Mensenrechten in Cuba. Hel noch paradijs ... - Oxfam-Solidariteit

DEEL4reeds jaren actief was. Ook de syndicale beweging, verenigdsinds 1939, ontwikkelde na de revolutie heel andere accenten.Vanuit de universiteit en het secundair onderwijs speeldede studentenbeweging een erg actieve rol in de strijdtegen toenmalig dictator Fulgencio Batista. De organisatiesuit het sociale middenveld waren dus reeds min of meergestructureerd op het moment van de revolutie en hebben ereen belangrijke bijdrage aan geleverd.De sociale bewegingen na de revolutieNa de revolutie consolideerden de organisaties uit het middenveldzich. Op landbouwvlak structureerde de ANAP(Asociación Nacional de Agricultores Pequeños) zich, eenbeweging die de belangen van de privéboeren en de coöperatiesverdedigde. Zij hoefde geen grondeisen te stellen,omdat de voorziene diepgaande landhervorming hun goedkeuringwegdroeg.De traditionele contradictie tussen werkgevers en arbeidersverdween en de staat stelde zich garant voor vast werk, voorsociale zekerheid en voor participatie in de beslissingen opde werkvloer. Dit veranderde het karakter van de syndicalebeweging fundamenteel.De studentenbeweging creëerde structuren die ijverden voorgratis en universeel onderwijs, zij heeft in grote mate de alfabetiseringscampagnegeorganiseerd en uitgevoerd.Tientallen andere sociale, culturele en professionele organisatieszetten hun werk verder na de revolutie en consolideerdenzich institutioneel. Allemaal waren ze in feite eenuiting van een grote consensus die ontstond omtrent hetnieuwe sociale, economische en politieke systeem dat zichsnel ontwikkelde. Deze nieuwe Cubaanse civiele maatschappijwas met andere woorden een gevolg van de veranderingendie ontstonden in de samenstelling van de socialeklassen.De nieuwe Cubaanse staat nam een bijna volledige verantwoordelijkheidop om oplossingen te zoeken voor de socialeproblemen. Daarom penetreerde hij die sferen die in anderemaatschappelijke ordeningen traditioneel worden overgelatenaan de civiele maatschappij. Zijn actie was gebaseerdop sociale rechtvaardigheid, waardoor de staat kon rekenenop een zeer brede steun bij de Cubaanse bevolking en desociale organisaties. Meer zelfs: geen van de grote troevenen verwezenlijkingen die de Cubaanse maatschappij kenmerken(zoals gezondheidszorg en onderwijs) zouden realiteitgeworden zijn zonder de sterke participatie van dezenieuwe sociale bewegingen.Tot op vandaag kunnen we de Cubaanse civiele maatschappijmoeilijk begrijpen wanneer we haar loskoppelen van derelaties met de staat en indien we de veranderingen van delaatste jaren niet in rekening brengen. We kunnen de civielemaatschappij niet analyseren vanuit een Westerse context,die het tegenovergestelde is van de Cubaanse.In de jaren ’80 kwam er sleet op de rol van de sociale organisatiesin Cuba. Vadertje Staat zorgde voor ongeveer allesen sommige sociale bewegingen leken meer en meer te evoluerennaar een spreekbuis van de regering. Het wegvallenvan de preferentiële economische relaties met het Oostblok,de desintegratie van de Sovjet-Unie en de elkaar steedssneller opvolgende wetten in de VS die de blokkade (zie hieronder)verstrengden, hadden heel wat gevolgen voor dezeingedommelde sociale organisaties.Het Bruto Binnenlands Product zakte naar een historischdieptepunt en de Cubaanse ngo’s startten een grondige zelfanalyseom hun prioritaire werkterreinen af te bakenen (zieverder). Als we de relatie tussen de Cubaanse staat en desociale organisaties uit het middenveld bekijken, moeten werekening houden met de ontwikkelingen op internationaalvlak.De ngo-manipulatie door de VS.De juridische en politieke basis voor de ideologische gevechtenin de arena van de civiele maatschappij ligt in de CubanDemocracy Act van 23 oktober 1992, een wet gestemd inde VS en beter gekend onder de naam Torricelliwet. (1)Hierin staat dat de VS-regering via bepaalde niet-gouvernementeleorganisaties steun kan verlenen aan individuen ofaan organisaties om een overgang naar democratie in Cubate steunen. Het gaat expliciet om het steunen van mensenrechtenorganisatiesin Cuba.In de Helms-Burtonwet (2) wordt de invulling van de term‘democratie’ verder verduidelijkt: het gaat onder andere omorganisaties die ijveren voor een vrijemarkteconomie (Titel I,sectie 109, paragraaf 1). Om een beter beeld te krijgen vanhet ‘Cuba’ dat de VS voor ogen staat, is het nuttig om TitelII, sectie 202 van de Helms-Burtonwet erop na te slaan.Daarin wordt bepaald hoe het toekomstige Cuba er moet uitzienom op officiële steun te kunnen rekenen van de VS.Weinig documenten in de geschiedenis getuigen van een zoflagrante inmenging in de interne aangelegenheden van eensoeverein land.Het beleid om het Cubaanse regime van binnenuit te ondermijnen,door lokale organisaties uit het sociale middenveldde mogelijkheid te bieden een oppositie tegen de regeringop te zetten, staat bekend als Track II-policy. Het is in allepolitieke verklaringen (3) en nieuwe wetten opgenomen.‘Track I’ is de officiële politiek van de ingestelde blokkade.Het VS-ministerie van Ontwikkelingssamenwerking heeftdaartoe een specifiek Cubaprogramma opgezet dat fondsenaan ngo’s ter beschikking stelt.(4) Nog andere organisatiesdragen hun steentje bij: het ‘National Endowment forDemocracy’ (NED) (5) bijvoorbeeld, een in 1983 door toenmaligVS-president Ronald Reagan opgerichte organisatiedie wereldwijd ‘democratie’ promoot (zie deel 2, pagina 23).Deze organisatie ontvangt haar fondsen rechtstreeks van hetministerie van Buitenlandse Zaken en werkt als een parallellegeprivatiseerde administratie.oxfamcahier - december 2006 39