juni-2014

Affiche voor eenvariétéspektakel inEden-Théâtre, 1890(coll. universiteitsbibliotheek).Evelien Jonckheere‘In mijn onderzoek heb ik gefocust op hetpubliek en de interactie met de acteurs.Dat geeft je een heel ander perspectief.’Tegen het eind van de negentiende eeuw wasdat veranderd. ‘De theaters waren omgevormdtot een donkere ruimte waar iedereen naar delichtbak van de scène zat te kijken. Eten endrinken tijdens het spektakel was uit den boze.En het was voortaan verboden om acteurs uit tefluiten of om briefjes op het podium te gooienmet goedbedoelde raadgevingen.’InteractieMaar het bloed kruipt waar het niet gaan kan:al snel bleek dat onafgebroken concentratieniet vol te houden is en dat mensen verstrooiingnodig hebben. Die vonden ze volopin de café-concerten die vanaf 1880 in Gentop kwamen. ‘Daar kon je wel nog naar harten lustkeuvelen met medetoeschouwers en mee zingenmet de artiesten. Je aandacht werd er voortdurendafgeleid en verstrooid.’Tussen die beide uitersten zat het variététheater,met veel meer afwisseling dan deschouwburg, maar minder drukte dan hetcafé-concert. Sketches waar je aandachtig naarkon kijken, werden er afgewisseld met liedjes enshows die juist wel interactie aanmoedigden.Op die manier weerspiegelde het entertainmentlandschapde tweespalt van zijn tijd: eenbotsing tussen de maatschappelijk opgelegdeaandachtige houding en de individuele drangnaar verstrooiing.Het doctoraat van Evelien Jonckheere legt voor heteerst die tweespalt bloot. ‘Theatergeschiedenisgaat meestal over wat er op de scène zelf gebeurt.Mijn doctoraat focust op het publiek en de interactiemet de acteurs. Dat geeft een heel anderperspectief op het entertainment van die tijd.’Vliegende bladenHoewel dat entertainment bijzonder populairwas, is het tot nu toe onderbelicht gebleven, ookinter nationaal. ‘Officiële theaters hebben archieven,café-concerten kwamen zelfs in de krantennauwelijks aan bod, onder meer vanwege hunbedenkelijke reputatie. Gelukkig heeft de UniversiteitGent een uitgebreide collectie vliegendebladen: flyers, affiches en uitnodigingen diemensen normaal weg zouden gooien, maar tochbewaard zijn gebleven. Een schat aan informatiewaarmee ik die vergeten cultuur in kaart hebkunnen brengen.10 DURF DENKEN