Stabiliteit en veiligheid in Europa - Oapen

SamenvattingEuropa bevindt zich, na de val van de Berlijnse muur, in een ander politiekkrachtenveld dan voorheen. De bestaande bipolaire ordening is vervangendoor een onzeker geheel van interstatelijke betrekkingen, waarbij crises vakerin eerste aanleg een lokaal karakter hebben. Vooral op het gebied van de veiligheidvan staten treden veranderingen op. De eerste indruk, dat na deineenstorting van de communistische regimes in Midden- en Oost-Europa deveiligheidssituatie sterk zou verbeteren, is slechts ten dele bewaarheid. Dedreiging van een apocalyptisch conflict is inderdaad niet langer de eerste zorg.In plaats hiervan is echter een veelvoud van gedifferentieerde risico's gekomen,die veelal moeilijker zijn te beheersen en die de bondgenootschappelijkesamenwerking op de proef stellen.Na 1990 is 'de geschiedenis teruggekeerd' in Europa. Conflicten waarvanwerd aangenomen dat zij allang waren ontmanteld of althans van hunscherpte ontdaan, blijken nog springlevend. Dit geldt vooral voor etnische enculturele tegenstellingen, waarvan er in Midden- en Oost-Europa zovelebestaan. Daarnaast is ook sprake van een 'terugkeer van de geografie'. Hetvooral plaatselijk karakter van conflicthaarden, alsmede het feit dat - andersdan bij de monolithische dreiging van voorheen - de directe betrokkenheid vande westerse bondgenoten bij manifeste conflicten sterk kan uiteenlopen, leidenertoe dat de veiligheid van het Westen niet langer als 'ondeelbaar' kanworden beschouwd.Fragmenterende krachten die voortkomen uit de hiervoor aangegeven ontwikkelingen,kunnen nog worden versterkt door economische regionaliseringen polarisering. Tendenties in die richting bimen het wereldhandelsbestelzijn onmiskenbaar. Mede doordat economische vraagstukken aan belang winnenin de internationale politiek, kan regionalisering de cohesie van hetWesten op andere beleidsterreinen, zoals dat van de veiligheid, ondennijnen.RenationaliseringDe hiervoor geschetste ontwikkeling komt mede tot uitdrukking in de positievan de nationale staten. Hoewel interdependenties op veiligheids- en econornischgebied tegenwoordig zodanig zijn dat nationale staten hun belangenniet alleh kunnen bevorderen, laat staan waarborgen, zijn de staten nogsteeds de voornaamste actoren in de internationale politiek. In de huidige tijdzijn tendenties naar een zekere 'renationalisering' onmiskenbaar. Ook hierbijgeldt dat historische grondpatronen weer zichtbaar worden. Zo zijn in de her-&-oepering in Midden- en Oost-Europa de breuklijnen herkenbaar van de dnegrote rijken die in 1919 ten onder zijn gegaan (de Habsburgmonarchie, hetRussische Tsarenrijk, het Ottomaanse rijk). In het Westen trekt de VerenigdeStaten zich terug uit die veiligheidsaangelegenheden die zij beschouwt alsaangelegenheden van Europa zelf. Bovenal wordt Duitsland, nu de centralemacht in Europa, weer geconfronteerd met het probleem dat a1 bestond na deeerste vereniging, door Bismarck in 1871: Duitsland is zowel te klein als tegroot, te klein om door zijn omgeving als hegemoniale macht te worden aanvaard,te groot om zonder voorbehoud als partner te worden venvelkomd.Enerzijds wordt het Europese integratieproces hierdoor extra belast.Anderzijds is het toegenomen Duitse gewicht benodigd om Europees handelenmeer effect te geven in de wereld.VeiligheidsorganisatiesDe belangrijke verschuivingen in het internationale krachtenveld hebbenSTABILITEIT EN VEILIGHEID IN EUROPA