De Lucia-zaak heeft mijn leven ingrijpend veranderd - Nieuw Archief ...

6Klaas Landsman en Hans Maassen De Lucia-zaak heeft mijn leven ingrijpend veranderd NAW 5/13 nr. 2 juni 2012 89Foto’s: Maartje GeurtsEurandom had ik enkele jaren een project lopenop dit terrein; mijn toenmalige postdocMădălin Guță, nu in Nottingham bij Belavkin,is hier nu specialist is geworden.Lucia de B.Ik hoorde voor het eerst over Lucia de B. vanmijn vrouw, in 2001 [8]. Ze had het nieuwsgezien en kreeg de indruk dat er een heksenjachttegen iemand gaande was. Twee jaarlater was de heksenjacht overgegaan in eenheksenproces. Mijn eerste reactie was dubbelzinnig.Er kwam statistiek in het procesvoor en ik voelde dus dat ik, als midden in demaatschappij staand statisticus, iets moestdoen. Maar daar stond tegenover dat er algoede statistici bij betrokken waren. Of datdacht ik toen tenminste. In 2006 verscheenechter het boek van Ton Derksen [9]. Mijn collegaPeter Grünwald beval me dit aan als eengoed onderbouwd betoog dat er iets grondigmis was met haar proces. Ik las dat boek enwerd zeer boos.Ik zocht de publiciteit en werd geïnterviewddoor twee journalisten van NOVA. Ze vroegenme hoe ik dacht alles beter te kunnen wetendan zeventien Nederlandse rechters? Mijnantwoord was dat het klonen van elkaar waren,ze maakten allemaal dezelfde denkfouten.Of ik dan het arrest [van het gerechtshofvan Den Haag d.d. 18 juni 2004] eigenlijkwel had gelezen? Nee (oei). Dat deedik dus maar gauw, en toen bleek dat hetnog erger was dan ik dacht. Wij, statistici,zijn collectief opgelicht door juristen. Alle zogenaamdemoorden door Lucia zouden medischbewezen zijn zonder gebruik van statistiek.In werkelijkheid is dat hele arrest opgebouwdrond statistiek, vermomd in medischeterminologie. Al was die berekeningzogenaamd verdwenen uit de redenering vanhet Hof, overal sijpelt de door Henk Elffers berekendekans van 1 op de 342 miljoen dat desterfgevallen toevallige coïncidenties waren,door het arrest. En iedereen vertaalde dat natuurlijkin de kans dat Lucia onschuldig was.Dat soort statistiek heette nu echter een schakelbewijs.Maar het lot van Lucia was bezegeldzodra die kans op tafel lag. In werkelijkheidis die kans, als je al kansen wil toekennen[10], niet 1 op 342 miljoen maar ongeveer1 op 20. Dat maakte echter niets meer uit, hetdaderschap van Lucia gold als bewezen.OmslagMijn brief aan de CEAS [11] had geen direct effect.Ton Derksen stelde zich heel verstandigop als boven de partijen staande geleerde,maar zijn zus [Metta de Noo-Derksen] zochtcontact met de media en zorgde steeds voornieuws. Via contacten van Peter [Grünwald] isThe Guardian erover gaan schrijven. Ook Naturepikte het op; het kwam in Engeland zelfsop de TV.Ik ben zelf ook nader onderzoek gaandoen, heb alle betrokken pathologen en toxicologengesproken. Mijn petitie in NRC Handelsbladvoor de vrijlating van Lucia is doorduizenden academici ondertekend, onder wieeen groot aantal vooraanstaande statistici uitNederland en buitenland [12]. De druk ophet systeem werd steeds verder verhoogd,de laatste journalisten die Lucia nog schuldigachtten gingen om. Uiteindelijk viel hethele bewijs om en was er zelfs geen verdenkingmeer. Formeel had de Hoge Raad eennovum nodig om de zaak te herzien, dat erook kwam omdat Freek de Wolf [de patholooganatoomdie de digoxine-vergiftiging bij babyAmber had vastgesteld [9]] ‘om’ ging [13].Het OM eiste toen nog meer onderzoek,maar werd door de Rechtbank van Arnhemuitgelachen [14].WoedeIn eerste instantie richtte mijn woede zich opde juridische wereld, met name op de rechtersin de zaak, later en in mindere mate ookop de betrokken advocaten. Maar uiteindelijkzag ik in dat ze hun best hadden gedaan. Hetwas een hele moeilijke zaak. De rechters enhet OM waren overtuigd van de schuld van Luciaen vonden dat de samenleving tegen dezeheks beschermd moest worden. Ze dachtendat er zowel een bewijs als een motief was.Ze hadden voldaan aan de eis dat er wettigebewijsmiddelen waren, al die rapporten,et cetera.Inmiddels ben ik vooral boos op de medischewereld, met name op het JKZ [JulianaKinderziekenhuis] uiteraard. Al voor Luciain beeld kwam, zijn daar achteraf medischedossiers veranderd om ouders minder kansop succes te geven bij klachten over de behandelingof zelfs de dood van hun kinderen.Om de eventuele schuld van het ziekenhuishelemaal weg te poetsen is Lucia er vervolgensbewust ingeluisd. Het ziekenhuis had aleen slechte reputatie en wilde fuseren mettwee andere ziekenhuizen. De toenmalige directeurging letterlijk over lijken om de marktwerkingin de zorg door te zetten, waaronderzijn salaris van vele malen de Balkenendenorm[15].NasleepBen ik nu klaar met de zaak? Nog lang niet! DeLucia-zaak heeft mijn leven ingrijpend veranderd.OK, Lucia heeft smartengeld, een leukeman, en zowel Harm Brouwer als Ernst Hirsch-