Japan, vormt het statistisch 'bewijs' van deze ongelijke last<strong>en</strong>verdel<strong>in</strong>g 4. Zozi<strong>en</strong> ook vele Amerikan<strong>en</strong> de VS als eerlijke, op<strong>en</strong> handelsnatie, omgev<strong>en</strong> doorsl<strong>in</strong>kse concurr<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die zich van oneerlijke handelspraktijk<strong>en</strong> bedi<strong>en</strong><strong>en</strong>.Deze beeldvorm<strong>in</strong>g leidt ertoe dat de aanpak van het begrot<strong>in</strong>gstekort <strong>en</strong> d<strong>en</strong>oodzaak van b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>landse sociaal-economische vernieuw<strong>in</strong>g<strong>en</strong> vanzelf ookbelangrijke aspect<strong>en</strong> van het buit<strong>en</strong>lands beleid op de politieke hervorm<strong>in</strong>gsag<strong>en</strong>dabr<strong>en</strong>gt. E<strong>en</strong> agressievere handelspolitiek <strong>en</strong> e<strong>en</strong> strev<strong>en</strong> naar verm<strong>in</strong>der<strong>in</strong>gvan Amerika's <strong>in</strong>ternationale last<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>, meer dan voorhe<strong>en</strong>, dezeag<strong>en</strong>da. De <strong>in</strong>ternationalistische 'grondhoud<strong>in</strong>g' wordt meer aangepast aanb<strong>in</strong>n<strong>en</strong>landse behoeft<strong>en</strong>.Zo komt het buit<strong>en</strong>lands beleid 'dichter bij huis' te ligg<strong>en</strong>. Regionale bedreig<strong>in</strong>g<strong>en</strong>,bijvoorbeeld <strong>in</strong> de vorm van moeilijk beheersbare immigratiestrom<strong>en</strong>uit Mexico, Halti <strong>en</strong> Cuba, eis<strong>en</strong> meer politieke <strong>en</strong> publieke aandacht op danverder weg geleg<strong>en</strong> crises, zoals <strong>in</strong> Rwanda <strong>en</strong> Bosnie. De regionaliser<strong>in</strong>g vanhet Amerikaanse beleid spreekt ook uit het <strong>in</strong>itiatief om met Canada <strong>en</strong>Mexico e<strong>en</strong> Noordamerikaanse vrijhandelszone te creer<strong>en</strong> <strong>en</strong> om verdere aansluit<strong>in</strong>gte zoek<strong>en</strong> met de overige markt<strong>en</strong> van het westelijk halfrond.In het Amerikaanse beleid is niet alle<strong>en</strong> sprake van e<strong>en</strong> 'economiser<strong>in</strong>g' diezich reeds s<strong>in</strong>ds decad<strong>en</strong> aftek<strong>en</strong>de, maar die na 1989-1990 is verscherpt. Eris ook e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>d economisch nationalisme. Bij zijn aantred<strong>en</strong> als presid<strong>en</strong>tzei Cl<strong>in</strong>ton al dat de VS niet langer concessies op handelsgebied zou do<strong>en</strong>t<strong>en</strong> behoeve van de <strong>veiligheid</strong>srelatie tuss<strong>en</strong> Amerika <strong>en</strong> de bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> 5.S<strong>in</strong>dsdi<strong>en</strong> is de Amerikaanse houd<strong>in</strong>g <strong>in</strong> handelsconflict<strong>en</strong> <strong>in</strong>derdaad hardergeword<strong>en</strong>. Voor het eerst ook werd het unilaterale machtsmiddel van art.Super 301 van de Trade Act niet door het Congres, maar door de presid<strong>en</strong>t zelfnieuw lev<strong>en</strong> <strong>in</strong>geblaz<strong>en</strong>, overig<strong>en</strong>s met vooral Japan <strong>in</strong> het vizier.Tegelijkertijd moet word<strong>en</strong> erk<strong>en</strong>d dat deze middel<strong>en</strong> hoofdzakelijk gebruiktword<strong>en</strong> om markt<strong>en</strong> te op<strong>en</strong><strong>en</strong>, niet om ze te sluit<strong>en</strong>, t<strong>en</strong>vijl zij nog steeds word<strong>en</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> vanuit de grondhoud<strong>in</strong>g dat de VS zelf alle belang heeft bij e<strong>en</strong>op<strong>en</strong> <strong>in</strong>ternationale orde.Naast de grotere <strong>in</strong>vloed van b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>landse problem<strong>en</strong> op het buit<strong>en</strong>landsbeleid <strong>en</strong> de 'economiser<strong>in</strong>g' van dat beleid, speelt ook de to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de etnischeverscheid<strong>en</strong>heid van Amerika e<strong>en</strong> rol. In het huidige politieke klimaat,waar<strong>in</strong> e<strong>en</strong> overkoepel<strong>en</strong>de mondiale strategie ontbreekt, is er meer plaatsvoor met name de Aziatische, Afrikaans-Amerikaanse <strong>en</strong> Lat<strong>in</strong>o bevolk<strong>in</strong>gsgroep<strong>en</strong>om hun <strong>in</strong>vloed te lat<strong>en</strong> geld<strong>en</strong>. Dit kan bijdrag<strong>en</strong> aan de spreid<strong>in</strong>gvan de beleidsaandacht. In Europese og<strong>en</strong> bevordert de opkomst van 'etnische'politici, gekoppeld aan de economische ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> vooral Oost-hie,e<strong>en</strong> ori<strong>en</strong>tatie die <strong>in</strong> de toekomst op meer w<strong>in</strong>dstrek<strong>en</strong> zal zijn gericht, vermoedelijkvooral meer op Azie. Het economisch ontwikkel<strong>in</strong>gspot<strong>en</strong>tieel <strong>in</strong> dieregio lijkt immers veel hoger te zijn dan dat <strong>in</strong> <strong>Europa</strong>.Hoe gerechtvaardigd deze Europese vrees is, zal <strong>in</strong> de toekomst moet<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong>.T<strong>en</strong>slotte heeft het Amerikaanse handelsbeleid traditioneel e<strong>en</strong> mondiaalkarakter <strong>en</strong> is het altijd a1 mede op de eig<strong>en</strong> regio (Midd<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Zuid-Amerika) gericht geweest, alsmede op de nieuwe Aziatische markt<strong>en</strong>. Zoweleconomische feit<strong>en</strong> 6, als politieke realiteit<strong>en</strong> do<strong>en</strong> v<strong>en</strong>vacht<strong>en</strong> dat <strong>Europa</strong>niet gauw uit het zicht zal verdwijn<strong>en</strong>: de <strong>en</strong>ige partner van gewicht <strong>in</strong> Azie,te wet<strong>en</strong> Japan, vormt vooralsnog eerder het voornaamste object vanAmerika's agressieve handelspolitiek. De grootste prijs onder de Aziatische'1 William Wallace, The USA ond Europe <strong>in</strong> the 1990s: o chang<strong>in</strong>g Americo <strong>in</strong> o vonsformed world order, Report for the Commissionof the European Communities. Oxford. januari 1993. blz. 27-28.51 Jeffrey E. Gart<strong>en</strong>, 'Cl<strong>in</strong>ton's Emerg<strong>in</strong>g Trade Policy. Act One, Sc<strong>en</strong>e One', Foreign Affairs; zomer 1993, blz. 182- 183.61 Zie Rob<strong>in</strong> Gaster <strong>en</strong> Clyde V. Prestow<strong>in</strong> Jr.. Shr<strong>in</strong>k<strong>in</strong>g the Atlantic; Europe and the American economy; Economic StrategyInstitutelNorth Atlantic Research Inc, juni 1994.STABILITEIT EN VEILIGHElD IN EUROPA
markt<strong>en</strong>, Ch<strong>in</strong>a, is de Amerikan<strong>en</strong> a1 e<strong>en</strong>s eerder ontglipt <strong>en</strong> is voorlopig we<strong>in</strong>igmeer dan e<strong>en</strong> droom. Het relatieve gewicht van <strong>Europa</strong> is <strong>in</strong> deAmerikaanse perceptie we1 afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, maar e<strong>en</strong> gevoeligheid voor de verlokk<strong>in</strong>g<strong>en</strong>van de Aziatische markt<strong>en</strong> zal desondanks gepaard blijv<strong>en</strong> gaanmet de gelijktijdige ontwikkel<strong>in</strong>g van de relaties met de Europese land<strong>en</strong>(waaronder zich, Oost-<strong>Europa</strong> meegerek<strong>en</strong>d, 4 nucleaire macht<strong>en</strong> bev<strong>in</strong>d<strong>en</strong>, 3perman<strong>en</strong>te led<strong>en</strong> van de Veiligheidsraad <strong>en</strong> 4 led<strong>en</strong> van de G-7).E<strong>en</strong> laatste b<strong>in</strong>n<strong>en</strong>landse factor is de terugkeer naar de manier waarop hetbuit<strong>en</strong>lands beleid traditioneel tot stand komt. In het 'post-ideologische' tijdperkis het veel moeilijker geword<strong>en</strong> grote publieke steun voor buit<strong>en</strong>landspolitieke<strong>in</strong>itiatiev<strong>en</strong> te vergar<strong>en</strong>. Immers, niet langer zorg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> 'grote vijand'<strong>en</strong> e<strong>en</strong> 'great cause7 voor e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>b<strong>in</strong>d<strong>en</strong>d effect. Traditioneleconstant<strong>en</strong> <strong>in</strong> het Amerikaanse beleid die t<strong>en</strong>der<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> behoud vaneig<strong>en</strong> beweg<strong>in</strong>gsvrijheid, lat<strong>en</strong> zich dan ook weer krachtiger geld<strong>en</strong>.De effectiviteit van de presid<strong>en</strong>t, die mede afhankelijk is van de perceptie vanzijn effectiviteit bij Congresled<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij het grote publiek, speelt e<strong>en</strong> hoofdrol.Maar de presid<strong>en</strong>t kan g<strong>en</strong>oodzaakt zijn zijn effectiviteit te bewijz<strong>en</strong> opandere gebied<strong>en</strong> dan het buit<strong>en</strong>lands beleid. Zo kunn<strong>en</strong> bim<strong>en</strong>lands-politiekeproblem<strong>en</strong> de buit<strong>en</strong>lands-politieke <strong>in</strong>itiatiev<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> presid<strong>en</strong>t verlamm<strong>en</strong>.De Tocqueville's pessimistische kijk op de mogelijkheid van e<strong>en</strong> democratiee<strong>en</strong> rationeel, gecoijrd<strong>in</strong>eerd buit<strong>en</strong>lands beleid te voer<strong>en</strong> <strong>en</strong> vemolg<strong>en</strong>svol te houd<strong>en</strong> mag door de emar<strong>in</strong>g tijd<strong>en</strong>s de Koude Oorlog deels zijn ontkracht,maar zij lijkt na 1989-1990 weer aan geldigheid te w<strong>in</strong>n<strong>en</strong>.5.1.2 Percepties van <strong>Europa</strong>Of de sam<strong>en</strong>werk<strong>in</strong>g met de Westeuropese bondg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> stand houdt ondanksde to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de fricties, zal mede afhang<strong>en</strong> van de Amerikaanse beeldvorm<strong>in</strong>gover de ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong> <strong>in</strong> de Europese Unie. Kan de EU het 'free riders'imago afschudd<strong>en</strong> dat het draagt aan g<strong>en</strong>e zijde van de oceaan? Zull<strong>en</strong>Amerikan<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hogere dunk krijg<strong>en</strong> van de Europese <strong>veiligheid</strong>sbijdrag<strong>en</strong>dan zij tot dusver hadd<strong>en</strong>?De discussie over de sterkte van de Amerikaanse troep<strong>en</strong>macht die <strong>in</strong> <strong>Europa</strong>moet blijv<strong>en</strong>, geeft aan hoe het Amerikaanse Congres wordt be'<strong>in</strong>vloed doorpercepties over wat <strong>Europa</strong> zelf bijdraagt. Tev<strong>en</strong>s blijkt <strong>in</strong> deze discussie hoezeerstrategische Amerikaanse doele<strong>in</strong>d<strong>en</strong> kum<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ondergrav<strong>en</strong> doorbim<strong>en</strong>lands-politieke realiteit<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong> analyse van de meest rec<strong>en</strong>te troep<strong>en</strong>afname<strong>in</strong> <strong>Europa</strong>, de door voormalige m<strong>in</strong>ister van def<strong>en</strong>sie Les Asp<strong>in</strong>aangekondigde verm<strong>in</strong>der<strong>in</strong>g van 150.000 naar 100.000 man, komt het congressionele'G<strong>en</strong>eral Account<strong>in</strong>g Office' tot de bev<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g dat de VS volg<strong>en</strong>sNAVO-afsprak<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> verplicht is del<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> legerkorps te lever<strong>en</strong>, niete<strong>en</strong> heel legerkorps 7. Dit soort vaststell<strong>in</strong>g<strong>en</strong> is natuurlijk kor<strong>en</strong> op de mol<strong>en</strong>van die Congresled<strong>en</strong> die liever bases <strong>in</strong> <strong>Europa</strong> zi<strong>en</strong> verdwijn<strong>en</strong> dan <strong>in</strong> huneig<strong>en</strong> staat 8.Wat de <strong>in</strong>houdelijke bijdrage betreft, heeft de Ver<strong>en</strong>igde Stat<strong>en</strong> we1 haar houd<strong>in</strong>ggewijzigd van diepgaande scepsis naar <strong>in</strong>stemm<strong>in</strong>g, althans <strong>in</strong> beg<strong>in</strong>sel,met het strev<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> 'Europees <strong>veiligheid</strong>sbeleid'. In de loop van1992 zijn de Amerikaanse <strong>en</strong> Frans-Duitse standpunt<strong>en</strong> over de w<strong>en</strong>selijkheidvan e<strong>en</strong> Europese '<strong>veiligheid</strong>sid<strong>en</strong>titeit' <strong>en</strong> over de rol van het Eurocorpst<strong>en</strong> opzichte van de NAVO naar elkaar toegegroeid, onder andere doordat deAmerikaanse aandacht voor Europese <strong>veiligheid</strong>skwesties afnam. Maar het7 Force structure. Basis for future army forces <strong>in</strong> Europe; Report to the Chairman, Subcommittee on military forces and personnel,Committee on armed services. House of Repres<strong>en</strong>tatives. Wash<strong>in</strong>gton, G<strong>en</strong>eral Account<strong>in</strong>g Office, januari 1994, blz. 32-33.a] Paul R.S. Gebhard, The United States and European Security; Adelphi Paper 286. Lond<strong>en</strong>. IISS, februari 1994, bh. 59-60.57 STABlLITEIT EN VEILIGHEID IN EUROPA
- Page 1 and 2:
Rapporten aan de RegeringStabilitei
- Page 3 and 4:
Wetenschappelijke Raadvoor het Rege
- Page 5 and 6: lnhoudsopgaveSamenvattingTen geleid
- Page 7 and 8: SamenvattingEuropa bevindt zich, na
- Page 10 and 11: en dat de institutionele voorzienin
- Page 12 and 13: STABILITEIT EN VEILIGHEID IN EUROPA
- Page 14 and 15: STABILITEIT EN VEILIGHEID IN EUROPA
- Page 16 and 17: Vijf jaar na de val van de muur is
- Page 18 and 19: verklaringen te geven (anders dan i
- Page 20 and 21: ontwikkelde economieen doet in vele
- Page 22 and 23: ping van het richtinggevoel, niet z
- Page 24 and 25: Daar komt bij dat een aanval op NAV
- Page 26 and 27: voorheen zullen bijdragen worden ge
- Page 28 and 29: In het INF-verdrag kwamen de VS en
- Page 30 and 31: de dreiging niet bestaan uit tankko
- Page 32 and 33: STABILITEIT EN VEILlGHElD IN EUROPA
- Page 34 and 35: of minder), a1 dan niet territoriaa
- Page 36 and 37: kunnen zijn (vatbaar voor beinvloed
- Page 38 and 39: STABlLlTElT EN VElLIGHEID IN EUROPA
- Page 40 and 41: greep op ontwikkelingen te krijgen
- Page 42 and 43: ten daarvan in kaart te brengen. Oo
- Page 44 and 45: geconstateerd dat de intra-Westeuro
- Page 46: gepaard gegaan met een sterke stijg
- Page 49 and 50: strategieen zowel resulteren in een
- Page 51 and 52: Toename van concurrentie en interna
- Page 53 and 54: verankeren en het oprukkend fundame
- Page 55: Statelijke actoren5.1 De Verenigde
- Page 59 and 60: Bom. Opmerkelijk is vooral het naar
- Page 61 and 62: uit de verkiezingen van december 19
- Page 63 and 64: leger, de opvolgers van de KGB, het
- Page 65 and 66: Na 1989-1990 is China de enige grot
- Page 67 and 68: genoeg is om de EU-partners bijeen
- Page 69 and 70: integratie optreedt en de stabilite
- Page 71 and 72: ten, maar ook de geringere beschikb
- Page 73 and 74: Europese veiligheidsorganen als de
- Page 75 and 76: 5.6.2 Reikwijdte en beperkingenDe D
- Page 77 and 78: wereld. Voor Frankrijk biedt samenw
- Page 79 and 80: dieping inhouden van het integratie
- Page 81 and 82: economieen. Een bevolkingsgroei in
- Page 83 and 84: Veiligheidsorganisaties6.1 De Noord
- Page 85 and 86: ereiken in de regionale crises en o
- Page 87 and 88: de voorstellen voor een Nieuwe Inte
- Page 89 and 90: sequente gebruik van het interventi
- Page 91 and 92: de burgerrechten door de communisti
- Page 93 and 94: Midden-Europa7.1 Veiligheidsbehoeft
- Page 95 and 96: als in Roemenie is de economische t
- Page 97 and 98: in Maastricht, zou Tsjechie - zeker
- Page 99 and 100: mingsbeleid. Een dalende levensstan
- Page 101 and 102: kening met het communistische verle
- Page 103 and 104: De Europese Unie8.1 'Europa' als bo
- Page 105 and 106: van randvoonvaarden en het daarbime
- Page 107 and 108:
samengaan met intergouvernementele
- Page 109 and 110:
van de tweede en derde pijler van h
- Page 111 and 112:
wellicht een concept van negatieve
- Page 113:
De discussiebijdrage die tot dusver
- Page 116 and 117:
gekozen voor een monetaire unie, da
- Page 118 and 119:
terecht, een Amerikaanse preoccupat
- Page 120 and 121:
Indien de renationalisering geen ha
- Page 122 and 123:
De huidige situatie is enigszins te
- Page 124 and 125:
eerste plaats staat het uitzicht -
- Page 126 and 127:
Frans-Duitse meningsvorming door an
- Page 128 and 129:
Nederlandse zelfstandigheid, kan er
- Page 130 and 131:
EU-lidstaten om meer voor Oost-Euro
- Page 132 and 133:
STABILITEIT EN VEILIGHEID IN EUROPA
- Page 134 and 135:
standpoint. Following the collapse
- Page 136 and 137:
In view of these starting-points, t
- Page 138 and 139:
WETENSCHAPPELIJKE RAAD VOOR HET REG
- Page 140 and 141:
Vierde raadsperiode:Rechtshandhavin
- Page 142 and 143:
M.Th. Brouwer. W. Driehuis. K.A. Ko
- Page 144 and 145:
Derde raadsperiode:G.J. van Driel,
- Page 146:
J.M. Roobeek, E. Broesterhuizen: Ve