom dezelfde reden: de rijweg is vlak en dat iseen absolute noodzaak als je last hebt van jegewrichten.Er bestaan websites waarop je problemenmet voetpaden kunt melden. Goedbedoeldeinitiatieven, maar lapmiddelen. Mij gaat hetover meer dan de occasionele losse steen.Waar ik mij aan stoor, is een stadsinrichtingdie te veel gericht is op fitte en gezonde mensen.Men heeft de mond vol over de vergrijzingvan de samenleving en integratie vanmindervaliden, maar in de publieke ruimterekening houden met de aanwezigheid vandeze doelgroepen is er veel te weinig bij. Alser al aan toegankelijkheid gewerkt wordt,dan denkt men in hoofdzaak aan blinden enrolstoelers. En zelfs dan te weinig en somsop heel knullige wijze. Ik herinner me eenbezoek aan een publiek gebouw dat aan deingang trapjes had. Om iets te doen voor rolstoelershad men er niet beter op gevondendan over die trapjes een plank te leggen overvrijwel de gehele breedte van de trappen. Hetgevolg was een zeer steil hellend vlak, waarik met mijn pijnlijke enkels niet op kon. Volgensmij was het voor een rolstoeler zonderbegeleider ook onmogelijk. Moet dat toegankelijkheidvoorstellen?Het zijn overigens niet alleen mensen methandicaps die zich aan de kwaliteit van voetpadenstoren. In 2001 werd onderzoek gedaannaar de tevredenheid van de Belg overzijn leefomgeving. Daaruit bleek dat we nietecht tevreden zijn over de voetpaden. 31,3 %van de ondervraagden in Halle-Vilvoordewas zelfs zeer ontevreden. Alleen over fietspadenhadden we nog meer te klagen. Erbestaat nochtans wetgeving ter zake. In hetVademecum Voetgangersvoorzieningen vande Vlaamse overheid wordt een onderscheidgemaakt tussen reglementering (qua voetpadenerg beknopt) en richtlijnen (heel gedetailleerd).Een Belgisch compromis? Ditis wat we willen, maar dat kunnen we nietopleggen, dus formuleren we het als richtlijnenen hopen we op uw goede wil? Die goedewil, daar vlot het toch niet zo mee. Ik hoor inmijn onmiddellijke omgeving over voetpadenvan slechts twee tegels breed, waar je nieteens op kan lopen met een kind aan de hand.Dan moet je het met een rolstoel al helemaalniet proberen.En dan heb ik het nog niet over het bestratingsmateriaal.Als ik in mijn eigen stadvan de ene kant van de Grote Markt naarde andere moet, doe ik dat soms per auto.Waarom? Kasseitjes. Lange tijd bestondende meeste voetpaden en rijwegen in Belgiëuit kasseien. In mijn jeugdjaren werden dekinderkopjes gaandeweg vervangen door tegels.Ik kan me niet herinneren dat iemanddaar rouwig om was. Maar recent dook blijkbaarheimwee naar de kassei op. Ik merk datze meer en meer worden gebruikt als er ergensvoetpaden worden heraangelegd, in hetbeste geval in combinatie met andere materialen.Het is misschien esthetischer, ze zijnvorst- en schokbestendig, gaan heel lang meeen het is nog een natuurproduct ook. Maardaar staat tegenover dat ze allesbehalve vlakzijn en als het regent erg glad worden. Laatdat nu net een van de weinige wettelijke vereistenzijn. Plus dat het voor iemand metpijnlijke gewrichten een marteling is om eroverte moeten lopen. Ik heb altijd een paarschoenen in de auto liggen om in geval vannood te kunnen wisselen. Laat dat nu net eenvan de richtlijnen zijn, dat loopcomfort nietmag afhangen van het type schoeisel. Geefmij maar de gewone tegel of vlakke klinkers.Op voorwaarde dat ze goed liggen tenminste.Dat wil zeggen: vast en vlak.Wat me verder opvalt in dat vademecumis dat noch reglementering noch richtlijnenaandacht besteden aan rustplaatsen. Ik moetaf en toe even kunnen gaan zitten. Er wordtwel gewag gemaakt van bushokjes en dergelijke.Volgens de overheid zijn dat blijkbaarde enige plaatsen waar rusten is toegestaan.Het valt me bijvoorbeeld altijd weer op innatuurgebieden. De Rand kent heel wat tragewegen en jaagpaden. Fijn om te wandelen.Maar ik geraak daar niet ver, want aan zitgelegenheidwordt er niet gedacht. Ik bennochtans niet veeleisend. Ik ben al blij meteen pilaartje, waar ik even op kan gaan zitten.Als dat hoog genoeg is tenminste. De meestezitbanken zijn te laag, wat het moeilijk maaktom weer op te staan. En dan heb ik het nogniet eens gehad over hoge borduren, hetgebrek aan openbare toiletten … De bedoelingenzijn goed, maar er is nog veel werk aande winkel. In afwachting van een toegankelijkereomgeving ga ik – alle campagnes tenspijt – nog steeds te voet … naar mijn auto.InfoFatima Ualgasi is een geboren en getogenVilvoordse met internationale roots,literaire ambities en diverse blogs.Voor RandKrant schrijft ze afwisselendmet Dirk Volckaerts, Joris Hintjensen Tom Serkeyn de columnBericht uit de rand/Bericht uit Brussel.24

Vanhuizen&tuinenToparchitect ontwerpt nieuwbouwmuziekacademie DilbeekAls alles naar wens gaat, wordt volgend jaar gestart met de bouw vaneen nieuwe muziekacademie in Dilbeek. De financiering is nog eenprobleem, maar de onderwijsschepen hoopt privé-investeerders warmte kunnen maken voor het project.TEKST Paul Geerts | FOTO’S Gemeente DilbeekDe Dilbeekse academie voor muziek,woord en dans is gehuisvest in degebouwen van het cultuurcentrumWestrand. Maar er zijn te weinig lokalen, zezijn te klein en vaak niet aangepast aan deeisen van het hedendaagse kunstonderwijs.Omdat de academie na een negatief rapportvan de inspectie haar erkenning dreigde teverliezen, besliste het gemeentebestuur omeen nieuwe academie te bouwen naast deparking van de Westrand, op de hoek van deKamerijklaan en de Kloosterstraat, waar nude vervallen Hoeve Puttaert staat.ToparchitectHet pleit voor het gemeentebestuur dathet voor het ontwerp van de nieuwe academieniet rond de pot bleef draaien, maar inoverleg met de Vlaamse Bouwmeester koosvoor de formule van de Open Oproep, eenselectieprocedure gebaseerd op het principevan een architectuurwedstrijd. De VlaamseBouwmeester streeft hiermee naar architecturalekwaliteit voor bouwprojecten van deVlaamse overheid en lokale overheden. Ontwerpbureausuit heel Europa kunnen zichkandidaat stellen. Na het doornemen van dekandidaturen stelt de Vlaams Bouwmeestertien ontwerpbureaus voor aan de opdrachtgever.Op basis van de portfolio’s wordt aanvijf ontwerpers een beperkte studieopdrachttoegekend, waarvoor ze vergoed worden. Devijf ontwerpers worden uitgenodigd voor eentoelichting en een terreinbezoek. Vervolgenskrijgen de ontwerpers een drietal maandenom een voorstel in te dienen. Uiteindelijkkiest een jury met de Bouwmeester een vande vijf projecten.Voor de Dilbeekse academie stelden 183architectenbureaus uit binnen- en buitenlandzich kandidaat. Daaruit werden vijfbureaus gekozen, vier Belgische en de Spaansetoparchitect Carlos Arroyo Zapatero. Nalang wikken en wegen werd geopteerd voorhet voorstel van de Spanjaard. Arroyo is eenjonge, veelbelovende architect uit Madrid dieal verschillende internationale prijzen heeftgewonnen.Link met WestrandVorige maand kwam Arroyo zijn plannenvoor de nieuwe academie in Dilbeek voorstellen.Een maand lang konden de inwonersdie plannen bekijken op een tentoonstellingin de Westrand. In het oorspronkelijke projectzou het nieuwe gebouw volledig binnende buitenmuren van de vervallen hoevePuttaert komen, waarbij het erf met eendoorzichtige, dansende dakstructuur wordtbeschermd tegen de weersomstandigheden.Aan de straatkant voorzag hij een nieuwe geveldie verwijst naar een abstract kunstwerkvan Alfons Hoppenbrouwers, de architectvan het cultuurcentrum Westrand, dat in hetcentrum hangt.Die plannen zijn intussen aangepast, ondermeer omdat de hoeve in te slechte staat isen helemaal zou moeten worden afgebrokenen heropgebouwd om de muren te kunnenbehouden. Dat zou veel te duur uitvallen.Bovendien konden niet alle functies op diekleine oppervlakte ingepast worden. In denieuwe plannen worden bepaalde elementenvan de hoeve bewaard. Een uitbouw met eenveelkleurig glazen dak, dat gedeeltelijk bovende parking uitsteekt, wijst als een arm naarhet cc Westrand en accentueert de spanningtussen de twee gebouwen. De dynamische,veelkleurige gevel aan de straatkant met hetkunstwerk van Hoppenbrouwers werd behoudenin de definitieve plannen.FinancieringDe gemeente hoopt in de tweede helft vanvolgend jaar te kunnen beginnen met denieuwbouw. De financiering is een groot probleem.Alhoewel het gebouw bedoeld is voordeeltijds kunstonderwijs, krijgt de gemeentegeen subsidie van de Vlaamse ministeriesvan Onderwijs of Cultuur. De gemeenteheeft zelf 4 miljoen euro ingeschreven ophaar begroting, maar dat volstaat niet. DeDilbeekse schepen van Onderwijs GeorgesDe Vliegher (cd&v / n-va / dna!) hoopt datprivé-investeerders en/of sponsors hun duitin het zakje zullen doen. Het auditorium met150 zitplaatsen wordt losgekoppeld van deacademie, waardoor het ook gebruikt kanworden voor bedrijfsseminaries, vergaderingen,recepties en dergelijke.25

8EXOTISCHE NATUUR IN DE RANDVan struise bomen en soeIn deze reeks over de natuur in de Rand maak je kennis met vreemde soorten of exoten. We willen dezeorganismen niet verketteren, wel beter leren kennen. We beschrijven hun levenswijze en geven de mogelijkevindplaatsen in de Rand weer. Tenslotte maken ze nu allemaal deel uit van de biodiversiteit in onze directeomgeving.TEKST Herman Dierickx | FOTO’S Herman DierickxIn ornithologenmiddens is de naam allang gekend. Een bastaard tussen eenwilde en een tamme eend noemenvogelkenners denigrerend een soepeend.Deze exoten vind je steeds meerterug langs vijvers, poelen en waterlopen.Op veel plaatsen krijgen ze van wandelaarsbrood en ander lekkers zodat hun bestaan oplangere termijn verzekerd is.Eend voor de soepketelOf je nu naar het Park van Tervuren gaat, deNationale Plantentuin in Meise, het Domeinvan Gaasbeek in Lennik, de kerkvijver inMerchtem, het Hanssenspark in Vilvoorde ofgewoon naar poelen en beken in de buurt, jekomt ze altijd tegen. Het zijn bont gevederdeeenden die hier en daar nog kenmerken vande wilde soort overhouden, maar die verderzowat alle kleuren vertonen op alle plaatsenvan hun lichaam. Ze zijn vrij tam en makenonlosmakelijk deel uit van de plaatselijkefauna. Dat wil zeggen dat ze meestal ookdriftig deelnemen aan het sociale leven enhun verbasterde genen doorgeven aan nieuwegeneraties. Soms gebeurt dat met collega’sbastaarden, soms paren ze met wilde vogels.In beide gevallen is het resultaat een bontevogel waarvan de initiële kenmerken steedsminder duidelijk zijn. Bij de mannetjes blijfje meestal een deel van de groene nek zien ende wat gekrulde middelste staartveren. Bijmannetjes en vrouwtjes zie je nog de met witomzoomde paarse spiegels. Dat zijn smalle,rechthoekige vlakken in de middelste achterrandvan de vleugels. Als ze neerzitten, kunje er meestal een glimp van opvangen, maarvooral in de vlucht is dit kenmerk goed tezien. Bij ver doorgedreven bastaardiseringkan het verdwijnen en hou je dus een soortover die weinig of niets meer gelijkt op dewilde vorm.Een bastaard- of soepeend (l.) naast een min of meer ‘gewoon’ wijfje26

peendenJe zou ze dus genenvervuilers kunnen noemenen dat levert hen die negatieve bijklankop bij menig natuurliefhebber. Het is kenmerkenddat bastaardeenden minstens evenvruchtbaar zijn als wilde eenden. Bij ondermeer muilezels (kruising tussen een paard eneen ezel) is dat niet het geval. Zoals bij veleexoten moeten we met de bastaardeend lerenleven, want ze is een cultuur- en dus mensenvolger.Overal waar de mens zijn huisdierenlaat rondlopen en -vliegen bestaat de kansdat ze kweken met wilde soorten. Hetzelfdedoet zich voor bij ganzen. Ook zij krijgen hetweinig vleiende soeppredikaat opgeplakt.Zo’n soepgans mag van de vogelkijkers in dezelfdeketel verdwijnen als de soepeend.Met dank aan maïsVoor de Tweede Wereldoorlog was maïs zogoed als onbekend in Vlaanderen. Vanaf dejaren 60 werd het geïntroduceerd in sommigeveeteeltbedrijven. Vanaf de jaren 70is de maïsteelt in onze contreien explosiefgegroeid. Vandaag beslaat ze niet minderdan een kwart van het totale Vlaamse landbouwareaalof meer dan 155.000 ha, een verhoudingdie ook in de Rand geldt. Dit graanis van oorsprong een (Zuid-)Amerikaansesoort die massaal werd uitgevoerd naar Europa.Samen met de grote korrels kwamenook de plaatselijke onkruidzaden mee waarvanvele hier een nieuwe thuishaven vondenwaar ze zich (heel) goed voelen.Eén daarvan is het papegaaienkruid, dattot de uitgebreide familie van de amarantenbehoort. Daarvan groeien er nu al een tientalsoorten bij ons. Je vindt het vooral in eenverstedelijkt milieu, zodat het niet zal verbazendat het ook in de Rand een algemeneverschijning is. Langs spoor- en autowegbermen,tussen straatstenen, op storthopen enop (maïs)akkers kun je het tegenkomen. Ingraslanden groeit het enkel op kale plekken,want het is een eenjarige plant. Dat betekentdat elk jaar zaad moet kiemen om een nieuwegeneratie op de been te brengen. Het iseen late soort die zich pas vanaf juni begint teroeren omdat de zaden slechts kiemen als denachten gemiddeld warmer zijn dan 12 °C.Eens het groeiproces zich heeft ingezet, gaathet heel snel, want tegen het einde van dezomer kan de soort al uitbundig bloeien omin volle herfst vrucht te zetten. Het aantalnakomelingen per plant is enorm, maar hetzaad kiemt in principe slechts op een kalebodem. Vanaf het moment dat gras of andereplanten (zoals brandnetels of bramen)het terrein hebben ingenomen, is het liedjevan het papegaaienkruid uit. Als de initiëlegroeiplaats opnieuw kaler wordt, bijvoorbeeldbij wegenwerken of door de omzettingvan grasland naar akker, ziet de amarant zijnkans schoon om opnieuw te voorschijn tekomen. Het zaad blijft echter maar een paarjaar kiemkrachtig zodat de kans op terugkeerbeperkt is.Koeien, paarden en schapen lusten dezeexoot niet zodat hij helemaal ongemoeidwordt gelaten en rustig verder kan groeien.In weiden vind je hem meestal in de buurtvan de door het vee opengetrapte zones rondIn de (zand)leemstreek van de Rand gedijtde Amerikaanse eik prima. Hij heeft de neiginghet terrein snel te bezetten zodat de andere vegetatieweinig kans krijgt zich te ontwikkelen.drinkplaatsen of langs de looppaden dieworden vrijgehouden van begroeiing. Papegaaienkruidvormt geen bedreiging voor delandbouw en is in feite redelijk onschuldigvoor onze natuur omdat de standplaatsenniet worden omgevormd tot een monotone,verstikkende massavegetatie. Dat het eenblijver is, staat als een paal boven water.Mooi verkleurende vreemdelingIn heel wat loofbossen van de Rand is deAmerikaanse eik een regelmatig aangeplanteboomsoort. Met zijn scherpe, diep ingesnedenbladlobben is hij meteen van anderebomen te onderscheiden. Deze struise boomwas al op het einde van de 18e eeuw in Vlaanderenaanwezig. Oorspronkelijk groeide hijniet bij ons. Hij komt uit Noord-Amerika,maar voelt zich bij ons meer dan op zijn gemak.Omdat hij overal is aangeplant, is het nueen algemene boomsoort. Dat komt omdathij zich goed voelt op verschillende bodemsen omdat hij de neiging heeft het terrein snelPapegaaienkruidte bezetten zodat de andere vegetatie weinigkans krijgt zich te ontwikkelen. In de (zand)leemstreek van de Rand gedijt hij prima. Integenstelling tot de inheemse eiken produceertde Amerikaanse eik slechts om de tweejaar vruchten.De voornaamste reden waarom deze soortin parken werd aangeplant, is zijn snelle groei(tot twee meter per jaar), de brede waaieraan geschikte bodems en de mooi verkleurendebladeren die je momenteel kunt zien.Oorspronkelijk diende de boom om drevenen parklanen te stofferen, maar gaandewegwerd hij ook een bosplant. Door zijn bredekruin laat hij weinig licht door, terwijl zijnbladeren moeilijk verteren. Dat maakt dat jeonder deze boomsoort weinig planten zietgroeien. De jonge eikels schieten makkelijkop en zorgen eveneens voor een blokkeringvan de inheemse soorten. Door het massaleopgroeien van jonge scheuten krijgen andereplanten geen kans en houdt de eik het terreinvoor zich alleen.Onze inheemse eiken planten zich ondermeer voort door de gaai die de eikels verstopten soms vergeet. De Amerikaanse eikwordt vooral verspreid door muizen die deeikels meeslepen naar hun nest, maar ze nietallemaal opeten omdat ze zo bitter zijn. Dieoverblijvers krijgen de kans om te groeien,wat ze ook doen, want de vruchten kiemenkrachtig. Omdat hij inheemse boomsoortenen de bijhorende vegetatie verdringt, wordtde Amerikaanse eik nu regelmatig verwijderduit bosbestanden en vervangen doorzomereik, es, linde en dergelijke. Toch blijfthij zonder probleem in het landschap aanwezigomdat hij op vele plaatsen een zorgeloosbestaan leidt. Vooral in parken en traditioneelbeheerde bossen is zijn overleving gegarandeerd.27

RESTAURANDTHet geheim van eengoede frietFrietkramen zijn een stukjecultureel erfgoed van België.Esthetisch kun je ze moeilijknoemen, maar in tijden vanpolitieke chaos is de frituur eenvan de symbolen die noord enzuid delen. Jo Van den Brandebaat in Wolvertem al 22 jaar zijnfrietkraam uit. De friet heeft voorhem geen geheimen meer.TEKST Veronique Verlinden | FOTO’S Filip ClaessensIk geef toe: ik ben geen echte Belg. Inmijn leven ben ik misschien vijf keer eenfrituur binnengestapt. Vrienden die geenweek zonder een frietje kunnen, wijzen meop mijn gebrek aan vaderlandsliefde. Ik pleitverzachtende omstandigheden: mijn ouderszijn geen frietgangers. De friet werd me dusniet, zoals bij veel andere landgenoten, metde paplepel ingegoten. Ook met de terminologieben ik niet mee. Frikandellen, bouletten,viandellen ... Vraag me niet wat hetis. Ik ken enkel de Mora-bitterballen van der eclame. Nee, een frietspecialist ben ik niet.We vallen uit de toon als we op een woensdagavondFrituur Den Dries binnenvallenin ons maatpak en rokje met hakken. Hierheersen jeans en joggingbroeken. We kijkenverbaasd op als we naast de frituursnacks ooknog een hele resem andere gerechten op hetmenubord zien staan: van pitta tot spaghettibolognese. ‘Deze gerechten worden door eenbeenhouwer geleverd’, legt Jo later uit. ‘Ookde sauzen maken we niet zelf. Mensen komennaar hier voor de frietjes en we steken alonze energie in de kwaliteit van ons product.’De juiste patatWat is nu het geheim van een lekkere friet?‘Het zit in de aardappel’, vertelt Jo. ‘Veel collega’szweren bij de bintjes. Tijdens het hoogseizoenis dat inderdaad de frietaardappelbij uitstek maar tussen april en juni, net voorhet nieuwe seizoen, zit je met een probleem.Door de suikers worden de aardappelen vaakbruin en dat proef je. Wij proberen het helejaar door de hoge kwaliteit aan te houdenen dat kan alleen door Israëlische en Egyptischeaardappels te gebruiken.’ Een tweedeelement is de temperatuur van het vet. ‘Sommigefrituurhouders bakken alles op 140 °C.Ook hier is de soort aardappel belangrijk. Bijeen nieuwe oogst duurt het een tijd voor wede perfecte temperatuur hebben gevondenen dan nog houden we de temperatuur elkedag in de gaten. Drie weken geleden baktenwe nog op 169 °C, nu hebben we het opgedreventot 175 °C.’De frietjes zijn eenvoltreffer. Ze zijn lekkerknapperig en hebben deperfecte goudgele kleur.Tot in de puntjesHet is duidelijk dat Jo weet waarover hijspreekt en het resultaat mag er zijn. De frietjeszijn een voltreffer. Ze zijn lekker knapperigen hebben de perfecte goudgele kleur.Jo kan terugblikken op 22 jaar ervaring. Naeen opleiding in de horeca besloot hij vrijsnel zijn eerste frietkraam te openen. ‘Deinvestering was vrij klein in vergelijking meteen restaurant en bovendien was ik een grotefan. Toen ik jong was at ik alle dagen frietjes,maar over het algemeen vond ik dat de kwaliteitvan de meeste frietkramen te wensenoverliet. Veel frituureigenaars gingen zeeronprofessioneel te werk. Dat heb ik vollediganders aangepakt, tot in het kleinste detail.We zijn bijvoorbeeld allemaal in het wit gekleeden ik sta absoluut op hygiëne in mijnfrietkraam. We verversen het vet elke dag.’Drie jaar geleden heeft Jo een nieuwefrituur gebouwd. Vroeger werkte hij metgasflessen, maar de gemeente vroeg omdie aan te passen. Daarop besloot hij om na19 jaar een modernere versie van zijn frituurte bouwen. We zetten ons aan een van de tafeltjes.Naast de portie frietjes, willen we nogenkele snacks proeven. We kiezen voor dekaaskroket, loempia, frikandel, bitterballenen een cheeseburger. Alles, tot de hamburgertoe, verdwijnt in het frietvet. De snackszijn niet echt aan mij besteed, al smaakt decheeseburger beter dan verwacht. Maar zoalsJo zelf zegt, je komt hier voor de frietjesen die zijn het wachten zeker waard. En eethij nog elke dag frietjes? ‘Ik beperk me nu totéén pakje per week want de goesting om elkedag friet te eten is na al die jaren toch verdwenen.’InfoFrituur Den Dries,Driesstraat, Wolvertem, 0475 27 56 21Maandag gesloten28

NEEM EEN TAALBADNEDERLANDSTaalblad.be is een Nederlandstalig e-zine voor anderstaligen die opeen actieve manier Nederlands willen leren. Bij moeilijke of specialewoorden verschijnt er een vertaling in het Frans en het Engels. OpTaalblad.be vind je ook oefeningen en een grammaticagids. De taal-t(r)ips zetten jou op weg naar Nederlandstalige culturele activiteiten.weetje (het weetje – de weetjes)détail intéressant – triviaboordevol (boordevol –boordevolle) comble – plenty oftoegankelijk (toegankelijke)abordable – accessibleaanwakkeren (wakkerdeaan - aangewakkerd)allumer – stimulateVlaamse geschiedenis inkalenderformaatWist je dat ons land twee wereldkampioenen heeft met denaam Eddy Merckx? De ene was wielrenner, de andere isbiljarter. Dat en nog veel meer amusante en interessanteweetjes vind je terug in de Roetskalender, een handigekalender boordevol historische informatie over onzeVlaamse roots. ‘De Roetskalender wil op een speelse entoegankelijke manier de interesse voor onze geschiedenisaanwakkeren’, zegt initiatiefnemer Herman Brijssinckuit Dilbeek. ‘Samen met dertig medewerkers werk ik tienmaanden per jaar aan de Roets. Het is een echt monnikenwerk,maar het levert soms heel onverwachte resultaten op,ook voor personages uit de Rand.’Lees meer p. 23.wielrenner (de wielrenner– de wielrenners)coureur cycliste – cyclerspeels (speels – speelse)ludique – playfulNIEUWSmonnikenwerk (het monnikenwerk)travail de bénédictin– donkey workZo of zoals?Ik kan … niet leven.Zij is heel groot, … haar vader.ZoHet woordje zo gebruik je als synoniem van op die manier.- Zo mag je de schaar niet vasthouden- Ik kan zo niet leven.ZoalsZoals gebruik je bij vergelijkingen.- Zij is heel groot, zoals haar vader.Zoals gebruik je in combinatie met een participium.- We komen, zoals afgesproken, om 15 uur samen.Zoals gebruik je om voorbeelden in te leiden- Ik heb veel interesses, zoals geschiedenis en economie.TAALKNOOPZo of zoals?OEFENING1. ... moeilijk is het niet!2. ... gedacht verliep de manifestatie rustig.3. Ik heb mij nog nooit ... droevig gevoeld.4. Werken mannenhersenen ...vrouwenhersenen?5. Waarom ben ik niet ... rijk als Bill Gates?6. De kinderen zijn ... stil. Wat zijn ze aan hetdoen?7. Waarom rijdt het verkeer ... langzaam?8. Doe maar ... ik. Dan lukt het wel.9. ... verwacht zijn er een paar moeilijkheden.10. Ze willen ... snel mogelijk gaan samenwonen.Zo ... als ...Zo ... als ... gebruik je om een vergelijking te maken die vertrektvan een adverbium. Het adverbium staat direct achter zo.- Mijn kleinzoon is zo koppig als een ezel. InfoDe juiste antwoorden, meer woordenschat engrammatica Nederlands: www.taalblad.be29

TUSSEN HEMEL EN AARDEOp zoek naar nieuweTer gelegenheid van de tiende verjaardag van vzw ‘de Rand’ maakteluchtfotograaf Karel Tomeï zo’n 1.500 luchtfoto’s van de Rand.Daaruit werd een selectie gemaakt voor het fotoboek Rand in Zicht.RandKrant presenteert elke maand een van die 1.500 foto’s, waarbijonze medewerker Paul Geerts details belicht die de camera niet kanvertellen.TEKST Paul Geerts | FOTO’S Karel TomeïIk heb ze niet geteld, maar ik zal er nietver naast zitten. Zeker de helft vande foto’s uit Rand in Zicht heeft opeen of andere manier te maken metde alomtegenwoordige verkeersinfrastructuurin de Rand: spoorlijnen, het kanaalRupel-Charleroi, de luchthaven van Zaventemen vooral veel wegen en autowegen.Het wegennet in Vlaanderen behoort tothet meest dichte van Europa, zo kun je lezenin het Milieurapport Vlaanderen. Deze wegenversnipperen de open ruimte en hebbenook andere negatieve gevolgen zoals lawaaienlichthinder – waar in de Rand is het nogecht stil en hoor je op de achtergrond niet heteeuwige zoemen van de auto’s in de verte?– en ecologische gevolgen door ruimteverlies,barrièrewerking en isolatie. Versnipperingvan de open ruimte is een gevolg vande manier waarop de beschikbare ruimte inVlaanderen wordt gebruikt. De belangrijksteoorzaak van deze versnippering is de bebouwingen de manier waarop deze bebouwinggeorganiseerd is.Toename bebouwingVlaanderen is een regio met een hogebebouwingsgraad. Tussen 1982 en 2002was er in Europa een toename van 20 %bebouwde oppervlakte. In Vlaanderen bedroegde toename tussen 1985 en 2005 50 %.Tussen 1990 en 2006 nam de bebouwde oppervlaktein Vlaanderen toe met 577 km² of32 %. In 2006 is 17 % van de Vlaamse oppervlakte(13.522 km²) bebouwd. In 1990 wasdat 13 %. Die toename komt vooral door dewoningbouw, die steeg met 34 % en nu 13 %van de bebouwde oppervlakte inneemt.Ook de oppervlakte van industriegebouwenkende met 36 % een sterke stijging. Deoppervlakte ingenomen door gebouwenvoor handel en diensten steeg met 23 %.Door die bebouwing ging 628 km² openruimte (o.a. landbouw, bossen en parken)30

schoonheidHet kanaal Rupel-Charleroi ter hoogte vanVilvoorde (l.) en een spoorlijn metindustriële hangars in Beersel worden vanuitde hoogte bijna abstracte kunstwerken.verloren. Het gaat hier om cijfers over heelVlaanderen, wellicht ligt de bebouwingsgraadin (sommige delen van) de Rand nogveel hoger.VersnipperingNaast de bebouwingsdichtheid speelt ook demanier waarop deze bebouwing is georganiseerd.Lintbebouwing en verspreide bebouwingzijn karakteristiek voor Vlaanderen.Deze bebouwing leidt tot verdichting (meerhuizen en wegen per vierkante kilometer),dichtslibbing (een gevorderde vorm van verdichtingtypisch voor de urbanisatie waarbijenkel snippers open ruimte overblijven),versnijding door wegen, verscherping (bv.een scherper contrast tussen het bos en deopen ruimte door de vernieling van de bosmantel),isolering (de verbreking van ecologischeof visuele verbindingen), afschermingof barrièrevorming (de moeilijker wordendedoorgang of het slechter visueel verband). Ineen volgende bijdrage gaan we dieper in opde nefaste gevolgen hiervan voor de openruimte en vooral voor de visuele belevingvan het landschap. Niet vanuit de helikopter,maar van op de begane grond.Nieuwe esthetiekLaat ons nog even in de helikopter blijven,waar je over de huizen en de bermen kuntkijken, waar grenzen vervagen en alle geluidenverstommen, en waar zelfs het gedrumvan de auto’s op de Ring op een vreemdsoortigechoreografie lijkt. Je ziet de verdichtingen versnippering, de verscherping en deafscherming. De chaotische versplinteringook van het landschap met huizen en andereconstructies die totaal willekeurig uitwaaierenover het landschap en het kluwen vandorpsstraten en gewestwegen. Maar vanuitde lucht bekeken, levert die verkeersinfrastructuursoms indrukwekkende en zelfsfascinerende beelden op, zoals bijvoorbeeldhet viaduct van Vilvoorde en de klaverbladenvan Groot-Bijgaarden, Strombeek-Bever/Grimbergenen het Leonardkruispunt.Klaverbladesthetiek heet dat in het nieuwestedenbouwkundige jargon. Ook het kanaalRupel-Charleroi, dat als een lange blauwestreep van noord naar zuid loopt, met deelegante bruggen ter hoogte van Vilvoorde,levert vanuit de lucht soms fascinerendebeelden op. Zelfs een spoorlijn met industriëlehangars wordt vanuit de hoogte bijna eenabstract kunstwerk.Deze beelden van verstedelijking, industrialisatie,mobiliteit en artificialiteit geveneen eigentijds beeld van het randstedelijkelandschap rond Brussel, dat haaks staat ophet nog altijd dominante beeld dat in veeltoeristische folders wordt gekoesterd: deboerenidylle en de ongerepte natuur. Dieidylle is niet helemaal verdwenen, maar erheeft zich een nieuwe realiteit op geënt. Defotograaf neemt geen standpunt in, maarkijkt met open blik naar wat er vandaag indit landschap gaande is. In die zin zijn dezebeelden een visueel statement over de toenemendeinvloed van de mens op landschapen natuur, maar ook een statement over eennieuwe esthetiek.31

gemengde gevoelens‘België is een goedbewaard geheim’Drie jaar geleden vond de Amerikaanse Joan Fistick het hoog tijd omhaar leven over een andere boeg te gooien. Haar zoon woonde met zijnvrouw en twee kinderen al een aantal jaren in België en Joan beslisteom hen te volgen.TEKST Ines Minten | FOTO Filip ClaessensIk woonde in Florida en had niemandmeer in de buurt op wie ik kon rekenenals ik iets aan de hand zou krijgen. Nuik een dagje ouder word, vond ik dat geenideale situatie en dus ben ik verhuisd. Ik voelme prima hier.’Expats vinden makkelijk hun weg inWemmel, vindt Joan Fistick. Ze ervaartBelgië als een gastvrij land waar ze methaar moedertaal Engels een heel eind komt.Toch beschouwde ze het gebrek aan kennisvan het Nederlands als een handicap en dusvolgt ze sinds vorig jaar Nederlandse les. ‘Inhet middelbaar onderwijs, nu ongeveer 65jaar geleden, vielen talen me erg makkelijk’,lacht Joan. ‘Ik heb er Spaans, Frans en Duitsgeleerd. Nu merk ik dat mijn geheugen en gehoorme een beetje dwars zitten. Ik vond datik de finesses van de Nederlandse taal nietvoldoende opgepikt had na het eerste jaaren dus ben ik dit schooljaar herbegonnen.’Ondertussen heeft ze zich ook ingeschrevenin een cursus beeldende kunst in gc deZandloper. ‘Ik was vroeger lerares beeldendekunst’, vertelt ze. ‘In dit gezelschap ben ikeen aantal bijzonder aangename mensen tegengekomen.Ze hebben me heel snel in hungroep opgenomen.’Vreemd in eigen landOorspronkelijk komt Joan Fistick van de stadProvidence aan de Amerikaanse Oostkust,waar ze kunst studeerde aan de gerenommeerdeRhode Island School of Design. Vervolgensverhuisde ze naar Ohio om er eenmaster in de beeldhouwkunst te halen. Hetwerd allesbehalve haar laatste etappe. ‘Mijnman was industrieel designer. Voor zijn werkhebben we op uiteenlopende plaatsen in dewereld gewoond, onder andere in Korea enEcuador. Korea draag ik het meest in mijnhart. We hebben er onze dochter geadopteerden hebben er vier mooie jaren doorgebracht.Andere culturen beleven, is altijd verrijkend.Ergens wonen is niet te vergelijken met eenland bezoeken als toerist. Je leert hoe het isom je te moeten redden in een totaal andereomgeving met een beperkte kennis van deplaatselijke taal.’De grootste cultuurschok ondervond JoanFistick toen ze naar de Verenigde Staten terugkeerde.‘Als je naar het buitenland vertrekt,weet je dat je je aan nieuwe dingen zultmoeten aanpassen’, zegt ze. ‘Als je terugkeert,verwacht je zoiets niet, terwijl je ondertusseneen andere kijk op je eigen land hebt gekregen.Veel Amerikanen zijn nooit in het buitenlandgeweest en zijn ook totaal niet geïnteresseerdin wat je daarover te vertellen hebt.Daardoor voel je je een beetje een alien in jeeigen land. Toen ik weer in Ohio woonde,‘Belgium is a well-kept secret’had ik het gevoel dat ik in een vreemd, lichtjesvijandelijk Engelstalig land was terechtgekomen’,lacht ze.Alleen klimaat went nietBelgië hoort in het rijtje met positieveervaringen thuis. ‘Ik voel me hier goed, terwijler toch heel wat Europese steden zijnwaar ik niet zou kunnen leven. Londen enParijs vind ik bijvoorbeeld veel te overweldigend.’Joan reist af en toe naar die stedenom vrienden te ontmoeten. ‘Veel Amerikanenslaan België over als ze naar Europakomen. Het staat niet op het toeristische lijstje.Ik vind dit land een goed bewaard geheim.Ik heb hier al veel moois gezien. Alleen hetklimaat went niet. Vooral die onvoorspelbaredagen, die de vier seizoenen lijken te doorlopen,vind ik vreselijk. Die bezorgden megeen culturele maar een fysieke schok toen ikhier pas woonde. Ik kwam uit Florida, waarde winters mild en de zomers warm zijn. Hetverschil kon tellen.’Three years ago Joan Fistick from the United States decided it was high time her life tooka new direction. Her son, his wife and two children had been living in Wemmel for a fewyears so Joan decided to follow them. Joan found Belgium to be a hospitable country whereshe could get by quite well with her mother tongue English. She nonetheless thoughtnot knowing any Dutch was a drawback so she starting taking Dutch language classeslast year. ‘A lot of Americans leave Belgium out when they visit Europe, as it is not on thetourist circuit. This country is a well-kept secret. I have already had lots of nice experienceshere. It’s just the weather I can’t get used to. I mainly dread those unpredictable types ofdays when you seem to go through all four seasons. This gave me a physical rather than acultural shock when I first arrived here.’32