De Lucia-zaak heeft mijn leven ingrijpend veranderd - Nieuw Archief ...

386 NAW 5/13 nr. 2 juni 2012 De Lucia-zaak heeft mijn leven ingrijpend veranderd Klaas Landsman en Hans Maassenben ik in 1979 gepromoveerd op Censoringand Stochastic Integrals.tainted hero. Hij heeft geweldige dingen gedaanvoor de genetica en de statistiek, hijheeft bij wijze van spreken de twintigste eeuwveranderd. But he was a bastard, die in de superioriteitvan het Engelse ras geloofde. Hijwas de high priest van de statistiek van zijntijd. Zijn volgelingen onderdrukten alle tegenvoorbeeldentegen zijn theorieën.Als ik al een held heb is het Lucien LeCam. Hij verbond wiskundige waarheid meteen [Niels] Bohr-achtige intuïtie.NederlandIk leerde via onze wederzijdse ouders mijnhuidige (en enige) echtgenote Sophia Hoffstädtal in Engeland kennen. We waren toen15 of 16. Ze wilde eigenlijk met George Harrisonvan de Beatles trouwen, maar na eenmooie zomervakantie in de Engelse natuur...Ik begon toen in Cambridge al Nederlands teleren en las bijvoorbeeld Multatuli, Wolkers,Mulisch en Hermans. Ook gedichten, met nameLucebert.Na vier jaar Cambridge verhuisde ik vanwegeSophia in 1974 naar Nederland. Zij wastoen halverwege haar studie, waar ze, zoalszowat iedereen in die tijd, tamelijk lang overdeed. Ik moest dus de kostwinner worden ensolliciteerde op iedere baan in Nederland dieook maar iets met statistiek te maken had.Ik begon bij het bedrijf ICI [later opgegaan inAkzoNobel] maar wilde toch liever naar eenuniversiteit. Ik schreef daarom een open sollicitatieaan alle hoogleraren mathematischestatistiek. Ik kreeg welgeteld twee antwoorden:van Geert Leppink uit Utrecht en Jan Hemelrijkvan de UvA en het MC [het latere CWI].Leppink was door Hans Freudenthal ingehuurdom aan statistical consultancy te gaandoen. Beetje een alien body daar, maar hijheeft vooral bestuurlijk veel gedaan voor deUtrechtse wiskunde. Hemelrijk bood me eenconcreet uitzicht op een baan in de statisticalconsultancy en mogelijk ook op een promotie,en ik ging dus naar het MC in Amsterdam.Mathematisch CentrumDat was een fantastische leerschool. Je werdmeteen in het diepe gegooid, maar ik had mijnkamergenoot Piet Groeneboom als leermeester.Een geweldig wiskundige, maar ik leerdeook van alles over filosofie en psychologievan hem. Het idee was destijds dat je in opdrachtstatistische consultancy deed en daardesgewenst zelf een promotieonderwerp bijbedacht. Ik moest ook mijn promotor zelf vinden.Dat werd Jacob Oosterhoff van de VU. Diewas zelf een leerling van Willem van Zwet, dieals promotor natuurlijk ook voor de hand hadgelegen. Het grote artikel uit die tijd was namelijk‘Asymptotic expansions for the powerof distribution free tests in the one-sampleproblem’ van Alberts, Bickel en Van Zwet [3],en veel statistici wilden het liefst een volgende Van Zwet worden. Dat werk interesseerdeme echter totaal niet [4]. Zware analyse,veel te moeilijk. Ik hield niet zo van complexeanalyse en Fouriertransformaties. UiteindelijkFoto: Maartje GeurtsCensored dataIk ben later ook met mijn promotieonderzoekdoorgegaan. Ik kan me statistisch onderzoeknaar ratten herinneren waarvan de voorpotenwaren verwijderd, en naar muizen die moestenroken om kanker te krijgen. Het ging dansteeds om de overlevingstijd van die dieren;onvolledige gegevens omdat sommigen nogleefden of om andere reden doodgingen (ziekader op de pagina hiernaast). Voor het werkaan zulke ‘gecensureerde’ gegevens kreeg ikin 1990 de Van Dantzigprijs, die om de vijfjaar wordt uitgereikt door de Vereniging voorStatistiek en Operationele Research. Er verscheentoen een artikel in NRC Handelsbladover apen die een bos uitkwamen, maar waarbijde onderzoekers zaten te slapen en ze nietallemaal gezien hadden.Stochastische analyseDe moderne methode om zulke problemenaan te pakken is de stochastische analyse[6]. Problemen in ‘survival analysis’ kunje vaak ook wel via elementaire combinatorieken analyse aanpakken, maar stochastischeanalyse voegt een krachtig element toe.De Franse school rond Paul-André Meyer enClaude Dellacherie heeft dit concept van dynamischestochastiek goed begrepen. Het begripmartingaal, generalisatie van een ‘eerlijk’gokspel, speelt hierin de hoofdrol (zie kaderop de pagina hiernaast). De Franse schoolontwikkelde een vergaande generalisatie vande stochastische integraal van Itô voor hetWienerproces naar stochastische integralenmet betrekking tot willekeurige ‘semimartingalen’.Hierdoor kwamen ook sprongprocessenzoals de (gecensureerde) overlevingsprocessenonder de theorie te vallen. Ik raaktein een vroeg stadium, in 1976, bij dezeontwikkeling betrokken, en werd zeer gefascineerddoor de centrale limietstelling voor martingalen,die de asymptotiek van overlevingsprocessentoegankelijk maakt voor analyse.Foto: Maartje Geurts