Jaarverslag 2010 (pdf - 2MB) - VIB

jaarverslag 2010VIB-activiteiten van 2009

De hoogtepunten van 2009FINANCIËLE RUGGENGRAATDe Vlaamse overheid investeert M€ 39,5 in het excellentiebeleid van VIB.VIB-GEMEENSCHAP: DIVERS EN INTERNATIONAALVIB-laboratoria trekken in 2009 223 nieuwe medewerkers aan.New@vib-sessies maken alle nieuwe werknemers wegwijs inde VIB-gemeenschap.VIB PUBLICEERT TOPWETENSCHAPVIB-onderzoekers realiseren in 2009 meer dan 100wetenschappelijke doorbraken. Publicaties insupertoptijdschriften kennen een exponentiële groei.EEN NIEUW CENTRUM VOOR NEURO-ELEKTRONISCH ONDERZOEKIN VLAANDEREN (NERF)NERF bundelt de expertise van drie Vlaamse topinstituten:nano-elektronica (IMEC), geneeskunde (K.U.Leuven) enbiotechnologie (VIB). Dit is het eerste multidisciplinaironderzoeksinitiatief in neuro-elektronica ter wereld.VIB-TRAININGPROGRAMMA VOOR ONDERZOEKERS (VRTC)VRTC verwelkomt alle onderzoekers om hun wetenschappelijkeen technologische horizon te verruimen. Dit initiatief kwam totleven in nauwe samenwerking met de coördinatoren van dedoctoraatsopleidingen van de partneruniversiteiten.VIB REALISEERT DE EERSTE BELGISCHE GGO-VELDPROEF SINDS 2002Op 6 mei 2009 geeft minister Patricia Ceysens het startschot voor develdproef met genetisch gewijzigde populieren. Deze bomen met gewijzigdehoutsamenstelling zijn meer geschikt voor de productie van bio-ethanol.VIB WERKT SAMEN MET BEDRIJVENVIB sluit 76 O&O- en licentieovereenkomsten af met bedrijven.Dit is op jaarbasis het hoogste aantal sinds de start van VIB.VIB-ONDERZOEK VINDT ZIJN WEG NAAR TOEPASSINGENNegen kandidaat-geneesmiddelen uit VIB-onderzoek zijnop weg naar de patiënt. Tal van veldproeven zijn gebaseerdop VIB-uitvindingen.

InhoudstafelDe algemene directie aan het woordHet VIB-model werkt02De voorzitter van de raad van bestuur aan het woordVlaanderenland innovatieland?03Topwetenschap in Vlaanderen04Institutioneel beleid06OnderzoeksverhalenGezondheidFundamenteel én translationeel… van labtafel tot geneesmiddel10PlantenVan de biologische basis tot toepassingen in het veld16VIB en TechnologieGeavanceerde technologieplatformen en modelorganismen ten dienste van de onderzoeksgemeenschap18TechnologietransferTot bij patiënt en consument20CommunicatieWetenschappelijk onderbouwde informatie voor een groot publiek24PersoneelDiversiteit als bron van inspiratie26Financieel overzichtExcellente wetenschap vertaalt zich in gezonde financiële cijfers28Goed bestuurTransparantie op bestuurlijk en financieel vlak38Organisatie40

De algemene directie aan het woordHet VIB-model werktJaren van inspanning en investering in een gerichtexcellentiebeleid beginnen zichtbaar vruchten af te werpen.VIB is als instituut doorgedrongen tot de top van Europeseexcellentiecentra. Dit blijkt zowel uit de resultaten als uitde aantrekkingskracht die VIB deze dagen heeft voor jongen matuur talent in de levenswetenschappen.De resultaten van 2009 liegen er niet om. VIB-wetenschapperspubliceerden in 2009 479 publicaties in de internationalevakliteratuur, waarvan 107 publicaties in zogenaamdetoptijdschriften. Een nooit gezien record. Spectaculair is detoename aan publicaties in zogenaamde supertoptijdschriften(IF>20) zoals Nature, Science, Cell, The New England Journalof Medicine. Een meer dan verdubbeling sinds 2007. Dit is hetresultaat van de ambitie van VIB-wetenschappers, de strategischekeuzes die in de voorbije jaren werden gemaakt, de intensieve,gerichte inspanningen en het vibrante klimaat op de werkvloer.Deze stimulerende omgeving wordt internationaal gesmaakt.Steeds meer topwetenschappers van over de hele wereldvinden hun weg naar Vlaanderen. De European ResearchCouncil refereerde naar VIB als een rolmodel in Europa.In VIB gaat excellentie in wetenschap samen metexcellentiebeleid in industriële valorisatie. VIB streeft ernaarom de waarden van nieuwe kennis opgedaan in eenVIB-laboratorium proactief te vertalen naar productenen tewerkstelling. Daarom wordt de intellectuele eigendomvan nieuwe uitvindingen beschermd met octrooien. In 2009werd de octrooiportefeuille van VIB uitgebreid met 22nieuwe octrooiaanvragen. Deze worden actief gevaloriseerdin licentieovereenkomsten met de Vlaamse en wereldwijdebio-industrie. In 2009 werden 76 licentie- en/ofsamenwerkingsovereenkomsten afgesloten met de bioindustrie,waarvan ongeveer de helft in Vlaanderen.In totaal haalden ze meer kapitaal op dan de Vlaamseoverheid in VIB-onderzoek heeft geïnvesteerd: een goede‘return on investment’. Deze – evenals andere – jongebiohightechbedrijven kunnen zich ontwikkelen in deVIB-bio-incubatoren in Gent en Leuven, speciaal ontworpenvoor de huisvesting van deze O&O intensieve groeibedrijven.In de VIB-bio-incubatoren zijn momenteel 14 bedrijvengehuisvest.© www.beeldpunt.comFinaal moeten dergelijke samenwerkingsovereenkomstenresulteren in producten die de patiënt of de consumentbereiken. Vandaag worden 9 innovatieve kandidaatgeneesmiddelendie hun oorsprong vinden in VIB-onderzoekgeëvalueerd in klinische studies. Tevens worden nu tal vannieuwe gewassen, ontstaan uit VIB-onderzoek, wereldwijdin veldproeven getest. Voor het eerst worden ook 2 nieuweplantgroeiregulatoren van VIB-origine getest op gewassen.Deze greep uit de resultaten van 2009 illustreert hetperformantieniveau van VIB. In 2010 / 2011 ondergaat VIBzijn 5-jaarlijkse review vanwege de Vlaamse overheid.De VIB-wetenschappers zijn er klaar voor.Jo Bury & Rudy DekeyserAlgemene directie VIBDe VIB-start-ups zijn in volle bloei en stellen momenteel(februari 2010) 457 mensen tewerk op Vlaamse bodem.02VIB-JAARVERSLAG 2010 // WOORD VOORAF

De voorzitter van de raad van bestuuraan het woordVlaanderenland innovatieland?In de afgelopen decennia werd het Westen geleidelijk aanmeer en meer geconfronteerd met een nieuw fenomeen:outsourcing van productieactiviteit. Het resultaat van ditproces is de delokalisering van grote delen van de westersezware industrie. Door gebrek aan grondstoffen in onzeregio en een te grote loonlast, wordt het zwaartepunt vande klassieke westerse grootindustrie onomkeerbaar naarverre uitheemse oorden verlegd. Alle hoop lijkt nu gevestigdop de ontwikkeling van een westerse kennisindustrie.De roep om innovatie heeft inderdaad nog nooit zo hardweerklonken.Innovatie is echter duur, bijvoorbeeld door de noodzaak aanhoogopgeleid personeel en gesofistikeerde apparatuur, ofvanwege de langetermijndoelstellingen en technologischerisico’s. De jaarlijkse uitgaven aan O&O bedragen overde hele wereld meer dan 700 miljard dollar. Hetleeuwenaandeel van dit bedrag wordt besteed door de VS(ongeveer 380 miljard of 2,8 procent van het BNP). Tweedein de rij is Europa. De immer stijgende kosten van O&Odwingen bedrijven echter hun blik op andere horizonten terichten, waar het prijskaartje voor O&O een stuk lager ligt.Outsourcing van O&O werd tot voor kort slechts in beperktemate toegepast. Maar daar komt snel verandering in.Ook in de biotechindustrie wordt de technologische kennismeer en meer in lageloonlanden als dienst aangeboden.De mensen die daarbij het voortouw nemen leerden vaak hunkennis en vaardigheden in het Westen, om daarna naar hungeboorteland terug te keren. O&O, ook primaire O&O, zalgeleidelijk aan delokaliseren naar landen als India, waar eenprima getrainde onderzoeker slechts een vijfde kost van zijnequivalent in Europa of de VS.De enige manier om onze historische voorsprong op talvan hoogtechnologische terreinen, ook dat van debiotechnologie, te verdedigen, is alles in te zetten op eenpaar zorgvuldig gekozen onderzoeksdomeinen waarin wedenken een verschil te kunnen maken. Hierin kan VIB alsinternationaal erg gerespecteerd wetenschappelijk bastioneen rol spelen. Op een moment dat Vlaanderen verklaart voorinnovatie te kiezen om het réveil van onze economie op gangte trekken, kan het geen optie zijn op de rem te gaan staan.VIB, dat zich volop richt op excellentie, zou maximale steunmoeten krijgen om als rolmodel te kunnen blijvenfunctioneren en om een sleutelrol te spelen inde snelle uitbreiding van de Vlaamse biotechindustrie.Al wordt ook de VS door de recente financiële crisisgetroffen, het land verhoogt de investering in O&O inprioritaire sectoren. Daarom is het moeilijk te begrijpenhoe Vlaanderen de beslissing om de financiële steun aanVIB te verminderen, kan verantwoorden ten opzichte vanzijn roep om innovatie. Nieuwe competitieve landen enregio’s zullen immers niet op ons wachten. De VS magdan nog steeds wereldleider in wetenschap en techniekzijn, ook andere landen, vooral dan in Oost-Azië, benenbij door op ingrijpende wijze hun investeringen te verhogen.Wil Vlaanderen zichzelf als een ernstige speler blijvenbeschouwen, dan moeten we de investering in dewetenschappelijke topinstellingen, zoals VIB, gevoeligopdrijven en de snelle en doeltreffende omzetting vanexploiteerbare kennis naar een groeiende kenniseconomiestimuleren.Hugo Van HeuverswynVoorzitter raad van bestuur© www.bartvanleuven.com03

Topwetenschap in VlaanderenVIB is een onderzoeksinstituut waar baanbrekend onderzoek wordt verricht in delevenswetenschappen. VIB-wetenschappers bestuderen de moleculaire mechanismendie instaan voor de werking van het menselijk lichaam, planten en micro-organismen.Uit die studie put VIB vernieuwende inzichten over de normale en abnormale ofpathologische levensprocessen.VIB kent een uniek concept waarin de hechte samenwerking met de vier Vlaamseuniversiteiten van Gent, Leuven, Antwerpen en Brussel centraal staat. Samen metdeze universiteiten stelt VIB meer dan 1.200 wetenschappers en technici te werkin 72 onderzoeksgroepen. Deze groepen bevinden zich op de campus van de vierpartneruniversiteiten en zijn gestructureerd in 8 departementen. Door dit uniekesamenwerkingsverband bundelt VIB een ruime deskundigheid en wetenschappelijkeervaring op het terrein van biowetenschappen.VIB heeft de ambitie en toewijding om een onderzoeksinstituutvan wereldformaat te zijn. VIB wil hoogstaand biomoleculaironderzoek verrichten om levensprocessen en -systemen tedoorgronden. Deze nieuwe kennis wil VIB vertalen in eeneconomische en maatschappelijke meerwaarde. VIB streeftnaar excellentie in wetenschap, technologietransfer enwetenschapscommunicatie.Autonoom en transparantVIB is een autonome instelling. Het instituut bepaalt zelf zijnkoers. Als vereniging zonder winstoogmerk (vzw) staat hetonder leiding van een algemene vergadering en een raadvan bestuur, respectievelijk samengesteld uit 35 en 13 leden.De raad van bestuur neemt beslissingen over het beheer ende strategie van het instituut en vertegenwoordigt de instellingin en buiten rechte. De raad van bestuur wordt voorgezetendoor Hugo Van Heuverswyn (AIP) met Marc Vervenne(K.U.Leuven) als ondervoorzitter.De algemene directie wordt waargenomen door Jo Bury enRudy Dekeyser. Zij verzekeren de dagelijkse leiding vanhet instituut. Ze worden daarin bijgestaan door Rik Audenaert,financieel directeur, en Marijke Lein, personeelsdirecteur.Samen met de departementsdirecteuren vormen zij hetdirectiecomité. De departementsdirecteuren staan aan hethoofd van de VIB-onderzoeksdepartementen en garanderende wetenschappelijke leiding van hun departement en huninstituut.In 2009 scoort VIB opnieuw hoge toppenWe kunnen het met gepaste fierheid zeggen: VIB is in Europauitgegroeid tot een toonaangevend kenniscentrum in delevenswetenschappen. Deze positie is ondenkbaar zonderde omvangrijke, structurele en jaarlijkse basisfinanciering vande Vlaamse overheid. In 2009 investeerde ze M 39,5 inhet excellentiebeleid van VIB.Tegenover de investering van de Vlaamse overheid staat eenprecieze verwachting inzake wetenschappelijke productiviteit,maar ook inzake industriële en maatschappelijke meerwaarde.VIB financiert met deze dotatie ongeveer 40% van hetonderzoek van zijn 72 onderzoeksgroepen evenals de andereVIB-activiteiten inzake wetenschapsbeleid, technologietransfer,communicatie en management. De overige 60% haalt hetinstituut uit diverse onderzoeksfondsen van lokale, regionale,nationale en internationale kredietverlenende instellingenen industriële samenwerkingen. Het VIB-onderzoek wordtregelmatig kritisch geëvalueerd door wetenschappelijkeadviesraden en internationale peer reviewers. Elke vijf jaarwordt VIB bovendien intensief geëvalueerd door de Vlaamseoverheid. De dotatie van de volgende vijf jaar wordt bepaaldop basis van de performantie van VIB op het vlak van zijndrie kernactiviteiten: onderzoek, technologietransfer encommunicatie.Samen met de continue vernieuwing binnen de onderzoeksgroepenen de integratie tussen de onderzoeksgroepen binnenVIB wordt een wetenschappelijk stimulerende omgevinggecreëerd die als voedingsbodem fungeert voor hoogkwalitatiefonderzoek. In 2009 scheerde het onderzoek van04VIB-JAARVERSLAG 2010 // INLEIDING

Directiecomité en plaatsvervangers: (van links naar rechts): Joël Vandekerckhove, Frans Van Roy, Rudi Beyaert, Wim Annaert, Bart De Strooper,Rudy Dekeyser, Marijke Lein, Rik Audenaert, Yves Van de Peer, Jo Bury, Johan Thevelein, Lode Wyns, Vincent Timmerman, Dirk Inzé, Peter Carmeliet.Afwezig: Christine Van Broeckhoven1101009080706050403020100VIB opnieuw heel hoge toppen. VIB-onderzoek droeg bij tot o.a.nieuwe inzichten in de ziekte van Alzheimer, bloedvatvorming,kanker, evolutie, ontwikkeling en transport bij planten. Verderwerden ook belangrijke technologische doorbraken gerealiseerd,zoals het verbeteren van gentherapie met mobiel DNA.In totaal publiceerde VIB 470 publicaties in internationalevaktijdschriften waarvan 285 in hoog gerangschikte tijdschriften.Hiervan werden er 107 in toptijdschriften gepubliceerd. Voorde eerste maal in haar geschiedenis realiseert VIB meer dan 100wetenschappelijke doorbraken. Ook de publicaties in de echteIF > 109697 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09107, een record aantal publicaties in top- en supertoptijdschriftensupertoptijdschriften zoals Nature, Cell en Science kennende laatste jaren een exponentiële groei.De onderzoekslaboratoria van VIB en zijn partneruniversiteitenvormen een uitstekende omgeving waarin jonge mensenkunnen worden opgeleid tot enthousiaste en competitiefgetrainde wetenschappers. In 2009 behaalden ook eenrecordaantal jonge wetenschappers (61) de graad van doctorin de wetenschappen (Ph.D.). De meesten onder hen zettenhun wetenschappelijke loopbaan verder in de Vlaamseacademische wereld, anderen startten reeds met postdoctoraalonderzoek in één van de Vlaamse biotechbedrijven of zettende stap naar internationale onderzoeksinstellingen.Biotechnologisch onderzoek gaat verder dande virtuele muren van VIBOnze vorsers werken nauw samen met Vlaamse enbuitenlandse wetenschappers, en dat in een competitieve,internationale omgeving. Zo bouwde het instituut een netwerkvan contacten uit, dat verder reikt dan het louter academische.Samen met FlandersBio organiseerde VIB in 2009 voorde vijfde keer met succes het Vlaamse partneringgebeurenKnowledge for Growth. Academische en industriële actoren uitVlaanderen wisselen er actief kennis en expertise uit. Bijhorendneemt VIB op regelmatige basis deel aan partnering eventswaar de nieuwe vindingen en technologieën van VIB wordenvoorgesteld met het oog op industriële allianties. In 2009 namVIB deel aan BIO US en BIO Japan.05

Institutioneel beleidHoe maken we van 72 onderzoeksgroepen ééninstituut?1. WetenschapsclubsVIB-wetenschap bestrijkt een breed gamma aanonderzoeksdomeinen. Het onderzoek wordt gevoerd doorVIB-wetenschappers verbonden aan vier verschillendeuniversiteiten en gevestigd op verschillende campussen.Om de andere onderzoekers uit diverse locaties samente brengen, organiseert VIB wetenschapsclubs waarin VIBwetenschappersbinnen één en hetzelfde domein hun laatstebevindingen en de nieuwste technologieën uitwisselen.Uit de wetenschapsclubs groeien netwerken en nieuwesamenwerkingen tussen VIB-wetenschappers, los van dedepartementele structuren. Op de wetenschapsclubs wordenook internationale topwetenschappers uit de respectievelijkeonderzoeksdomeinen uitgenodigd waardoor ook buitende VIB-muren een netwerk wordt gevormd.In 2009 werden de volgende wetenschapsclubs georganiseerd:genetica III, technologieën III, neurodegeneratieve ziektes II enwetenschappelijke beeldvormingstechnieken@vib II. Meer dan300 wetenschappers woonden deze clubs bij.Het internationaal Ph.D.-programma zorgt voor een instroom vanbuitenlandse onderzoekersIn 2009 behaalde de eerste Ph.D.-student die door hetInternationaal Ph.D.-programma (in 2005) geselecteerd werd,zijn doctoraatstitel. Diego Forero, afkomstig uit Colombia,verdedigde zijn doctoraatsthesis aan de Universiteit vanAntwerpen en gaat aan de slag als professor in Genetica aande Universiteit van Bogota.3. Nieuwe trends in onderzoekstechnologie op de voet gevolgdOm optimaal voordeel te halen uit de nieuwstetechnologische ontwikkelingen, heeft VIB in 2008 het‘Technology Watch Team’ opgericht. Het team bestaat uitVIB-wetenschappers uit verschillende departementen enVIB-stafleden die continu nieuwe, ontluikende technologieënonder de loep nemen. Door het uitbouwen van een netwerkvan technologieleveranciers, het nemen van licenties, enhet negotiëren van samenwerkingen faciliteert het teambevoorrechte toegang tot deze technologieën voor VIBwetenschappers.Wetenschapsclubs brengen onderzoekers uit diverse locaties samen2. Internationaal Ph.D.-programmaIn 2009 organiseerde VIB de vijfde oproep voor internationalePh.D.-studenten. 141 kandidaten schreven zich in. Uiteindelijkwerden vier studenten geselecteerd die ondertussen allemaalaan de slag zijn. Eén studente is afkomstig uit Italië,de overige drie zijn van Aziatische origine.Het Technology Watch Team heeft in de loop der jareneen pak informatie verzameld over nieuwe en ‘disruptieve’technologieën die voor VIB-wetenschappers van belangkunnen zijn. Via het VIB-intranet worden deze technologieënaan alle VIB-wetenschappers voorgesteld.VIB-wetenschappers met een doctoraat kunnen van dezedisruptieve technologieën gebruik maken door een project inte dienen bij het Technology Watch Team. Voor geselecteerdeprojecten neemt het Technology Watch Team contact op metde externe ontwikkelaars om toegang te krijgen tot dezetechnologieën.06VIB-JAARVERSLAG 2010 // INLEIDING

In 2009 heeft het Technology Watch Team fondsen verleendaan bijna 20 projecten voor een totaalbudget van K 400.Met behulp van de Technology Watch fondsen werdenreeds verschillende nieuwe grensverleggende technologieënbij VIB geïntroduceerd: ‘sequensen van het individuelemenselijke genoom’ (Complete Genomics) en ‘de analysevan moleculaire interacties in oplossing, waarbij geengebruik wordt gemaakt van gemerkte moleculen’ (MolecularSensing). Technology Watch fondsen verleenden ooktoegang tot zowel de ‘nieuwe generatie DNA-sequensing’techologieën van Illumina en Applied Biosystems als totde technologie van Sigma/Sangamo Biosciences waarbij mengebruik maakt van zinkvingers om het genoom te wijzigen.4. Introductie van het elektronisch laboratoriumnotitieboekIn mei 2009 startte VIB een pilootstudie voor deimplementatie van een elektronisch laboratoriumnotitieboek(ELN) systeem van CambridgeSoft. Doel van deze studie,waaraan vijf VIB-onderzoeksgroepen uit vijf verschillendeVIB-departementen deelnamen, was na te gaan of hetvervangen van de papieren laboratoriumnotitieboeken dooreen elektronisch systeem toegevoegde waarde levert.Dit ELN-systeem heeft als voordeel dat de experimenteledata centraal opgeslagen worden en gemakkelijkerdoorzoekbaar zijn (Google-like search).dat het ELN-systeem het invoeren van wetenschappelijkegegevens versnelt en tot beter georganiseerde data leidtdankzij “sjablonen” voor data-invoering. Deze positieveevaluatie effent het pad om het ELN-systeem geleidelijkin alle VIB-onderzoeksgroepen te introduceren.5. VIB-trainingprogramma voor onderzoekers (VRTC)VRTC staat voor een crossdisciplinair trainingspakket inde levenswetenschappen. Het programma ging van startin het najaar van 2009. Het initiatief, dat tot leven kwamin samenwerking met de wetenschappelijk georiënteerdecoördinatoren van de doctoraatsopleiding van de partneruniversiteiten,verwelkomt alle doctorale en postdoctoraleonderzoekers om hun wetenschappelijke en technologischehorizon te verbreden. Om te garanderen dat het VRTCcurriculumeen meerwaarde biedt voor een grote groeponderzoekers, is de inhoud ervan zeer goed uitgebalanceerden kan het programma flexibel en gepersonaliseerduitgewerkt worden.Bij het opstarten van dit project kregen zeven personen eenspecifieke training om het ELN aan de bijzondere behoeftenvan de onderzoeksgroepen aan te passen. In september2009 werd het ELN-systeem met oefensessies voorde ongeveer 50 eindgebruikers in de vijf onderzoeksgroepengeïntroduceerd. De introductiefase van drie maanden waarinde grootste technische problemen werden opgelost, gafde pilootgebruikers de mogelijkheid om hun ervaringen methet ELN-systeem uit te breiden. Al na korte tijd gebruiktenongeveer 60% van de wetenschappers het ELN regelmatig.De pilootstudie werd in december 2009 met een positieveevaluatie van de deelnemers afgerond. Uit de evaluatie blijktVoortdurende verruiming van wetenschappelijke en technologischehorizon dankzij VRTCElektronisch laboratoriumnotitieboekIn de praktijk kan iedere onderzoeker specifiek dieopleidingen selecteren die het best aanleunen bij zijn/haartoekomstige ambities – bijvoorbeeld een functie inonderzoek of management binnen de academische wereld,de industrie of de overheid. Keuzemogelijkheden zijn diversen gaan van deelname aan trainingen in de allernieuwstetechnologieplatformen, bijwonen van lezingen omtrentgloednieuwe technologieën, deelname aan thematischezomerklassen tot het volgen van geavanceerdetechnologietransfer-, wetenschapscommunicatie- enschrijfcursussen. Dit trainingprogramma staat open voor07

alle Vlaamse onderzoekers, ook voor niet-VIB-groepen.Bovendien zijn deze trainingen geïntegreerd in de curriculavan de respektievelijke doctoraatsopleidingen van departneruniversiteiten. Uniek qua concept en ongetwijfeld eenmeerwaarde voor de wetenschappers in de Vlaamse regio!VIB rekruteert toponderzoekers nationaalen internationaal1. NERFSamen met IMEC en K.U.Leuven heeft VIB in 2009 een nieuwonderzoekscentrum opgestart: het centrum voor neuroelektronischonderzoek in Vlaanderen of kortweg NERF. NERFbundelt de expertise van drie Vlaamse topinstituten: neuroelektronica(IMEC), biotechnologie (VIB) en geneeskunde(K.U.Leuven). Het samenbrengen van die kennis op éénplaats zet Vlaanderen wereldwijd op de kaart. NERF wordthet eerste multidisciplinair onderzoeksinitiatief ter werelddat de interactie tussen elektronica en hersencellen zogedetailleerd zal bestuderen.NERF zal de interactie tussen elektronica en hersencellen in kaartbrengengeïnterviewd. Eind 2009 werd de eerste NERF-groepsleideraangenomen. Het centrum kan inhoudelijk aan de slag.NERF wordt gefinancierd door de drie oprichters (IMEC,VIB en K.U.Leuven) en krijgt de steun van de VlaamseOverheid: M 3 voor de eerste drie jaar. NERF wordtgehuisvest op de IMEC-campus in Leuven. Daar kunnende multidisciplinaire onderzoeksteams werken in eensplinternieuw neuro-elektronica lab met toegang totultramoderne clean rooms. Christof Koch, eenneurowetenschapper en professor in de Cognitieve enGedragsbiologie aan het California Institute of Technology,is voorzitter van de prestigieuze wetenschappelijkeadviesraad van NERF.© GIMV2. Nieuwe groepsleidersNaast de vier groepsleiders – Han Remaut, KevinVerstrepen, Adrian Liston en Anna Sablina – die reedsin 2008 geselecteerd werden door VIB’s projectmatigonderzoeksprogramma, werden in 2009 nog 9 nieuweonderzoeksgroepen opgestart.NERF wil de code kraken waarmee de hersencellencommuniceren om zo een dieper inzicht te krijgen inde werking van het menselijk brein. Op lange termijn moethet onderzoek toelaten om nieuwe therapieën te ontwikkelenvoor hersenziektes en -beschadiging.NERF ging officieel van start op 29 en 30 oktober 2009.Tijdens het startsymposium in Leuven kwamentopwetenschappers uit de verschillende disciplines vande neuro-elektronica samen om de meest recente stand vanzaken in elk van de disciplines en de mogelijke integratieervan te bespreken. Ondertussen werden onderzoekers diezich voor een functie bij NERF kandidaat gesteld hadden,• Massimiliano Mazzone, Italiaan, Ph.D. (Universiteit van Torino, Italië), postdoc aan het VIB VesaliusOnderzoekscentrum, K.U.Leuven waar hij sedert 2009 een eigen onderzoeksgroep leidt. Max’ onderzoek focustop de vorm (morfogenese) van bloedvaten in relatie tothun functie.• Nico Van Nuland, Nederlander, Ph.D. (Universiteit vanGroningen, Nederland), opeenvolgende postdocs aanOxford (UK), Universiteit van Groningen (Nederland),Universiteit van Granada (Spanje) en coördinator van de Europese faciliteit voor NMR aan de Universiteit vanUtrecht (Nederland). Nu is hij groepsleider in het VIBDepartement Moleculaire en Cellulaire interacties, VrijeUniversiteit Brussel. Aan de hand van gespecialiseerdeNMR-technologie bestudeert Nico de driedimensionelestructuur van eiwitten en de dynamica ervan. Vanuit dezekennis kan onder meer ingezoomd worden op foutieve08VIB-JAARVERSLAG 2010 // INLEIDING

‘opvouwing’ van eiwitten, wat aan de basis ligt vanverschillende ziekteprocessen.introduceren in het VIB Departement Medisch ProteïneOnderzoek, UGent.• Stefan Magez, Belg, Ph.D. (Vrije Universiteit Brussel),postdocs aan de Universiteit van Cape Town (Zuid-Afrika)en aan de Universiteit van Massachusetts (Amherts, USA)en sinds 2009 groepsleider in het VIB DepartementMoleculaire en Cellulaire Interacties, Vrije UniversiteitBrussel. Stefan bestudeert het infectiemechanisme vanTrypanosoma, de veroorzaker van slaapziekte in mens en vee.• Dietmar Schmucker, Duitser, Ph.D. (Max Planck Institute,Göttingen, Duitsland), postdocs aan de RockerfellerUniversity (New York, USA) en aan UCLA (Los Angeles,USA), assistent- en geassocieerd professor aan HarvardMedical School en aan Dana-Farber Cancer Institute(Boston, USA). Sinds 2009 is Dietmar groepsleider in het VIB Vesalius Onderzoekscentrum, K.U.Leuven. Dietmarbestudeert de vorming van neuronale interacties en hetneuronaal netwerk in modelorganismen (fruitvlieg, kikker).• Jeroen Raes, Belg, Ph.D. (UGent), postdocs aan het VIBDepartement Planten Systeembiologie, UGent en aan EMBL(Heidelberg, Duitsland). Metagenomics, metatransciptomicsen metametabolomics zijn de kernwoorden binnen hetlabo van Jeroen (VIB Departement Moleculaire en CellulaireInteracties, Vrije Universiteit Brussel) die aan de handhiervan de werking en variabiliteit van de totale microflorabij de mens bestudeert. Bijkomend gebruikt Jeroen ookdezelfde grootschalige aanpak om ecosystemen enwijzigingen binnen ecosystemen in kaart te brengen.• Torik Ayoubi, Nederlander, Ph.D. (Universiteit vanNijmegen, Nederland), postdoc en groepsleider aan de K.U.Leuven, wetenschappelijk adviseur bij VIB enassistent-professor aan de Universiteit van Maastricht(Nederland). Sind september 2009 is Torik manager van de VIB Microroosterfaciliteit.• Steven Maere, Belg, Ph.D. (UGent), postdoc aan deUniversiteit van Californië (Berkeley, USA). Steven Maereontwikkelde in de Verenigde Staten verschillendecomputeralgoritmen om de impact van kleine en grotegenduplicaties tijdens de evolutie te begrijpen. Binnen het VIB Department Planten Systeembiologie, UGent wil hij deze kennis koppelen aan de evolutie van planten.• Moritz Nowack, Duitser, Ph.D. (Universiteit van Keulen,Duitsland), postdoc aan Max Planck Institute (Keulen,Duitsland) en nu groepsleider in het VIB DepartementPlanten Systeembiologie, UGent. Moritz bestudeert dezaadvorming bij planten, met focus op het endosperm(reservevoedsel) dat voor kieming en eerste groei gebruiktwordt en daarna verdwijnt.• Lennart Martens, Belg, Ph.D. (UGent), postdoc aan EMBL-EBI (Cambridge, UK). Lennart Martens zal als groepsleidervan de nieuwe bio-informaticagroep systeembiologie09

o n d e r z o e kVIB-onderzoekers staan in de frontlijnvan het biomedisch onderzoek.Ze zetten zich in om de moleculairemechanismen van het leven te ontrafelenen speuren naar de oorzaken van ziekte.Hun kennis en inzicht vergroten, is eenbelangrijke doelstelling, maar daar blijfthet niet bij. Ze willen die kennis ook zosnel mogelijk vertalen naar de klinischepraktijk. In 2009 zijn negen kandidaatgeneesmiddelen– die hun oorsprongvinden in VIB-onderzoek – geëvalueerdin klinische studies; een zeer belangrijkestap richting patiënten. Biomedischonderzoek bij VIB strekt zich dan ookuit van labtafel tot ziekbed, ‘from benchto bedside’.Na het humane genoom is de volgende logische staphet interactoom: het in kaart brengen van naarschatting 130.000 binaire eiwitinteractiesTijdens de afgelopen jaren werden de DNA-codes van eengroot aantal organismen gekraakt. De volgende logische stapin het begrijpen van een levend wezen is het bestuderen vande interacties tussen de duizenden eiwitten die in een celaanwezig zijn. De interacties tussen deze eiwitten vormende sleutel van bijna alle biologische processen. Het gist‘two-hybrid’-systeem (Y2H) is de standaardtechnologiewaarmee eiwitinteracties geïdentificeerd worden. De kwaliteitvan deze eiwitinteracties wordt echter in vraag gesteld. Ookover de uniformiteit van datasets afkomstig van verschillendetechnologieën heerst onzekerheid.De groep van Jan Tavernier, VIB Departement MedischProteïne Onderzoek, UGent, heeft met behulp van de MAPPITtechnologiebestaande interactomen kunnen valideren. Eeninteractoom is een lijst van welke eiwitten met elkaar reageren.Om de kwaliteit van interactomen te onderzoeken, moet meneen idee hebben over het voorkomen van vals-positieve en-negatieve resultaten. Om dit percentage te kennen, hebben devorsers volgende vier parameters bepaald: het aantal eiwittendie al zijn onderzocht, de gevoeligheid en nauwkeurigheid vande analyse en de gevoeligheid van de screening.Men schat dat het menselijk genoom 22.500 genen bevat, watbetekent dat we 250 miljoen eiwitparen moeten testen opdatde analyse volledig zou zijn. Om de gevoeligheid van deanalyse te meten, wordt een positieve referentieset (PRS) vanhumane binare eiwitinteracties – die zeer betrouwbaar zijn –vergeleken met een random referentieset (RRS). Zowelde Y2H-systemen als MAPPIT resulteren in een gevoeligheidvan 17 tot 21% met een nauwkeurigheid van 98-99,5%.De gevoeligheid van de Y2H-screening wordt op 45% geschat,wat wil zeggen dat 45% van alle mogelijke eiwitinteracties inéén enkele screening geïdentificeerd worden.Uit hun onderzoek – dat het resultaat is van een grootschaligesamenwerking – blijkt dat kwaliteit van de gangbare10VIB JAARVERSLAG 2010 // GEZONDHEID

GezondheidFundamenteel én translationeel… van labtafel tot geneesmiddeltechnologieën om eiwitinteracties te bestuderen voldoendeis om complexe interactomen in kaart te brengen. Dit opentde weg naar het in kaart brengen van het volledige humaneinteractoom dat 130.000 binaire eiwitinteracties zou bevattenen waarvan totnogtoe slechts 8% geïdentificeerd is.Venkatesan et al., Nat Methods 6, 83-90Braun et al., Nat Methods 6, 91-97Simonis et al., Nat Methods 6, 47-54VIB-wetenschappers slaan de handen in elkaaren identificeren een nieuwe genetische oorzaak voorde atypische vorm van het hemolytisch-uremischsyndroomHet hemolytisch-uremisch syndroom (HUS) wordt gekenmerktdoor bloedarmoede, een tekort aan bloedplaatjes ennierinsufficiëntie. Al deze symptomen zijn te wijten aanbeschadigde endotheelcellen, de cellen die de binnenkantvan een bloedvat bekleden. De meest voorkomende vormvan HUS wordt veroorzaakt door een darminfectie met eentoxine-producerende bacterie. De meer zeldzame atypischevorm van HUS (aHUS) heeft een slechte prognose en inslechts 50% van de gevallen kan men de oorzaak vinden,nl. een mutatie in één van de complementeiwitten.thrombomoduline. Uit hun onderzoek blijkt datthrombomoduline de activiteit van het complementsysteemcontroleert, naast zijn gekende rol in het bloedstollingsysteem.Mutante vormen van trombomuline kunnen de activiteit vanhet complementsysteem niet zo goed controleren. Dezebevindingen verklaren waarom deze patiënten een verhoogdrisico hebben op het ontwikkelen van aHUS.Alhoewel thrombomoduline-mutaties slechts bij 5-6% van deaHUS-patiënten voorkomen, hebben ze toch een belangrijkewetenschappelijke relevantie. Identificatie van factoren diebij het ontstaan van aHUS een rol spelen, kunnen de basisvormen van nieuwe behandelingen. Verder leiden dezebevindingen tot nieuwe inzichten in de zoektocht naar factorendie het complementsysteem controleren. Onderzoek moetook uitwijzen of mutaties in het thrombomoduline-gen aande basis liggen van aandoeningen zoals arthritis enatherosclerose die eveneens gekenmerkt worden door eenverhoogde activiteit van het complementsysteem.Delvaeye et al., NEJM 361, 345-57Het complementsysteem bestaat uit een hele reeks plasmaeiwittendie een belangrijke rol spelen bij de afweer tegenmicro-organismen. Door een verhoogde activiteit van hetcomplementsysteem of defecten in de regulatie van ditsysteem kunnen endotheelcellen beschadigd raken en kanaHUS ontstaan.VIB-onderzoekers uit de groep van Ed Conway (VIB VesaliusOnderzoekscentrum, K.U.Leuven) hebben in samenwerkingmet Jurgen Del-Favero (VIB Departement Moleculaire Genetica,Universiteit Antwerpen) en experts uit Italië en Canada, meerdan 150 aHUS patiënten bestudeerd. Bij zeven patiëntenidentificeerden de onderzoekers 6 mutaties in het eiwitEndotheelcellen in een bloedvat© VAN PARYS MEDIA11

o n d e r z o e kLeuvense onderzoekers ontdekken de ‘falanx-cel’.Deze ontdekking biedt nieuwe mogelijkheden omkanker te bestrijden: het stroomlijnen vanbloedvaten.Onze bloedvaten voorzien elk weefsel van zuurstof envoedingsstoffen. De aangroei van bloedvaten isonontbeerlijk voor het goed functioneren van organen enhet herstel van weefsels die beschadigd werden. Tumorengroeien veel sneller dan normaal weefsel en hebben duseen toenemende behoefte aan voedingsstoffen. Daaromgaan tumorcellen op een bepaald ogenblik massaalgroeifactoren aanmaken die de vorming van bloedvatenstimuleren. De gevormde bloedvaten hebben echter eenabnormale vorm, waardoor het bloed slecht stroomt en dekankercellen weinig zuurstof ontvangen. Dit zuurstoftekortwerkt uitzaaiing van de kankercellen in de hand. Op zoeknaar een zuurstofrijker milieu, dringen ze omliggendeweefsels binnen, dit resulteert uiteindelijk in eenkwaadaardige kanker. Daarenboven verstoort de abnormalevorm van de bloedvaten de aanvoer en efficiëntie vanantikankergeneesmiddelen.Massimiliano Mazzone en zijn groep van het VIB VesaliusOnderzoekscentrum, K.U.Leuven, onderzochten inendotheelcellen de rol van een eiwit, PHD2, dat dientals zuurstofsensor.De vorsers konden aantonen dat een verminderde activiteitvan de zuurstofsensor PHD2 bij zuurstoftekort leidt totde vorming van nauw op elkaar aansluitende, gladde, opstraatkasseien lijkende endotheelcellen. Die aaneengeslotenrij van cellen lijkt op een falanx, een hechte formatiesoldaten met de schilden tegen elkaar, waarmee de Griekenuit de klassieke oudheid historische overwinningen hebbenbehaald. Daarom hebben we deze cellen falanx-cellengenoemd. Ze leiden tot gestroomlijnde bloedvaten diede aanvoer van zuurstof – en geneesmiddelen – naarhet omliggende weefsel verbeteren.PHD2-blokkers kunnen nieuwe therapeutische mogelijkhedenbieden in de strijd tegen kanker. De omschakeling van eenabnormale binnenbekleding van een bloedvat naar eenaaneengesloten rij van ondoorlaatbare falanx-cellen, zorgtervoor dat antikankergeneesmiddelen gemakkelijker terplaatse geraken, wat chemotherapie bevordert. Bovendienhebben kankercellen door de betere zuurstoftoevoer veelminder de neiging om op reis te willen gaan in het lichaamom elders een nieuw gezwel te beginnen. Daarbij komt dat defalanx-formatie van endotheelcellen een fysieke barrièrevormt, zodat kankercellen er nauwelijks of niet in slagen omzich er doorheen te wurmen. Wellicht opent dit onderzoekook nieuwe behandelingswijzen voor aandoeningen diegepaard gaan met zuurstoftekorten, zoals bij een hartinfarctof een hersenberoerte. De vorsers hopen er ook de wildgroeivan bloedvaatjes in het netvlies (‘macula-degeneratie’) meeaan te aanpakken.Mazzone et al., Cell 136, 839-51Genoom biotechnologie-werkpaard Pichia pastorisblootgelegd met 454/Roche-techniekHoewel Pichia pastoris één van de meest gebruikte gisten isvoor de productie van recombinante eiwitten, was de DNAsequentieervan nog niet gekend. Tot Nico Callewaert vanhet VIB Departement Moleculair Biomedisch Onderzoek,UGent en Yves van de Peer van het VIB Departement PlantenSysteembiologie, UGent, zich vastbeten in de zaak. Metbehulp van 454/Roche ‘deep sequensing’ en doorgedrevenbio-informatica zijn ze erin geslaagd om de sequentie ende annotatie van het genoom van P. pastoris te bepalen.In totaal vonden ze 5.313 genen die instaan voor de productievan eiwitten. Met het werk hebben de wetenschappers binnenVIB de primeur voor de eerste bepaling van een volledigeukaryoot genoom uitsluitend via ‘nextgen shotgunsequensing’. Dat leverde een foutmarge op van minder dan1 in 30.000, een opmerkelijk accuraat resultaat. NatureBiotechnology plaatste het werk op de cover van de editievan juni 2009.Verminderde activiteit van PHD2 leidt tot de vorming van falanx-cellenP. pastoris wordt wereldwijd gebruikt voor allerhandewetenschappelijke en industriële toepassingen. Daar zijneen aantal goede redenen voor. De gistcellen zijn makkelijkgenetisch aan te passen. P. pastoris maakt biologisch actievemoleculen daar waar E. coli inactieve inclusies maakt. Recentis er een variant van P. pastoris ontwikkeld die eiwittenproduceert met een menselijk type van N-glycolsylatie – debevestiging van suikers aan eiwitten. Dat kan een alternatiefbetekenen voor de dure en omslachtige kweek vanzoogdiercellen voor de productie van therapeutischeglycoproteïnen. Bovendien kunnen gistcellen tot veel groteredichtheden groeien dan zoogdiercellen. Ook problemen metvirale besmetting kunnen worden vermeden, omdat degistcellen geen dragers zijn van zoogdiervirussen. Tot slot isde expressie van nieuwe genen in P. pastoris bijzonder goed12VIB JAARVERSLAG 2010 // GEZONDHEID

Genoom Pichia pastoris gekraaktte controleren dankzij promotoren die aangeschakeld kunnenworden door eenvoudige toediening van methanol. Het werkvan de VIB-wetenschappers zal toelaten om P. pastoris nogbreder in te zetten voor wetenschappelijke en industriëletoepassingen.De Schutter et al., Nat Biotechnol 27, 561-6REPRINTED BY PERMISSION FROM MACMILLAN PUBLISHERS LTD:NATURE BIOTECHNOLOGY, COPYRIGHT 2009VIB-onderzoekers leggen mechanisme blootdat aangeeft wanneer de hersenen moeten stoppenmet groeienHoe een bevruchte eicel uitgroeit tot een volledig organisme,maar ook de verdere ontwikkeling na de geboorte, zijnprocessen die zeer minutieus gereguleerd worden. Essentieelhierbij is dat de verschillende celtypes in de organen,zoals deze in de hersenen, goed gevormd worden.Danny Huylebroeck en zijn collega’s uit het VIB DepartmentOntwikkelings- en Moleculaire Genetica, K.U.Leuven,bestuderen nieuwe genen die een rol kunnen spelen inde hersenontwikkeling bij muizen.Het is op alle plaatsen in ons lichaam van belang datde juiste cellen op het juiste moment en in de juistehoeveelheid gevormd worden. Zo is de neocortex – een deelvan de hersenen dat betrokken is bij de hogere functies,zoals zintuigelijke waarneming, bewuste bewegingen,redeneren, abstract denken en taal – opgebouwd uitverschillende cellagen. Elke laag bestaat uit gespecialiseerdezenuwcellen en heeft een eigen functie die verschilt van laagtot laag. Onze hersenen functioneren pas goed als ze netvoldoende cellen van elk type hebben.Cellen van een bepaald type mogen dus niet meeraangemaakt worden indien ze al met voldoende zijn.Zodra er voldoende cellen van een specifieke soort zijn,worden er andere aangemaakt. Vroeger dacht men datneurale stamcellen – de cellen waaruit de verschillendeceltypes van de hersenen ontstaan – de nodige info bezittenom dit proces zelf te sturen. Dit was voor een groot deelgebaseerd op onderzoek van de specialisatiecapaciteiten vandeze stamcellen in celcultuur. De VIB-wetenschappers hebbenechter in muizen aangetoond dat ook de communicatie tussencellen aan de basis ligt, met name de communicatie tussende nieuw gevormde cellen die zich naar de bovenste lagenbegeven en van daaruit de progenitorcellen verder instructiesgeven.Hun onderzoek toonde aan dat het eiwit Sip1 een sleutelrolspeelt in deze communicatie. Door Sip1 uit te schakelen inhet centraal zenuwstelsel zagen ze dat het eiwit het niveaucontroleert van de groeifactoren Neurotrophin-3 en Fibroblast-Groeifactor-9 die beide stamcellen beïnvloeden. Dezegroeifactoren zijn een soort graadmeter voor hoeveel nieuweneuronen reeds gevormd zijn. Dit werpt een nieuw licht opde ontwikkeling van hersenen, maar ook van andere organen.Seuntjens E et al., Nature Neuroscience 12, 1373-80Veel ziekteverwekkers bezitten een ‘interne tijdbom’,een dodelijk mechanisme dat tegen henzelf ingezetkan worden. VIB-onderzoekers leggen de structuur enhet werkingsmechanisme van de betrokken eiwittenbloot.Als de erfelijke informatie beschadigd raakt, is er een goedekans dat men ziek wordt, of het zelfs niet overleeft. In deloop der tijden ontdekten de bacteriën een handige manierom interessante genen extra te beschermen: het toxineantitoxine(T-A) systeem. In de buurt van het te beschermengen stoppen ze een T-A-gen. Dat beschrijft een gifstof én haartegengif. Zolang de cel beide produceert, is er niets aan dehand. Maar als om één of andere reden het stuk DNA waarophet T-A-gen ligt, beschadigd of verloren raakt, stopt deaanmaak van gif en tegengif en begint een tijdbom te tikken.Het gif is immers stabieler dan het tegengif en wordtlangzamer afgebroken door de opruimdienst van de cel.Vroeg of laat is het tegengif weg, terwijl er nog genoeg gifover is om de bacterie te doden. Eindresultaat: bacteriëndie hun T-A-gen kwijtraken – en dus waarschijnlijk ook schadehebben aan de interessante genen er net naast – kunnen zichniet voortplanten.Onze bekendste darmbewoner, de bacterie Escherichia coliheeft op vijf plaatsen in haar DNA zo’n T-A-systeem zitten.Mycobacterium tuberculosis zelfs op meer dan 60 plaatsen.Remy Loris en zijn groep van het VIB Departement Moleculaireen Cellulaire Interacties aan de Vrije Universiteit Brusselhebben zich al jaren vastgebeten in de precieze structuuren werking van dit nog weinig bestudeerd T-A-complex.13

o n d e r z o e kDe VIB-vorsers zijn er nu in geslaagd om in detail op tehelderen hoe gif en antigif eruit zien, hoe ze precies metelkaar reageren, en welke vorm(en) ze daarbij aannemen.Een huzarenstukje, dat de gelijktijdige inzet van een helereeks verschillende technieken heeft gevergd.Nu we voor het eerst weten hoe de tijdbom precies werkt(of juister: één van de tijdbommen, want er zijn verschillendefamilies van niet-verwante T-A-systemen) kunnen debiomedici starten met de zoektocht naar middelen die deinterne tijdbom van ziekteverwekkende bacteriën op scherpzetten: bijvoorbeeld een middel dat het gifeiwit nabootst,of een middel dat het antigifeiwit blokkeert, of een middeldat de reactie tussen gif en antigif verstoort. Misschien groeithier een nieuwe klasse antibiotica uit.De Jonge et al., Mol Cell 35, 154-163Fruitvlieg belangrijk in het onderzoek naar Charcot-Marie-ToothDe studie van deze ziekte in mensen is moeilijk.Het ontbreekt de wetenschappers aan een goedmodelsysteem om snel opeenvolgende experimenten tekunnen uitvoeren om het ziekteproces beter te begrijpen.VIB-wetenschappers zijn er in geslaagd om voor het eerstfruitvliegen te voorzien van de menselijke genenverantwoordelijk voor de zenuwaandoening CMT.Uit onderzoek van Albena Jordanova, Vincent Timmerman(VIB Departement Moleculaire Genetica, UniversiteitAntwerpen) en Patrick Callaerts (VIB LaboratoriumOntwikkelingsgenetica, K.U.Leuven) blijkt dat de gewijzigdefruitvliegen opvallende symptomen vertonen van dezeziekte. Nu er een dierlijk model beschikbaar is, openener zich nieuwe perspectieven voor het onderzoek naar hetmechanisme van CMT. Dat is tot op heden onbekend.Toxine-antitoxine systeemFruitvlieg helpt erfelijke zenuwaandoeningCharcot-Marie-Tooth bestrijdenCharcot-Marie-Tooth (CMT) is één van de meest voorkomendeerfelijke aandoeningen van het perifeer zenuwstelsel.De ziekte leidt onder meer tot het verzwakken en wegkwijnenvan spieren in de onderbenen, voeten en handen.De zenuwen die van het ruggenmerg naar de spieren lopen,degeneren progressief. Het ziektebeeld is erg variabel, maarheel wat patiënten belanden in een rolstoel. Momenteel kanCMT niet worden genezen of voorkomen.In een eerder onderzoek bij families met CMT-patiënten inBelgië, Bulgarije en de Verenigde Staten ontdekten VincentTimmerman en zijn collega’s drie specifieke veranderingenin het YARS-gen. Dat gen zorgt voor de aanmaak van éénvan de oudste enzymen uit de geschiedenis van het leven(tyrosyl-tRNA synthetase), dat onmisbaar is bij de aanmaakvan eiwitten. Tot op dat moment had niemand eenvermoeden van de relatie van het gen met bepaaldevarianten van CMT.VIB-onderzoekers hebben vier varianten van het YARS-geningebracht bij fruitvliegen. Bij de normale variant waser geen verschil te merken met gewone fruitvliegen.De fruitvliegen met de gemuteerde YARS-genen vertoondenechter opvallende symptomen van CMT, zoals eenvermindering van de bewegingscapaciteit en eenverminderde werking van de zenuwcellen. Wat de oorzaakdaarvan is en met welke stoffen het kan worden genezen,zal verder onderzoek moeten uitwijzen.Erik Storkebaum et al., PNAS 106, 11782-714VIB JAARVERSLAG 2010 // GEZONDHEID

Nieuw doelwit voor geneesmiddel tegen Alzheimerdoet de hoop rijzen op eerste therapie die de ziektekan stoppende neveneffecten vermeden worden, zou het ook preventiefaan personen met een risico kunnen gegeven worden.Serneels et al., Science 324, 639-42De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vormvan dementie in de Westerse wereld en kan nog steedsniet genezen worden. Typisch voor de hersenen vanalzheimerpatiënten is de aanwezigheid van amyloïde plakken;dit zijn abnormale eiwitophopingen (β-amyloïde) tussende hersencellen. Het kleverige β-amyloïde ontstaat wanneerhet voorlopereiwit (amyloïde precursorproteïne, APP) op eenabnormale manier in stukken geknipt wordt.Het γ-secretasecomplex – een enzym dat andere eiwitten,zoals APP, in kleinere stukken knipt – speelt een belangrijkerol bij het ontstaan van de plakken. Dit complex(samenwerkende groep eiwitten) is echter ook betrokkenbij de regulatie van een reeks andere levensnoodzakelijkeeiwitten zoals Notch, dat een cruciale rol speelt bij deontwikkeling van ongedifferentieerde voorloperscellen inverschillende delen van het lichaam. Vandaar dat velekandidaat-geneesmiddelen die op het volledigeγ-secretasecomplex inwerken toxische bijwerkingen vertonen.Bart De Strooper en zijn medewerkers van het VIBDepartement Ontwikkelings- en Moleculaire Genetica,K.U.Leuven, onderzochten in samenwerking met buitenlandseonderzoekers het γ-secretasecomplex in verschillende weefsels.Zij toonden aan dat het complex een andere vorm en werkingheeft naargelang het weefsel waarin het secretase actief is.Voor hun onderzoek gebruikten de vorsers muismodellen voorde ziekte van Alzheimer. Het inactiveren van de variant,Aph1B γ-secretase, leidde bij Alzheimermuizen tot verminderdevorming van de plakken, zonder enige schadelijke bijwerking.Met deze vinding openen de onderzoekers de deur voor deontwikkeling van geneesmiddelen die γ-secretase selectiefinactiveren. Door zich te richten op een variant van hetcomplex die specifiek in de hersenen knipt – het Aph1Bγ-secretasecomplex – is het mogelijk om de vorming vande plakken te vermijden, terwijl de andere functies vanγ-secretase elders in het lichaam toch niet verhinderd worden.Dit doet de hoop rijzen op een mogelijk geneesmiddel datde ziekte van Alzheimer zou kunnen stoppen. OmdatVIB-onderzoekers tonen in gistcellen aan dat rommel-DNA een belangrijke rol speelt voor overleving in eensnel veranderende wereldHet is moeilijk te geloven, maar onze genen staan slechts invoor 3% van het totale DNA. De rest, het zogenaamde nietcoderendeDNA, is eigenlijk één groot mysterie. Waaromhebben we dat DNA, en wat doet het? Deze vraag intrigeertKevin Verstrepen en zijn medewerkers van het VIBLaboratorium Systeembiologie, K.U.Leuven.Vroeger dacht men dat het grootste deel van het nietcoderendeDNA eigenlijk alleen maar rommel was, compleetnutteloos: ‘Junk’-DNA dat per toeval in ons genoom belandwas en nu als een soort oerparasiet mee gekopieerd wordtbij elke celdeling. Het beste voorbeeld daarvan zijn dezogenaamde tandemherhalingen, stukjes DNA die kop-aanstaartherhaald worden. Op het eerste zicht lijkt hetinderdaad onwaarschijnlijk dat zulk stotter-DNA een functieheeft, maar waarom zou de natuur nutteloos afval bijhouden?En inderdaad, de VIB-onderzoekers stelden vast dat detandemherhalingen een belangrijke invloed hebben op deactiviteit van genen die in hun buurt liggen. De herhalingenbeïnvloeden immers hoe het DNA verpakt wordt, en dieverpakking bepaalt hoe sterk een gen geactiveerd kanworden. Bovendien bleek uit het onderzoek dat deherhalingen erg onstabiel zijn. Het precieze aantal keerdat een stukje DNA herhaald wordt, verandert erg snel invergelijking met veranderingen in andere stukjes DNA.Dat is erg interessant, omdat deze snelle veranderingende verpakking en dus de activiteit van naburige genenverandert. Het is alsof de tandemherhalingen een soortversnellingsmachine voor evolutie zijn. En dat is goednieuws, want wetenschappers begrijpen nog steeds niethelemaal hoe levende wezens zo snel konden evolueren ennieuwe eigenschappen ontwikkelen. Snelle veranderingenblijven een uitdaging voor Darwins evolutietheorie. Ditonderzoek toont aan hoe ‘junk’-DNA van onschatbare waardekan zijn om te overleven in een snel veranderende wereld.Om hun theorie kracht bij te zetten, voerden de onderzoekerseen grootschalig experiment uit waarbij ze evolutie inhet laboratorium nabootsten. En dit met behulp van gist.Zo toonden ze aan dat gistcellen waarbij het ’junk’-DNAverwijderd was er niet in slaagden om zich aan te passenaan nieuwe omstandigheden en daarom stierven. Gistcellenmet DNA-herhalingen konden zich wel snel aanpassen enoverleven. Kortom, zogenaamd ‘junk’-DNA kan levens redden!Verminderde vorming van plakken bij ‘APP/PS +/0 Aph1BC -/-’-muizenVinces et al., Science 324, 1213-615

PlantenVan de biologische basis tot toepassingen in het veldeen grote genetische variatie tussen de verschillende stammen.De Micromonas passen zich snel aan nieuwe omstandighedenaan en kunnen dan ook een rol spelen als ‘indicatororganismen’voor wijzigingen in oceanen ten gevolge vanbijvoorbeeld de klimaatsveranderingen. Yves Van de Peer enzijn collega’s van het VIB Departement Planten Systeembiologie,UGent, sloegen de handen in elkaar met een heel internationaalteam om de genomen te onderzoeken van twee geïsoleerdeMicromona pusilla-stammen, eentje uit het Engelse Kanaal eneentje uit de Stille Oceaan. Dit onderzoek, waarin de VIB-groepeen sleutelrol speelde, leverde zeer opmerkelijke resultaten op.Zo vonden de wetenschappers een eigenschap in deze groenealg die het VIB-team eerder al had aangetoond bij Ostreococcus,het kleinste gekende eukaryote organisme (ongeveer 1µmgroot). Het gaat om een unieke chromosomale heterogeniciteit,waarbij twee chromosomen volledig van de andere verschillen.De eigenschappen waarin ze van de rest verschillen – lagereGC-verhouding, veel transponeerbare elementen, uniekcodongebruik – maakt dat ze veel sneller veranderen. Menvermoedt dat een van deze chromosomen de organismen instaat stelt zich aan te passen aan hun specifieke omgevingen dat het andere een rol speelt in de soortvorming. Het feitdat de twee stammen in ongeveer 1.000 van de 10.000geïdentificeerde genen verschilden, versterkt deze hypothese.In tegenstelling tot wat men altijd aangenomen heeft, blijkt nuook dat Micromonas, in tegenstelling tot planten en fungi, nietin staat zijn zelf het levensnoodzakelijke vitamine B1 aan temaken. Dit maakt hen afhankelijk van andere levensvormen inde oceaan. Dit is een nieuw gegeven met belangrijke implicatiesvoor het mariene ecologische evenwicht.De onderzoekers ontdekten ook dat een van de Micromonastammenintrongerelateerde herhaalde sequenties heeft.Het gaat hier om stukjes DNA die van plaats verspringen,een fenomeen dat al langer gekend is. Maar de manier waarophet gebeurt, was tot nog toe ongekend. De impact van dezeontdekking kan veel verder gaan dan de studie van marieneorganismen.Organisatie van transport binnen de plantencel ergverschillend van schimmels en dierenVlot verkeer is niet alleen van belang in het dagelijksleven. Ook binnen de cel zijn vlotte transportstromencruciaal voor het functioneren van het organisme.Heel wat transport wordt verzorgd door vesikels: kleineblaasjes omgeven door een membraan. Die zorgen ondermeer voor de regulering van de celactiviteit en voorde levering en recyclage van componenten in hetplasmamembraan. Echter, de genetische achtergrondvan het transport door vesikels bij planten is nog maarbeperkt gekend.Dankzij werk van Jir˘í Friml en zijn collega’s vanVIB Departement Planten Systeembiologie, UGent, is nueen tip van de sluier opgelicht. Bij Arabidopsis thalianablijkt het gen BEN1 een ARF GEF-functie te vervullen.ARF GEFs spelen bij alle eukaryoten een cruciale rol inhet transport van vesikels. In eerder onderzoek washet gen GNOM geïdentificeerd als een belangrijk ARF GEFbij planten. Nu blijkt dat BEN1 instaat voor de vroegefases van het transport van vesikels. GNOM komt er paslater in de keten bij. Vergelijking van de betrokken genentoont aan dat het cellulair transport bij planten eenverschillende genetische basis heeft dan dat van dierenen schimmels.Om BEN1 te identificeren, ging Jir˘í Friml op zoek naarplanten waarbij het transport van PIN-eiwitten wasverstoord. Die eiwitten worden via vesikels vlot van ennaar het plasmamembraan vervoerd. Via dit mechanismefunctioneren PIN-eiwitten als een richtingaanwijzer voorde plantencel. Ze liggen gepolariseerd verdeeld over hetplasmamembraan en helpen de plant bijvoorbeeld ondervan boven te onderscheiden. Dankzij de verplaatsingvan PIN-eiwitten op het plasmembraan kan de plant snelinspelen op veranderingen in de buitenwereld of de eigenontwikkeling.Worden et al., Science 324, 268-72Tanaka Hirokazu, Current Biology 19,391-717

o n d e r z o e kHet verwerven van ‘moleculaire kennis’en het vertalen ervan in maatschappelijkrelevante toepassingen en therapeuticavereist meer dan ooit tevoren een multidisciplinaireaanpak. VIB heeft in 2009dan ook geïnvesteerd in de uitbouwvan multidisciplinaire teams en het terbeschikking stellen van een steedsgroeiend arsenaal aan spitstechnologieënen modelorganismen – zowel opinstitutioneel als op departementaalniveau.De ‘omics’ (r)evolutievan hun verstoorde tegenhangers. Vaak blijft echter devraag of de verschillen zich laten vertalen in functioneleverschillen – cruciaal in de zoektocht naar therapeutischeinterventies of veredelde planten. Een aantal institutionelekernfaciliteiten en departementale technologieplatformenstaan de VIB-onderzoekers bij.Activiteiten van de institutionele kernfaciliteitenin 2009VIB Dienstenfaciliteit voor Genetische Analyses, UniversiteitAntwerpenwww.vib.be/GSFIn 2009 voerde de Dienstenfaciliteit voor GenetischeAnalyses voor de VIB-gemeenschap _+ 84.000 Sangersequentiereacties uit. Daarenboven werd deze dienst ookverleend aan vele Vlaamse onderzoeksgroepen buiten VIB.De moleculaire ontleding van complexe biologische systemenzoals mensen, planten en micro-organismen start steedsvaker met het bestuderen van genoom-, trancriptoom- en/ofproteoomveranderingen van al dan niet zieke of stimuligeïnduceerdecellen of weefsels. VIB anticipeert op dezetrend door zijn onderzoekers vroeg toegang te geven totgespecialiseerde technologie via institutionele ‘omics’-eenheden zoals de VIB Dienstenfaciliteit voor GenetischeAnalyses (GSF), de VIB Microroosterfaciliteit (MAF) enhet VIB Proteomics Expertisecentrum (PEC), die hun expertiseen apparatuur ten dienste stellen.Gecentraliseerde tools voor functionele studiesNa analyse en interpretatie van ‘omics’ data komt deonderzoeker vaak te weten dat de opgespoorde mutatiesof expressieverschillen gezonde celsystemen onderscheidenVIB Microroosterfaciliteitwww.vib.be/MAFDe Microroosterfaciliteit voerde in 2009 meer dan1.000 microroosteranalyses uit. Naast een set vangenexpressie- en tilingroosters werden ook de eerstemicroRNA-roosters uitgevoerd, waarvan meer dan de helftvoor niet-VIB-wetenschappers. Bovendien werden de eerstehogedoorstroomexperimenten uitgevoerd met de nCountertechnologie van NanoString en werd veelvuldig gebruikgemaakt van de nieuwe bio-informatica-ondersteuning.VIB Proteomics Expertisecentrum, UGentwww.vib.be/PECOp het nieuwe Thermo-LTQ-Orbitrap-massaspectrometerplatformvoerde het Proteomics Expertisecentrumin 2009 tal van COFRADIC-analyses uit voor institutionelesamenwerkingsprojecten, o.a. om substraten vanmitochondriaal PARL-protease op te sporen, MALT-1-substraten te karakteriseren en potentiële MMP7- enMMP8-substraten in longweefsel te typeren. Daarenbovenwerd de technologie ook aangewend in een aantal18VIB-JAARVERSLAG 2010 // VIB EN TECHNOLOGIE

De uitvindingen van VIB-onderzoekerskunnen op langere termijn de basisvormen voor nieuwe maatschappelijkeen industriële toepassingen, zoalsdiagnostica, geneesmiddelen enverbeterde gewassen. VIB zal, alsonderzoeksinstelling, deze productenniet zelf commercialiseren.Om de behaalde resultaten toch tot bijde patiënt en consument te brengen,sluit VIB overeenkomsten af metbedrijven die de uitvindingen verderwillen ontwikkelen en commercialiseren.Technologietransfer vormt de schakel tussen het academischonderzoek en de bedrijfswereld. Het proces volgt in grotelijnen de volgende drie stappen:1. het opsporen van uitvindingen die wetenschappelijke doorbraken zijn en de basis kunnen vormen van nieuwe industriële toepassingen;2. het bekomen van eigendomsrechten op deze uitvindingen, onder meer door het indienen van octrooiaanvragen;3. het omzetten van de uitvindingen naar marktrijpe producten door overeenkomsten af te sluiten met bestaande bedrijven of start-ups op te richten.De kennis en de expertise van onze onderzoekers, en inhet bijzonder hun uitvindingen, vormen de grondstof voorde technologietransferactiviteiten. Uitvindingen kunnenvariëren van een nieuwe medische toepassing met eenwelbepaald eiwit, over een methode om de groei vangewassen te bevorderen, tot een technologie omeiwitprofielen van gezonde en zieke weefsels te vergelijken.In 2009 genereerden de VIB-wetenschappers 49 uitvindingen.Dit brengt het totaal aantal gerapporteerde uitvindingensinds de start van VIB op 632. Ongeveer 50% van dezeuitvindingen wordt beschermd via het indienen van eenoctrooiaanvraag.VIB’s octrooiportfolio wordt matuurIn 2009 werden 22 prioriteitsaanvragen ingediend.De octrooiportfolio bestond eind 2009 uit 166 actieveoctrooifamilies. Ongeveer 73% van de octrooiaanvragenbevindt zich in de nationale fase, 13% in de PCT-fase en13% in het prioriteitsjaar. Het aantal verleende octrooien isin 2009 gestegen van 140 naar 152. Deze verleende octrooienbehoren tot 55 octrooifamilies. VIB verstrekte licenties aanbedrijven voor 59% van de octrooiaanvragen in de nationalefase en voor 36% van zowel de aanvragen in de PCT-faseals de aanvragen in het prioriteitsjaar. In totaal zijn op 50%van de octrooifamilies één of meerdere licenties verstrekt.20VIB-JAARVERSLAG 2010 // TECHNOLOGIETRANSFER

TechnologietransferTot bij patiënt en consumentHet aantal overeenkomsten met bedrijven bereiktvoor het derde jaar op rij een jaarrecordIn 2009 sloot VIB 76 O&O- en licentieovereenkomstenaf met bedrijven. Dit is op jaarbasis het hoogste aantalsinds de start van VIB. Dit brengt het totaal aantalovereenkomsten op 560. Exact de helft van dezeovereenkomsten werd afgesloten met in Vlaanderengevestigde bedrijven, ongeveer 30% met Europese encirca 20% met Amerikaanse bedrijven. De partners vanVIB variëren van (bio)farma tot agrobiotech bedrijven, vanKMO tot multinational. Via de technologietransferactiviteitenwerden in 2009 meer dan M 12 inkomsten vastgelegd.Dit is op 2008 na, het beste resultaat sinds de start van VIB.Atlas (UK), Gilde (NL), Life Sciences Partners (NL), Aescap(NL), Sofinnova (FR), Ventech (FR), Biovest (BE), KBC (BE),ING (BE), Capricorn (BE), Burrill (US), SRone (US) enPolytecnos (DE). In 2009 stapt met MP Healthcare voor heteerst ook een Japanse durfkapitaalgroep in een VIB-start-up.Ongeveer de helft van het geïnvesteerde durfkapitaal is vanbuitenlandse origine, meteen een illustratie van het feit datVIB-start-ups er in slagen buitenlandse investeerders naarVlaanderen te halen.Een belangrijk objectief van techtransfer binnen VIB isnieuwe jobs te creëren. In 2009 steeg het aantal plaatsenvoor hooggekwalificeerde werknemers in VIB-start-ups met30 eenheden tot 457.Start-ups groeien verder door in 2009Eén van de doelstellingen van VIB is het oprichten vannieuwe biotechbedrijven. VIB bouwt in nauw overleg metde onderzoekers aan technologieplatformen die de basiskunnen vormen voor een nieuw bedrijf. Na een conceptfasestelt VIB een ondernemingsplan op. Daarna begint dezoektocht naar ervaren managers om het bedrijf te leiden,en naar binnen- of buitenlandse investeerders die inde start-up willen investeren.De portfolio van VIB-start-ups bestaat uit Devgen,CropDesign, Ablynx, Pronota, Actogenix, Solucel en Biolign.Ondanks het moeilijk economisch klimaat haalden de VIBstart-upsin 2009 toch M 21,1 vers kapitaal op. Dit brengtde totale investeringen op M 373,9. Dit betekent dat voorelke euro die via de dotatie van de Vlaamse overheid inVIB werd geïnvesteerd er door private investeerderseveneens bijna 1 euro werd geïnvesteerd in een VIB-start-up.Van de M 373,9 werd M 209,3 geïnvesteerd doorinternationaal gereputeerde durfkapitaalbedrijven enbanken zoals GIMV (BE), Abingworth (UK), Alta Partners (US),500450400350300250200150100500294231207175 19315512080331097 98 99 00 01 02 03 04 05 06VIB-start-ups stellen momenteel 457 mensen te werk39007430084570921

Translationeel onderzoekEen belangrijke component in de missie van VIB is devertaling van onderzoeksresultaten in producten voorde patiënt en de consument. Dit proces wordt tegenwoordigdikwijls omschreven als translationeel onderzoek. Zeker deontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is een werk vanlange adem. Voor het op de markt komt, moet elk kandidaattherapeuticumimmers klinisch geëvalueerd worden in driestadia. In een fase I-studie wordt de veiligheid geanalyseerdop een klein aantal vrijwilligers. Indien alles veilig blijkt,wordt in een fase II-studie op een kleine groep patiëntengetest of het kandidaat-geneesmiddel effect heeft in hetbehandelen van de ziekte (bv. verdwijnt de tumor bijbehandeling). Bij een positief resultaat wordt vervolgens eenfase III-studie uitgevoerd waarbij in een grote groep patiëntende veiligheid en de efficiëntie van het geneesmiddel wordtonderzocht. Enkel wanneer alle resultaten positief zijn, zaleen therapeuticum door de bevoegde instanties wordentoegelaten op de markt.De kostprijs voor de ontwikkeling van een nieuwgeneesmiddel bedraagt gemiddeld M 800 en duurt 6-12jaar. Gezien VIB dergelijke investering niet kan dragen,zoeken we bedrijfspartners die onze resultaten in een vroegstadium overnemen en er klinische studies mee uitvoeren.Deze partners kunnen bestaande bedrijven zijn of nieuwestart-ups.Op weg naar de patiëntIn 2009 zijn negen innovatieve kandidaat-geneesmiddelen –die hun oorsprong vinden in VIB-onderzoek – in klinischestudies geëvalueerd. Ze bieden hoop op nieuwe therapeuticavoor ziektes zoals kanker, reuma, infectieziektes, hart- enbloedvatziektes.ondergaan. Een tweede Nanobody®, gericht tegen de tumornecrosis factor en in ontwikkeling bij Ablynx’s partner Pfizer,doorliep een succesvolle fase I-studie. Pfizer startte in 2009met een fase II-studie in patiënten met reumatoïde arthritis.Ablynx startte in 2009 ook een fase I-studie met ALX0141.Dit Nanobody® is gericht tegen een eiwit (RANKL) datbetrokken is in de productie van osteoclasten, een type celdat een belangrijke rol speelt in de afbraak van been. ALX0141is daarom onder meer een kandidaat-geneesmiddel voor debehandeling van bepaalde beenderziektes. ALX0681 is Ablynx’vierde product in de kliniek. Dit product wordt ontwikkeld voorde behandeling van TTP, een zeldzaam voorkomende enmoeilijk te behandelen ziekte waarbij in de patiënt groteaantallen klontertjes worden gevormd in de kleine bloedvaten.Actogenix, eveneens een VIB-start-up, startte in 2009 eenfase I-studie met AG013 in kankerpatiënten met orale mucositis.Orale mucositis ontstaat dikwijls als gevolg van eenantikankertherapie. Het is een pijnlijke ontsteking in demondholte die eten en drinken erg moeilijk maakt en frequentresulteert in het stopzetten van de antitumortherapie. AG013 iseen innovatief product waarbij melkzuurbacteriën gebruiktworden als levende leveranciers van geneesmiddelen.In een samenwerking met Thrombogenics toonden VIBwetenschappersin diermodellen aan dat een antilichaamgericht tegen de placentale groeifactor (PlGF) de groei kaninhiberen van meer dan tien types tumoren. Thrombogenicsnam een licentie op de relevante VIB-octrooien en rapporteerdein 2008 dat het antilichaam, TB-403 genoemd, veilig scoordein een fase I-studie. Deze resultaten overtuigden de farmareusRoche om een strategische alliantie af te sluiten metThrombogenics en zijn partner BioInvent. Voor deze dealontving Thrombogenics in 2009 de prestigieuze Scrip Award.In een opvolgstudie werd verder bevestigd dat TB-403 veiligkon toegediend worden aan patiënten met vergevorderde vastetumoren.In België alleen al doodt de griep elk jaar tussen de 1.500 tot4.500 mensen. Doordat het griepvirus jaarlijks verandert moettelkens een nieuw vaccin worden ontwikkeld om ons tebeschermen tegen een infectie. De paniek rond het Mexicaansegriepvirus in 2009 toonde nog eens aan dat een universeelvaccin – dat levenslang bescherming biedt tegen verschillendegriepvarianten – een grote toegevoegde waarde kan hebben.VIB-wetenschappers hebben de basis gelegd voor een nieuwtype vaccin dat universele bescherming biedt tegen een erggrote variëteit aan griepvirussen. VIB startte een samenwerkingmet Acambis. Dit vaccinbedrijf toonde in een fase I-studie met79 vrijwilligers aan dat het “VIB-vaccin” veilig is. In 2009 werdAcambis overgenomen door de farmareus Sanofi-Aventis diede ontwikkeling van het vaccin verderzet.Ablynx, één van de VIB-start-ups, heeft ondertussen 4producten onder klinische evaluatie. Met ALX-0081, eenNanobody® gericht tegen de von Willebrand Factor, werd eenfase I-studie gestart in patiënten die een coronaire interventieVIB focust zich niet alleen op de grote ziektes, maar heeft ookaandacht voor minder frequent voorkomende aandoeningenzoals bijvoorbeeld amyotrofe laterale sclerose of ALS. Dezemomenteel ongeneeslijke ziekte verwierf ‘bekendheid’ omdatze beroemdheden treft zoals Stephen Hawking, Mao Tse Tungen Christopher Reeves. VIB-onderzoekers toonden in22VIB-JAARVERSLAG 2010 // TECHNOLOGIETRANSFER

Product / indicatieDiscovery Lead Preklinisch Phase I II III MarktMolec. diagn. MALT lymphomaLactococcus / ulcerative colitisNanobody / thrombosisNanobody / reumatoïde artritisLactococcus / ziekte van CrohnVaccine / influenzaAnti-PLGF / kankerALS-proteïnetherapieLactococcus / mucositisNanobody / osteoporosisIn 2009 zijn negen innovatieve kandidaat-geneesmiddelen in klinische studies geëvalueerdstart-uplicentiediermodellen aan dat de vasculaire endotheliale groeifactor(VEGF) een milderend effect heeft op het verloop van deziekte. In de loop van 2009 voerde het Zweeds biotechbedrijfNeuronova een klinische fase I/II-test uit op ALS-patiënten.De resultaten worden binnenkort verwacht.De groene pijplijnNet zoals bij nieuwe geneesmiddelen moeten ook nieuwegewassen vele jaren getest worden in veldproeven voor zeop de markt komen. In samenwerking met bedrijven zoalsBayer en CropDesign (BASF) worden momenteel nieuwegewassen getest met een verbeterde opbrengst en eenverhoogde stressresistentie.Voor het eerst worden ook een aantal kandidaatplantgroeiregulatorengeëvalueerd in gewassen.Omdat de vraag naar ruimte groter was dan het aanbodvervulde VIB de rol van katalysator in het samenbrengen vanpartijen die bereid waren de Bio-Accelerator te bouwen enexploiteren. De Bio-Accelerator is een gebouw van 12.000 m 2dat ter beschikking komt van grotere biotechbedrijven.De investeerders en drijvende krachten achter het project zijnInfraDG+, Foremost Immo en BSI. In 2009 werd de ruwbouwafgerond en is volop gestart met de binnenafwerking. Als allesvolgens plan loopt, zal de Bio-Accelerator klaar zijn voor gebruikin juni 2010.In Leuven exploiteert VIB in een samenwerking met K.U.Leuvenen AVEVE een bio-incubator van 4.000 m 2 . In 2009 waren alleunits volzet met onder meer volgende residenten: Formac,Fugeia, Oncomethylome, Regenesys, Remynd en Thrombogenics.Gezien ook hier de vraag groter is dan het aanbod werd in 2009beslist om de bio-incubator uit te breiden met 4.000 m 2 .Eind 2009 werkten 400 mensen in de bio-incubatoren.Van bio-incubator naar Bio-AcceleratorVIB stelt op het technologiepark van de Universiteit Genteen bio-incubator van 8.000 m 2 ter beschikking van bedrijvenactief in de levenswetenschappen. In 2009 werden alle24 units ingenomen door 7 bedrijven: Ablynx, Actogenix,Algonomics, Biomaric, BIP, Pronota en Yakult.Bio-Accelerator: VIB is een drijvende kracht© sum projects – ontwerper gebouw23

Biotechnologie is een onderdeel van onsdagelijks leven zonder dat we er onsvan bewust zijn. Het communicatieteamvan VIB verstrekt de Vlaamse burgerwetenschappelijk onderbouwdeinformatie over biotechnologischonderzoek en zijn toepassingen.De informatie die VIB verstrekt overlevenswetenschappen is goedonderbouwd met feiten en gegevens,genuanceerd en gebaseerd op dialoogen open communicatie met het grotepubliek. Op deze manier wist VIB uitte groeien tot een kenniscentrum waarde burger terecht kan met vragen overbiotechnologie.VIB als wetenschapscommunicator en vraagbaakvoor de gemeenschapVIB ontwikkelt en verspreidt een breed gamma aan educatiefmateriaal gericht op verschillende doelgroepen, zoals politici,pers, leerkrachten, jongeren en de Vlaamse burger.Via boeken, brochures, schoolprojecten, lesmateriaal, lezingenen beurzen wist VIB in 2009 50.000 mensen rechtstreeks teinformeren. Een volledig overzicht van het infomateriaal overbiotechnologie is te vinden op www.vib.be. De VIB-websitetelde in 2009 meer dan 100.000 bezoekers.De media bieden een belangrijk forum voor VIB eninformeren meer dan één miljoen Vlamingen regelmatigover VIB-onderzoek. Het VIB-onderzoek wordt nationaalen internationaal via persberichten bekend gemaakt.In overleg met de PR-afdelingen van de partneruniversiteitenstuurde VIB in 2009 27 persberichten uit over doorbrakenin wetenschappelijk onderzoek. In totaal kreeg VIB bijna 600keer media-aandacht.Voor specifieke vragen over biotechnologie kan de Vlaamseburger ook steeds via website, e-mail, brief of telefoon bijVIB terecht. VIB krijgt bijna dagelijks vragen te verwerken.Via het e-mailadres patienteninfo@vib.be kunnen patiënten,familie of vrienden vragen stellen over een nieuwsbericht.Elke vraag krijgt een persoonlijk antwoord gebaseerd opwetenschappelijk onderbouwde feiten en gegevens.VIB draagt bij tot de groei van de VlaamsekennismaatschappijIn 2008-2009 vond de 6 de editie plaats van het schoolprojectscientists@work. Enthousiast voerden meer dan 1.500leerlingen onder begeleiding van 159 wetenschappers eenproef uit in een academisch of industrieel laboratorium.Tijdens de slothappening in de Universiteitshallen vanLeuven werden uit de 10 laureaten drie winnaars gekozendoor een professionele jury. Het St.-Jozefslyceum uit Knokke-Heist sleepte de eerste prijs in de wacht. Ondertussen zijnwe niet meer uniek in Europa. We hebben er een zusje bijin het Verenigd Koninkrijk, waar het afgelopen jaar de eersteBritse editie van scientists@work plaatsvond in het ScienceLearning Centre North East in Durham.De interesse in wetenschappen wortelt echter in velegevallen reeds veel vroeger dan in het secundair onderwijs.Daarom organiseert VIB voor leerlingen van de derde graadbasisonderwijs het project science4kids. In 2008-2009brachten 13 klassen uit de Gentse regio een halve dag doorin het VIB-LAB. Een project over het onderwerp ‘bloed’, blijktideaal om het enthousiasme van de leerlingen op te wekken.Sedert 2009 is VIB ook meter van science4kids mobiel: VIBlevert het concept en materiaal voor het project ‘bloed’ aanNatuur en Wetenschap die hiermee naar de klassen zelf trekt.24VIB-JAARVERSLAG 2010 // COMMUNICATIE

CommunicatieWetenschappelijk onderbouwde informatie voor een groot publiekVIB lanceert brochure cel- en weefseltherapiePublicatie van de ‘Wet menselijk lichaamsmateriaal’ eind 2008bracht (stam)celtherapie opnieuw in de kijker. Celtherapie iseen complex onderwerp enverdient een stuk duiding ineen taal die voor iedereenbegrijpelijk is. Wat isceltherapie eigenlijk? Wat zijnstamcellen? Bij welke ziekteskan celtherapie een rolspelen? Dit zijn vragen diede burger zich kan stellen.Daarom lanceerde VIBafgelopen jaar de nieuwebrochure ‘Cel- enweefseltherapie in de reeks‘Een kijk op biotechnologie’,Biotechnologie wetgeving blijft een uitdagingMensen zijn bereid lichaamsmateriaal af te staan vooronderzoekCel- en weefseltherapie is alleen mogelijk wanneer mensenbereid zijn weefsels of cellen te doneren voorwetenschappelijk onderzoek en/of geneeskundigetoepassingen. Ter ondersteuning van de verdere ontwikkelingvan het wettelijk kader rond afname en gebruik vanmenselijk lichaamsmateriaal heeft VIB de K.U.Leuvenonderzoek laten voeren naar de bereidwilligheid van mensenom lichaamsmateriaal af te staan voor onderzoek.Die bereidheid blijkt groot. En als mensen graag geïnformeerdworden over wat het onderzoek met hun materiaal heeftopgeleverd, dan is dat vooral uit nieuwsgierigheid en nietzozeer uit een gebrek aan vertrouwen. Daarnaast heeft VIBin 2009 actief input geleverd bij de ontwikkeling van eenaantal uitvoeringsbesluiten, onder meer omtrent de nieuweBelgische wetgeving ter zake.VIB realiseert de eerste Belgische GGO-veldproef sinds 2002Het heeft bloed, zweet en tranen – en jammer genoeg ookextra geld – gekost, maar in 2009 zijn we er uiteindelijk ingeslaagd de eerste Belgische GGO-veldproef op te startensinds 2002. Het gaat om een veldproef met transgenepopulieren met een gewijzigde houtsamenstelling die debomen beter geschikt maakt voor de productie van bioethanol.De vergunning voor de veldproef werd in eersteinstantie geweigerd, maar VIB liet het daar niet bij. Met desteun van de toenmalige voogdijminister Patricia Ceysens ende voltallige Vlaamse regering diende VIB een verzoekschriftin bij de Raad van State. Eind 2008 schorste de Raad vanState de weigeringsbeslissing. De effectieve vergunningvolgde in februari 2009 na enkele onderhandelingen.Op 6 mei 2009 gaf minister Patricia Ceysens het startschotvoor de veldproef door de eerste genetisch gewijzigdepopulier te planten. Door de vergunningsperikelen een jaarlater dan oorspronkelijk gepland. De 448 geplante bomenzijn verrassend goed aangeslagen. In 5 maanden tijd zijnze gemiddeld ongeveer 2,5 meter gegroeid. Het is nuwachten op de eerste resultaten van de proef. Dat de bomenin een serre hout produceren dat 50% meer bio-ethanoloplevert, is geen garantie dat de bomen dat onder reëlebuitenomstandigheden ook zullen doen. Een veldproef moetde ultieme test zijn om na te gaan of deze populieren ookbuiten de serre hout produceren dat even makkelijk om tezetten is naar bio-ethanol.25

De grote kracht van VIB schuilt inhet enthousiasme, de creativiteit, de inzet,de betrokkenheid, de gedrevenheiden de excellentie van de medewerkers.Het streven naar, het bereiken en vooralhet bestendigen van excellentie wordtvoortgestuwd door de stimulerendeen uitdagende werkomgeving, waarbijaandacht wordt besteed aan het welzijnvan de mensen. De VIB-werkomgevingwordt gekenmerkt door openwetenschappelijke discussie,wetenschappelijke collaboratie intern enextern, het aanbieden van exceptionelewerkingsmiddelen, vroege toegang totdisruptieve technologieën, centralefaciliteiten, stabiele financiering,internationalisatie en het voorzien vandiverse loopbaanperspectieven voorde wetenschappers en het ondersteunendpersoneel.Uitbreiding loopbaanperspectievenDoor de snelle evolutie van de functie-inhoud en de steedsgroter wordende verscheidenheid in de hogerewetenschappelijke functies werd steeds duidelijker dathet oorspronkelijk loopbaanplan ontoereikend was om allefuncties inhoudelijk te kunnen plaatsen, zowel bovenaanals onderaan de ladder. Concreet werd het niveau ‘juniorgroepsleider’ toegevoegd, gevolgd door een verruiming vande loopbaansporen met ‘expert-wetenschapper’ en ‘experttechnoloog’.Naast de groepsleiders en experten werd voor desenior postdocs met sterk gespecialiseerde kennis en expertisehet niveau ‘stafonderzoeker’ ingevoerd. Tenslotte werden ookin het technisch/ondersteunende kader enkele niveau’stoegevoegd bedoeld voor hooggespecialiseerde medewerkersmet een lange en uitgebreide ervaring.De verdeling van het personeelsbestand (eind 2009:1.194 VTE’s) ziet eruit als volgt: Groepsleiders: 75 Experten: 10 Stafonderzoekers: 42 Postdoctorale wetenschappers: 245 Doctoraatsstudenten: 351 Ondersteunend personeel: 36135124536142 107526 VIB-JAARVERSLAG 2010 // PERSONEEL

PersoneelDiversiteit als bron van inspiratieDiversiteit en internationalisatieVIB is een organisatie met een grote rotatie (ongeveer 17%per jaar) wat een constante aanvoer van nieuw ‘bloed’ metzich meebrengt. De hoge rotatie is grotendeels het gevolgvan de uitstroom van doctoraatsstudenten die na het behalenvan hun doctoraat een volgende stap zetten in hun loopbaan,hetzij in de ons omliggende biotechindustrie, hetzij inde academische wereld. Treffend is de interesse van jongepostdocs om naar het buitenland te trekken om gedurendehet postdoctoraal onderzoek nieuwe ervaringen op te doenen bijhorende expertise te verwerven. Het versterkt hunmarktpotentieel.Het extern aantrekken van postdocs en doctoraatsstudentengebeurt steeds meer internationaal. Dit heeft als gevolgdat de internationalisatiegraad binnen VIB blijft stijgen enintussen hoge proporties aanneemt. Zo stellen we vast dat deinternationalisatiegraad van alle wetenschappelijke functiesmomenteel 40% bedraagt, verdeeld over 56 nationaliteiten.Bij de groepsleiders en experten zijn er 20% buitenlanders,bij de postdocs 45% en bij de doctoraatsstudenten 42%.Deze benadering heeft ook een positieve invloed op deomgekeerde hersenvlucht: heel wat Vlaamse wetenschappers,sinds jaar en dag in het buitenland gevestigd, keren naarVlaanderen terug met extra expertise en ervaring.New@vibOpdat nieuwe medewerkers zich snel zouden kunnenintegreren in de VIB-gemeenschap werden in 2009 voor heteerst new@vib-sessies georganiseerd. De hoofdbedoeling vandeze sessies is om alle nieuwe werknemers wegwijs te makenin de VIB-gemeenschap, hen de missie en doelstellingen vanVIB te vertellen, uitleg te geven over alle tools en faciliteitenbinnen VIB en te verduidelijken waar ze terecht kunnen metvragen.VIB besteedt veel aandacht aan het aantrekken van nieuwtalent, en dat op alle niveaus, in het bijzonder bijgroepsleiders. VIB streeft ernaar om aan jongewetenschappers met slechts enkele jaren postdoctoraleervaring, maar met buitengewoon potentieel, de kans tegeven om als onafhankelijk junior groepsleider een eigengroep op te starten en te ontwikkelen. In 2009 werden13 nieuwe groepsleiders aangesteld waarvan verschillendejonger dan 35 jaar.27

Financieel overzichtResultatenrekening 2009 ('000 Euro) 2009 2008 2007I . B e d r i j f s o p b r e n g s t e n 62.534 61.628 52.945- Omzet uit contractonderzoek 12.200 20.660 11.240- Wijziging in bestellingen in uitvoering 4.116 -330 723- Subsidie-inkomsten 45.786 40.622 40.712- Andere bedrijfsopbrengsten 432 676 270I I . B e d r i j f s k o s t e n 61.683 56.918 50.047- Inkoop van grond-en hulpstoffen 7.058 6.086 6.095- Diverse diensten en goederen 15.716 15.828 12.605- Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen 33.187 29.584 27.363- Afschrijvingen en waardeverminderingen 5.234 4.357 3.575- Andere bedrijfskosten 488 1.063 409 I I I . B e d r i j f s w i n s t / v e r l i e s 851 4.710 2.898I V . F i n a n c i ë l e o p b r e n g s t e n 2.113 1.481 748- Opbrengsten uit vlottende activa 2.059 1.409 714- Andere financiële opbrengsten 54 72 34V . F i n a n c i ë l e k o s t e n 595 667 785- Kosten van schulden 453 576 651- Andere financiële kosten 142 91 134V I . W i n s t / v e r l i e s u i t d e g e w o n e b e d r i j f s u i t o e f e n i n g 2.368 5.524 2.861V I I . U i t z o n d e r l i j k e o p b r e n g s t e n 256 240 2.067V I I I . U i t z o n d e r l i j k e k o s t e n 0 1 108I X . W i n s t / v e r l i e s v a n h e t b o e k j a a r 2.625 5.763 4.82028VIB-JAARVERSLAG 2010 // FINANCIEEL OVERZICHT

Balans op 31.12.09 na resultaatverwerking ('000 Euro) 31.12.'09 31.12.'08 31.12.'07a c t i v aV a s t e a c t i v a 40.732 36.420 32.901II. Immateriële vaste activa 1.533 745 669III. Materiële vaste activa 31.436 28.821 25.681- Terreinen en gebouwen 18.146 18.630 18.765- Installaties, machines en uitrusting 12.915 9.652 6.485- Meubilair en rollend materieel 375 469 431- Activa in aanbouw en vooruitbetalingen 0 70 0IV. Financiële vaste activa 7.763 6.854 6.551- Verbonden ondernemingen 0 1.500 1.500- Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 4.991 4.098 3.795- Andere financiële activa 2.772 1.256 1.256V l o t t e n d e a c t i v a 92.727 90.573 77.007VI. Voorraden en bestellingen in uitvoering- Bestellingen in uitvoering 8.659 4.543 4.874VII. Vorderingen op ten hoogste 1 jaar 9.325 9.873 9.389- Handelsvorderingen 3.058 3.279 3.459- Overige vorderingen 6.267 6.594 5.930VIII. Geldbeleggingen 67.646 68.380 56.802- Overige beleggingen 67.646 68.380 56.802IX. Liquide middelen 141 547 136X. Overlopende rekeningen 6.956 7.230 5.806T o t a a l d e r a c t i v a 133.459 126.993 109.908p a s s i v aE i g e n v e r m o g e n 70.361 63.913 54.778IV. Bestemde fondsen 46.603 43.977 38.214VI. Kapitaalsubsidies 23.758 19.936 16.564S c h u l d e n 63.098 63.080 55.130VIII. Schulden op meer dan 1 jaar 10.045 10.495 10.926- Kredietinstellingen 8.617 9.078 9.519- Overige schulden 1.428 1.417 1.407IX. Schulden op ten hoogste 1 jaar 31.039 28.505 21.937- Schulden op meer dan 1 jaar die binnen het jaar vervallen 461 442 424- Handelsschulden - Leveranciers 3.440 5.306 3.058- Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten • Belastingen 910 915 832 • Bezoldigingen en sociale lasten 4.636 4.569 4.141- Ontvangen vooruitbetalingen op contractonderzoek 18.457 14.213 11.289- Overige schulden 3.135 3.060 2.193X. Overlopende rekeningen 22.014 24.080 22.267T o t a a l d e r p a s s i v a 133.459 126.993 109.90829

Toelichting bij de jaarrekeningExcellente wetenschap vertaalt zich in gezonde financiële cijfersWijziging boekingsprincipes en waarderingsregelsEr werden geen nieuwe waarderingsregels aangenomen inde loop van het boekjaar 2009.Resultatenrekening 2009BEDRIJFSOPBRENGSTENDe bedrijfsopbrengsten voor 2009 beliepen in totaalK 62.534 ten opzichte van K 61.628 in 2008 (+1%).Deze lichte stijging is het resultaat van enerzijds een dalingin de omzet uit het contractonderzoek, inclusief bestellingenin uitvoering (-20 %) en anderzijds een toename vande subsidie-inkomsten (+12%).OmzetIn 2009 werd een omzet uit contractonderzoek gerealiseerdvan K 12.200 (-41%). De bestellingen in uitvoeringbedroegen K 4.116 (t.o.v. K -330 in 2008). De omzetwerd gerealiseerd met industriële partners, met de EuropeseCommissie en via de uitbating van de bio-incubator. Omzeten bestellingen in uitvoering uit onderzoeksovereenkomstenmet industriële partners beliepen K 9.066 (-31% tenopzichte van 2008). Deze daling kan verklaard wordendoordat de royalty inkomsten in 2009 aanzienlijk lagerwaren dan in het exceptioneel goede jaar 2008.De voornoemde daling werd dan weer gedeeltelijkgecompenseerd door een toename van het aantal afgeslotencontracten. Onderzoeksovereenkomsten met de EuropeseCommissie waren in 2009 goed voor een omzet vanK 5.513 (-1% ten opzichte van 2008). De uitbating vande bio-incubator resulteerde in 2009 in een omzet vanK 1.737 (+ 1% ten opzichte van 2008). De totale omzet(inclusief bestellingen in uitvoering) komt hiermee 20%lager uit dan tijdens het voorgaande boekjaar.Subsidie-inkomstenIn de resultatenrekening werden er in 2009 netto K 45.786aan subsidie-inkomsten geboekt. Deze subsidies bestaanuit de ontvangen brutobedragen van de verschillendesubsidiërende instellingen, gecorrigeerd voor transfers vansubsidie-inkomsten naar de balans, meer bepaald transfersnaar:• de post kapitaalsubsidies voor investeringen gefinancierd met deze middelen en;• de post overlopende rekeningen waarbij gealloceerde,maar nog niet uitgegeven inkomsten wordenovergedragen naar het volgende werkingsjaar.De brutosubsidie-inkomsten bedroegen K 48.909 enbestonden uit:• de basistoelage van de Vlaamse overheid voor 2009 ten belope van K 39.456;• K 3.224 aan andere subsidies, meer bepaald internationale subsidies en prijzen;• K 4.437 ingevolge vrijstelling van werkgeversbijdragen voor sociale zekerheid met betrekking tot het boekjaar 2009 in toepassing van de Wet van 29 april 1996 inzake vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen voor extra tewerkgesteld onderzoekspersoneel;• K 1.792 ten gevolge van de gedeeltelijke doorstorting in 2009 van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers, in toepassing van het KB van 4 mei 2004 en de programmawet van 24 december 2002.De brutosubsidie-inkomsten die voortvloeien uit debasistoelage van de Vlaamse overheid, stegen met 1.3%.Deze stijging komt overeen met de indexstijging gehanteerddoor de Vlaamse overheid bij de herziening van haarbegroting.De inkomsten uit internationale subsidies en prijzen stegenmet 20%. De inkomsten uit federale ondersteuningsmaatregelen(RSZ en bedrijfsvoorheffing) stegen met 18%, wathoofzakelijk kan verklaard worden door de toegenomenloonkost.Conform de waarderingsregels worden de brutosubsidiesvervolgens aangepast voor transfers naar:• de post ‘kapitaalsubsidies’ voor een bedrag van K 3.833. De investeringen in 2009, gefinancierd met subsidie-inkomsten, waren gevoelig hoger dan de afschrijvingen op kapitaalsubsidies met betrekking tot eerder verworven activa (zie ook verder);• de ‘overlopende rekeningen van het passief’, inzonderheid de overlopende rekeningen met betrekking tot subsidies. Deze post daalde met K 710 (zie ook verdere toelichting hieromtrent bij de bespreking van de balansposten).Andere bedrijfsopbrengstenDe andere bedrijfsopbrengsten bedroegen K 432 (-36%).Deze opbrengsten hebben in hoofdzaak betrekking op kostendoorgerekend aan derde partijen.30VIB-JAARVERSLAG 2010 // FINANCIEEL OVERZICHT

BEDRIJFSKOSTENDe bedrijfskosten beliepen in totaal K 61.683 tenopzichte van K 56.918 in het voorgaande boekjaar.Dit vertegenwoordigt een stijging met 8% of K 4.765 tenopzichte van het voorgaande boekjaar.• •UGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVM ophet technologiepark van de Universiteit Gent;K 110 (-K 4 t.o.v.2008) voor de lening aangegaan terfinanciering van de bio-incubatorinfrastructuur in Gent;K 57 (-K 105 t.o.v. 2008) voor andere kostenverbonden aan schulden.Inkoop van grond- en hulpstoffenDeze kosten bedroegen K 7.058 en stegen met K 972(+16%) in lijn met de toegenomen onderzoeksactiviteit.Het saldo bestaat ten slotte uit bankkosten ten belope vanK 89 (+K 51 t.o.v. 2008) en negatieve wisselresultatenten belope van K 53 (status quo t.o.v. 2008).Diverse diensten en goederenDe diverse diensten en goederen bedroegen in 2009K 15.716 wat een status quo betekent ten opzichte van2008. Deze status quo kan verklaard worden door enerzijdseen sterke daling in kosten met betrekking tot royaltiesen anderzijds een algemene stijging van de werkingskostenin lijn met de verhoogde onderzoeksactiviteit.PersoneelskostenDe personeelskosten bedroegen in totaal K 33.187 enkomen daarmee 12% hoger uit dan in 2008. Deze stijgingis voornamelijk toe te schrijven aan een toename vanhet aantal voltijds equivalente medewerkers in dienst (500voltijds equivalente medewerkers in 2009 ten opzichte van464 in 2008, + 8%). In totaal werd er K 23.218 uitgekeerdaan bezoldigingen, K 7.145 aan patronale bijdragen voorsociale verzekeringen, K 1.389 aan patronale premies voorbovenwettelijke verzekeringen en ten slotte K 1.435 aanandere personeelskosten.UITZONDERLIJKE KOSTEN EN OPBRENGSTENDe uitzonderlijke opbrengsten beliepen K 256 in 2009.Deze inkomsten resulteren uit:• een bijkomende betaling uit de verkoop van de participatie in Cropdesign NV aan BASF ten belope van K 242. Dit is het saldo van het bij de verkoop ingehouden bedrag. Dit overnamedossier kan alsdusdanig als afgesloten worden beschouwd;• de verkoop van vaste activa met een opbrengst ten belope van K 14.De gerealiseerde uitzonderlijke opbrengsten liggen hiermeein lijn met de inkomsten van vorig jaar (+K 16).Er waren in 2009 geen uitzonderlijke kosten.Afschrijvingen en waardeverminderingenDe afschrijvingen beliepen K 5.234 wat een stijging isvan K 877 of 20%. Dit is een indicatie van de gestegeninvestering in onderzoeksapparatuur.Balans 2009ACTIVAAndere bedrijfskostenDe andere bedrijfskosten bedroegen in 2009 K 488.Zij hebben voornamelijk betrekking op diverse belastingen.Rubriek(in K)ImmateriëlevasteactivaTerreinenengebouwenInstallaties,machinesenuitrustingMeubilairenrollendmaterieelVasteactivainaanbouwTotaalmaterielevasteactivaBalans per31-12-0874518.6309.6524697028.821FINANCIËLE KOSTEN EN OPBRENGSTENDe financiële opbrengsten beliepen K 2.113 (+42% t.o.v.2008). De opbrengsten bestonden uit ontvangen interestenvoor een bedrag van K 2.059 en K 54 positievewisselresultaten. De rente-inkomsten liggen aanzienlijkhoger in vergelijking met het voorgaande boekjaar.De lagere kortetermijnrente zorgde in 2009 voor een dalingvan intrest inkomsten uit de beleggingen op de kortetermijn. Dit werd echter meer dan gecompenseerd doorinkomsten uit beleggingen met een langere looptijd diedit jaar vrijvielen.De financiële kosten beliepen K 595 (-11% t.o.v. 2008) enhadden voor het overgrote deel betrekking op rentelastenvoor een bedrag van K 453. Het detail is als volgt:• K 286 (-K 13 t.o.v. 2008) voor de lening aangegaan ter financiering van het VIB-aandeel in hetToevoegingenen transfersAfschrijvingenBalans per31-12-091.029-2411.533661-1.14618.1456.963-3.70012.915Immateriële vaste activaDe aankopen van immateriële vaste activa beliepen in totaalK 1.029. Dit betreft investeringen in software voor zoweladministratieve als laboratoriumtoepassingen.Materiële vaste activaDe investeringen in materiële vaste activa beliepen in totaalK 7.577 bestaande uit:• K 661 aan ‘terreinen en gebouwen’, in hoofdzaak de uitbreiding van het hoofdkantoor in Gent;• K 6.963 aan ‘installaties, machines en uitrusting’, voornamelijk investeringen in uitrustingsgoederen bestemd voor het strategisch basisonderzoek;23-116376-70007.577-4.96231.43631

• • K 23 aan ‘meubilair en rollend materieel’;-K 70 omwille van het in dienst nemen van vaste activadie eind 2008 in aanbouw waren.De afschrijvingen op materiële vaste activa beliepen in totaalK 4.962 en werden geboekt conform de waarderingsregelster zake.De nettoboekwaarde van de materiële vaste activa opjaareinde beliep K 31.436. De sterke aangroei van hetmaterieel vast actief ten belope van K 2.615 (+9% t.o.v.2008) kan verklaard worden door de uitbreiding van deonderzoeksactiviteiten, die mogelijk werd gemaakt door de –sinds 2007 – gestegen basisdotatie van de Vlaamse overheid.Financiële vaste activaDe boekwaarde van de financiële vaste activa beliep pereinde 2009 K 7.763 en is gestegen met K 909.De mutaties van de verschillende posten van het financieelvast actief worden hier besproken:• De post ‘Deelnemingen in verbonden ondernemingen’ daalt naar K 0. De ‘Bio-incubator Leuven NV’ voerde in 2009 een kapitaalverhoging door. VIB tekende hier gedeeltelijk op in, waardoor zijn belang verwaterde van 60% naar 49.9%. Deze deelneming wordt dan ook per eind 2009 gerapporteerd onder de post ‘Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat’.• De post ‘Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat’ stijgt met K 893 als gevolg van verschillende elementen. Zoals hierboven beschreven wordt Bio-incubator Leuven NV nu onder deze post gerapporteerd (+K 2.000). Verder tekende VIB in op de kapitaalverhoging van Pronota (+K 500). Tenslotte verwaterde de participatie van VIB in Actogenix van 10% eind 2008 naar 8% eind 2009, omwille van een doorgevoerde kapitaalverhoging. Hierdoor wordt Actogenix opgenomen onder de post ‘Andere financiële activa’ (-K 1.607).• De post ‘Andere financiële activa’ steeg met K 1.516. Zoals hierboven beschreven wordt Actogenix onder deze post weergegeven (+K 1.607). VIB verkocht daarnaast zijn belang in Algonomics in het kader van de overname van dit bedrijf door Lonza (-K 142). Verder nam VIB participaties in Argen-X (+K 50) en de Bio-Accelerator (+K 1).Overzicht participaties op 31.12.09 % in het kapitaal Boekwaarde (K)Solucel OY 50,0% 150Bio-incubator Leuven NV 49,9% 2.000Biolign 49,8% 53Pronota NV 18,1% 2.788Actogenix NV 8,0% 1.607Ablynx NV 3,7% 1.084Bio-Accelerator 2,0% 1Argen-X 0,6% 50Totaal 7.733De participaties hebben een boekwaarde van K 7.733.Het saldo op de financiële vaste activa, ten belope vanK 30 wordt vertegenwoordigd door borgtochten betaaldin contanten.Voorraden en bestellingen in uitvoeringConform de waarderingsregels terzake werden projecten inuitvoering voor industriële partners geboekt via de rekening‘bestellingen in uitvoering’ en dit zolang de projecten nietdefinief zijn opgeleverd. Per einde 2009 beliep het bedragaan projecten in uitvoering – op basis van de gemaaktekosten – in totaal K 8.659 t.o.v K 4.543 per einde 2008.De bijna verdubbeling van deze post met K 4.116 kanverklaard worden door de sterke toename van (langlopende)contracten met industriële partners (zie ook de toelichtinghieromtrent bij de bespreking van de resultatenrekening).Handelsvorderingen en Overige vorderingen op ten hoogste1 jaarDe handelsvorderingen per einde boekjaar bedroegenK 3.058 en liggen daarmee 7% of K 221 lager dan pereinde 2008.De overige vorderingen beliepen op het einde van hetboekjaar K 6.267 en zijn gedaald met K 327 of 5%.De overige vorderingen bestaan uit:• te ontvangen subsidies voor een bedrag van K 3.397 (K 3.649 per einde 2008) en omvatten voornamelijk het saldo op de basistoelage 2009 van de Vlaamse overheid voor 2009;• een vordering op de RSZ, in het kader van de Wet van 29 april 1996 ter bevordering van het wetenschappelijk onderzoek, ten belope van K 2.068 met betrekking tot het derde en vierde kwartaal van 2009;• een voordelig saldo ten opzichte van de BTW- administratie voor een bedrag van K 459 met betrekking tot de gewone activiteiten;• een vooruitbetaling voor de groepsverzekering ten bedrage van K 301;• andere diverse vorderingen voor een bedrag van K 41.GeldbeleggingenIn 2009 werd de houding ten aanzien van geldbeleggingenbestendigd. Een gedeelte van de middelen die slechtsbeschikbaar dienen te zijn op middellange termijn (tenbelope van K 26.653) bleven op langere termijn belegdin producten met een defensieve beleggingsstrategie enkapitaalsbescherming. De overige beschikbare fondsen tenbedrage van K 39.922 werden belegd in intrestdragendeproducten.Overlopende rekeningen van het actiefAan actiefzijde beliepen de overlopende rekeningen intotaal K 6.956. Het betreft hier voornamelijk verkregenopbrengsten met betrekking tot contractonderzoek inopdracht van de Europese Commissie ten belope vanK 6.672. Het saldo vertegenwoordigt over te dragen kostenvan allerlei aard.32VIB-JAARVERSLAG 2010 // FINANCIEEL OVERZICHT

PASSIVABestemde fondsen en kapitaalsubsidiesHet eigen vermogen is na toewijzing van het saldo vanhet boekjaar aangegroeid tot K 70.361. Het bestaat enerzijdsuit ‘bestemde fondsen’ ten belope van K 46.603, zijndehet saldo uit de uitbating tot op heden en anderzijds uit‘kapitaalsubsidies’ ten belope van K 23.758.De ‘bestemde fondsen’ zijn met K 2.625 aangegroeid in2009. Deze toename vertegenwoordigt het integrale, batigesaldo voor het boekjaar. De raad van bestuur heeft beslistdit batige saldo toe te voegen aan het VIB-technologiefonds.Aldus wordt er de facto een bestemming gegeven aan hetbatig saldo van het boekjaar 2009.langetermijnschuld op de balans ten belope van K 2.663.In totaal belopen de schulden aan kredietinstellingen op meerdan 1 jaar per einde 2009 nog K 8.617.De overige schulden op meer dan 1 jaar, ten belope vanK 1.427 bestaan uit de geactualiseerde waarde vande toekomstige verschuldigde erfpachtvergoedingen (canon)die VIB verschuldigd is aan de UGent in het kader vanerfpachtovereenkomst tussen VIB en de UGent voor de kavelwaarop de VIB-bio-incubatoren zijn opgetrokken.Schulden op ten hoogste één jaarDe schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallenbelopen K 461 die integraal betrekking hebbenop de twee hierboven vermelde leningen.Het batige saldo 2009 werd als volgt gerealiseerd (zieresultatenrekening).De handelsschulden aan leveranciers dalen met K 1.866 naarK 3.440.• • • Het operationeel resultaat is K 851. In concreto werdenoperationele verliezen, resulterend uit een geplandeaanwending van reserves voor verschillende budgetposten(waaronder in hoofdzaak de kernfaciliteiten), meer danvolledig geneutraliseerd door nieuwe inkomsten voor2009, o.m. op basis van de recuperatie van bedrijfsvoorheffingvoor onderzoekers en de recuperatie van RSZvoor bijkomend tewerkgesteld onderzoekspersoneel.Het financieel resultaat bedraagt K 1.518 en kanverklaard worden door gestegen interestopbrengsten.Het uitzonderlijk resultaat vertoont een batig saldo vanK 256. Het betreft hier voornamelijk de meerwaardegerealiseerd op de verkoop van de participatie in eenspin-off bedrijf.De post ‘kapitaalsubsidies’ is met K 3.822 (+16%)aangegroeid en beloopt per einde 2009 K 23.758.Deze aangroei kan verklaard worden door de gestegeninvesteringen die gefinancierd worden met subsidies,hoofdzakelijk via de toelage van de Vlaamse overheid.Deze investeringen overstegen dus de afschrijvingen opde bestaande activa, die eerder werden gefinancierd metsubsidies.Schulden op meer dan één jaarPer einde 2009 had VIB een langetermijnlening (originelelooptijd 20 jaar) openstaan voor een bedrag van K 6.286voor de financiering van haar aandeel in het UGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVM op het technologiepark vande Universiteit Gent. In 2009 werd een bedrag van K 332overgeboekt naar schulden die binnen het jaar vervallen.Aldus beloopt het saldo op deze langetermijnlening onder depost schulden op meer dan 1 jaar per einde 2009 K 5.953.Deze lening wordt integraal gewaarborgd door de VlaamseGemeenschap. Daarnaast loopt er sinds 2006 een krediet oplange termijn (19 jaar) voor de financiering van de bioincubatorII en dit voor een totaal openstaand bedrag vanK 2.792 per einde 2009. Hiervan werd per einde 2009 eenbedrag van K 129 overgeboekt naar schulden die binnenhet jaar vervallen. Netto staat er aldus een bijkomendeDe belastingsschulden ten belope van K 910 betreffenenerzijds niet vervallen belastingsschulden voor een bedragvan K 772 en geraamde belastingen voor een bedrag vanK 138.De schulden met betrekking tot wedden en verschuldigde RSZ,ten belope van K 4.636 ressorteren onder ‘andere schuldenmet betrekking tot bezoldigingen en sociale lasten’.De ontvangen vooruitbetalingen op contractonderzoek stijgenmet K 4.244 naar K 18.457. Deze stijging kan in hoofdzaakverklaard worden door het toegenomen aantalonderzoekscontracten.De overige schulden op ten hoogste 1 jaar beliepen K 3.135.Zij vertegenwoordigen onder meer nog verschuldigdevergoedingen, ten belope van K 1.118, aan andereonderzoeksinstellingen, in het kader van EC-projecten waarVIB optreedt als projectcoördinator en verantwoordelijk isvoor het beheer van de middelen van deze projecten.De andere overige schulden, ten belope van K 2.017 hebbenin hoofdzaak betrekking op vergoedingen die VIB verschuldigdis aan de uitvinders en de respectieve universiteiten in hetkader van de bestemming van de inkomsten die voortvloeidenuit de realisatie van participaties in VIB-start-ups en uit octrooiinkomsten.Overlopende rekeningen van het passiefVia de overlopende rekeningen van het passief wordende tijdsverschillen tussen de inkomsten, op basis vande waarderingsregels omtrent inkomstenerkenning, ende bestedingen van deze middelen geneutraliseerd, ditechter binnen de grenzen van de afgesloten overeenkomsten.De post overlopende rekeningen van het passief ten belopevan K 22.014 (-8% t.o.v. het saldo op het einde van het vorigboekjaar), kan als volgt worden opgesplitst:• K 3.688 (+1%) voor de verbintenissen die VIB aanging in het kader projectmatig onderzoeksprogramma – voornamelijk voor het derde projectmatig programma dat eind 2008 operationeel werd;33

• K 11.875 (+14%) voor onder meer de realisatie van techtransferprojecten, het ‘zaaifonds’, potentiële claims en andere acties die voorzien werden in het strategisch plan voor techtransfer;• K 362 (+21%) voor maatschappelijke opdrachten;• K 5.153 (-44%) voor departementaal strategisch basisonderzoek voor het afwerken van lopende projecten, gefinancierd via de basistoelage, en voor het afwerken van onderzoeksopdrachten voor derden;• K 818 gefactureerde inkomsten die betrekking hebben op 2010;• K 117 toe te rekenen kosten, zijnde interesten betaalbaar op de leningen die werden afgesloten ter financiering van het VIB-UGent-Onderzoeksgebouw FSVM en de uitbreiding van de bio-incubator in Gent.Andere inlichtingenNa het afsluiten van het boekjaar 2009 hebben er zich tot opheden geen gebeurtenissen voorgedaan die een belangrijkeinvloed hebben op de jaarrekening van dit boekjaar. Er doenzich verder geen omstandigheden voor die momenteel deontwikkeling van de vereniging aanzienlijk kunnenbeïnvloeden. VIB is in discussie met de BTW-administratieomtrent de recupereerbaarheid van de BTW die betrekkingheeft op de in 2006 in Gent gebouwde bio-incubator.In overleg met onze adviseurs zijn we van oordeel dat ergeen reden is om hiervoor een provisie aan te leggen.Voor een uitvoerige toelichting van de onderzoeksactiviteitenvan VIB wordt verwezen naar de website van VIB‘www.vib.be’, waarin de onderzoeksactiviteiten en resultaten,behaald in het jaar 2009, uitvoerig worden toegelicht.VIB heeft BDO aangesteld als commissaris. VIB heeft geenberoep gedaan op BDO voor andere diensten.34VIB-JAARVERSLAG 2010 // FINANCIEEL OVERZICHT

Verslag van de commissarisOp voorgaande pagina’s werd de samenvattende balansen resultatenrekening van de jaarrekening van VIB vzwopgenomen. De volledige jaarrekening is beschikbaar opde zetel van de vereniging.Hierna volgt het verslag van de commissaris over dejaarrekening over het boekjaar afgesloten per 31 december2009.boekhoudkundige organisatie van de vereniging, alsookmet haar procedures van interne controle. Wij hebben vande verantwoordelijken en van het bestuursorgaan vande vereniging de voor onze controles vereiste ophelderingenen inlichtingen verkregen. Wij hebben op basis vansteekproeven de verantwoording onderzocht van debedragen opgenomen in de jaarrekening. Wij hebben degegrondheid van de waarderingsregels, de redelijkheid vande betekenisvolle boekhoudkundige ramingen gemaakt doorde vereniging, alsook de voorstelling van de jaarrekeningals geheel beoordeeld. Wij zijn van mening dat dezewerkzaamheden een redelijke basis vormen voor hetuitbrengen van ons oordeel.Naar ons oordeel geeft de jaarrekening afgesloten op31 december 2009 een getrouw beeld van het vermogen,de financiële toestand en de resultaten van de vereniging,in overeenstemming met het in België van toepassing zijndeboekhoudkundig referentiestelsel.Overeenkomstig de wettelijke en statutaire bepalingen,brengen wij u verslag uit in het kader van het mandaat vancommissaris. Dit verslag omvat ons oordeel over het getrouwbeeld van de jaarrekening evenals de vereiste bijkomendevermeldingen en inlichtingen.Verklaring over de jaarrekening zonder voorbehoudWij hebben de controle uitgevoerd van de jaarrekeningover het boekjaar afgesloten op 31 december 2009,opgesteld op basis van het in België van toepassing zijndeboekhoudkundig referentiestelsel, met een balanstotaal van133.458.836 EUR en waarvan de resultatenrekening afsluitmet een winst van het boekjaar van 2.625.496 EUR.Het opstellen van de jaarrekening valt onder deverantwoordelijkheid van het bestuursorgaan.Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het opzetten,implementeren en in stand houden van een interne controlemet betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergavevan de jaarrekening die geen afwijkingen van materieelbelang, als gevolg van fraude of van het maken van fouten,bevat; het kiezen en toepassen van geschiktewaarderingsregels en het maken van boekhoudkundigeramingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over dezejaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis vanonze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerdovereenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de inBelgië geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd doorhet Instituut van de Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormenvereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd enuitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordtverkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieelbelang, als gevolg van fraude of van het maken van fouten,bevat.Overeenkomstig voornoemde controlenormen hebbenwij rekening gehouden met de administratieve enBijkomende vermeldingen en inlichtingenHet naleven door de vereniging van de Wet betreffendede verenigingen zonder winstoogmerk, de internationaleverenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen,alsmede van de statuten, vallen onder deverantwoordelijkheid van het bestuursorgaan.Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag devolgende bijkomende vermeldingen en inlichtingen op tenemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onzeverklaring over de jaarrekening te wijzigen:• • • De controle van het jaarverslag wordt uitdrukkelijkuitgesloten uit de wettelijke opdracht vande commissaris in verenigingen en stichtingen.Derhalve kunnen wij ons niet uitspreken over het doorhet bestuursorgaan voorgelegde jaarverslag.Onverminderd formele aspecten van ondergeschiktbelang, werd de boekhouding gevoerd overeenkomstigde in België van toepassing zijnde wettelijke enbestuursrechtelijke voorschriften.Voor het overige dienen wij u geen verrichtingenof beslissingen mede te delen die in overtreding metde statuten of de Wet betreffende de verenigingenzonder winstoogmerk, de internationale verenigingenzonder winstoogmerk en de stichtingen zijn gedaanof genomen.Merelbeke, 30 maart 2010BDO Bedrijfsrevisoren Burg. Ven. CVBACommissarisVertegenwoordigd door Veerle Catry35

instituut bedraagt aldus K 16.872 en is gedaald metK 2.100 of 12%.Daarnaast werden er voor K 3.224 aan andere subsidieinkomstengerealiseerd via diverse nationale eninternationale subsidiërende instellingen en bedrijven.Dit vertegenwoordigt een stijging ten belope van K 534ten opzichte van het vorig boekjaar (+17%).Een bedrag van K 242 werd als uitzonderlijke inkomstopgenomen. Dit betreft een bijkomende betaling uit deverkoop van de participatie in Cropdesign aan BASF tenbelope van K 242, zijnde het saldo van het initieelingehouden bedrag. Met deze betaling kan ditovernamedossier als afgesloten beschouwd worden. deze instellingen kunnen genieten van een lastenverlaging door het niet doorstorten van de helft van de bedrijfsvoorheffing verschuldigd op de lonen van de door hen tewerkgestelde onderzoekers;• financiële inkomsten ten belope van K 2.096.De andere uitgaven bedroegen K 1.064 en kunnen als volgtuitgesplitst worden:• een bedrag van K 654 ter correctie van de RSZ vrijstelling (zoals hierboven reeds beschreven);• een bedrag van K 208 als bijpassing uit deze inkomstenstroom van het saldo van de gemaakte algemene kosten;• een bedrag van K 202 voor de gemaakte financiële kosten.De uitgaven, exclusief vastleggingen, beliepen in totaalK 20.090 t.o.v. K 19.667 in het voorgaande jaar (+2%).Vastleggingen ten bedrage van K 332 werden aangewendvoor nog lopende projecten. Bovendien werd er K 580 inresultaat genomen van afgesloten projecten gedurende ditboekjaar.Financiering met reservesIn 2009 werd K 5.216 aangewend uit het Technologiefonds.• K 2.796 voor institutionele incorporatie van geavanceerde technologieën en het ondersteunen van andere institutionele initiatieven zoals het internationaal Ph.D.-programma, en de implementatie van elektronische laboratoriumnotietieboeken (ELN).• K 1.596 in het kader van de verderzetting van het projectmatig onderzoek.• K 650 voor NERF (Centrum voor Neuro-Elektronisch Onderzoek Vlaanderen). Dit bedrag omvat de eigen bijdrage aan dit initiatief dat in 2009 werd opgestart samen met K.U.Leuven en Imec. In NERF zal de werking van de hersenen bestudeerd worden.• K 174 voor diverse andere kosten in het kader van de raamovereenkomsten met de universiteiten.Er zijn voor 2009 geen andere uitzonderlijke inkomstenof uitgaven.UITBATINGSSALDOHet batig saldo voor het jaar 2009 voor allefinancieringsstromen samen beliep K 2.625.ANDERE INKOMSTEN EN UITGAVENDeze inkomsten beliepen K 8.325 en bestonden uit:• een bedrag van K 4.437 ingevolge vrijstelling van werkgeversbijdragen voor sociale zekerheid m.b.t. het boekjaar 2009 (in toepassing van de Wet van 29 april 1996 inzake vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen voor extra tewerkgesteld onderzoekspersoneel). Aan kostenzijde staat hier een bedrag van K 654 tegenover, zijnde de stucturele lastenverlaging die terug gaat naar de RSZ omwille van het feit dat de beide maatregelen niet cumuleerbaar zijn. Het netto-effect van deze maatregel is aldus K 3.783;• een bedrag van K 1.792 in toepassing van het KB van 4 mei 2004 houdende de erkenning van de wetenschappelijke instellingen bedoeld in artikel 385 van de programmawet van 24 december 2002, waarbij37

Goed bestuurTransparantie op bestuurlijk en financieel vlakDe algemene vergadering heeft het‘good governance’ charter, opgestelddoor de raad van bestuur, op haarvergadering van 16 april 2008goedgekeurd. Sindsdien is de tekst vanhet charter integraal openbaar gemaaktop de VIB-website (www.vib.be) en ishet charter in voege. VIB zal zijn ‘goodgovernance’ principes regelmatig verderontwikkelen en aanpassen, teneindetegemoet te komen aan de lokale eninternationale ontwikkelingen ter zakeen te voldoen aan de noden vanstakeholders van de vzw VIB.Raad van bestuurSamenstelling raad van bestuurDe vzw wordt bestuurd door een raad van bestuur met13 leden, waarvan de samenstelling statutair bepaald is alsvolgt: 6 vertegenwoordigers van de Vlaamse universiteiten,4 vertegenwoordigers van de industrie en 3 vertegenwoordigersvan de Vlaamse overheid. De samenstelling van de raad vanbestuur wordt gegeven in tabel 1. De raad van bestuur wordtvoorgezeten door Hugo Van Heuverswyn. Marc Vervenne isondervoorzitter.De vergaderingen van de raad van bestuur worden eveneensbijgewoond door 2 regeringscommissarissen (Koen De Bock enGil Beyen), aangesteld door de Vlaamse Regering, de algemenedirectie van VIB (Jo Bury en Rudy Dekeyser), evenalsJoël Vandekerckhove (UGent), als vertegenwoordiger van dewetenschappelijke directie van de VIB-onderzoeksdepartementen.Vergaderingen raad van bestuur 2009De raad van bestuur is in 2009 in totaal 5 maal bijeen gekomen.In deze bijeenkomsten werd aandacht besteed aan volgendethema’s:1. excellentiebeleid • stimuleringsbeleid voor excellentie • monitoring van performantie • VIB-technologiefonds • VIB-kern- en -dienstenfaciliteiten • aanstelling departementale wetenschappelijke audits • VIB-trainingprogramma voor onderzoekers2. strategisch beleid • interdisciplinair onderzoeksprogramma neuro-elektronica • strategisch plan voor 2010-2014 • opvolging departementsdirecteurs3. techtransferbeleid • industriële valorisatie van onderzoeksresultaten • strategische investering in techtransferprojecten en start-ups • bio-incubatoren en Bio-Accelerator4. communicatie- en maatschappelijk programma • VIB-communicatieprogramma • biotechnologieregelgeving, milieu- en preventiebeleid • VIB-veldproef transgene populieren5. financieel en statutair beleid • wijziging volmachtenbesluit • financiële rapportering en audit • lentebegroting 2010 en gedetailleerde begroting 2009 en 2010 • boekhoudregels en kostprijsberekening voor contractonderzoek 20106. good governance • opstellen van het ‘good governance’ jaarverslag • bespreken verslagen subcomitésTabel 1: Samenstelling raad van bestuur VIB 2009vlaamse universiteiten functie organisatie mandaat totPaul Van Cauwenberge rector UGent 05-07-11Luc Moens vice-rector UGent 05-07-10Marc Vervenne ererector K.U.Leuven 05-07-11Mark Waer rector K.U.Leuven 05-07-11Dirk Van Dyck coördinator strategisch basisonderzoek Universiteit Antwerpen 05-07-10Gino Baron gewoon hoogleraar Vrije Universiteit Brussel 05-07-10vlaamse industrie functie organisatie mandaat totHugo Van Heuverswyn gedelegeerd bestuurder AIP 05-07-10Staf Van Reet voorzitter Movetis 05-07-10Ann De Clercq CEO De Clercq & Partners 05-07-10André Roef managing director Bayer BioScience 05-07-11vlaamse overheid functie organisatie mandaat totGerard Van Acker bestuurder Vennootschappen 05-07-10Danielle Raspoet secretaris VRWB 05-07-10Bart De Moor gewoon hoogleraar K.U.Leuven 05-07-1038VIB-JAARVERSLAG 2010 // GOED BESTUUR

Tabel 2: Aanwezigheden op de vergaderingenBESTUURDER RVB AC RBC AHCRaad van bestuur: (van links naar rechts): Rudy Dekeyser, Jo Bury,André Roef, Ann De Clerq, Mark Waer, Luc Moens, Dirk Van Dyck,Hugo Van Heuverswyn, Bart De Moor, Staf Van Reet, Gerard VanAcker, Koen De Bock, Danielle Raspoet, Gino Baron, JoëlVandekerckhove (woordvoerder wetenschappelijke directie)Afwezig: Paul Van Cauwenberghe, Marc Vervenne en Gil BeyenHugo Van Heuverswyn (VZ) 5 1 4Staf Van Reet 2 3Ann De Clercq 4 3André Roef 5 2 1Marc Vervenne (OVZ) 3Luc Moens 4 1 1Paul Van Cauwenberge 0Mark Waer 2Dirk Van Dyck 5 2 1Gino Baron 5 3Gerard Van Acker 3 2 1 3Danielle Raspoet 5 3Bart De Moor 2 1 4VZ = voorzitter OVZ = ondervoorzitter RVB = raad van bestuur AC = auditcomitéRBC = remuneratie & benoemingscomitéAHC = ad-hoc-comitésComités in de raad van bestuurIn 2009 kwamen eveneens een aantal comités samen rondspecifieke opdrachten:• Het auditcomité adviseert de raad van bestuur bij hetvervullen van zijn toezichtsopdracht, meer bepaald bij het nazicht van de financiële rapportering, het externeauditproces en de interne controle en het risicobeheer. Het auditcomité kwam 2 maal bijeen in 2009.• Het benoemings- en remuneratiecomité formuleertvoorstellen aan de raad van bestuur over hetverloningsbeleid voor de organisatie in het algemeen envoor de leden van het dagelijks bestuur in het bijzonder.Verder adviseert ze met betrekking tot de kwalificaties van kandidaat-bestuurders. Het benoemings- enremuneratiecomité kwam eenmaal bijeen in 2009.• Verder werden er in functie van de noden een aantal ad-hoc-comités samengesteld. Deze comités behandelden in 2009 specifieke dossiers met betrekking totkapitaalsverhogingen van bestaande biotechbedrijven. De samenstelling van deze ad-hoc-comités was gebaseerdop de expertises van de verschillende leden in functie vanhet behandelde dossier. Waar mogelijk werd daarbij één lidaangesteld uit elk van de 3 categorieën waaruit de raad vanbestuur is samengesteld, met name een vertegenwoordigervan de Vlaamse universiteiten, een vertegenwoordiger vande Vlaamse industrie en een vertegenwoordiger van de Vlaamse overheid. Deze comités werden waar nodigaangevuld met 1-2 leden van het uitvoerend management.In totaal kwamen er 4 verschillende ad-hoc-comités 7 maalsamen in 2009, meer bepaald inzake: investering inPronota, investering in Argen-X, opvolging Lode Wyns,definitie supertoptijdschriften.Uitvoerend managementHet directiecomité van VIB bestond in 2009 uit de volgendeleden:• Jo Bury, managing director VIB en voorzitter directiecomité• Rudy Dekeyser, managing director VIB• Rik Audenaert, financieel directeur VIB• Marijke Lein, personeelsdirecteur VIB• Peter Carmeliet, directeur Vesalius Onderzoekscentrum• Frans Van Roy, directeur Departement voor Moleculair Biomedisch Onderzoek, UGent• Dirk Inzé, directeur Departement Planten Systeembiologie, UGent• Bart De Strooper, directeur Departement Ontwikkelings- en Moleculaire Genetica, K.U.Leuven• Lode Wyns, directeur Departement Moleculaire en Cellulaire Interacties, Vrije Universiteit Brussel• Christine Van Broeckhoven, directeur Departement Moleculaire Genetica, Universiteit Antwerpen• Joël Vandekerckhove, directeur Departement Medisch Proteïne Onderzoek, UGent, en tevens woordvoerder wetenschappelijke directie VIB• Johan Thevelein, directeur Departement Moleculaire Microbiologie, K.U.LeuvenDit directiecomité kwam in 2009 vier maal samen.Het uitvoerend management, actief op VIB-hoofdkantoor staatvolledig op de VIB-betaalrol. De andere leden staan deels opde VIB-betaalrol en deels op de betaalrol van de betrokkenpartneruniversiteit.Een overzicht van de aanwezigheden op de raadsvergaderingen,de auditcomités, het remuneratiecomité en ad-hoc-comitéswordt gegeven in onderstaande tabel. De bestuurdersontvingen in 2009 in totaal een bedrag van K 41,7 voor hunwerkzaamheden.In 2009 werd door VIB aan het uitvoerend management eentotale remuneratie uitbetaald van K 1.630. Dit bedrag isinclusief sociale lasten van de werkgever, bijdrage voor(boven)-wettelijke verzekeringen en andere voordelen.Het variabel deel van deze remuneratie bedroeg K 490.39

OrganisatieRaad van bestuur Mandaat totHugo Van Heuverswyn voorzitter 05/07/10Marc Vervenne ondervoorzitter 05/07/12Paul Van Cauwenberge bestuurder 05/07/11Luc Moens bestuurder 05/07/10Mark Waer bestuurder 05/07/11Dirk Van Dyck bestuurder 05/07/10Gino Baron bestuurder 05/07/10Staf Van Reet bestuurder 05/07/10André Roef bestuurder 05/07/11Ann De Clercq bestuurder 05/07/10Gerard Van Acker bestuurder 05/07/10Bart De Moor bestuurder 05/07/10Danielle Raspoet bestuurder 05/07/10Gil Beyen regeringscommissarisKoen De Bock regeringscommissarisDirectiecomitéJo Bury managing director, voorzitterRudy Dekeyser managing directorFrans Van Roy directeur VIB Departement Moleculair Biomedisch Onderzoek, UGentDirk Inzédirecteur VIB Departement Planten Systeembiologie, UGentPeter Carmeliet directeur VIB Vesalius Onderzoekscentrum, K.U.LeuvenBart De Strooper directeur VIB Departement Ontwikkelings- en Moleculaire Genetica, K.U.LeuvenLode Wyns directeur VIB Departement Moleculaire en Cellulaire Interacties, Vrije Universiteit BrusselChristine Van Broeckhoven directeur VIB Departement Moleculaire Genetica, Universiteit AntwerpenJoël Vandekerckhove directeur VIB Departement Medisch Proteïne Onderzoek, UGentJohan Thevelein directeur VIB Departement Moleculaire Microbiologie, K.U.LeuvenRik Audenaert financieel directeurMarijke Lein personeelsdirecteurInstitutionele adviesraadFotis Kafatos Børge Diderichsen Daniel Louvard Erin O’Shea Leena Peltonen Luis Serrano Detlef Weigel GroepsleidercomitéVincent Timmerman Geert Berx Wout Boerjan Christophe Ampe Jean-Christophe Marine Mieke Dewerchin Patrick Van Dijck Patrik Verstreken Jan Steyaert Mark Veugelers Imperial College, Londen, Verenigd Koninkrijk, voorzitterNovo Nordisk, Bagsvaerd, Denemarken, ondervoorzitterInstitut Curie, Parijs, FrankrijkFAS center for systems biology, Harvard University, Verenigde Staten van AmerikaThe Wellcome Trust Sanger Institute, Hinxton, Cambridge, Verenigd KoninkrijkCRG Centre de Regulacio Genomica, Barcelona, SpanjeMax Planck Institute for Developmental Biology, Tübingen, DuitslandVIB Departement Moleculaire Genetica, Universiteit Antwerpen, voorzitterVIB Departement Moleculair Biomedisch Onderzoek, UGentVIB Departement Planten Systeembiologie, UGentVIB Departement Medisch Proteïne Onderzoek, UGentVIB Laboratorium Moleculaire Kankerbiologie, K.U.LeuvenVIB Vesalius Onderzoekscentrum, K.U.LeuvenVIB Departement Moleculaire Microbiologie, K.U.LeuvenVIB Departement Ontwikkelings- en Moleculaire Genetica, K.U.LeuvenVIB Departement Moleculaire en Cellulaire Interacties, Vrije Universiteit Brusselintegration manager VIB40VIB-JAARVERSLAG 2010 // ORGANISATIE

VIB-locatiesGentVIB HoofdkantoorRijvisschestraat 120, 9052 GENTVIB Dept. Moleculair Biomedisch Onderzoek,UGentUGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVMTechnologiepark 927, 9052 GENTVIB Dept. Planten Systeembiologie, UGentUGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVMTechnologiepark 927, 9052 GENTVIB Proteomics Expertisecentrum (PEC),UGentAlbert Baertsoenkaai 3, 9000 GENTVIB Training- en Dienstenfaciliteitvoor Bio-informatica (BITS)Rijvisschestraat 120, 9052 GENTVIB Screeningfaciliteit voor ChemischeComponenten (CSF), UGentUGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVMTechnologiepark 927, 9052 GENTVIB Productiefaciliteit voor Eiwitten (PSF),UGentUGent-VIB-Onderzoeksgebouw FSVMTechnologiepark 927, 9052 GENTVIB Dept. Medisch Proteïne Onderzoek, UGentAlbert Baertsoenkaai 3, 9000 GENTVIB Bio-incubatorTechnologiepark 4, 9052 GENTAntwerpenVIB Dept. Moleculaire Genetica,Universiteit AntwerpenGebouw VUniversiteitsplein 1, 2610 ANTWERPENVIB Dienstenfaciliteit voor GenetischeAnalyses (GSF), Universiteit AntwerpenGebouw VUniversiteitsplein 1, 2610 ANTWERPENBrusselVIB Dept. Moleculaire en CellulaireInteracties, Vrije Universiteit BrusselGebouw EPleinlaan 2, 1050 BRUSSELVIB Switch Laboratorium,Vrije Universiteit BrusselGebouw EPleinlaan 2, 1050 BRUSSELVIB Laboratorium Structureleen Moleculaire Microbiologie,Vrije Universiteit BrusselGebouw EPleinlaan 2, 1050 BRUSSELVIB Productiefaciliteit voor Antilichamen(NSF), Vrije Universiteit BrusselGebouw EPleinlaan 2, 1050 BRUSSELLeuvenVIB Vesalius Onderzoekscentrum, K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 912, 3000 LEUVENVIB Dept. Ontwikkelings- en MoleculaireGenetica, K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 602, 3000 LEUVENVIB Dept. Moleculaire Microbiologie, K.U.LeuvenKasteelpark Arenberg 31 box 2438,3001 LEUVEN-HEVERLEEVIB Laboratorium Ontwikkelingsgenetica,K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 602, 3000 LEUVENVIB Laboratorium Moleculaire Kankerbiologie,K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 602, 3000 LEUVENVIB Laboratorium Systeembiology, K.U.LeuvenBio-incubator, Gaston Geenslaan 1,3001 LEUVENVIB Laboratorium Mechanismesin Celtransformatie, K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 602, 3000 LEUVENVIB Laboratorium Auto-immune Genetica,K.U.LeuvenCampus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 1023, 3000 LEUVENVIB Microroosterfaciliteit (MAF)Campus Gasthuisberg, O&N I,Herestraat 49 box 816, 3000 LEUVENAntwerpenGentBrusselLeuvenwww.vib.beD/2010/12.267/1 - VU: Jo Bury, Rijvisschestraat 120, 9052 Gent - April 2010STEFANO RUSSO DESIGN - FOTO’S: WWW.BERTSTEPHANI.COM - GEDRUKT IN BELGIË

VIB (het Vlaams Instituut voor Biotechnologie) is een non-profitonderzoeksinstituut in de levenswetenschappen. 1200 wetenschappersverrichten strategisch basisonderzoek naar de moleculaire basis vanhet menselijk lichaam, planten en micro-organismen. Via een partnerschapmet vier Vlaamse universiteiten – UGent, K.U.Leuven, Universiteit Antwerpenen Vrije Universiteit Brussel – en een stevig investeringsprogramma bundeltVIB de krachten van 72 onderzoeksgroepen in één instituut. Hun onderzoekleidt tot een betere kennis van de levensprocessen. Met zijn technologietransferbeoogt VIB de omzetting van onderzoeksresultaten in producten ten dienstevan de consument en de patiënt. VIB ontwikkelt en verspreidt een breedgamma aan wetenschappelijk onderbouwde informatie over biotechnologie.VIBRijvisschestraat 1209052 GENTBELGIUMTel. +32 9 244 66 11Fax +32 9 244 66 10E-mail: vib@vib.bewww.vib.be