Praktisch, veilig en helder Ontslagrecept: dé stap naar de ... - VMS

‘DE NIEUWE RICHTLIJN MEDICATIEOVERDRACHT HEEFT DE APOTHEKER ÓÓK EEN REGIEROLGEGEVEN, SAMEN MET DE HUISARTS EN DE MEDISCH SPECIALIST’kunnen trekken als hij had geweten wat deindicatie was waarvoor het middel wasbedoeld. Als de indicatie niet op het receptstaat, kun je bovendien niet altijd waarschuwenvoor eventuele contra-indicaties.”IS DAT WEL EEN TAAK VAN DE APOTHEKER?“Natuurlijk, de apotheker is primair verantwoordelijkvoor medicatieveiligheid en zouin het middelpunt van het medicatieprocesmoeten staan. De apotheker kan de medicatiegegevensdie hij beheert via uitwisselingvan gegevens up-to-date houden en beschikbaarmaken voor andere zorgverlenersen voor de patiënt. We weten ondertussendat versnippering van de medicatiegegevensslecht is voor de medicatieveiligheid. Datkun je voorkomen door de apotheker meerbij de medicatiebehandeling van de patiëntte betrekken.”WAAROM GEBEURT DAT NIET?“Het stuit deels op weerstand van medischspecialisten. Ik denk dat zij zich toch watgecontroleerd zullen voelen als apothekersover hun schouder meekijken. Deels heefthet ook met de apothekers zelf te maken. Zijzijn nog niet zo heel lang een erkendspecialisme. Ik denk dat het aantal medicatiefoutendrastisch omlaag gaat als de apothekershun blik verbreden en zich meer inhet medicatieproces laten zien. Je ziet hetresultaat daarvan in het UniversitairMedisch Centrum Maastricht en in de ziekenhuizendie betrokken zijn bij de Wingsstudie(zie het kader). Zet kennis in waarhet nodig is.”IS ZO’N MAASTRICHT-METHODE IN ALLEZIEKENHUIZEN TOE TE PASSEN?“Dat lijkt mij wel. Ik ben voor evidence basedpractice, maar je moet daarin niet doorschieten.Sommige dingen liggen zo voorde hand. Een Engelse hoogleraar zei ooit datje ook niet hoeft te onderzoeken wat er gebeurtals iemand zonder parachute uit eenvliegtuig stapt. Als getrainde apothekersassistentenop de afdeling medicatie gaanklaarmaken, kun je op je klompen aanvoelendat de veiligheid daarmee wordt vergroot.Het is een kostenafweging die het bestuurvan een ziekenhuis moet maken.”Simpel en voor de hand liggend - UMC Maastricht heeft het aantal medicatiefouten bij het toedienenvan parenteralia op verpleegafdelingen met maar liefst 97 procent teruggedrongen. Hun geheim:apothekersassistenten die in plaats van verpleegkundigen alle parenteralia klaarmaken opde afdeling. Eerder maakten de apothekersassistenten deze alleen klaar voor hoog-risicomedicatie.In het medicatieproject, Feniks geheten, werd bovendien voor elke toediening een barcode gekoppeldaan de patiënt en aan de medicatie. De barcode regelt geautomatiseerdetoedieningsregistratie en maakt een dubbelcheck bij het toedienen van de medicatie mogelijk. Hetdoel van het project was risico's te ondervangen en mogelijke medicatiefouten te voorkomen. Dedriejarig Wings-studie, gedaan door het AMC, Spaarne Ziekenhuis en het Westfriesgasthuis, laatzien dat het aantal medicatiefouten bij ouderen met ruim 45 procent afneemt als er een apothekerop de afdeling aanwezig is. De ziekenhuisapotheker screende elke nieuw opgenomen ouderepatiënt op basis van een checklist met daarop de belangrijkste medicatierisico’s bij ouderen. Degevonden problemen besprak de apotheker samen met de arts-assistenten, die de checklist standaardbij zich droegen.In hun poging om het aantal medicatiefoutenterug te dringen, hebben de ziekenhuisapothekersvijf jaar geleden de CentraleMedicatiefouten Registratie (CMR) opgericht.In deze databank worden anoniemmedicatiegerelateerde incidenten verzamelden door deskundigen geanalyseerd. “Zo wetenwe bijvoorbeeld dat er regelmatig ietsmisgaat met insuline. Dat de patiënt het verkeerdeinsulinepreparaat of een verkeerdedosis krijgt. Blijkbaar is dat een risicomiddel.We sturen over zulke problemen alertsmet aanbevelingen en een nieuwsbrief naaralle apothekers. Daarnaast verzamelen welijsten van sound alike, look alike medicaties,geneesmiddelen die qua naam en verpakkingsterk op elkaar lijken en vergissingenkunnen uitlokken.”WAT VALT ER UIT AL DIE MELDINGEN OP TEMAKEN?“Dat de sleutel voor succes vooral in beteresamenwerking ligt. Samenwerking tussenapothekers onderling, samenwerking metandere disciplines in de eerste en tweedelijn en goed overleg met de patiënt. Goedesamenwerking is de voorwaarde voor betereoverdracht van informatie. Het gebruik vanbarcoderingen is gelukkig sterk in opkomst,waardoor de juiste medicatieopdracht aande juiste patiënt kan worden gekoppeld. Hetis aantoonbaar efficiënter en veiliger. Maarautomatisering is niet heilig. De kans dateen arts een verkeerde naam aanklikt op hetcomputerscherm, is aanwezig. Ga maar eensna hoe vaak jij een verkeerde website aankliktin je lijst favorieten. Het risico dat eenpatiënt een verkeerd geneesmiddel krijgt,neemt door de automatisering enerzijds afmaar zou anderzijds ook weleens kunnentoenemen. Maar ook hier geldt dat de apotheekeen prima dubbelcheck kan uitvoerenals hij meer bij het proces wordt betrokken.Overigens is er een duidelijke verschuivinggaande. De Tweede Kamer buigt zich binnenkortover een wijzigingsvoorstel voor deGeneesmiddelenwet, waarin het vermeldenvan de indicatie op het recept vanaf 2012verplicht wordt gesteld. Dat zal volgens mijeen groot effect hebben. En de nieuwerichtlijn voor medicatieoverdracht heeft deapotheker ook een regierol gegeven, samenmet de huisarts en de medisch specialist.Het rare is echter dat de apotheker nog geenzicht heeft op het totale profiel van patiëntenop polyfarmacie. Dat kan alleen als deapotheker ook over gegevens uit het medischepatiëntendossier beschikt.”6 - M e d i R i s k m a a r t 2 0 1 1